در یادداشتی بررسی شد
استمرار خریدهای تسلیحاتی هند از آمریکا
به رغم نگرانیهای جهانی از شیوع گسترده کرونا ویروس و مشکلات اقتصادی و اجتماعی در شبه قاره هند، آمریکا از هر فرصتی برای دامن زدن به رقابتهای تسلیحاتی و موشکی میان هندوستان و پاکستان استفاده میکند. این در حالی است که این منطقه بیش از آنکه نیازمند خریدهای تسلیحاتی باشد، نیازمند اتحاد و همکاریهای منطقهای برای مقابله با چالشهای جاری همچون تروریسم، فقر و ویروس مهلک کرونا است.
در پی فروش ده فروند موشک پیشرفته ضد ناو "هارپون ۱" از سوی آمریکا به هندوستان، نیروی دریایی پاکستان اقدام به برگزاری رزمایش موشکی در آبهای آزاد شمال دریای عمان کرد. در این رزمایش، موشکهای ضد ناو با قابلیت شلیک از شناورهای تندرو، بالگرد و هواپیماهای جنگی با موفقیت آزمایش شد.
براساس قرارداد نظامی آمریکا و هندوستان، به زودی واشنگتن علاوه بر موشکهای هارپون ۱، "اژدر ام کا ۴۵ " را نیز به هندوستان تحویل میدهد. دولت پاکستان ضمن اعتراض به این اقدام آمریکا اعلام کرد واشنگتن درحال برهم زدن ثبات منطقه شبه قاره هند است.
هند بزرگترین خریدار تسلیحاتی آمریکا
دولت هندوگرای بهاراتیاجاناتا (بی. جی. پی) در سالهای اخیر با اختصاص ۱۰ میلیارد دلاربه خرید تجهیزات نظامی بخصوص موشکهای پیشرفته، به یکی از بزرگترین کشورهای خریدار سلاح در جهان تبدیل شده است. هند برای بهره گیری از امتیاز روابط با آمریکا بخش مهمی از تجهیزات نظامی اش را از این کشور خریداری میکند. این در حالی است که در زمان جنگ سرد، هند متحد راهبردی اتحاد جماهیر شوروی بود و دهلی نو و مسکو کوشیده اند این روابط را همچنان حفظ کنند.
با این حال، دولت هندوستان اهدافی را از توسعه روابط نظامی با آمریکا دنبال میکند که عبارتند از:
- جلب نظر و توافق کاخ سفید برای توسعه هرچه بیشتر روابط هندوستان و رژیم صهیونیستی؛ دهلی نو بسیار تمایل دارد روابط هستهای و موشکی خود را با رژیم اشغالگر قدس توسعه دهد که در برخی مواقع با ممانعت آمریکا روبرو شده است. دهلی نو میکوشد از تجربه اطلاعاتی و امنیتی رژیم صهیونیستی در برخورد با مبارزان فلسطین برای مقابله با کشمیریها نیز استفاده کند.
- هند با توسعه همکاری نظامی با آمریکا درصدد تقویت موقعیت دهلی نو در سیاست منطقهای واشنگتن است. هندوستان که خود را در رقابت جدی با پاکستان و چین میداند به همکاریها و حمایتهای سیاسی و نظامی آمریکا نیازمند است؛ هندوستان درصدد است توازن قدرت در شبه قاره هند را به نفع خود تغییر دهد و مانع از همسان سازی برنامههای موشکی و نظامی پاکستان با هندوستان شود، رویکرد پاکستان به سمت چین و روسیه، دهلی نو را نگران برهم خوردن توازن قدرت در شبه قاره هند کرده است؛ ادامه تهدید پاکستان از سوی هندوستان، سیاست راهبردی این کشور در دامن زدن به صلح سرد در شبه قاره هند است. از زمان استقلال هند و پاکستان درسال ۱۹۴۷ ارتش هر دو کشور از سیاست " حریف هراسی " برای تقویت جایگاه خود در جامعه استفاده میکنند و دولت هندوگرای بی جی پی در جهت جلب نظر هندوهای افراطی و توجیه خریدهای نظامی اش، سیاست پاکستان هراسی را با جدیت دنبال میکند.
اهداف آمریکا از فروش تسلیحات به هند
امضای توافقنامه فروش تجهیزات پیشرفته آمریکا به هندوستان از جمله بالگردهای "آپاچی و ام اچ ۶۰ " به ارزش سه میلیارد دلار در جریان سفر اخیر دونالد ترامپ رئیس جمهوری آمریکا به دهلی نو نشان داد که کاخ سفید برنامه فروش تجهیزات نظامی به هندوستان را به عنوان یک حرکت راهبردی دنبال میکند تا گام بزرگی در جهت تحرک بیشتر کارخانههای اسلحه سازی آمریکا برداشته باشد؛ بنابراین اهداف آمریکا در توسعه روابط نظامی با هندوستان به طور خلاصه عبارتند از:
اول، در اختیار گرفتن بخش مهمی از بازار تسلیحاتی هندکه از سال ۲۰۱۴ یعنی زمان به قدرت رسیدن حزب بی جی پی و در پیش گرفتن سیاست مدرنیزه کردن ارتش هند، ارزش بازار تسلیحاتی هند بیش از ۳۰ میلیاردلار برآورد میشود.
دوم، تلاش آمریکا برای بیرون راندن روسیه از بازار تسلیحاتی هند است. به همین دلیل در تحریمهای جدید آمریکا ضد روسیه در چارچوب قانون "کاتسا" که در اوت ۲۰۱۸ به امضای ترامپ رسید، شرکتهای تسلیحاتی روسیه هدف قرار گرفته اند تا از دامنه فعالیت آنها در بازارهای جهانی از جمله هند کاسته شود.
سومین هدف آمریکا از فروش تسلیحات پیشرفته به هند، دور کردن این کشور از روسیه و تضعیف روابط این دو عضو اتحادیه بریکس است. این در حالی است که هند با تصمیم به خرید موشکهای اس ۴۰۰ از روسیه نشان داد که سیاست توازن در روابط واشنگتن - مسکو را دنبال میکند.
چهارم، رودرو قرار دادن هند با کشور چین به عنوان دیگر رقیب اتمی آن کشور است.
هدف دیگر آمریکا از توسعه روابط نظامی با هندوستان به عنوان قدرت نوظهور اقتصادی که رتبه پنجم جهانی را دارد، تقویت جایگاه وموقعیت هند در چارچوب حوزه جغرافیایی " ایندو –پاسفیک از اقیانوس هند تا غرب اقیانوس آرام است. به همین منظور ترامپ رئیس جمهوری آمریکا ایندو پاسفیک را به جای آسیا پاسفیک اعلام کرد.
نتیجه گیری
نارندرا مودی نخست وزیر هند و دونالد ترامپ رئیس جمهوری آمریکا به لحاظ سیاسی رویکرد مشابه هم دارند و هر دو با اتخاذ ملی گرای و در مورد هند قومی گرایی افراطی برای اول شدن کشورهای خود تلاش میکنند که مخاطرات خاص خود را رد ابعاد مختلف بخصوص حوزههای نظامی و امنیتی به همراه دارد. اما رد مجموع به نظر میرسد برنده این بازی و رویکرد یکجانبه گرایانه، دولت راستگرای ترامپ است که ضمن فروش تسلیحات خود، هیچ امتیاز ملموس سیاسی، اقتصادی و امنیتی به دهلی نو نداده است و تنها با بازی با مهره و کارت هندوستان موفق به تحقیر پاکستان شده و این کشوررا به همکاری در مقوله افغانستان و مصالحه واشنگتن با طالبان ناگزیرکرده است.
علاوه براین، آمریکا با دامن زدن به رقابتهای تسلیحاتی در شبه قاره هند، ضمن جلوگیری از ایجاد ثبات و امنیت در منطقه، بازار بزرگی را برای صنایع تسلیحاتی خود ایجاد میکند. بدون تردید تقویت قدرت نظامی هندوستان علاوه بر پاکستان، چین را نیز هدف قرار میدهد که جغرافیای بزرگی از آسیا را درگیر رقابتهای تسلیحاتی میکند. وضعیتی که بیش از پیش موجب تشدید فقر در شبه قاره میشود. یکی از نکات مهمی که کمتر به آن توجه میشود پیامدهای مذهبی تداوم رقابتهای دهلی نو و اسلام آباد بر روابط دو ملت هند و پاکستان است به گونهای به تضادها میان مسلمانان و هندوها بخصوص از طرف تندروهای هندو دامن میزند که خواسته و هدف آمریکا است.
نویسنده: مجید وقاری
کارشناس مسائل سیاسی