جلوگیری از سرمازدگی درختان و گل و گیاه

به گزارش گروه وب گردی خبرگزاری صدا و سیما؛ ​همانطور که می‌دانید وقتي درختان میوه مناطق معتدله در معرض بخبندان زمستان یا سرمازدگی بهاره قرار می‌گیرند؛ این امر موجب وارد شدن خسارات شدید اقتصادی می‌گردد. حتی آن دسته از مناطق تولید میوه که در موقعیت‌های جغرافیایی خاص احداث می‌شوند که خسارت وارده ناشی از سرما در آن‌ها به حداقل کاهش داده نیز بعضا با این حوادث مواجه می‌شوند.

جلوگیری از سرمازدگی درختان

به طور کلی سرمازدگی درختان عبارت است از تغییرات فیزیکی و یا فیزیولوژیکی انگیخته شده در اثر روبرو شدن اندام‌های مختلف گیاه با دما‌های پایین و بالاتر از نقطه انجماد یعنی بازه دمایی ۰ تا ۱۰ درجه سانتی گراد که با پیدایش علائم همراه است. توجه داشته باشید که به صدمات ناشی از دمای پایین صفر درجه سانتی گراد یخ زدگی گفته می‌شود که معمولا صدمات یخ زدگی عمدتا ناشی از ایجاد کریستال‌های یخ در آوند‌های گیاه است که به سرعت در تمامی اندام‌ها گسترش پیدا می‌کنند. سرمازدگی بهاره اغلب موجب آسیب دیدن جوانه‌های تازه بیدار شده درختان می‌شوند و در صورتی دپرس بودن بیشتر به این نوع سرما‌ها حتی به میوه‌های تازه تشکیل شده نیز خسارت وارد می‌کند. به طور کلی جوانه‌های بارور در حال رکورد به سرمای زمستانه مقاوم هستند، اما مقاومت آن‌ها هنگام بیدار شدن جوانه‌ها کاهش پیدا می‌کند. بهتر است بدانید که جوانه‌های گل معمولا در دمای منفی ۲ یا منفی ۳ درجه سانتی گراد از بین می‌رود و از آنجایی که میوه‌های تازه تشکیل شده نسبت به گل‌ها حساس‌تر هستند و اغلب در دمای منفی ۰ تا ۵ درجه سانتی گراد آسیب می‌بینند که به همین خاطر توصیه می‌شود در پی اقداماتی برای جلوگیری از سرمازدگی درختان خود باشید.

انواع سرمازدگی:

بهتر است بدانید که سرمازدگی درختان دارای انواع مختلفی می‌باشد که در ادامه سعی داریم به بیان برخی از آن‌ها پرداخته ایم:

سرمازدگی انتقالی:

به سرمایی که در اثر هجوم یک جریان سرد و قطبی و عبور آن از یک منطقه پیش می‌آید و موجب کاهش شدید و ناگهانی درجه محیط به چندین درجه پایین صفر می‌شود اطلاق می‌گردد و معمولا این جریان در دوران رکود درختان میوه اتفاق خواهد افتاد.

سرمازدگی تشعشعی:

سرما و یخبندانی که کاملا منطقه‌ای بوده و درون یک محدوده معین بدون اینکه هوای سرد از سایر نقاط به منطقه نفوذ پیدا کند در اثر تشعشع از سطح زمین در همان محل به وجود می‌آید و به صراحت می‌توان گفت که این نوع سرمازدگی بر خلاف نوع اول همواره در شب‌های ساکت و بدون ابر و باد ظاهر می‌شود.

سرمازدگی دیررس بهاره:

توجه داشته باشید که سرما‌های بهاره اغلب خیلی خطرناک‌تر از یخبندان‌های اوایل پاییز می‌باشند و بیشتر در مناطق معتدله رخ داده که باعث خسارت به گل و میوه می‌گردد، زیرا گل‌ها و میوه‌های جوان حساس‌تر از میوه‌های رسیده می‌باشند. به طور کلی امکان وقوع سرمای بهاره در موقع باز شدن گل‌های درختان وجود دارد و معمولا طول مدت این نوع سرما بسیار کوتاه بوده و از چندین ساعت تا حداکثر سه روز بیشتر نیست.

سرمازدگی زمستانه:

این نوع سرمازدگی معمولا در زمستان در دما‌های پایین‌تر از منفی ۱۰ درجه سانتی گراد و حتی پایین‌تر رخ می‌دهد و در حالت شدید‌تر نیز درختان دچار یخ زدگی خواهند شد که در این صورت خسارات شدیدی به درختان وارد خواهد شد. همچنین گاهی ممکن است سرمازدگی پاییزه پیش از به خواب رفتن درختان خسارت بار باشد.

روش‌های جلوگیری از سرما زدگی درختان:

به طور کلی اگرچه بسیاری از درختان در طول روند رویش خود دچار سرمازدگی می‌شوند، اما شما می‌توانید با اعمال روش‌ها و اصولی که در ادامه بیان کرده ایم باعث جلوگیری از سرمازدگی درختان خود شوید:

انتخاب ارقام دیر گل:

معمولا در مناطقی که احتمال خطر سرمای دیررس بهاره وجود دارد با توجه به تاریخ گل دهی ارقام مختلف یک گونه درخت می‌توان از انواع دیر گل آن نیز استفاده نمود، زیرا این ارقام با توجه به دیر باز شدن گل کمتر با سرمای دیررس بهاره مواجه خواهند شد. همچنین که امروزه در برخی مناطق از بادام‌های دیر گل برای پرورش استفاده می‌کنند.

انتخاب موقعیت و محل ایده ال برای کاشت:

بهتر است بدانید که در مناطق شیب دار و کنار تپه‌های ماهور در صورت احتمال وجود سرما‌های دیررس بهاره محل باغ را در شیب‌های شمالی انتخاب می‌کنند تا در اوایل بهار دیر‌تر گرم شوند و موجب تاخیر در بیدار شدن جوانه‌ها گردد. همچنین که ایجاد باغ میوه در کنار جنگل ها، برکه ها، رودخانه‌ها و کنار سواحل که دارای هوای مرطوب و نقطه شبنم بالا هستند آسیب‌های سرمای بهاره را به شدت کاهش می‌دهند.

استفاده از ترکیبات شیمیایی:

به طور کلی استفاده از تفن‌های درختان میوه هسته دار در پاییز موجب دیر باز شدن جوانه‌ها به مدت ۴ الی ۱۲ روز در طول فصل بهار می‌شود. همچنین که استفاده از هورمون‌های نفتالین استیک اسید در بهار موجب تاخیر ۱ الی ۲ هفته‌ای در زمان گلدهی درختان می‌گردد.

پاشیدن آب بر روی درختان:

توجه داشته باشید که پاشیدن آب بر روی شاخه‌های درختان میوه در دمای صفر درجه سانتی گراد باعث تشکیل یخ می‌شود و در واقع به ازای هر لیتر آب که یخ می‌زند ۸۰ کیلو کالری گرما آزاد خواهد شد. گرمای آزاد شده موجب گرم شدن اجسامی می‌شود که در تماس با آب هستند و در ضمن باعث تشکیل یک لایه عایق نسبتا یخ در اطراف جوانه‌ها می‌شود تا دمای جوانه از صفر درجه سانتی گراد پایین نیاید که به همین خاطر می‌توان از سیستم‌های آبیاری بارانی استفاده نمود و یا توسط محلول پاش‌ها بر روی درختان آب بپاشید. همچنین که پاشیدن آب باید حتما در دمای صفر درجه سانتی گراد انجام گیرد.

تدابیر زراعی خاک:

توجه داشته باشید که نوع سطح خاک در محافظت دمای هوا تاثیر زیادی دارد و می‌تواند اختلاف دمای حدود ۱.۷ درجه سانتی گراد ایجاد کند. به همین خاطر برای محافظت در برابر سرما و یخبندان‌های ناشی از تشعشع باید خاک مرطوب و عاری از علف‌های هرز و شخم دست نخورده باشد، زیرا زمین شخم خورده دارای هوای بیشتر است و گرمای کمتری دارد که به همین خاطر خاک شخم خورده سریع‌تر سرد خواهد شد. اما خاک‌های مرطوب دیر‌تر گرم شده و در نتیجه دیر‌تر دمای خود را از دست می‌دهند. علف‌های سطح خاک نیز نوعی هدایت کننده گرما از خاک به سطح هوا می‌باشند و تدابیر زراعی بیان شده نیز یخ زدگی را در لایه ۱۵ سانتی متری سطح خاک به تاثیر می‌اندازد و به ویژه برای جلوگیری از سرمازدگی گیاهانی همچون توت فرنگی و انگور موثر خواهد بود.

گرم کردن باغ توسط بخاری‌های باغی:

به طور کلی کار گذاشتن بخاری یا پلار‌های باغی در قسمت‌های مختلف باغ و سوزاندن موادی همچون چوب نفت یا گازوئیل باعث گرم شدن فضای باغ می‌شوند. معمولا این روش در مناطق سردسیر ممکن است تاثیر زیادی نداشته باشد، اما در مانطق نیمه گرمسیری مانند باغات مرکبات، انجیر، زیتون، انار و.. می‌تواند موثر عمل کند.

ایجاد بادشکن در اطراف باغ:

بهتر است بدانید که کاشتن درختان باد شکن مانند درخت چنار زبان گنجشک و افرا در جهت شمالی که باد‌های سرد می‌وزد موجب محافظت درختان میوه از سرما خواهند شد.

ایجاد دود برای کاهش تشعشع:

در شب‌هایی که احتمال بروز سرما زیاد است با سوزاندن کاه و کلش و تی مواد دیگر موجب ایجاد دود در هوای باز می‌گردد و از آنجایی که هر چقدر ذرات معلق در هوا بیشتر باشند انعکاس حرارت نیز به سقف آسمان تقلیل می‌یابد، زیرا تشعشع حرارت که با طول موج‌های بلند به سمت آسمان منعکس می‌شود توسط ذرات هوا جذب شده و دمای باغ را حفظ خواهد کرد و در نتیجه باعث جلوگیری از سرمازدگی درختان خواهد شد.