وقتی شمال و جنوب تهران دیگر یکی شده بودند و سرآشتی با سلطنت نداشتند، روز واقعه فرا رسید.
این تصاویر، شلیک مستقیم نظامیان در یک جنگ نیست، ارتش رژیم شاهنشاهی است که گورستان تهران را پر از جنازه کرد.
مادرانی که فرزند از دست داده و فرزندانی که پدر از دست داده اند. کسی دقیقا اعلام نکرد چند نفر شهید شدند، اما شاهدان دیدند که جنازه‌ها صف به صف در خیابان‌ها ردیف شده اند.
روزی که شاه برای سرکوب مخالفان، حکومت نظامی اعلام کرد، اما مردم دیگر حکومت را نمی‌خواستند.
این وقایع ۱۷ شهریور ۱۳۵۷ بود، میدان ژاله سابق و شهدای امروز.
شاه بعد از حادثه سینما رکس آبادان، شریف امامی را نخست وزیر ایران کرد تا به زعم خود آشتی ملی برقرار کند.
اما اولین تظاهرات بعد از این تغییر در ۱۳ شهریور ۱۳۵۷ و در تپه‌های قیطریه تهران پس از نماز عبادی عید فطر بر پا و چنان صحنه تجمع سیاسی شد که در سلطنت پهلوی‌ها سابقه نداشت.
تظاهرات مردم همچنان در روز‌های بعد نیز ادامه داشت و تظاهرات ۱۶ شهریور ماه در تهران با حضور بیش از نیم میلیون نفر بزرگ‌ترین گردهمایی در ایران تا آن زمان بود و برای اولین بار معترضان خواستار تشکیل جمهوری اسلامی شدند.
شاه مطلع شد که فردای آن روز یعنی ۱۷ شهریور هم این تظاهرات ادامه دارد و تصمیم گرفت این روز را حکومت نظامی اعلام کند. اویسی که در قیام ۱۳۴۲ به قصاب ایران مشهور شده بود فرمانده این عملیات شد و وزارت امور خارجه آمریکا نیز بلافاصله برقراری حکومت نظامی در ایران را مورد تأیید قرار داد و این سرآغاز روز واقعه شد.
۱۷ شهریور ۱۳۵۷؛ اینجا میدان ژاله، از اولین ساعات صبح روز جمعه، مردم برای شرکت در راهپیمایی راهی میدان شدند. غافل از آنکه از ساعت ۶ صبح، حکومت نظامی توسط فرماندار تهران غلامعلی اویسی اعلام شده و درحال اجراست و اجتماع بیش از سه نفر ممنوع است.
بالگرد‌ها از بالا و تانک‌ها و نظامیان از پایین میدان ژاله را به جوخه اعدام تبدیل کردند. کشتار و سرکوب معترضان به اندازه‌ای بود که روز بعد تیتر اول رسانه های دنیا شد. دو روز بعد کارتر رئیس جمهور امریکا در تماس تلفنی با شاه از اقدام او حمایت کرد.
امریکا و انگلیس که به پهلوی برای حکومت نظامی مشاوره داده بودند حالا بعد از این کشتار به او دلگرمی می‌دادند.
هرچند شاه با این کشتار بی رحمانه به دنبال سرکوب یک نهضت بود، اما این خون‌های ریخته شده نقطه عطف انقلاب اسلامی ایران شد؛ روزی که امام خمینی از آن با عنوان یوم الله یاد کرد.
۱۷ شهریور جمعه سیاه لقب گرفت. جمعه‌ای که لکه ننگی بر پیشانی پهلوی شد و خون تازه‌ای برای قیامی انقلابی. پنج ماه بعد، انقلاب ایران نشان داد که خون بر شمشیر پیروز است.
آمنه سادات ذبیح پور
خبرگزاری صدا و سیما