به گزارش سرویس بین الملل خبرگزاری صدا و سیما از لندن، دانشمندان می‌گویند اگر چه یک داوطلب برزیلی، بدون دریافت واکسن ویروس کرونا درگذشته است، حتی اگر وی بر اثر واکسن در می‌گذشت، نباید آزمایش بالینی واکسن قطع می‌شد.
در آزمایش بالینی دارو‌ها و واکسن‌ها بر انسان ها، معمولا دانشمندان از روش تحقیق کارآزمایی بالینی استفاده می‌کنند. در کارآزمایی‌های بالینی سعی می‌کنند که یک عامل را (مثلا واکسن کووید ۱۹) را مجزا کنند و با ثابت نگه داشتن سایر عوامل (مانند سن، جنس، وضعیت سلامت) به بررسی سهم عامل جداشده (واکسن) بر سلامت بیمار بپردازند. برای این منظور، دانشمندان دو گروه شامل گروه شاهد یا گواه (که واکسن واقعی دریافت نمی‌کنند) و گروه آزمایش واکسن واقعی (که واکسن واقعی را دریافت می‌کنند)، تشکیل می‌دهند.
به منظور تقسم بندی افراد داوطلب به گروه آزمایش و گواه، دانشمندان از روش‌های گوناگون همچون تصادفی سازی، همسان سازی، تصادفی سازی طبقه بندی شده بهره می‌برند و هیچ یک از داوطلبان، و حتی اغلب اعضای گروه آزمایش کننده، نمی‌دانند چه کسانی واکسن واقعی و چه افرادی واکسن غیر واقعی را دریافت می‌کنند. روز ۱۵ اکتبر، ۲۴ مهر ماه، خبری منتشر شد که براساس آن، ژوائو پدرو فیتوسا (João Pedro R. Feitosa)، پزشک ۲۸ ساله برزیلی که داوطلب شرکت در کارازمایی بالینی ویروس کووید ۱۹ بود، در گذشت. بلافاصله پس از انتشار این خبر، نهاد‌های مستقل ناظر بر آزمایش واکسن به بررسی پرداختند و اعلام کردند این جوان برزیلی، در گروه شاهد یا گواه قرار داشته و واکسن واقعی ویروس کرونا را دریافت نکرده است و مرگ وی، ربطی به واکسن مورد آزمایش ندارد.
دانشگاه آکسفورد در انگلیس و شرکت انگلیسی – سوئدی داروسازی آسترانکا (AstraZeneca)، سومین مرحله از آزمایش واکسن تولیدی مشترک خود را در کشور‌های جهان از قبیل آمریکا، انگلیس، هند و برزیل بر روی انسان‌های داوطلب آزمایش می‌کنند و تاکنون این واکسن بر روی ۲۰ هزار نفر، از جمله ۸ هزار نفر در برزیل، آزمایش شده است. نهاد‌های ناظر بر بهداشت و درمان در برزیل و انگلیس، پس از بررسی‌های علمی اعلام کردند آزمایش واکسن کووید ۱۹ ادامه می‌یابد.
روزنامه برزیلی گلوبو (Globo) و موسسه خبری بلومبرگ (Bloomberg) در امریکا با استناد به اسناد و مدارک علمی اعلام کردند که پزشک متوفای برزیلی، در گروه شاهد بود و واکسن واقعی به وی تزریق نشده بود.
به نوشته روزنامه دیلی میل، پروفسور گرت ویلیامز (Gareth Williams)، استاد دانشگاه بریستول انگلیس در این باره گفت: "حتی اگر به دکتر فیتوسا واکسن واقعی ترزیق می‌شد، احتمال مرگ وی بود، زیرا در موارد استثنایی، داوطلب ممکن است جان ببازد، زیرا هیچ واکسنی، صد در صد امن نیست." به نوشته دیلی میل، این دانشمند و نویسنده مقالات علمی متعدد درباره واکسن، معتقد است مرگ یک داوطلب نباید مانع ادامه آزمایش بالینی واکسن شود.
پروفسور ایان جونز (Ian Jones)، استاد میکروب شناسی دانشگاه ردینگ (University of Reading) نیز گفت: "در آزمایش‌های بالینی با شمار فراوان انسان ها، احتمال مرگ داوطلبان هنوز وجود دارد، اما نباید این روال متوقف شود، زیرا باید هر چه زودتر، واکسن مورد نظر را تولید کرد."
دانشمندان دانشگاه آکسفورد اعلام کردند پس از انتشار خبر درگذشت پزشک برزیلی، یک گروه مستقل ناظر بر تولید واکسن کووید ۱۹ به بررسی ماجرا پرداختند و با توجه به تزریق نشدن واکسن تولیدی به این داوطلب، آزمایش بالینی ادامه یافت.
به ادعای دانشگاه آکسفورد، وزارت بهداشت و درمان برزیل نیز، در بررسی مستقلی در آن کشور، بی خطر بودن واکسن مورد آزمایش را تایید و ادامه این آزمایش بالینی را مجاز دانست.
دانشگاه فدرال سائوپولو (Federal University of Sao Paulo) در برزیل نیز در بیانیه‌ای اعلام کرد یک گروه مستقل علمی، مرحله ۳ آزمایش واکسن کووید ۱۹ را در این کشور زیر نظر دارد که پس از انتشار خبر مرگ دکتر ژوائو پدرو فیتوسا (João Pedro R. Feitosa)، اعلام کرد بررسی‌های انجام شده نشان می‌دهد آزمایش بالینی این واکسن باید ادامه یابد. در این بیانیه آمده است هیچ نشانه‌ای از احتمال مشکلات جدی ناشی از تزریق این واکسن به دست نیامده است و هیچ یک از افراد داوطلبی که آن را دریافت کرده اند، مشکلی نداشته اند.
به نوشته روزنامه دیلی میل، پروفسور الینور رایلی (Eleanor Riley)، استاد ایمنی شناسی و بیمار‌های عفونی در دانشگاه ادینبورو در اسکاتلند گفت: "حتی اگر داوطلبی در یک آزمایش بالینی، واکسن واقعی دریافت کند و بمیرد، این واقعه غیر قابل انتظار نیست، زیرا حتی اگر واکسنی ۹۹.۹۹ درصد هم امن باشد، ممکن است در اندازه بسیار اندکی، خطرزا باشد."
مدیران شرکت آسترازنکا در اطلاعیه‌ای اعلام کردند ما می‌توانیم تایید کنیم که همه بررسی‌های لازم انجام شد و روند آزمایش واکسن ویروس کووید ۱۹، دنبال می‌شود. در این اطلاعیه آمده است همه مراحل آزمایش بالینی واکسن کووید ۱۹ این شرکت، زیر نظر یک گروه مستقل علمی و نیز نهاد‌های پزشکی کشور‌های مربوط صورت می‌گیرد و همه آن‌ها پس از بررسی، مجوز ادامه این آزمایش‌ها را صادر کرده اند.
نهاد ناظر بر فعالیت‌های بهداشتی و درمانی در برزیل، آنویسا (Anvisa) هم گزارش داد در پی انتشار خبر مرگ دکتر فیتوسا، کمیته بین المللی ارزیابی ایمنی (International Safety Assessment Committee) به بررسی موضوع پرداخت و ناتالیا پاسترناک (Natalia Pasternak)، متخصص میکروبیولوژی به رسانه‌های برزیل گفت: "داوطلبان در آزمایش‌های بالینی واکسن ها، انسانند و ممکن است به علل گوناگون فوت کنند." موسسه آموزشی و پژوهشی دی اور (The D'Or Teaching and Research Institute) که هماهنگی آزمایش بالینی واکسن کووید ۱۹ را در برزیل بر عهده دارد در اطلاعیه‌ای اعلام کرد در پی نتایج بررسی‌های مستقل ادامه این آزمایش، توصیه شده است.
براساس قرارداد دولت برزیل و دانشگاه آکسفورد و شرکت آسترازنکا در ماه ژوئن، قرار است یکصد میلیون دوز از واکسن کووید ۱۹، پس از تولید، به برزیل فروخته شود. واکسن شرکت سینوواک بایوتک (Sinovac Biotech Ltd) چین نیز با همکاری مرکز پژوهش سائوپولو، در مراحل آزمایشی قرار دارد.
همه گیری ویروس کرونا در برزیل تاکنون بیش از ۱۵۶ هزار نفر را قربانی ساخته و این کشور را پس از آمریکا، در رده دومین کشور با بیش‌ترین قربانی قرار داده است. برزیل از نظر شمار مبتلایان نیز با بیش از ۵.۳ میلیون نفر، پس از آمریکا و هند در رده سوم قرار می‌گیرد.
دانشگاه آکسفورد و شرکت آسترازنکا، پیش از این، در ماه سپتامبر و پس از این که خبری درباره واکنش بدن یک داوطلب در انگلیس منتشر شد، آزمایش واکسن کووید ۱۹ را مدتی متوقف کردند، اما پس از بررسی‌ها مشخص شد داوطلب مورد نظر، از تورم در طناب نخاعی رنج می‌برد و واکنش وی، به واکسن مربوط نیست. پس از بررسی‌های مستقل نهاد‌های ناظر بر اقدامات بهداشتی و درمانی در انگلیس، آزمایش واکسن کووید ۱۹ در انگلیس از سر گرفته شد، اما نهاد ناظر بر مواد غذایی و دارو (US Food and Drug Administration) در آمریکا، آزمایش واکسن بر روی داوطلبان در آن کشور را متوقف کرده بود که این هفته اعلام شد پس از اطمینان از ایمنی واکسن، آزمایش آن در آمریکا، از اواخر همین هفته از سر گرفته می‌شود.
با این وجود هنوز برخی موسسات مستقل بررسی بیشتر درباره پیامد‌های این واکسن را خواستارند.