به گزارش خبرگزاری صداوسیما مرکز آذربایجان غربی، یکی از مهمترین محصولاتی که در آذربایجان غربی تولید می‌شود عسل است که به لحاظ ارزش تولید و سهم کشوری آن به یک محصول بسیار مهم تبدیل شده است.
آذربایجان غربی به دلیل داشتن منابع لایزال الهی و وجود مراتع و منابع غنی سرشار از شهد گرده و یکی از قطب‌های پرورش زنبور عسل در سطح کشور به شمار می‌آید.
براساس آمارگیری سال ۱۳۹۹ که در سامانه ثبت داده‌های کشاورزی وزارت جهاد کشاورزی ثبت گردیده است استان آذربایجان غربی با داشتن ۶ هزار و ۱۶۵ زنبوردار برای ۵ هزار و ۲۵۰ نفر به صورت مستقیم شغل ایجاده کرده است.
۱۶ تعاونی زنبور داری، ۴ کارخانه بسته بندی عسل در شهرستان‌های ارومیه، خوی و مهاباد و ۶ کارگاه بسته بندی عسل در شهرستان‌های ارومیه، خوی، سلماس و اشنویه از جمله ظرفیت‌هایی هستند که در تهیه و توزیع نهاد‌های زنبورداری فعالیت چشم گیری دارند.
عسل تولیدی استان به کشورهای عراق، کویت، مالزی و چین صادر می‌شود و این محصول به سبب کیفیت بالای آن، مشتریان بسیاری در این کشور‌ها دارد.
این استان دارای زنجیره کامل تولید عسل در کشور است و به لحاظ داشتن ذخایرغنی و شرایط آب و هوایی مناسب و وجود مراتع و منابع غنی سرشار از گیاهان بومی یکی از قطب‌های مهم پرورش زنبورعسل محسوب می‌شود.
سالیانه بیش از ۸۰ هزارتن عسل در زنبورستانهای کشور تولید می‌شود و آذربایجان غربی با داشتن مراتع بکر و خوش آب و هوا و تولید سالیانه نزدیک به ۲۲ هزار تن عسل خالص و طبیعی، نخستین تولید کننده عسل در کشور است.
رسول جلیلی رئیس سازمان جهاد کشاورزی آذربایجان غربی می‌گوید:سالیانه به طور متوسط بیش از ۲۱ هزار و ۵۰۰ تن عسل از یک میلیون و ۳۵۰ هزار کندوی عسل تولید می‌شود.
او ادامه داد:از این تعداد کندوی عسل بیش از یک میلیون و ۲۳۴ هزار کندوی مدرن و صنعتی هستند که میانگین تولید از هرکندوی مدرن ۱۷ کیلو گرم واز کندو‌های بومی ۵/۵ کیلوگرم می‌باشد.
رئیس سازمان جهاد کشاورزی آذربایجان غربی همچنین تعداد کندو‌های غیر مدرن و بومی را ۱۱۰ هزار اعلام کرد.
جلیلی افزود: بر اساس آخرین آمارگیری انجام یافته استان آذربایجان‌غربی با تولید ۲۷ درصد عسل کل کشور، چندین سال متوالی مقام نخست کشوری را به خود اختصاص داده است.
شهرستان خوی در کنار تمامی قابلیت های مهم کشاورزی، صنعتی و اقتصادی یکی از قطب های تولید عسل در کشور به شمار می رود به گونه ای که ۲۷ درصد عسل کشور در آذربایجان غربی تولید می شود که سهم شهرستان خوی از این مقدار بیش از ۵۰ درصد است.
شهرستان خوی با تولید بیش از ۱۱ هزار تن عسل مقام اول استان را در تولید این ماده غذایی مقوی در سال گذشته به خود اختصاص داد.
اشتغال دائم و فصلی بیش از ۱۱ هزار نفر در صنعت زنبورداری
جلیلی ادامه داد: بر اساس آخرین آمار سرشماری زنبورستانهای آذربایجان غربی ۶ هزار و ۱۶۵ نفر بهره بردار به صورت مستقیم و پنج هزار و ۲۵۰ نفر بهره بردار به صورت فصلی در این صنعت مشغول به کار هستند و چرخ این صنعت صادرات محور را در این استان به حرکت در می‌آورند.
او خاطر نشان کرد: با فرهنگ سازی وآموزش‌های تخصصی لازم در خصوص تولید سایر فرآورده‌های زنبورعسل براساس آمارگیری‌های انجام شده، مقدار ۹۲ کیلوگرم ژله رویال ودو هزار و ۲۱۲ کیلوگرم گرده گل، ۷۰۴ هزار و ۴۲۵ کیلو گرم بره موم و ۱۲ هزار و ۷۳۲ کیلو گرم موم از زنبورستانهای استان تولید وبه بازار مصرف عرضه شده است که به نوبه خود یکی از راه‌های پر درآمد برای زنبورداران محسوب شده ودر اشتغال زایی سهم بسزایی را دارد.
او همچنین با بیان اینکه این استان دارای یک اتحادیه قوی و فعال بنام اتحادیه تولید کنندگان عسل است، خاطر نشان کرد: آذربایجان غربی با ۱۶ تعاونی زنبور داری تحت پوشش در تهیه و توزیع نهاده‌های زنبورداری فعالیت چشم گیری را دارد و با وجود چهار کارخانه بسته بندی عسل به صورت مدرن و اتوماتیک در شهرستا ن‌های ارومیه، خوی و مهاباد و نیز با داشتن ۶ کارگاه بسته بندی عسل در شهرستان‌های مختلف در فراوری و صنایع تبدیلی این محصول نیز فعالیت دارد.
جلیلی افزود: از پتانسیل‌ها و توانمندی‌های این استان در بخش زنبورداری می‌توان به تولید سایر فرآورده‌های زنبور عسل از جمله ژل رویال، بره موم، موم، گرده و زهر زنبور عسل اشاره کرد.
حیدری نژاد یکی از تولیدگان عسل که نزدیک به ۲۵ سال است که در این صنعت مشغول به فعالیت است.
او می‌گوید: هزار تا کندوی مدرن و ۱۵۰ کندوی بومی دارم و هر سال بیش از ۲۵ تن عسل برداشت می‌کنم و شکر خدا هر سال محصولمون مرغوب و قابل رقابت با بازارهای جهانی است.
اما فعالان این حوزه با مشکلات عدیده ای هم دست و پنجه نرم می کنند.
عباسی یکی از تولید کنندگان عسل می گوید:عدم تامین به موقع نهاده های شکر در اول فصل بهار برای تخم ریزی ملکه و افزایش جمعیت کندو از مهمترین مشکلات ما در این حوزه هست.
او می گوید: نبود برند خاصی از عسل این منطقه در بازار موجب شده که شیرینی عسل و زحماتی که برای تولید عسل مرغوب می‌کشیم به کام ما تلخ شود.
عزیزی دیگر تولید کننده ی عسل عدم ارائه تسهیلات بانکی به تولیدکنندگان برای رونق صنعت زنبورداری و افزایش تولید و خدمات نامناسب شرکت‌های بیمه‌ای به زنبورداران، تصریح کرد: متاسفانه هنگام خسارت خدمات مناسبی ارائه نمی‌دهند و در پیچ و خم‌های اداری زنبورداران را از بیمه کردن کندو‌های خود ناامید می‌کنند و در نهایت مبلغ ناچیزی به زنبوردار زیان دیده پرداخت می‌کنند.
این تولیدکننده عسل با اشاره به نبود بیمه تامین اجتماعی برای زنبورداران به عنوان یکی از مهمترین مشکلات پیش روی تولیدکنندگان، گفت: متاسفانه وعده بیمه تامین اجتماعی زنبورداران هنوز عملی نشده و در این زمینه تولیدکنندگان عسل نیازمند حمایت هستند.
حیدری یکی از تولید کنندگان عسل آذربایجان غربی می‌گوید: تولیدکنندگان عسل استان با مشکلات زیادی برای فروش محصولاتشان مواجه اند به نحوی که عسل مرغوب به علت قیمت بالای آن به لحاظ عرضه و تقاضا وضعیت مناسبی در بازار ندارد.
او می‌افزاید: ورود دلالان و واسطه‌ها به این چرخه موجب شده تولیدکنندگان عسل به ناچار محصول تولیدی خود را به صورت فله‌ای و ارزان بفروشند.
صمد اسمعیلی یکی از تولیدکنندگان عسل در نقده می‌گوید: عسل‌های تقلبی و ناخالص با تبلیغات کاذب و به اسم عسل طبعی با قیمت پایین‌تر در بازار عرضه می‌شود.
به اذعان برخی مسئولان : مهمترین مشکل زنبورداران استان فروش عسل تقلبی به دست سودجویانی است که به گلوکز رنگ غذا افزوده و به جای عسل طبیعی در بازار عرضه می‌کنند.
اما نباید از توان بالای تولید و بسته بندی واحد های تولیدی و بسته بندی عسل بگذریم ظرفیتی که در سال بیش از ۴۵۰ تن عسل تولید و روانه بازار مصرف می کنند.
میرنجمی تولید کننده نمونه عسل در استان می‌گوید: ما با داشتن هزاران کندوی عسل یک زنجیره‌ی غذایی از مزرعه تا سفره مردم طی می‌کنیم.
وی ظرفیت کارخانه‌ی خود را بیش ۴۵۰ تن در سال اعلام کرد و گفت:در این واحد ما ۱۰ها نوع فرآورده عسل تولید و روانه بازار مصرف می‌کنیم.
با وجود این تولید کنندگان عسل ، سهم ایران در بازارهای جهانی ارتقا یافته به طوری که سالانه صدها تن عسل به کشور های عراق،کانادا و افغانستان صادر می شود.
خوشه عسل آذربایجان‌غربی رتبه برتر کشوری
خوشه عسل این استان که از سال ١٣٩۴ فعالیت خود را آغاز کرده با تولید ٢۴ درصد عسل کشور، به عنوان خوشه برتر کشوری انتخاب شده است.
مدیرعامل شرکت شهرک‌های صنعتی آذربایجان‌غربی گفت: ١٣ واحد تولیدکننده عسل در قالب ۶ عضو کنسرسیوم این بخش فعالیت می‌کند که ٢١ هزار و ٨٠٠ تن عسل را سالانه تولید، بسته‌بندی و روانه بازار هدف می‌کند.
حسن حاتمی با اشاره به صادرات این محصول، ادامه داد: سالانه هزار و ٢٠٠ تن عسل توسط این خوشه به کشورهای قطر، کویت، عراق و کشورهای همسایه صادر می‌شود.
وی گفت: واحدهای تولیدی فعال در صنایع وابسته نیز در بخش تولید کندو، تولید عسل، تولید داروی مورد نیاز صنعت زنبورداری و صنایع وابسته به عسل فعال است و حدود ٨٠٠ نفر به صورت مستقیم و غیرمستقیم در آن مشغول فعالیت هستند.
مدیرعامل شرکت شهرک‌های صنعتی آذربایجان‌غربی با اشاره به دستاوردهای خوشه عسل اظهار داشت: تولید پودر عسل برای نخستین بار در کشور از افتخارهای خوشه صنعتی عسل آذربایجان‌غربی است.
حاتمی اضافه کرد: پودر عسل طبیعی همان عسل معمولی است که دارای ماندگاری بیشتری است.
وی بیان کرد: پودرعسل در صنایع شیرینی‌سازی و صنایع وابسته به این امر کاربرد فراوانی دارد و بازار کشورهای حوزه خلیج‌فارس، ارمنستان و جمهوری آذربایجان را هدف قرار داده است.
نقش کم رنگ عسل در سبد غذایی
در شرایطی که بسیاری از کشورهای جهان بر روی تولید عسل خالص و طبیعی سرمایه‌گذاری‌های خوبی انجام داده و در حال فرهنگ‌سازی برای معرفی آن به‌عنوان ماده غذایی شفابخش هستند، میانگین مصرف سرانه عسل در کشور در حدود یک کیلوگرم عنوان می‌شود.
معاون بهبود تولیدات دامی سازمان جهاد کشاورزی آذربایجان غربی پایین بودن سرانه مصرف عسل در استان و کشور را مورد اشاره قرار داد و گفت: عسل به عنوان غذای لوکس در سبد خانوارهای ایرانی چندان جایی ندارد که برای ساماندهی این صنعت باید فرهنگ استفاده از عسل به عنوان یک ماده غذایی با خاصیت بسیار مهم برنامه ریزی شود.
معاون بهبود تولیدات دامی سازمان جهاد کشاورزی آذربایجان غربی توجه به زنجیره تولید عسل را یکی از راه‌های جلوگیری از سود دلالان و واسطه‌ها از تولید عسل استان نام برد و اضافه کرد: با ایجاد صنایع مرتبط با عسل از جمله تولید، بسته بندی، خروج عسل از حالت تک محصولی و تولید محصولات مرتبط با عسل می‌توان ضمن ایجاد اشتغال مناسب زمینه رونق اقتصادی در این بخش را فراهم کرد.
افزایش توانمندی زنبورداران با بهره‌مندی از علوم نوین، کیفی‌سازی تولیدات و برندسازی آن برای کسب موفقیت‌های بیشتر در تصاحب بازارهای جهانی از جمله نکات حائز اهمیتی است که نباید مورد غفلت قرار گیرد.
حفظ رونق صنعت عسل استان مستلزم حفظ برنامه های آموزشی و ترویجی ،به روز کردن فناوری های فرآوری و بسته بندی و ترغیب فعالان این بخش به تولید فرآورده های صنعتی عسل از جمله موم،بره موم ،گرده گل ،ژل رویال و زهر زنبور است.
به نظر می‌رسد با سرمایه گذاری در این صنعت از جمله ایجاد کارگاه بسته بندی عسل و صنایع تبدیلی، کارگاه ساخت کندو‌های پلیمری، واردات ملکه‌های اصلاح شده، ایجاد اماکن تجاری و بازارچه‌های فروش علاوه بر صرفه اقتصادی موجبات اشتغال زایی هر چه بیشتر هم در استان فراهم می‌شود.
گزارش از ندا موسی زاده