آمار‌ها نشان می‌دهد حدود ۲۰ درصد از زوجهای ایرانی به مشکل ناباروری دچارند، یعنی یک زوج از هر پنج زوج در سنین باروری. این آمار ضرورت گسترش خدمات درمان ناباروری در کشور را مطرح می‌کند. اما زوجهای نابارور برای دریافت خدمات درمان ناباروری باید به چه مراکزی مراجعه کنند؟.
مدیر مرکز درمان ناباروری ابن‌سینا آلودگی‌های محیطی را عامل افزایش ناباروری مردان می‌داند و می‌افزاید: سلول‌های جنسی مردان، نسبت به زنان، در برابر آسیب‌های محیطی آسیب‌پذیرتر است و به همین علت، در شهر‌های بزرگ و صنعتی که انواع آلودگی‌ها به ویژه آلودگی هوا وجود دارد، آمار ناباروری مردان رو به افزایش است.
دکتر صادقی‌تبار با اشاره به چندتخصصی بودن درمان ناباروری می‌گوید: همان‌طور که اشاره شد، ناباروری هم می‌تواند علل زنانه داشته باشد و هم علل مردانه. بنابراین، تشخیص و درمان ناباروری باید با همکاری چند تخصص انجام شود. در واقع، وقتی زوج‌ها با مسئله ناباروری مواجه می‌شوند، باید بدون هدر دادن وقت به یک مرکز درمان ناباروری مراجعه کنند تا مرد و زن همزمان و به موازات هم بررسی شوند. بر اساس نتایج بررسی‌های اولیه و شرایط هر زوج، متخصصان زنان، مردان و جنین‌شناسی برنامۀ درمانی مناسب را پیشنهاد می‌کنند و ممکن است لازم باشد از مشاوره‌های تخصص‌های دیگر هم استفاده کنند. برنامه‌های درمانی معمول، به‌ترتیب شامل درمان دارویی، آی یو آی، آی وی اف یا میکرواینجکشن و درمان‌های جایگزین است.
مدیر مرکز درمان ناباروری ابن‌سینا دربارۀ روش‌های کمک‌باروری این‌گونه توضیح می‌دهد: منظور از روش‌های کمک‌باروری لقاح برون‌تنی یا لقاح آزمایشگاهی است. در این روش‌ها فرایند لقاح در محیط آزمایشگاهی که مشابه محیط رحم است، اتفاق می‌افتد. در آی وی اف، تخمک و اسپرم در محیط انکوباتور که کاملاً همانند رحم است قرار داده می‌شوند تا رشد یابند. در میکرواینجکشن، اسپرم به‌طور مستقیم به داخل سیتوپلاسم تخمک تزریق می‌شود. در هر دو شیوه پس از تشکیل جنین، مراحل رشد و تقسیم سلولی جنین‌ها درمحیط انکوباتور در ۳ تا ۵ روز بررسی می‌شود و در صورتی که جنین‌ها به‌خوبی رشد کنند و سلول‌های تقسیم شده کیفیت خوبی داشته باشند، به رحم زن انتقال داده می‌شوند. البته شانس موفقیت در هر دوره درمان حدود ۳۵ تا ۴۰ درصد است و اگر دوره نخست درمان موفقیت‌آمیز نبود، زوج‌ها نباید آن را به حساب بدشانسی یا ناکارآمدی درمانگران بگذراند، بلکه باید صبور باشند و درمان را تا حصول نتیجه ادامه دهند.
دکتر صادقی‌تبار دربارۀ معیار‌های انتخاب یک مرکز درمان ناباروری مناسب می‌گوید: نخستین معیار مهم این است که یک مرکز مجوز‌های لازم را از وزارت بهداشت داشته باشد. برای کسب این مجوزها، افزون بر وجود زیرساخت‌های مقتضی، حضور دست‌کم سه تخصص زنان، اورولوژی و جنین‌شناسی لازم است. البته، ناباروری امری پیچیده و چندتخصصی است و بنابراین، حضور تخصص‌های دیگر مانند، داخلی، غدد، ژنتیک، ایمونولوژی، روانپزشکی و عفونی هم در یک مرکز جامع درمان ناباروری لازم است.
مدیر مرکز درمان ناباروری ابن‌سینا می‌افزاید: افزون بر امکانات و خدمات کلینیکی، وجود خدمات پاراکلینیکی هم در یک مرکز جامع درمان ناباروری ضروری است. منظور از خدمات پاراکلینیکی، خدمات آزمایشگاهی، سونوگرافی و تصویربرداری پزشکی است. در مرکز درمان ناباروری ابن‌سینا هفت آزمایشگاه تشخیص طبی، پاتولوژی، آندرولوژی، ژنتیک سلولی، ژنتیک مولکولی، فلوسیتومتری و جنین‌شناسی وجود دارد و همچنین، خدماتی مانند رادیولوژی، سونوگرافی و عکس رنگی رحم تحت بیهوشی در مرکز ابن‌سینا ارائه می‌شود. برای تأمین دارو‌های مراجعان نیز داروخانه تخصصی در مرکز وجود دارد تا مراجعان بتوانند همه خدمات مورد نیاز خود را از مرکز دریافت کنند و مجبور نباشند برای دریافت هر یک از این خدمات به نقاط مختلف شهر بروند.
دکتر صادقی‌تبار دسترسی آسان و امکانات استقرار را از دیگر معیار‌های گزینش مرکز درمان ناباروری می‌داند و می‌گوید: لازم است موقعیت مکانی یک مرکز از لحاظ دسترسی و وجود وسایل حمل و نقل عمومی مناسب باشد و امکانات لازم برای پذیرش و نیز استراحت زوج‌ها، به‌ویژه پس از عمل‌های پانکچر تخمدان و انتقال جنین فراهم باشد.
مدیر مرکز درمان ناباروری ابن‌سینا دربارۀ هزینه‌های درمان ناباروری در ایران می‌افزاید: هزینه‌های درمانی در ایران نسبت به کشور‌های جهان و منطقه بسیار کمتر است. در واقع قیمت خدمات درمان ناباروری در ایران، برغم داشتن کیفیت و استاندارد‌های همسان با مراکز معتبر جهان، حدود یک پنجم آن مراکز است. البته هزینه‌های درمان در مراکز مختلف ناباروری در کشور نیز متنوع و متفاوت است، اما به‌طور کلی، یک‌سوم هزینه‌ها مربوط به داروها، یک سوم مربوط به عمل‌هایی مانند پانکچر تخمدان و انتقال جنین و یک سوم دیگر مربوط به معاینه ها، آزمایش‌ها و دیگر خدمات پاراکلینیکی لازم است. مراکز درمان ناباروری باید به‌گونه‌ای تعرفه‌ها را تنظیم کنند که برای زوج‌ها قابل پرداخت باشد و همچنین، تهمیداتی برای کمک به زوج‌هایی در نظر بگیرند که ممکن است در مسیر درمان با مشکلات مالی مواجه شوند.
حوزۀ باروری و تولید مثل حوزه‌ای بسیار گسترده است و مسائلی مانند سقط مکرر، ژنتیک و مانند این‌ها با ناباروری مرتبط است. به همین دلیل، در مرکز ناباروری ابن سینا هفت کلینیک ناباروری، سقط مکرر، سلامت مادر جنین و نوزاد، اهدا و درمان‌های جایگزین، اندومتریوز، سلامت جنسی و بیماری‌های پستان وجود دارد که تقریباً تمام حوزه‌های مرتبط با سیستم تولیدمثل و باروری را پوشش می‌دهد و مراجعان می‌توانند از خدمات این کلینیک‌ها بهره‌مند شوند.
هدف اصلی یک مرکز درمان ناباروری خوب نه فقط بارداری، بلکه تولد یک فرزند سالم است. به همین دلیل باید همۀ امکانات لازم در این زمینه را در اختیار داشته باشد. برای نمونه، زوج‌هایی که سابقۀ خانوادگی ابتلا به بیماری‌هایی مانند تالاسمی، هموفیلی، نابینایی، ناشنوایی و مانند این‌ها را دارند باید بتوانند از مشاوره‌ها و اقدامات تشخیصی و درمانی ژنتیکی، مانند پی جی دی یا تشخیص ژنتیکی پیش از لانه‌گزینی استفاده کنند. بنابراین، زوجهای نابارور باید در انتخاب یک مرکز درمان ناباروری به این نکته توجه کنند که آیا آن مرکز همۀ خدمات مرتبط با یک بارداری موفق و تولد یک فرزند سالم را به‌صورت جامع و کامل و متمرکز دارد یا خیر.
از دیگر خدمات نوین مرکز ناباروری ابن سینا که برگرفته از پژوهش‌های ۱۱ ساله پژوهشگاه ابن سیناست و از یافته‌های جدیدی است که در مرز‌های دانش قرار دارد، کاربرد سلول‌های بنیادین در افزایش توان باروری بانوان و به عبارتی جوانسازی تخمدان است.
این اقدام که مرحله کارآزمایی بالینی خود را با موفقیت و نتایج درخشان پشت سر گذاشته است امروزه آمادگی ارائه خدمات درمانی را در کنار بانک ذخیره سلول‌های بنیادین بانوان در سن باروری فراهم کرده است.
از مهمترین ویژگی‌های این خدمت جدید، استحصال سلول‌های ارزشمند بنیادین از منشأ خون قاعدگی بانوان است که تا امروز بافتی ناکارآمد و مزاحم تلقی می‌شده در صورتیکه مخزن ارزشمندی از این سلول‌های تمایز نیافته است و امید می‌رود سرآغاز توسعه روش‌های درمانی متنوع در سایر حوزه‌های پزشکی نیز باشد.