غبار خاموشی بر تار و پود صنایع پوشش ایران

به گزارش خبرگزاری صدا و سیما مرکز گیلان ؛ روزگاری پارچه های رنگ به رنگ و نقش به نقش گیلان ، راسته کار بزازها و خیاط ها بود و این استان قطب تولید صنعت نساجی ایران بود.
این را قدیمی ها می گویند !
فرخنده خانم که 40 سال است خیاطی می کند ، می گوید : پارچه های تولید گیلان آن وقت ها معروف و "اسم و رسم دار" بود.
او در حالی که پارچه ای را قیچی می زند ادامه می دهد : این روزها بیشتر پارچه هایی که برای خیاطی می آورند خارجی است اما آنوقت ها بیشتر پارچه هایی که به دستم می رسید ، تولید همین استان بود و کیفیت خوبی هم داشت .

البته خیلی ها با فرخنده خانم هم عقیده اند .
آنطور که از آمارهای تولید آن سال ها بر می آید؛ قلب صنعت نساجی، اینجا در گیلان، در شرکت صنایع پوشش ایران خوب می تپید؛ و بزرگترین و مجهزترین صنایع نساجی خاورمیانه در رشت، در مجموعه کارخانه های ریسندگی و بافندگی، پارچه، حوله و بلوجین و مخمل با نام و برند "پوشش" قد علم کرده بود.
کارخانه ای که فقط نامی از آن در خاطر قدیمی ها به جا مانده است و وقتی امروز سراغش بروی، انگار زلزله 8 ریشتری به جانش افتاده و همه چیز را فروریخته است.
یک طرف دیوارهای فرو ریخته سالن های تولید، یک طرف تکه های بیرون زده میل گردها از لای خرده سنگ ها و پاره آجرها و یک سو هم گورستانی از ماشین آلات زنگ زده و اسکلت دستگاه های نساجی که انگار آنها را از خروارها آوار زلزله تولید، بیرون کشیده اند.
و این حال و روز کارخانه ای است که روزگاری افتخار صنعت نساجی ایران بود.
منظره ای ناخوشایند که اردشیر فخار، نماینده مالک فعلی این کارخانه ، شرکت سرمایه گذاری آتیه دماوند ، از آن به عنوان فاجعه اقتصادی یاد می کند.
کارخانه ای که حالا با کمتر از یک درصد ظرفیت، فتیله تولید را روشن نگه داشته است و روزانه هزار و 500 متر پارچه سفید نخی تولید می کند؛ این در حالی است که در گذشته روزانه 24 تن نخ ریسندگی، 12 هزار متر مربع پارچه مخملی و رنگرزی آن و 24 هزار متر مربع حوله و پارچه آبی جین یا بلوجین در آن تولید و بخش زیادی از تولیدات نخ آن، به عنوان ماده اولیه به صنایع پایین دستی فرستاده می شد.
اما امروز از آن دوران شکوفایی تولید ، فقط چند قطعه عکس و ماکت باقی مانده است.

چوب حراج بر سر بزرگترین صنعت نساجی خاورمیانه
سراغ مدیر سابق شرکت حوله و بلوجین صنایع پوشش ایران که زمانی مدیریت تولید محصولات حوله و بلوجین را در مجموعه کارخانه های پوشش گیلان برعهده داشت می روم.
حسین رمضانی می گوید: بزرگترین مجموعه نساجی خاورمیانه به ویرانه تبدیل شده است.
محمد جاوید مدیر پیشین تدارکات شرکت صنایع پوشش گیلان هم از این فاجعه اقتصادی ابراز تاسف می کند و علت اصلی حال و روز فعلی این مجموعه را واگذاری آن به افراد ناکارآمد و چوب حراجی می داند که بر سر یکی از قدیمی ترین واحدهای نساجی ایران زده شده است.

سراغ مشاور حقوقی شرکت صنایع پوشش می روم .
سید مهدی موسوی می گوید : این مجموعه در سال 83 ، در راستای اجرای اصل 144 قانون اساسی و با ارزش گذاری 22 میلیارد تومان به بخش خصوصی واگذار شد.
وی افزود: این کارخانه به وسعت 85 هکتار با کمتر از 3 درصد پیش پرداخت معادل 590 میلیون تومان، آن هم به صورت خرید اقساطی و در 36 ماه به بخش خصوصی، واگذار شد.
به این ترتیب تمام آنچه که با عرق جبین کارگران و تلاش متولیان قبلی طی سال ها بافته شده بود، پنبه شد.

فتیله تولیدی که پایین کشیده شد و چراغ صنعتی که شکست !
مدیر کارخانه های پوشش گیلان که در گذشته سُکان مدیریت سالن های تولید را به دست داشت و امروز هم فرمان مدیریت کمتر از یک درصد ظرفیت تولید را به او سپرده اند، برایم از فرآیند رکود شرکت صنایع پوشش گیلان می گوید.
رحیم صابر توضیح می دهد : از مرداد سال 83 این صنعت خوش نام به دست مالک جدید و سرمایه گذار بخش خصوصی واگذار شد و مدیریت جدید اول از همه، یک ماه بعد از تحویل گرفتن آن، انگشت روی حقوق کارگران گذاشت و یک خط در میان دستمزد کارگران را پرداخت می کرد و بعد هم به بهانه کمبود منابع مالی عذر تعداد زیادی از کارگران را یکی پس از دیگری خواست و اخراج کرد.
او می گوید : قدم بعدی خاموش کردن خط های تولید نخ و پارچه یکی پس از دیگری به با این ادعا نبود مواد اولیه و نداشتن سفارش و مشتری بود.
البته کارگران قدیمی صنایع پوشش گیلان عقیده دارند: اینها همه بهانه بود و مالک بخش خصوصی، باهدف تصاحب زمین 85هکتاری این کارخانه که در بهترین مکان شهر رشت مرکز گیلان ، جایی نزدیک فرودگاه و در مسیر منطقه آزاد تجاری صنعتی انزلی قرار دارد جلو آمد و قرار بود آن را تغییر کاربری دهد.
البته در روند تهیه این گزارش با وجود تلاش بسیار نتوانستیم با مالک بخش خصوصی یا همان مالک قبلی، تماس بگیریم.

برفی که آمد و زلزله ای دیگر شد.
پس از خاموش کردن تاسیسات و سرد شدن عطش تولید صنایع پوشش گیلان، بارش برف سال 83 استان هم بر سر این واحد تولیدی سنگینی کرد و 30 درصد آن را فروریخت ؛ حادثه ای که بهانه ای برای تخریب بیشتر شد.
تعدادی از مدیران و کارگران قبلی خط تولید وقتی متوجه شدند برای تهیه گزارش به این کارخانه رفته ام و خودشان را رساندند و باب گفتگو و درد دل را باز کردند.
یکی از آنها با دست زمین زیر پایش تا دور دست ها را نشان می دهد و می گوید : از اینجا تا حدود 14هکتار جلوتر، سالن بافندگی پوشش بود که همه را به تدریج تخریب کردند.
باز هم با نماینده شرکت سرمایه گذاری آتیه دماوند، شرکتی که مالکیت فعلی صنایع پوشش گیلان پس از پس گرفتن از بخش خصوصی به آن واگذار شده، هم صحبت می شوم.
اردشیر فخاری می گوید : مالک قبلی بخش خصوصی پس از برف سنگین سال 83 ، به جای اینکه مثل دیگر صنایع آسیب دیده از برف، سالن های تولید تخریب شده را تعمیر کند، برعکس عمل کرد و انواع دارایی های این شرکت را فروخت.
وی با بیان اینکه هزار و 100 کانتینر پارچه و تجهیزات ریسندگی ، بافندگی و رنگ رزی به عنوان آهن آلات قراضه فروخته شد افزود: قطعات استیل ماشین آلات نساجی را در آن زمان، فقط کیلویی 270 تومان، بسیار پایین تر از قیمت های روز فروختند .

آنطور که اردشیر فخاری توضیح می دهد : از 480 دستگاهی که در خط تولید فعال بود، 110 دستگاه فروخته شد و 370 دستگاه با اعتراض کارگران همینجا باقی ماند که البته حالا در محوطه ای کنار ویرانه های این کارخانه ، کنار هم چیده شده است و زیر باران و آفتاب خاک می خورد و غیر قابل تعمیر و استفاده است .
دستگاه هایی که قیمت بالایی دارد و به خاطر تحریم ها امکان وارد کردن آن وجود ندارد و به این ترتیب میلیاردها تومان سرمایه کشور بر باد رفته است .

مخمل خوش قواره صادرات بر تن "پوشش" دیروز
دوباره سراغ کارگران و مدیران قبلی شرکت صنایع پوشش گیلان که گوشه ای از محوطه خرابه این کارخانه جمع شده اند می روم .
یکی از آنها جلو می آید و تکه هایی از نمونه های مخمل تولیدی این شرکت را لابه لای تجهیزات قراضه و فرسوده گوشه این محوطه بیرون می کشد و می گوید : همه این نمونه ها و نقش ها را خودمان تولید و صادر می کردیم .
او اضافه می کند : آن روزها بخش زیادی از نیاز کشور به پارچه های رو مبلی و تودوزی خودروها در همین سالن ها که امروز خرابه هایی از آن به جا مانده، تولید می شد و حتی به کشورهای مختلف از جمله ترکیه که خودش ید طولایی در تولید مخمل دارد صادر می کردیم اما با نشستن غبار خاموشی بر تار و پود مخمل تولیدی "پوشش"، حالا مجبوریم مخمل وارد کنیم.

تقدیر رکودی که نباید برای صنایع بزرگ رقم می خورد.
مدیر انجمن مدیران صنایع گیلان معتقد است؛ "خصوصی سازی" ، صنایع بزرگ گیلان از جمله "شرکت صنایع پوشش" را به روز سیاه نشاند.
اکبر تطهیری البته می گوید : 13واحد تولیدی دولتی گیلان که به بخش خصوصی واگذار شد، دچار رکود و تعطیلی تولید شد و بیش از 10 هزار کارگر شغل شان را از دست دادند.
وی بروکراسی اداری، تغییر مدیریت و بی کفایتی مدیران، گسترش رانت در ادارات، سخت گیری و عدم تعامل بانک ها را از دلایل رکود این صنایع اعلام کرد.
در حالی که مدیر انجمن مدیران صنایع گیلان از رکود و تعطیلی 13 واحد تولیدی بزرگ واگذار شده به بخش خصوصی گیلان می گوید : معاون هماهنگی امور اقتصادی استاندار گیلان، آمار دیگری ارائه می دهد و اذعان دارد 5 واحد تولیدی بزرگ گیلان پس از خصوصی سازی یا تعطیل شدند و یا با کمترین ظرفیت تولید کار می کنند که یکی از آنها شرکت صنایع پوشش ایران است .
آرش فرزام صفت معتقد است ؛ درزمان واگذاری به بخش خصوصی، اهلیت سنجی مالک کارخانه پوشش ، انجام نشد و نظارت بر فرآیند واگذاری هم بسیار کم بود.
وی البته می گوید : ادامه رکود در واحدهای واگذار شده تا حدی بود که دولت تصمیم گرفت این کارخانه ها را از مالکیت بخش خصوصی پس بگیرد .
بر این اساس مجموعه کارخانه های ریسندگی و بافندگی، پارچه، حوله و بلوجین و مخمل پوشش گیلان، از سال 96 به شرکت آتیه دماوند وابسته به بانک صنعت و معدن، مالک قبلی دولتی آن، بازگردانده شد اما هنوز همانند کلاف سردرگم است ؛ چنانچه معاون هماهنگی امور اقتصادی استاندار گیلان می گوید : هنوز نمی دانیم صاحب اصلی صنایع پوشش چه کسی است، این در حالی است که مشاور حقوقی این کارخانه مدارک و مستنداتی دارد که نشان می دهد این کارخانه به شرکت آتیه دماوند بازگردانده شده است.
اما مسئله مهم در جریان واگذاری این است که 85 هکتار زمین این مجموعه به طور ثبتی هنوز در مالکیت بخش خصوصی است و بازگردانده نشده است .

وقتی دستگاه قضا دست تولید را می گیرد!
باتوجه به اهتمام قوه قضایه برای حل مشکلات واحدهای صنعتی و رونق تولید، مسئولان قضایی استان برای حل مشکلات صنایع پوشش ایران که در گیلان مستقر است، پای کار آمده اند و افزون بر بازدید و سرکشی از این مجموعه وارد عمل شده اند و به شرکت آتیه دماوند که دوباره این واحد تولیدی را پس گرفته است ، یک ماه فرصت داده اند تا سرمایه گذاری کند و خط های تولید را توسعه دهند.
دادستان عمومی وانقلاب مرکز استان با بیان اینکه حمایت از تولید و اشتغال مهمترین رویکرد دستگاه قضا است می گوید: اگرچه خریدار بخش خصوصی مدعی است که تخلف از تعهد نداشته است و این پرونده در تهران در حال بررسی است اما به عنوان مدعی العموم اقدام این دست افراد را اخلال در نظام تولید و اشتغال می دانیم و به طور جدی پیگیر این پرونده هستیم.
سید مهدی فلاح میری با بیان اینکه در این باره کوتاه نخواهیم آمد افزود: همه مسئولان دولتی و متولیان بخش خصوصیِ وقت در زمان واگذاری، چنانچه کوتاهی کرده باشند، باید پاسخگو باشند و حالا هم پیگیر از سرگرفتن تولید در این کارخانه هستیم و پس از اتمام فرصت یک ماهه، عملکرد مالک جدید را بررسی و در این باره تصمیم گیری خواهیم کرد.

بسته بندی هایی که 16سال است از دست تخریب قسر در رفته و بارقه امید تولید است.
این صنعت از نفس افتاده البته سرمایه های پنهان و بسته بندی شده ای دارد که می توان برای راه اندازی خط تولید رویش حساب کرد.
به گوشه ای از محوطه این کارخانه که فنس کشی شده می روم.
پشت این فنس ها ، بسته هایی است که با پلاستیک پوشیده و روی هم چیده شده اند.
مدیر فنی شرکت صنایع پوشش گیلان در این باره توضیح می دهد.
آقای دلیری می گوید :قبل از واگذاری این مجموعه 570 دستگاه ریسندگی وارد کرده بودیم که همچنان در جعبه های بسته بندی شده دست نخورده باقی مانده و 16 سال است باز نشده اند و نوی نو است ؛ بسته بندی هایی از تجهیزات که با باز کردن آن می توان ماشین آلات کامل 2 خط تولید ریسندگی را تامین و کار را از سر گرفت.
مدیر فنی شرکت صنایع پوشش گیلان افزود : کارشناسان قیمت این تجهیزات وارداتی را که در حال حاضر به خاطر تحریم ها امکان واردات آن نیست 300 میلیارد تومان ارزش گذاری کرده اند و شرکت آتیه دماوند که فرصت یک ماهه دارد اگر 50 میلیارد تومان سرمایه گذاری کند، می توانیم 2 خط تولید ریسندگی راه اندازی کنیم و افزون بر اشتغال 150 نفر ، روزانه 10 تا 12 هزار تن نخ ریسندگی و 20 هزار متر پارچه تولید کنیم.

و...همه چیز یک ماه دیگر معلوم می شود .
کسی چه می داند شاید همین بسته های رونکرده ای که 16 سال است، گوشه ای از زمین این کارخانه توی جعبه های بسته خاک می خورد، سرنوشت صنایع پوشش ایران را در گیلان عوض کند و غبار خاموشی از تن تار و پود تولید بزرگترین صنعت نساجی خاورمیانه پاک کند.
شاید آستین های همت بالا رود و تولیدات "پوشش" دوباره نیاز غرفه های بازار پارچه ، لباس و حوله را پوشش دهد و نخ صنایع پایین دستی نساجی را هم بر تن تار و پود تولید بتند و "طاقه ، طاقه" و "توپ ، توپ" پارچه در کانتینرهای صادرات جا خوش کند و صنایع پوشش ایران، دوباره ایران را در تولید ، سربلند کند.

*نویسنده : مریم دورباش