شاید یکی از شبکه‌های اجتماعی مورد استفاده درگیری ذهنی بدی برای شما ایجاد کرده باشد، یا حواس‌پرتی ناشی از شبکه‌های اجتماعی به محیط کارتان کشیده شده باشد و بخواهید از این معضل خلاص شوید.
به گزارش گروه وب گردی خبرگزاری صدا و سیما؛ شبکه‌های اجتماعی فوق‌العاده‌اند و در این شکی نیست. با چند کلیک ساده یا چند بار لمس‌کردن صفحه موبایل هوشمند، می‌توانیم با مردم در دورترین نقاط جهان ارتباط برقرار کنیم و با فرهنگ و عادات آن‌ها آشنا شویم، بدون آنکه پایمان را از خانه بیرون بگذاریم؛ اما این سکه روی دیگری هم دارد و استفاده از شبکه‌های اجتماعی فقط با اثرات و نتایج مثبت همراه نیست. حواس‌پرتی ناشی از شبکه‌های اجتماعی یکی از موارد منفی کار با آنهاست. بنا بر برخی تخمین‌ها، کاربران شبکه‌های اجتماعی به‌طور میانگین حدود ۲٫۵ ساعت در روز را صرف مشاهده آخرین به‌روزرسانی‌ها و مطالب دیگر مندرج در این شبکه‌ها می‌کنند. زمان قابل‌توجهی که اگر کنترل نشود ممکن است خیلی چیزها، از زندگی شخصی گرفته تا کار و بهره وری را تحت‌تأثیر قرار دهد. چطور باید وابستگی به این شبکه‌ها را کنترل کرد و به فعالیت در این فضا‌ها سروسامانی داد؟
۱. تعیین‌کردن هدف
با محدودکردن استفاده از شبکه‌های اجتماعی می‌خواهید به چه‌چیزی برسید؟ برنامه ریزی برای شروع اقدام عملی در محدودکردن استفاده از شبکه‌های اجتماعی تا حدود زیادی وابسته به پاسخی است که به این سؤال می‌دهید.
شاید از اینکه شب‌ها تا دیروقت در شبکه‌های اجتماعی وقت می‌گذرانید خسته شده‌اید و می‌خواهید شب‌ها زودتر بخوابید. شاید یکی از شبکه‌های اجتماعی مورداستفاده درگیری ذهنی بدی برای شما ایجاد کرده باشد. شاید هم حواس‌پرتی ناشی از شبکه‌های اجتماعی به محیط کارتان کشیده شده باشد و بخواهید از این معضل خلاص شوید.
هدفتان هرچه هست آن را بیابید و روی تکه‌کاغذی بنویسید. این تکه‌کاغذ را جایی بچسبانید که بیشتر روز جلوی چشمتان باشد و نقش یادآور را برایتان داشته باشد؛ مثلا اگر استفاده از شبکه‌های اجتماعی فعالیت‌تان در محیط کار را تحت‌تأثیر قرار داده، کاغذ را روی صفحه‌نمایش در محل کار بچسبانید.
پس گام اول برای مقابله مؤثر با حواس‌پرتی ناشی از شبکه‌های اجتماعی تعیین هدف است.
۲. شناسایی الگو‌های رفتاری
حواس‌پرتی ناشی از شبکه‌های اجتماعی معمولا با نشانه‌ای بخصوص شروع می‌شود. چه احساسات و هیجاناتی شما را به استفاده از شبکه‌های اجتماعی تحریک می‌کند؟ معمولا در چه مواقعی چنین احساسات و هیجاناتی پیدا می‌کنید؟ با یافتن پاسخ این سؤال‌ها ممکن است به الگوی رفتاری خاصی پی ببرید و بتوانید با کارکردن بر روی آن، استفاده از شبکه‌های اجتماعی را کنترل کنید.
با پی‌بردن به این الگو‌های رفتاری می‌توانید تلاشتان را متمرکز کنید. البته قرار نیست به‌یک‌باره همه‌چیز را تغییر دهید. کارتان را با برداشتن قدم‌های کوچک شروع کنید و اجازه دهید شرایط به‌مرور زمان تغییر کند.
۳. تغییر سیستم اطلاع‌رسانی شبکه‌های اجتماعی
کار سیستم اطلاع‌رسانی شبکه‌های اجتماعی در موبایل‌های هوشمند این است که به‌محض به‌روزرسانی یا دریافت پیام و موارد دیگر چیزی روی صفحه اصلی ظاهر شود و به شما اطلاع دهد. حال هرچه شمار این اطلاع‌رسانی‌ها بیشتر باشد، امکان آنکه حواستان پرت شود هم بیشتر خواهد شد. خبر خوب این است که می‌توانید تنظیمات این سیستم اطلاع‌رسانی را عوض کنید و آن را به حالت دلخواه درآورید.
مثلا می‌توانید کاری کنید پیام‌های اطلاع‌رسانی دیربه‌دیر ظاهر شوند یا اینکه به‌کلی ظاهر نشوند. البته هر زمان که بخواهید می‌توانید تنظیمات را تغییر دهید و به حالت قبل برگردانید.
راهکار دیگر این است که شکل قرارگرفتن موبایل هوشمندی را که در دسترستان است تغییر دهید؛ مثلا اگر در محیط کار گرفتار حواس‌پرتی ناشی از شبکه‌های اجتماعی می‌شوید، موبایل را به‌پشت روی میز کارتان بگذارید تا اگر پیام اطلاع‌رسانی روی نمایشگرش ظاهر شد، از دید شما مخفی بماند.
۴. درنظرگرفتن برنامه صبحگاهی برای مقابله مؤثر با حواس‌پرتی ناشی از شبکه‌های اجتماعی
صبح‌ها به‌محض بیدارشدن موبایل و شبکه‌های اجتماعی را چک می‌کنید؟ اگر چنین باشد، خواه‌ناخواه کمی از وقتتان با گشت‌زدن‌های بیهوده در صفحات شبکه‌های اجتماعی هدر خواهد رفت.
سعی کنید صبح‌ها تا جایی که می‌توانید در برابر وسوسه سرزدن به شبکه‌های اجتماعی مقاومت کنید. البته در موقعیت‌های ضروری، مثلا وقتی صبح قرار ملاقاتی دارید یا چیزی شبیه به آن، می‌توانید این قاعده را نادیده بگیرید.
صبح‌ها سرتان را به کار دیگری گرم کنید؛ مثلا می‌توانید صبحانه‌ای مغذی برای خودتان آماده کنید یا کمی ورزش کنید.
۵. محدودکردن استفاده از اپلیکیشن‌های هوشمند شبکه‌های اجتماعی
بر روی موبایل هوشمند یا تبلت قسمتی هست که به کاربر اجازه می‌دهد مدت‌زمانی را که صرف استفاده از اپلیکیشن‌های مختلف کرده است مشاهده کند. این مدت‌زمان را بررسی کنید و سعی کنید به‌مرور آن را کم و کمتر کنید. در بعضی دستگاه‌ها حتی امکان وضع‌کردن محدودیت زمانی برای استفاده از هر اپلیکیشن را هم خواهید داشت. با انجام این کار کنترل شرایط برایتان راحت‌تر خواهد بود.
راهکار دیگر این است که اپلیکیشن‌های شبکه‌های اجتماعی را به‌کل از روی موبایل هوشمند حذف کنید و صرفا با کامپیوتر از آن‌ها استفاده کنید. به این شکل، هر بار باید برای چک‌کردن شبکه‌های اجتماعی کامپیوترتان را روشن کنید و منتظر بمانید. این حالت را با زمانی مقایسه کنید که استفاده از شبکه اجتماعی به‌سادگیِ چند بار لمس‌کردن نمایشگر موبایل هوشمند باشد. با پیش‌گرفتن این رویکرد حتما مدت‌زمان استفاده‌تان کمتر می‌شود.
اما اگر برای مقابله با حواس‌پرتی ناشی از شبکه‌های اجتماعی تا این حد مصمم نباشید چه؟ در این صورت پیشنهاد می‌کنیم اپلیکیشن شبکه اجتماعی موردنظرتان را در پوشه‌ای از تلفن همراه هوشمند مخفی کنید تا در چشم نباشد. از دل برود هر آنچه از دیده برفت. با این کار وقتی در حال استفاده از قسمت‌های دیگر موبایلتان هستید، احتمال آنکه وسوسه شوید و به شبکه‌های اجتماعی سر بزنید کمتر خواهد شد.
۶. استفاده از مسدودکننده‌های اینترنتی (وب‌بلاکر/ Web Blocker)
سر کارتان هستید و دارید از مرورگر ویندوز استفاده می‌کنید. لحظه‌ای وسوسه می‌شوید تا برگه جدیدی باز کنید و سری به یکی از شبکه‌های اجتماعی بزنید. این لغزش کوچک همان و هدررفتن سی‌چهل دقیقه از زمان کاری شما همان. اما چرا از همان اول وب‌سایت شبکه‌های اجتماعی را در محیط کارتان مسدود نکنید؟
مسدودکننده‌های اینترنتی یا همان وب‌بلاکر‌ها این امکان را به شما می‌دهند. می‌توانید در ساعات کاری فعالشان کنید و از آن‌ها برای مقابله با حواس‌پرتی ناشی از شبکه‌های اجتماعی بهره بگیرید.
۷. منطقه «تکنولوژی ممنوع» بسازید!
اتاق‌خواب، میز ناهارخوری، اتاق کار در خانه و قسمت‌های دیگری نظیر این‌ها از جمله مکان‌هایی‌اند که وجود موبایل هوشمند در آن‌ها بسیار حواس‌پرت‌کن است. اگر صلاح بدانید، می‌توانید قانونی برای خود وضع کنید و استفاده از موبایل هوشمند در برخی از اتاق‌ها خانه را ممنوع کنید.
۸. درنظرگرفتن برنامه پاداش‌دهی برای مقابله مؤثر با حواس‌پرتی ناشی از شبکه‌های اجتماعی
اگر حواس‌پرتی ناشی از شبکه‌های اجتماعی واقعا زندگی‌تان را تحت‌تأثیر قرار داده و اجازه نمی‌دهد به کارهایتان برسید، وقت آن است که به سراغ برنامه پاداش‌دهی بروید؛ اما منظور از برنامه پاداش‌دهی چیست و چطور می‌توان آن را عملی کرد؟
فهرستی تهیه کنید از کار‌های مختلفی که باید انجام دهید. فعالیت‌های مربوط به محل کار، کار‌های روزمره خانه، و حتی فعالیت‌های مثبتی که برای پرورش استعدادی بخصوص انجام می‌گیرند همگی می‌توانند در این فهرست قرار بگیرند.
هر بار که یکی از این فعالیت‌ها را انجام دادید و به پایان رساندید، پاداشتان آن خواهد بود که برای مدتی بخصوص، از شبکه‌های اجتماعی استفاده کنید؛ مثلا اگر اتاقتان را جارو زدید، می‌توانید به‌مدت پنج دقیقه به شبکه‌های اجتماعی سر بزنید و این پاداشتان خواهد بود.
اجرایی‌کردن برنامه پاداش‌دهی به همین سادگی است. فقط یادتان باشد باید به قاعده و قانونی که برای خود می‌گذارید پایبند باشید؛ یعنی تا کارتان را به پایان نرسانده‌اید، سراغ شبکه‌های اجتماعی نروید. در غیر این صورت برنامه پاداش‌دهی هیچ اثر مطلوبی نخواهد داشت.
۹. استفاده از تکنیک تایم‌باکسینگ (TimeBoxing)
تایم‌باکسینگ یکی از تکنیک‌های مدیریت زمان است که در آن، زمانمان را به واحد‌های کوچک‌تر مثلا واحد‌های یک‌ساعته تقسیم می‌کنیم و هریک از این واحد‌ها را برای انجام کاری بخصوص کنار می‌گذاریم؛ مثلا ساعت اول را که یکی از واحد‌های زمانی‌مان باشد برای جواب‌دادن به ایمیل‌ها کنار می‌گذاریم و به‌محض آنکه یک ساعت تمام شد، سراغ ساعت و واحد زمانی بعدی می‌رویم و کار دیگری انجام می‌دهیم.
وقتی این‌طور زمانمان را تقسیم‌بندی کنیم، می‌توانیم دقیق‌تر مشخص کنیم در چه ساعات یا زمانی اجازه استفاده از شبکه‌های اجتماعی را خواهیم داشت و در چه ساعاتی خیر. به‌مرور زمان نیز عادت می‌کنیم از شبکه‌های اجتماعی فقط در ساعات مقررشده استفاده کنیم و واحد‌های دیگر زمانی را صرف انجام کار‌هایی کنیم که از قبل مشخص کرده‌ایم.
۱۰. تعیین سرگرمی برای مقابله مؤثر با حواس‌پرتی ناشی از شبکه‌های اجتماعی
اگر بخشی از وقتتان را با فعالیتی سرگرم‌کننده پر کنید که ارزش وقت‌گذاشتن داشته باشد، کمتر به سراغ استفاده از شبکه‌های اجتماعی خواهید رفت.
سرگرمی شما می‌تواند به‌سادگی کتابخوانی باشد یا به دشواری و پیچیدگی کار با چوب. همه‌چیز به انتخاب و صلاحدید خودتان بستگی دارد. هر کار یا فعالیتی را که دوست دارید انتخاب کنید و با آن، مدت‌زمانی از روز خودتان را سرگرم کنید.
۱۱. وضع ممنوعیت استفاده از شبکه‌های اجتماعی در بازه‌های زمانی طولانی
گاهی مشکلات جدی می‌شوند و نیازمند راه‌حل‌های اساسی. اگر حواس‌پرتی ناشی از شبکه‌های اجتماعی زندگی کاری و شخصی‌تان را مختل کرده است، یک هفته کامل خود را از استفاده از آن‌ها منع کنید. حتما انجام این کار برایتان دشوار خواهد بود؛ اما اگر تحمل کنید، با کمک آن خواهید دید که حتی بدون استفاده از شبکه‌های اجتماعی هم می‌توانید زندگی پرثمر و خوبی داشته باشید.
پس از آنکه یک هفته به پایان رسید چه باید کرد؟ پس از گذشت این مدت‌زمان، از شبکه‌های اجتماعی استفاده کنید؛ اما احساس خوبی را که از وقت‌گذاشتن روی کاری ارزشمند، به‌جای گشت‌وگذار در میان پست‌های نامربوط فیسبوک و اینستاگرام، پیدا کرده بودید همیشه گوشه ذهن داشته باشید. اگر این احساس فراموشتان شد، دوباره برای مدتی استفاده از شبکه‌های اجتماعی را ممنوع کنید.
۱۲. کاهش تعداد دفعات پست‌گذاشتن در پلتفرم‌های مختلف شبکه‌های اجتماعی
بسیاری از ما از شبکه‌های اجتماعی استفاده می‌کنیم تا رخداد‌های زندگی و دستاوردهایمان را با دیگران به اشتراک بگذاریم. البته که این راهکاری است عالی برای آنکه عزیزانمان، در هرکجای این کره خاکی که زندگی می‌کنند، از حال‌وروز ما خبردار شوند؛ اما اگر در انجام آن زیاده‌روی کنیم، به کار‌های ضروری‌تر زندگی نخواهیم رسید.
راهکار دیگر برای کنترل حواس‌پرتی ناشی از شبکه‌های اجتماعی محدودکردن تعداد دفعات پست‌گذاشتن در پلتفرم‌های مختلف است؛ مثلا خود را به این محدود کنید که در طول روز، در هرکدام از پلتفرم‌ها، فقط یک بار پست بگذارید و نه بیشتر. به این شکل هم ارتباطتان با دیگران را حفظ خواهید کرد و هم به کار و زندگی شخصی‌تان خواهید رسید.
غلبه بر حواس‌پرتی ناشی از شبکه‌های اجتماعی به‌مرور زمان
کنترل‌کردن و تغییردادن عادت‌های استفاده از شبکه‌های اجتماعی مثل هر کار دشوار دیگری زمان‌بر است و نیازمند پشتکار و اراده. اگر احساس می‌کنید گشت‌وگذار در شبکه‌های اجتماعی و مشاهده پست‌های مختلف زندگی کاری و شخصی‌تان را تحت‌تأثیر قرار داده است، برای تغییر اوضاع تصمیم جدی بگیرید و پای حرفتان بمانید. هرچه بیشتر وقتتان را صرف کار‌های ارزشمند کنید، در آینده بیشتر قدردان خودتان خواهید بود. یادتان باشد ترک عادت مرض است و شاید به این سادگی‌ها نتوانید از حواس‌پرتی ناشی از شبکه‌های اجتماعی خلاص شوید. مهم این است که دل‌سرد نشوید و به تلاشتان ادامه دهید. اتفاق‌های خوب به‌مرور زمان خواهند افتاد.