بررسی‌ها و پژوهش‌ها نشان داده اند که چالش‌ها و مشکلات موجود در فضای استارتاپ‌ها در بیشتر کشور‌های در حال توسعه یکسان هستند.
به گزارش سرویس پژوهش خبرگزاری صدا وسیما: اینترنت به عنوان بستری برای گسترش فعالیت‌ها و افزایش درآمدزایی مورد توجه کسب و کار‌ها قرار گرفته است؛ چنان‌که امروزه شاهد توسعه‌ی کسب و کار‌هایی هستیم که نه تنها بخشی از فعالیت آنها، بلکه اساس موجودیتشان در این بستر شکل گرفته است. کسب وکار‌های بزرگی از این فرصت بهره‌مند شده و سود‌های کلانی به دست آورده‌اند.
یکی از دلایل میزان اهمیت آنها نقش‌شان در اقتصاد کشور‌ها و ایجاد مشاغل جدید است. اما این حوزه نیز مانند هر بخش دیگری از اقتصاد خالی از شکست و مشکلات نبوده است. در کشور ما نیز در طی سال‌های اخیر استارتاپ‌های بسیار زیادی شکل گرفته و متناسب با نرخ شکست بالای استارتاپ‌ها در سراسر جهان، بسیاری از استارت آپ‌های موفق ایرانی نیز با شکست مواجه شده اند.
اما همچنین بسیاری از آنها نیز به موفقیت رسیده و اکنون به کمپانی‌های معتبری تبدیل شده اند که خیلی از ما از محصولاتشان در زندگی روزمره خود استفاده می‌کنیم. در عین حال بررسی‌ها و پژوهش‌ها نشان داده اند که چالش‌ها و مشکلات موجود در فضای استارتاپ‌ها در بیشتر کشور‌های در حال توسعه یکسان هستند. در کشور ما نیز چالش‌ها و مشکلاتی برای استارتاپ‌های ایرانی و بومی مطرح هستند که باعث جلوگیری از رشد و پیشرفت بسیاری از فرصت‌ها شده اند.
* استارت آپ‌های موفق ایرانی
- استارتاپ‌های حوزه استخدام و کاریابی: جابینجا، جاب ویژن، کاربانک، اسکیل ما و …
- استارتاپ‌های حوزه اپلیکیشن ها: اپتو، مستر ۲ اپ، پازلی و …
- استارتاپ‌های حوزه آرایشی و بهداشتی: موتن رو، خانومی، میسلند، روبان و …
- استارتاپ‌های حوزه اخبار فناوری: زومیت، دیجیاتو، زومجی، ترنجی و …
- استارتاپ‌های حوزه کارآفرینی: اکوموتیو، شنبه مگ، نت استارت، آراتیس و …
- استارتاپ‌های حوزه فروشگاه‌های اینترنتی: ایمالز، زنبیل، تهران کالا و …
- استارتاپ‌های حوزه آموزش مجازی: ایسمینار یکی از کامل‌ترین حوضه‌های آموزشی در کشور می‌باشد
- استارتاپ‌های حوزه سبک زندگی: روزیاتو، چگونه ها، پادپرس، صورتی‌ها و …
- استارتاپ‌های حوزه محل اقامت: اسنپ تریپ، جاباما، سفرمی، پارمینت و …
- معروف‌ترین استارتاپ‌هایی که در زندگی روزمره ما جای دارند: دیجی کالا، اسنپ، تپسی، علی بابا، ترب، جعبه، کافه بازار، آپارات، دیوار و …
موانع عمده استارت‌آپ‌ها در ایران
- زیرساخت‌های مناسب برای پذیرش استارت‌آپ فراهم نشده است و بوروکراسی پیچیده برای گرفتن مجوز‌های متعدد از دستگاه‌ها و سازمان‌های متعدد دشوار و گاهی ناممکن است.
- حاکم بودن نگاه سنتی، به رغم برخی اقدامات مفید صورت گرفته از سوی معاونت علمی ریاست جمهوری، هنوز یک نگاه مشترک و آینده‌نگر در ارتباط با فعالیت استارت آپ‌ها وجود ندارد.
- دسترسی پیدا کردن به تسهیلات بانکی هم مستلزم به رسمیت شناخته شدن آن استارت‌آپ از سوی وزارت کار است.
موانع توسعه استارتاپ‌ها به روایت مجلس
بیمه/ بسیاری از کسبوکارهای نوپا به‌دلیل فشار هزینهای بیمه در بدو تاسیس، قادر به بیمه کردن کارمندان و پرداخت حق بیمه کارفرما نیستند و به‌دلیل احتمال بالای شکست کسب‌وکار بهواسطه ریسک فناوری، تمایلی به ثبت رسمی شرکت یا استخدام رسمی کارکنان خود ندارند.
مالیات/ مدل‌های محاسبه مالیات بر درآمد، حقوق و ارزش‌افزوده در کشور مبتنی‌بر کسبوکارها و شرکت‌های سنتی است و این مدل در بیشتر موارد با نوع فعالیت و هزینه‌های شرکت‌ها برای توسعه کسب‌وکار همخوانی ندارد.
نظام تامین مالی/ مشکل جذب سرمایه و فقدان مدل‌های تامین مالی مناسب و خلأ‌های قانونی در این ارتباط است. بسیاری از کسبوکارهای نوپا، امکان تامین مالی از طریق وام‌های معمول بانکی به‌دلیل درخواست وثیقه‌های سنگین و نامتناسب با اندازه کسب‌وکار خود را ندارند.
مجوز/ برخی از مهم‌ترین نهاد‌های صدور مجوز به ویژه در مورد شرکت‌های حوزه ICT عبارتند از: وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات، وزارت صنعت، معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری، وزارت علوم، وزارت ارشاد و سایر نهاد‌ها بسته به زمینه فعالیت شرکت. همچنین نهاد‌های مختلف، به استناد قانون یا مقرراتی که اختیار صدور مجوز را برای آنها پیشبینی کرده است، می‌توانند اقدام به نظارت، جریمه یا تعطیلی کسب‌وکار نیز کنند (واجا، پلیس فتا، اداره نظارت بر اماکن (نیروی انتظامی)، پلیس آگاهی، ستاد مبارزه با قاچاق کالا و ارز، معاونتهای امنیتی نهاد‌ها و سازمان‌های مختلف.
بازار/ در بسیاری از بررسی‌های انجام شده، این شرکت‌ها اهمیت وجود بازار و تقاضا برای تولیدات خود را بسیار بیشتر از حمایتهای تحریک طرف عرضه و حتی کمک‌های بلاعوض عنوان کرده اند.
نظام مالکیت فکری/ از آنجا که استارت‌آپ‌ها به شدت بر منابع فکری و ایده‌های نوآورانه خود متکی هستند، حفاظت از حقوق مالکیت فکری یکی از سیاست‌های حمایتی زیربنایی و کلیدی در زیست‌بوم کارآفرینی و نوآوری کشور محسوب می‌شود. فرآیند‌های زمانبر ثبت اختراعات در کشور و بلاتکلیفی بین قوه مجریه و قضائیه به شدت بر ساماندهی وضعیت حقوق مالکیت فکری که رشد و تثبیت و بازار شرکت‌ها را در معرض آسیب قرار داده است، تاثیر دارند.
پژوهشگر: محمد نیک ملکی