اصلی‌ترین علت چاقی، استفاده بسیار از مواد غذایی و نوشیدنی‌های دارای قند و غذا‌های آماده در کنار سبک زندگی بدون تحرک است.
به گزارش خبرنگار حوزه سلامت گروه علمی فرهنگی هنری خبرگزاری صدا و سیما، چاقی برای سلامتی بسیار مضر است و در این میان چاقی در سنین کودکی خطرناک‌تر است، زیرا اضافه وزن سنین کودکی و نوجوانی در بزرگ سالی نیز ادامه خواهد یافت و سازمان بهداشت جهانی پیش بینی کرده است که اضافه وزن کودکان در دهه آینده دو برابر خواهد شد.
بررسی‌های جدید پژوهشگران نشان می‌دهند که با داشتن یک برنامه صحیح مبتنی بر سبک زندگی درست، تغذیه مناسب، فعالیت بدنی خوب، خواب کافی و کاهش استرس می‌توان از چاقی کودکان جلوگیری کرد.
به طور کلی تغییر نحوه زندگی و الگوی تغذیه انسان در دهه‌های گذشته سبب افزایش سطح چاقی در جوامع مختلف شده است. کودکان مبتلا به اضافه وزن در معرض خطرات ناشی از کاهش سطح سلامت هستند که عمده‌ترین این معضلات عبارتند از افزایش فشار خون و سطح کلسترول، تغییرات غیرعادی در سطح قند خون و استرس‌های روانی و معضلات اجتماعی.
از سوی دیگر آمار‌های رسمی نشان می‌دهد بیماری‌هایی از قبیل دیابت، عوارض قلبی، سکته مغزی و برخی از انواع سرطان، در افراد چاق بیشتر بروز کرده است و مشاهده می‌شوند. به گفته کارشناسان، به جز موارد محدود ناشی از مشکلات ژنتیکی و بیماری‌های خاص، اصلی‌ترین دلیل چاقی در کودکان را می‌توان تغذیه نادرست و نداشتن تحرک کافی دانست.
کودکان مبتلا به اضافه وزن در معرض خطرات ناشی از کاهش سطح سلامت هستند که عمده‌ترین این معضلات عبارتند از افزایش فشارخون و سطح کلسترول، تغییرات غیرعادی در سطح قند خون و تنش‌های روانی و معضلات اجتماعی.
سازمان بهداشت جهانی در گزارش سال ۲۰۱۷ خود اعلام کرد که تعداد کودکان چاق یا دچار اضافه وزن در سنین زیر ۵ سال از ۳۲ میلیون نفر در سال ۱۹۹۰ به ۴۱ میلیون نفر در سال ۲۰۱۶ رسیده است.
برای محاسبه چاقی از طریق شاخص توده بدنی، باید وزن را بر مبنای کیلوگرم بر مجذور قد بر مبنای متر تقسیم کرد. عدد به دست آمده، نشان‌دهنده شاخص توده بدنی بوده و معمولا عدد بین ۱۸٫۵ تا ۲۴٫۹ در گروه وزن طبیعی و شاخص ۲۵ تا ۳۰ نشان‌دهنده اضافه وزن و عدد ۳۰ تا ۳۵ نشان‌دهنده چاقی و اعداد بالاتر از ۳۵ نیز نشان‌دهنده چاقی مفرط است. البته تشخیص دقیق این موضوع بر عهده پزشک است.
امروزه تقریباً تمام کشور‌های جهان به طور کمابیش با بحران چاقی روبرو هستند و متأسفانه هنوز هیچ کس نمی‌داند که برای مقابله با این بحران، چه باید کرد؛ از سوی دیگر، سبک غذایی غربی که مبتنی بر فست فودها، همبرگر و نوشابه‌های قندی است در سراسر جهان مورد استفاده گسترده قرار می‌گیرد.
داشتن یک رژیم غذایی سالم می‌تواند بر سلامت کودکان تأثیر داشته باشد و توجه به فعالیت‌های بدنی و سلامت روحی در کودکان بسیار حیاتی است. به طور خلاصه می‌توان اصلی‌ترین درمان چاقی را داشتن رژیم غذایی متناسب و انجام فعالیت‌های بدنی دانست. البته در مورد چاقی‌های خطرناک و مفرط، پزشکان بر اساس شرایط بیمار از روش‌های درمانی مختلفی مانند درمان دارویی یا جراحی استفاده می‌کنند.
دکتر ژانت وژکیکی، استادیار دانشگاه کالیفرنیا در این باره اعتقاد دارد که مداخله و پیشگیری از چاقی تا قبل از شش ماهگی این امکان را به پزشکان می‌دهد که با کنترل چاقی در این سن از اضافه وزن افراد در بزرگ سالی جلوگیری کنند. سازمان بهداشت جهانی (WHO) توصیه می‌کند که برای نوزادان و کودکان خردسال تغذیه با شیر مادر حداقل در ۶ ماه نخست تولد و استفاده از مکمل‌های غذایی مطمئن در کنار تغذیه با شیر مادر تا ۲ سالگی در نظر گرفته شود.
به‌طورکلی می‌توان گفت اجرای برنامه‌های زیر به پیشگیری و کنترل چاقی کودکان کمک می‌کنند:
غذا خوردن به همراه خانواده
مصرف بیشتر میوه‌ها و سبزی‌ها
خوردن غذا به میزان کافی. (نه کم و نه زیاد)
کاهش مصرف نوشابه‌ها و آب‌میوه‌های غیرطبیعی و افزایش نوشیدن آب
کاهش زمان تماشای تلویزیون و افزایش فعالیت‌های فیزیکی و بازی‌های پر تحرک
داشتن خواب کافی و پرهیز از شب بیداری.
بهبود کیفیت زندگی خانوادگی و کاهش استرس
حفظ سلامت وزن مناسب والدین
شایعات و باور‌های غلط در مورد چاقی
این باور که به طور سنتی در بسیاری از مناطق جهان وجود دارد باید بازنگری شود، زیرا چاقی به هیچ عنوان نشانه سلامتی نبوده و می‌تواند زمینه ساز بیماری‌های متعددی شود.
سوخت و ساز بدن کودکان زیاد است، پس هر چه می‌خواهند بخورند: در کودکان نیز مانند افراد بالغ باید تناسب منطقی بین دریافت و مصرف کالری وجود داشته باشد و دریافت بیشتر کالری به نسبت مصرف، منجر به چاقی می‌شود.
شاخص توده بدنی بهترین معیار تعیین میزان چاقی و اضافه وزن است: این باور نیز غلط بوده است و تعیین چاقی باید توسط پزشک متخصص انجام شود، زیرا باید مشخص شود توده بدن متشکل از چربی است یا عضله؟
حذف یک وعده غذایی برای لاغر کردن کودکان: حذف یک وعده غذایی به ویژه وعده صبحانه می‌تواند سبب دریافت نکردن مواد کافی غذایی بدن کودکان شود و به هیچ عنوان توصیه نمی‌شود. این عمل گاهی نتیجه معکوس داشته و سبب افزایش چاقی می‌شود.
لبنیات عامل چاقی هستند پس کودک چاق نباید لبنیات مصرف کند: این باور سنتی، بسیار غلط و خطرناک بوده و بدن کودکان بیش از افراد بالغ به لبنیات نیاز دارند و حذف آن می‌تواند نتایج بدی در پی داشته باشد. لبنیات عامل چاقی نبوده و یک منبع غذایی مناسب محسوب می‌شوند.