روند الگوی تک فرزندی در کشور و آسیب‌های آن

به گزارش سرویس پژوهش خبرگزاری صدا وسیما:  امروزه بسیاری از خانواده ها به دلایل متعددی از جمله تغییر سبک زندگی، مشکلات اقتصادی و فرهنگی و یا مسئله اشتغال و تحصیل بانوان، تمایلی به فرزندآوری ندارند و یا به داشتن تنها یک فرزند اکتفا می کنند.

در واقع، فرزندآوری برای خانواده ها مخل آسایش و پرهزینه قلمداد می شود که این موضوع در نسل جدید نمود بیشتری دارد. این امر باعث شده طی چهار دهه اخیر پدیده تک فرزندی در کشور روند رو به رشدی را تجربه کند و به یکی از آسیب ها و معضلات حوزه جمعیت تبدیل شود.

تحلیل مستند

بررسی آمار‌ها و گزارش های رسمی نشان می دهد، نسبت تعداد خانوار‌های تک فرزند به کل خانوار‌های کشور در سال ۱۳۶۵، ۱۳.۸ درصد بوده که این نسبت در سال های ۱۳۷۵، ۱۳۸۵ و ۱۳۹۰ به ترتیب به ۱۷.۲ درصد، ۲۳.۹ درصد و ۲۸.۵ درصد افزایش یافته است. آخرین گزارش ها و آمار‌ها از نرخ تک فرزندی در کشور نیز حکایت از افزایش آن به بیش از ۳۳ درصد دارد و پیش بینی می شود این روند در سال ۱۴۳۰ به ۵۰ درصد برسد.

این آمار نشان می دهد که پدیده تک فرزندی همچنان در حال گسترش است و ادامه این روند پیامد‌های مختلفی از جمله کاهش رشد جمعیت و کاهش جمعیت فعال کشور، کاهش نرخ جوانی و افزایش نرخ سالمندی و برهم خوردن توازن بین نسلی را در حوزه اجتماعی و فرهنگی؛ عدم رشد و توسعه اقتصادی و وابستگی اقتصادی، افزایش هزینه های سلامت و فشار بر سیستم تأمین اجتماعی را در حوزه اقتصادی و کاهش توان نظامی و افزایش تهدیدات امنیتی را در حوزه سیاسی را به دنبال خواهد داشت.

علاوه بر آن، پدیده تک فرزندی، فرزند و خانواده را نیز با آسیب های رفتاری و روحی جدی روبه رو خواهد ساخت. این پدیده، آسیب هایی همچون کاهش میزان تاب آوری در رویایی با مشکلات، حس برتری اغراق آمیز، غرور کاذب و خودمحوری، توقعات و انتظارات افراطی از دیگران، کاهش استقلال عاطفی، عدم تجربه و رشد برخی احساسات مانند حس رقابت و تلاش برای جلب رضایت، شکست و ...، ضعف در تنظیم هیجانات و کنترل، گوشه گیری و انزواطلبی، ناسازگاری اجتماعی و ضعف در تعاملات و مهارت های اجتماعی را متوجه تک فرزندان خواهد کرد و از سوی دیگر، توجه افراطی به تک فرزند، بروز مشکلات تربیتی و انتظارات افراطی والدین از فرزند، عدم وجود حامی و پشتیبان در دوران کهنسالی و احساس تنهایی شدید از جمله پیامد‌های تک فرزندی برای والدین است.

نتیجه گیری
مرور آسیب ها و پیامد‌های تک فرزندی نشان می دهد، این پدیده در بلندمدت می تواند به یکی از چالش¬های اصلی کشور تبدیل شود که همه زوایا و ابعاد فردی، خانوادگی، اجتماعی، اقتصادی و سیاسی کشور را تحت تأثیر قرار می دهد و اثرات و تبعات جبران نا پذیری برای کشور به دنبال خواهد داشت. بنابراین، موضوع فرزندآوری یکی از موضوعات اساسی است که نیازمند اهتمام جدی مسئولان و سایر نهاد‌ها تأثیرگذار است و باید در رأس تصمیمات، سیاست ها و برنامه های دولت مردان قرار گیرد تا با تأمین زیرساخت ها و فرهنگ سازی مناسب، بستر تغییر ذهنیت و طرز نگرش خانواده ها نسبت به فرزندآوری در جامعه فراهم شود.

پژوهشگر: فاطمه حسینی