حالا دیگر این مهمان ناخوانده که ویروس کرونا نام داشت، بدون تعارف مهمترین عامل مرگ و میر انسان‌ها شده بود.
در این شرایط سخت، در کنار تمام مشکلات، درد‌ها و جان باختن انسان‌ها اتفاق مهمی در آذربایجان غربی افتاد که شاید مرورش در نگاه نخست بشود همان تیتر گزارش؛ فرصت‌های یک تهدید.
ولی هنگام تشریح فرصت‌ها ست که با واژه‌های مهمتری روبرو می‌شویم، انگار این تهدید فرصتی بود برای همدلی مردم و مسئولان...
شاید دانستن همین یک جمله از دل این تهدید کافی باشد تا بدانیم مردم شمال غربی‌ترین استان کشور چگونه با خلق بیش از یک هزار و ۵۰۰ فرصت شغلی و تامین اقلامی بسیار مهم در حوزه سلامت، نمونه بارزی از هم آوایی اجتماعی را آن هم در دل یک بحران به تصویر کشیدند.
مرور تلخی آن روز‌ها و شیرینی این دستاورد‌ها خالی از لطف نیست.
پرده نخست؛ بیم و هراس
در روز‌های پر اضطراب اسفند ۹۸، دیگر از خانه تکانی، بوی سبزه و تدارک برای سفره هفت سین و لباس نو خبری نبود.
در آستانه عید تنها پرستاران و پزشکان لباس نو بر تن داشتند، ولی این لباس نو کجا؟ تصورات ذهنی ما کجا؟
کافی بود نیم نگاهی به هیبت کارکنان بخش‌های درمانی بیمارستان‌ها بیندازیم، لباس نو آن‌ها پوششی بود که تا بحال بیشتر در فیلم‌های تخیلی دیده بودیم، با این تفاوت که این بار همه چیز واقعی بود.
دامنه تهدید از تصورات اولیه وسیعتر و در خط مقدم مقابله با این ویروس جدی‌تر شده بود.
بیمارستان‌ها در نگاه مردم و اهالی رسانه به میدان نبردی تمام عیار تشبیه شده بود و کارکنان درمان با صفت مدافعان سلامت شناخته می‌شدند.
آمار کشته‌های کرونا ویروس روز به روز بالاتر می‌رفت.
در این بین تامین دارو برای بیماران مبتلا به ویروس کرونا و تهیه اقلام حفاظت فردی برای مدافعان سلامت و در ابعادی وسیعتر برای عموم مردم دغدغه جدید مدیران و متولیان حوزه بهداشت و درمان شده بود.
در دانشگاه‌های علوم پزشکی استانها همانطور که از عنوانش می‌توان پی برد، معاونت غذا و دارو متولی اصلی این حوزه بود البته با انتظاراتی فراتر از وظایف محوله.
در آذربایجان غربی هم اینگونه بود
دکترغفارزاده معاون غذا و دارو دانشگاه علوم پزشکی استان در توصیف روز‌های نخست شیوع ویروس کرونا در آذربایجان غربی می‌گوید؛ با یک بحران تمام عیار در تامین اقلام حفاظت فردی مواجه شدیم چرا که به ناگه با تقاضای ده‌ها برابری مدافعان سلامت به ماسک، محلول‌های ضدعفونی کننده، دستکش و لباس ویژه بخش‌های کرونا مواجه شدیم و در کنار این تقاضای بسیار ضروری، تامین نیاز‌های ضروری عموم مردم به اقلام حفاظت فردی نیز به وجود آمد و باید آن را مدیریت می‌کردیم.
در همین روز‌های نخست اسفند ۹۸ بود که موجودی داروخانه‌های آذربایجان غربی از اقلام حفاظت فردی به صفر رسید و مردم نگران استان برای تامین ماسک، دستکش و محلول‌های ضدعفونی کننده خود را به آب و آتش می‌زدند.
ولی آن طرف، یعنی در بیمارستان‌ها وضعیت نگران کننده‌تر بود.
معاون غذا و دارو دانشگاه علوم پزشکی آذربایجان غربی می‌گوید قبل از بحران کرونا در قلمی به نام ماسک برای مصارف سه ماهه کارکنان درمانی بیمارستان‌های استان موجودی داشتیم، ولی بعد از شیوع این ویروس، موجودی استان حتی برای تامین نیاز یک هفته‌ای مدافعان سلامت در آذربایجان غربی پاسخگو نبود.
پرده دوم؛ اقدامی زودبازده
شاید کنار آمدن با این موضوع سخت باشد، ولی واقعیتی انکار ناپذیر است؛ مدتی است در کشورمان سودجویان و محتکرین در برخی از روز‌ها که حتی فکرش را نمی‌کنیم، بیکار نمی‌نشینند و بر پیکر نیمه جان مردم ضربه‌هایی می‌زنند بسیار مهلک‌تر از دشمن!
در بحران کرونا نیز همینگونه بود، عده‌ای زالو صفت تلاش کردند جیبشان را با تجارت کثیف احتکار پر کنند.
در روز‌های ابتدایی اسفند ۹۸ با جدی شدن بحران تامین ماسک برای پزشکان و پرستاران بیمارستان‌ها در آذربایجان غربی، معاونت غذا و دارو دانشگاه علوم پزشکی استان با همکاری نهاد‌های امنیتی، به عنوان راهکاری زودبازده وارد عمل شد.
دکتر غفارزاده می‌گوید؛ در دهه نخست اسفند با تشدید بازرسی‌ها در آذربایجان غربی بیش از ۱۱۰ هزار عدد انواع ماسک از جمله ۱۰ هزار عدد ماسک فیلتر دار ان ۹۵ و بیش از یکصد هزار عدد ماسک سه لایه که قرار بود چندین برابر گرانتر به مردم فروخته شود، از محتکرین کشف شد.
وی معتقد است با تزریق این تعداد ماسک به بیمارستان‌های استان از بحران تامین ماسک مدافعان سلامت استان در روز‌های نخست گذشتیم.
پرده سوم؛ پشتیبانان گمنام
در همان ابتدای بحران کمبود محلول‌های ضد عفونی کننده نیز مشکل ساز شده بود.
رسانه‌ها از جمله صدا و سیما در برنامه‌های مختلف از مردم می‌خواست روزانه بار‌ها دست‌های خود را بشویند و پس از آن ضدعفونی کنند، برای رهایی از بند کرونا ضدعفونی محیط پیرامون نیز مورد تاکید کارشناسان بود.
بنا به اظهار نظر معاون غذا و دارو دانشگاه علوم پزشکی آذربایجان غربی، پیش از شیوع ویروس کرونا، بیمارستان‌های استان بزرگترین مصرف کننده محلول‌های ضد عفونی بودند، ولی با جدی شدن بحران گروه دیگری وارد عمل شدند که از آن‌ها کمتر یاد شده است.
داروسازان؛
اینجا بود که با داروسازان با تهیه محلول‌های ضد عفونی کننده در داخل بیمارستان ها، مراکز درمانی استان را به بزرگترین تولید کننده این مواد تبدیل کردند تا علاوه بر تامین مایحتاج اولیه، باری از دوش دست اندرکاران سلامت آذربایجان غربی بردارند.
نقش آفرینی داروسازان استان به تلاش شبانه روزی آن‌ها در داخل بیمارستان‌ها محدود نشد، داروسازان در داروخانه‌های استان هم بر خلاف وظیفه ذاتی، تولید محلول‌های ضد عفونی کننده را در دستور کار قرار دادند.
دکتر هاشمی دبیر انجمن داروسازان آذربایجان غربی می‌گوید؛ در استان حتی یک واحد تولید محلول‌های ضد عفونی وجود نداشت و در شرایطی که مردم برای تامین این محلول‌ها حتی به خرید چندین برابری محلول‌های ضدعفونی کننده از بازار سیاه تن می‌دادند، با تلاش این انجمن و تامین و توزیع الکل مورد نیاز بین داروخانه ها، از داروسازان درخواست شد تا با ساخت این محلول‌ها در محل کار خود و عرضه آن به قیمت تمام شده و بدون اخذ دستمزد در مدیریت بحران نقش آفرین باشند که همانگونه شد.
پرده چهارم؛ تولید و اشتغال
مدیریت بحران کرونا در آذربایجان غربی همزمان با این اقدامات تصمیم تاریخی دیگری گرفت و آن کشف فرصت‌های جدید در ورای این تهدید مرگ آفرین بود.
در همان روز‌های نخست اسفند مسئولان معاونت غذا و دارو دانشگاه علوم پزشکی آذربایجان غربی تصمیم گرفتند علاوه بر استفاده از ظرفیت‌های به خواب رفته تولید در استان، با حذف برخی تشریفات دست و پاگیر، صدور مجوز‌های تولید اقلام حفاظت فردی را در سریع‌ترین زمان ممکن در اولویت کار قرار دهند.
دکتر غفارزاده می‌گوید؛ حتی یک واحد تولید ماسک، محلول ضد عفونی کننده و لباس ویژه مدافعان سلامت در آذربایجان غربی وجود نداشت، ولی با تلاش شبانه روزی این مجموعه در مدت یک هفته نزدیک به ۲۰ واحد تولیدی در استان که امکان تولید محلول‌های ضد عفونی داشتند وارد مدار شدند.
برای پی بردن به آثار این تصمیم به دو واحد تولیدی در ارومیه و نقده رفتم.
با داروساز و مسئول فنی یک واحد داروسازی در شرف تجهیز در نقده گفتگو کردم.
دکتر سلطانی گفت: در حال تجهیز این واحد داروسازی بودیم که به دلیل شرایط ویژه کشور، کل کار را متوقف کردیم و با هزینه کرد ۱۰ میلیارد ریال واحد تولید مواد ضدعفونی کننده دست را راه اندازی کردیم که خوشبختانه می‌تواند در ساعت یک هزار بطری از این محلول‌ها را به دست مردم برساند.
احمدیان، مدیر واحد تولید عصاره گیاهی در ارومیه هم می‌گوید: پس از شیوع ویروس کرونا به صورت داوطلبانه برای تولید محلول‌های ضد عفونی کننده اعلام آمادگی کردیم و با دریافت الکل ۹۶ در صد طبی مطابق با فرمولاسیون وزارت بهداشت، محلول ضد عفونی کننده ۷۰ درصد تولید می‌کنیم.
در اواخر زمستان ۹۸ و بهار ۹۹، در مدیریت بحران تامین اقلام حفاظت فردی در آذربایجان غربی به عملکرد درخشانی در بخش تولید ماسک در استان دست یافتیم.
اینجا هم همه آمدند
با تدبیر فرماندهان قرارگاه حمزه سید الشهدا (ع) سپاه پاسداران در ارومیه، واحد تولید پوشاک نظامی این مجموعه پس از تجهیز، با تمام ظرفیت به بزرگترین واحد تولید مکانیزه ماسک تغییر کاربری داد.
علی محمدی، مدیر واحد تولید پوشاک شهید کاظمی می‌گوید: از ابتدای اسفند ۹۸ روزانه با تلاش ۷۰ نیروی ماهر، نزدیک به یکصد هزار ماسک سه لایه استاندارد در این مجموعه تولید می‌شود که نقش بسزایی در تامین نیاز مردم آذربایجان غربی به اقلام حفاظت فردی داشته است.
فرضی مدیر یکی دیگر از واحد‌های تولید ماسک در ارومیه نکته مهمی را یادآور شد؛ وی گفت مجوز این واحد در مدت یک روز صادر شد و پس از یک هفته کار تجهیز از اوایل اسفند با ۱۷ نفر مشغول به کار شدیم.
نکته مهم این موضوع اهمیت حذف مقررات دست و پاگیر در رونق تولید بود. مسئله‌ای که مرور آن بیانات مقام معظم رهبری در سال‌های اخیر در خصوص بهبود فضای کسب و کار با حذف مجوز‌های زائد را یادآوری می‌کند.
به عنوان آخرین واحد به یکی دیگر از واحد‌های تولیدی ارومیه رفتم.
در این واحد پیش از شیوع ویروس کرونا لباس مجلسی بانوان و لباس عروس تولید میشد.
خانم که یکی از کارآفرینان نمونه استان است به اتفاق همسر و یکی از شرکا خط تولید این مجموعه را تغییر داد و کاری کرد تا تولیدات آن کمک حال مدافعان سلامت باشد.
پور آذر مدیر این واحد تولیدی می‌گوید در این مجموعه ماهانه ۳۰ هزار پیش بند پزشکی ضد آب و ۱۰ هزار لباس ویژه بخش کرونا تولید می‌شود که تا پایان این بحران به تلاش خود ادامه خواهیم داد.
پرده پنجم؛ فرصت‌های یک تهدید
مرور وقایع ماه‌های کرونایی نتایج جالبی در بر داشت.
از اسفند ۱۳۹۸ تا پایان خرداد ۱۳۹۹ در کمتر از ۴ ماه در آذربایجان غربی با جذب ۱۳۵ میلیارد ریال برای توسعه و ایجاد ۳۹ واحد تولید اقلام حفاظت فردی، مثل ماسک، دستکش، محلول‌های ضد عفونی و لباس ایمن مدافعان سلامت برای یک هزار و ۵۵۰ نفر شغل جدید ایجاد شده است.
با اینکه غصه‌ها و درد‌های ناشی از شیوع ویروس کرونا غیر قابل انکار است، ولی همراهی و هم آوایی مردم و مسئولان در آذربایجان غربی به ویژه داروسازان، تولید کنندگان و تلاشگران عرصه غذا و دارو در پشتیبانی از مدافعان سلامت و مدیریت این بحران فراموش شدنی نیست.
گزارش از مهدی رضایی