تجربه لیبی را می توان نمونه بارز زیاده خواهی ها و بدعهدی های کشورهای غربی به خصوص در قبال دولت های سرسپرده و نتیجه اعتماد کشورهای متزلزل به آمریکا دانست.
پژوهش خبری صدا وسیما: طی دهههای ۱۹۷۰ و ۱۹۸۰ میلادی، لیبی تحت رهبری قذافی از سوی غربیها یک کشور حاشیهای به حساب میآمد . روابط آمریکا و لیبی از سال ۱۹۸۰ رو به وخامت گذاشت و در سال ۱۹۸۸ آمریکا رسما لیبی را به همکاری با تروریسم بین المللی متهم کرد. در این سال انفجار یک هواپیمای بوئینگ متعلق به خطوط هوایی پان امریکن باعث کشته شدن ۲۷۰ نفر شد. دولت آمریکا در آن زمان لیبی را مسئول مستقیم این حمله تروریستی معرفی کرده و روابط دو کشور به پایین ترین سطح رسید. به دنبال این واقعه مجموعه ای از تحریم-های اقتصادی و سیاسی از جانب دولت آمریکا علیه لیبی برقرار شد که تا سال ۲۰۰۴ میلادی ادامه داشت.
آگاهی از نداشتن پایگاه اجتماعی در درون مرزها و رو به روشدن با چشم اندازهای ناامیدکننده در بیرون از کشور، قذافی را بر آن داشت که چرخشی شگفت انگیز در سیاست خارجی لیبی پدید آورد و او را به برجستهترین منبع اطلاعاتی امریکا در جنگ پوشالی با تروریسم در دوران جرج بوش پسر و ستیز با رادیکالیسم در دوران باراک اوباما تبدیل نماید. پیروزی مردم مصر در روز 22 بهمن 1389 درکنار زدن حسنی مبارک از قدرت، انگیزة ملت لیبی را برای قیام در برابر دیکتاتور لیبی افزایش داد. با تغییر اوضاع خاورمیانه همچنان خفقان در لیبی ادامه داشت تا این که تنها چند روز پس از سقوط حسنی مبارک و به ثمر رسیدن قیام مردم مصر، از 27 بهمن ماه سال 1389 در لیبی هم تظاهراتهای اعتراض آمیزی از سوی مردم لیبی علیه قذافی برگزار گردید. شیوة غلط برخورد قذافی در آرام سازی اعتراضات مردمی، بهترین بهانه را به آمریکا و پیمان ناتو داد تا بتوانند با استفاده از ظرفیت حقوقی شورای امنیت سازمان ملل متحد از این فرصت طلایی برای نابودی یکی از مخالفین سنتی خود و نیز گسترش حضور نظامی شان در شمال آفریقا و تقویت نیروهایشان در حوزة دریای مدیترانه و تسلط بر چاههای نفت لیبی استفاده کنند. با انعکاس اخبار مربوط به قیام مردم لیبی علیه حکومت آن کشور، هیچ دولتی حاضر به حمایت از قذافی نشد و حتی دولتی مانند روسیه که از متحدین قدیمی لیبی به شمار میرفت نیز از قذافی حمایت نکرد. این وضعیت و شدت خشونت علیه معترضین در لیبی، زمینه را برای مداخلة گستردة خارجی در این کشور فراهم کرد.
در نهایت قیام مردم لیبی هر روز ابعاد جدید تری به خود می گرفت و مخالفان در شهر بنغازی شورای انتقالی را تأسیس کردند. این امر لیبی را به ورطه جنگ شهری مابین نیروهای دولت و نیروهای مخالف با همکاری ناتو کشاند. سازمان ملل متحد با تصویب قطعنامه شماره ۱۹۷۳ با هدف حمایت از غیرنظامیان، خواستار ایجاد منطقه پرواز ممنوع بر فراز لیبی شد. داراییهای قذافی و خانوادهاش مسدود شد و دادگاه جنایات جنگی حکم بازداشت او و پسرش سیفالاسلام به همراه برادرخواندهاش عبدالله السنوسی را صادر کرد و از طریق اینترپل آنان را تحت تعقیب قرار داد. معمر قذافی در تاریخ ۲۸ مهر۱۳۹۰ شمسی و پس از ماهها درگیری و فرار از دست شورشیان و انقلابیون لیبی در شهر محل زادگاه خود یعنی «سرت»، دستگیر و اندکی بعد به دست انقلابیون کشته شد.
متن کامل این مطلب در اینجا قابل دریافت است.
پژوهشگر:مهدی ناجی