بحران کرونا و ادامه کاهش بهای نفت، درآمدهای دولتی عربستان را ۲۲ درصد کاهش داده است .
کاهش ۲۲ درصدی درآمدهای دولتی ریاض و تعلیق اجرای پروژه های عمرانی
این اقدامات در شرایطی صورت می‌گیرند که سقوط جهانی بهای نفت به کمتر از نصف قیمت آن در مقایسه با سال گذشته، درآمدهای دولتی ریاض را تا ۲۲ درصد کاهش داده و اجرای پروژه‌های بزرگ را معلق کرده است.
سود خالص شرکت نفت دولتی آرامکو در سه ماهه نخست امسال به علت کاهش قیمت نفت خام صادراتی این کشور تا ۲۵ درصد کاهش یافته است.
بی بی سی :وضعیت اقتصادی عربستان وحشتناک است
مایکل استفنس تحلیلگر مسائل خلیج فارس در این باره می‌گوید: اتخاذ این تدابیر بازتابی از ضرورت کاهش هزینه‌ها و تلاش برای تثبیت بهای ضعیف نفت به شمار می‌رود. اقتصاد عربستان سعودی در وضعیت وحشتناکی به سر می‌برد و بازگشت به حالت طبیعی قدری زمان بر خواهد بود.
از طرفی همه گیری بیماری کووید – ۱۹ در حال حاضر اقتصادی را که بخش اعظم آن به کار میلیون‌ها کارگر غیرماهر خارجی از آسیا وابسته است که بسیاری از آن‌ها در شرایطی شلوغ و غیر بهداشتی زندگی می‌کنند، بیش از پیش تضعیف کرده است.
عربستان که زمانی به کشور بدون مالیات شهرت داشت، هم اکنون اعلام کرده است میزان مالیات بر ارزش افزوده را از ۵ درصد به ۱۵ درصد افزایش می‌دهد و پرداخت یارانه معیشتی ماهانه را از ماه آینده لغو می‌کند.
نگرانی از کاهش محبوبیت محمد بن سلمان
این در شرایطی است که ولیعهد عربستان با وجود محبوبیت در داخل، به علت نقش ادعایی در ماجرای قتل جمال خاشقجی روزنامه نگار سعودی همچنان چهرهای منفور در غرب به شمار می‌رود و اعتماد سرمایه گذاری بین المللی هرگز از آن زمان تاکنون به طور کامل اعاده نشده است.
از طرفی جنگ در کشور همسایه یمن، بیش از پنج سال است خزانه سعودی را خالی می‌کند و اختلاف با خطر، وحدت صوری شورای همکاری خلیج فارس را تضعیف کرده است.
همه گیری و شیوع ویروس کرونا به اقتصاد‌های سراسر جهان لطمه زده است و عربستان سعودی از این قاعده مستثنی نیست. با این همه ارزش صندوق سرمایه گذاری ملی عربستان بالغ بر ۳۲۰ میلیارد دلار برآورد می‌شود. همچنین سعودی‌ها با فروش ۵/۱ درصد از سهام آرامکو بیش از ۲۵ میلیارد دلار به دست آوردند.
چالشهای جدی و دشوار ریاض
در بخش اقتصاد، سیاست‌های ریاضتی اعلام شده برای بسیاری از مردم این کشور که تحت طرح‌های متنوع سازی اقتصاد و رهایی از وابستگی به درآمدهای نفتی، آینده‌ای به مراتب روشن‌تر را برای کشور تصور می‌کردند، خبری ناخوشایند بوده است.
حتی وزیر دارایی سعودی نیز این اقدامات را که با هدف صرفه جویی و جبران بخشی از خسارات شیوع ویروس کرونا صورت گرفت تدابیری دردناک توصیف کرده است.
در سه ماهه اول سال جاری کسری بودجه ۹ میلیارد دلاری وجود دارد. البته این نخستین بار نیست که سعودی‌ها به تدابیر ریاضتی روی می‌آورند. در ماه مه ۱۹۹۸ ولیعهد وقت عربستان طی سخنانی در نشست سران شورای همکاری خلیج فارس در ابوظبی با اشاره به کاهش بهای نفت تا بشکه‌ای ۹ دلار گفته بود زمان آن فرا رسیده تا کمربند‌ها را محکمتر ببندیم. البته بهای نفت پس از آن تا بشکه‌ای بیش از صد دلار افزایش یافت، ولی نه قبل از آنکه دولت سیستم استخدام دولتی را متوقف سازد و پروژه‌های عمرانی را در سراسر کشور معلق کند.
ولی شاید این بار اوضاع وخیم‌تر از این‌ها باشد.
شیوع ویروس کرونا و سقوط بهای نفت اجرای پروژه‌ها را در سراسر عربستان به خطر انداخته و دورنمای تحقق برنامه چشم انداز ۲۰۳۰ محمد بن سلمان ولیعهد را در برابر علامت سئوال قرار داده است.
زیان گسترده بخش خصوصی در عربستان
مایکل استفنس تاکید کرد: بخش خصوصی به ویژه بیشترین لطمات را از محل تدابیر ریاضتی متحمل خواهد شد. تدابیر فوق العاده دولت به کار آفرینان لطمه زده است و احیای آن حتی در بلند مدت دشوار به نظر می‌رسد.
در بخش وجهه و اعتبار جهانی نیز باید گفت جایگاه عربستان سعودی در پی قتل خاشقجی و تلاش برای لاپوشانی این ماجرا به شدت مخدوش شده است. تا جایی که حتی سفیر عربستان در لندن این واقعه را لکه ننگی بر شهرت و آبروی ریاض توصیف کرده است. افزون بر آن دادگاه نمایشی عاملان این قتل که با تبرئه برخی مظنونان اصلی همراه بود، انتقاد شدید گروه‌های حقوق بشری در سراسر جهان را به دنبال داشت.
شیوع ویروس کرونا و سقوط بهای نفت اجرای پروژه‌ها را در سراسر عربستان به خطر انداخته و دورنمای تحقق برنامه چشم انداز ۲۰۳۰ محمد بن سلمان ولیعهد را در برابر علامت سئوال قرار داده است.
اما در هر حال عربستان سعودی به قدری برای اقتصاد جهان مهم است که به راحتی نمی‌توان نقش آن را نادیده گرفت.
از طرفی آمار بالای تلفات انسانی در جنگ یمن در حملات هوایی جنگنده‌های سعودی انتقاد شدید واشنگتن و کشور‌های دیگر را در پی داشته است. به گونه‌ای که حمایت از ریاض در کنگره به شدت کاهش یافته است.
در شرایط کنونی دو متحد بزرگ که محمد بن سلمان ولیعهد عربستان توانسته است بر روی حمایت آن‌ها حساب کند، دونالد ترامپ و ولادیمیر پوتین هستند. ولی سعودی‌ها امسال با بازگذاشتن شیر‌های نفت و اشباع عمدی بازار، موجب وارد آمدن خسارت بر اقتصاد داخلی روسیه و آمریکا شدند و نارضایتی هر دو رهبر را رقم زدند.
چالشهای داخلی ریاض
در بحث شرایط داخلی ولیعهد همچنان برنامه‌های خود را در زمینه گسترش آزادی‌های اجتماعی با برچیدن ممنوعیت رانندگی زنان و اجرای کنسرت‌های موسیقی و مسابقات رانندگی ادامه می‌دهد. تا جایی که عربستان سعودی امروز هر چند در ظاهر مکانی بازتر در مقایسه با سالیان گذشته به شمار می‌رود.
ولی در پشت صحنه، سرکوب‌های سیاسی افزایش یافته و هر کس جرات کند حتی سیاست‌های ولیعهد را زیر سوال ببرد، با خطر بازداشت و حبس به جرم به خطر انداختن امنیت ملی روبروست.
گردن زدن‌ها همچنان ادامه دارد و این کشور همچنان در کانون انتقادات گروه‌های حقوق بشری است؛ و همه این‌ها بدین معنی است که با وجود اینکه عربستان هنوز هم بازیگری بزرگ در اقتصاد بین المللی محسوب می‌شود و قرار است میزبان نشست بعدی سران گروه بیست در ماه نوامبر باشد –، ولی متحدانش هنوز هم به ریاض به دیده شریکی ترسناک و گاهی اوقات نامطمئن و شرم آور می‌نگرند.
برخی از چهرهای محافظه کار دربار وجود دارند که بر این باورند سیاست‌های غیر متعارف بن سلمان عربستان را در مسیری خطرناک قرار داده است، ولی در فضای مملو از ارعاب حاکم بر ریاض هیچکس جرات ندارد حرفی به زبان بیاورد.
اما اگر آرزوهای آن‌ها درباره شکوفایی اقتصاد طلایی تا پنج سال بعد محقق نشود، شاید بتوان گفت قدرت مطلقه پادشاهی عربستان تا حدودی به خطر خواهد افتاد و نا امن‌تر خواهد شد.