" سیب " واژه‌ای آشنا که حتی تلفظش هم تبسمی دلنشین بر لبان دوستانی می‌نشاند که به یادگار لحظه‌ای را ثبت می‌کنند، ولی انگار پائیز و زمستان امسال قرار نیست این واژه لبخند آفرین شود.
ولی انگار پائیز و زمستان امسال قرار نیست این واژه لبخند آفرین شود...! و شاید حتی با کمی دیر جنبیدن تصمیم گیران و تصمیم سازان، سیب به کابوسی تیره و تار برای صدها و شاید هزاران باغدار و بازرگان در آذربایجان غربی، به عنوان بزرگترین تولید و صادرکننده سیب درختی کشور، تبدیل شود.
آنوقت دیگر هیچ مسئولی نمی تواند با صدها واژه، بر لبان سختکوشانی که یک سال تمام برای تولید محصول، بسته بندی و نگهداری و صد البته رایزنی و بازاریابی در کشورهای همسایه از جان مایه گذاشته اند لبخندی جاری کند .
یش از 60هزار هکتار از زمین های کشاورزی آذربایجان غربی به باغات بارور و نهال سیب اختصاص دارد که این سطح زیر کشت نیز در کشور بی مانند است.
در دهه های گذشته ایجاد واحدهای صنعتی هم در شمال غربی ترین استان کشور بر مبنای تولیدات باغی به ویژه سیب درختی شکل گرفت و به تدریج به جایگاهی رسید که آذربایجان غربی را به بزرگترین ظرفیت تولید کنسانتره و آبمیوه کشور تبدیل کرد.
برآوردهای اولیه نشان می دهد اقتصاد بیش از50 هزار خانوار در آذربایجان غربی به طور مستقیم و بیش از 2 برابر این ظرفیت نیز به طورغیر مستقیم به تولید سیب درختی وابسته است .
ارزش تقریبی سیب تولیدی باغداران آذربایجان غربی درسال های اخیر با احتساب حداقل قیمت ها چیزی حدود 3 هزار و 800 تا 4 هزار میلیارد تومان تخمین زده می شود این عدد یعنی گردش مالی ده ها برابری و اقتصادی که سهمش از سیب قابل توجه است.
ولی اصل ماجرا چیست و چرا ممکن است امسال بزرگترین کابوس تولید و صادرکنندگان سیب درختی در آذربایجان غربی رقم بخورد؟
آقای مرادی معتقد است؛ این خبر در کنار مسرت بخش بودن، به دلیل شرایط حاکم می تواند بسیار نگران کننده باشد.
عضو هیات مدیره اتحادیه باغبانی ایران می افزاید؛ برآوردهای ما نشان می دهد امسال بین یک میلیون و دویست تا یک میلیون و چهارصد هزار تن سیب در استان تولید شد ولی سازمان جهاد کشاورزی آذربایجان غربی آمار متناقضی ارائه می دهد و همین مسئله می تواند برنامه ریزان را با اشتباه بزرگ محاسباتی مواجه کند.
به سراغ مهندس امانی مدیر باغبانی سازمان جهاد کشاورزی استان رفتم.
او معتقد است امسال میزان تولید سیب درختی باغداران استان بین یک میلیون تا یک میلیون و 40 هزار تن بود که تا پایان پائیزچیزی حدود 300 تا 350 هزار تن آن به عنوان سیب زیردرختی و ماده اولیه کارخانه های صنایع تبدیلی استان استفاده می شود و بعد از کسر میزان سیبی که به عنوان محصول تازه خوری روانه بازار می شود در حدود 500 هزار تن برای فروش خارج از فصل و صادرات قابلیت داریم.
شاید این بار هم ضعف آمار و دقیق نبودن اظهار نظر مسئولان از هر نوع آن، دولتی یا خصوصی، در ترسیم چهره واقعی مسئله مشکل آفرین شود، اینجاست که ضرورت ورود نهاد های بالادستی برای ترسیم دقیق صورت مسئله، بیش از هر زمان دیگر احساس می شود.
در لابلای مشکلات سیب درختی، از خوان نخست که گذشتم با مشکل مهم دیگری مواجه شدم؛
امسال و تا این لحظه، قفل بازار کشورهای منطقه به روی صادرات سیب درختی ایران گشوده نشده است.
با آقای تاج الدینی یکی از اعضای هیات مدیره اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی ارومیه گفتگو کردم.
فردی که با سالها تجربه در حوزه صادرات محصولات کشاورزی نسبت به وضعیت صادرات سیب درختی باغداران آذربایجان غربی در سال جاری به شدت نگران است .
این صادرکننده محصولات کشاورزی می گوید امسال بازار کشورهای همسایه از جمله عراق و افغانستان شرایط خوبی ندارند و به دلایل مختلف هنوز در جذب مشتری از این کشورها و کشورهای اوراسیا گشایشی صورت نگرفته است.
وی معتقد است اگر متولیان امر در وزارتخانه های صنعت، معدن و تجارت ، جهاد کشاورزی و حتی امورخارجه رایزنی برای بازاریابی مناسب را آغاز نکنند قفل صادرات سیب درختی باز نخواهد شد و در این صورت تا پایان سال به جای صادرات سیب و ارز آوری این محصول با زیان انباشته شده تجار و باغدارانی که سیب خود را برای فروش با قیمت های مناسب ذخیره کرده اند مواجه خواهیم شد و این یعنی فرصت سوزی تاریخی در سالی که تقریبا تمام ظرفیت سردخانه ای آذربایجان غربی به نگهداری سیب درختی اختصاص یافته است.
البته این تمام ماجرا نیست چرا که امسال، پیش پای صادرکنندگان محصولات کشاورزی آذربایجان غربی مشکل بزرگتری وجود دارد؛ مشکل بزرگی به نام تعهدات ارزی و جلوگیری از صادرات برای بازرگانانی که سال هاست در افزایش آمار صادرات غیرنفتی کشور سهم عمده ای دارند.
آقای تاج الدینی گفت همین مسئله باعث شده است تعداد زیادی از صادرکنندگان از مدار صادرات خارج شوند و اگر برای این موضوع چاره اندیشی نشود صادرات سیب از آذربایجان غربی باید با مانع بزرگ دیگری دست و پنجه نرم کند .
این عضو هیات مدیره اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی ارومیه می گوید همین مسئله باعث شده است عده ای از صادرکنندگان استان به کارت های بازرگانی یکبار مصرف روی آورند که برخلاف مقررات جاری است و دهها اتفاق ناگوار از جمله مشکلات مالیاتی و کارشکنی خریداران در کشورهای همسایه برای بازپرداخت پول محصولات صادراتی را به دنبال دارد.
رئیس اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی ارومیه با تازگی با ارائه فهرستی بلند بالا از بازرگانان محروم شده از صادرات استان، از استاندار آذربایجان غربی خواسته است نسبت حل مشکل تعهدات ارزی این تجار اچاره اندیشی کند و از رئیس بانک مرکزی بخواهد تا ارز حاصل از صادرات میوه را مشمول تعهدات ارزی نداند.
در این بین، استفاده نکردن متولیان امر و مدیران اجرایی آذربایجان غربی از ظرفیت مهمی به نام " میز سیب " که در سفر استانی دولت دهم به آذربایجان غربی واگذار شد ، بیش از پیش رخ می نماید!
دولت رفع موانع تولید سیب، قیمت گذاری، سیب شب عید و تظیم صادرات سیب را به آذربایجان غربی محول کرده است.
هر چند متولیان امر معتقدند واگذاری امور مدیریتی در خصوص سیب درختی به آذربایجان غربی تنها یک عنوان نمادین است و ساز و کارهای حل بسیاری از مشکلات واگذار نشده است ولی به نظر می رسد با ورود جدی تر مسئولان محلی، دست کم فراتر از آنچه امروز شاهد هستیم علاوه بر حل مشکلات باغداران آذربایجان غربی از تولید کنندگان سایر استانها نیز گره گشایی خواهد کرد .
به موضوع اصلی باز میگردم؛
انبوهی از سیب درختی باغداران آذربایجان غربی در سردخانه ها ذخیره شده است و اگر برای صادرات این میزان سیب درختی چاره اندیشی نشود، دیگر سیب، نه تنها واژه ای برای جاری کردن تبسم بر چهره تولیدکنندگان نخواهد بود بلکه به بزرگترین کابوس باغداران آذربایجان غربی در سال جهش تولید بدل خواهد شد.
آن وقت ، آیا باز هم خواهیم گفت؛
" همه بگین سیب و ... "
گزارش مکتوب از مهدی رضایی -خبرگزاری صداوسیما-ارومیه