مسلماً اين سازمان بزرگ منطقه اي در حالي مي تواند بيش از گذشته تأثيرگذار باشد، که نه تنها از پوسته اقتصادي خود بيرون بيايد، بلکه به دور از هر گونه اعمال فشار بيروني، به اتخاذ تصميمات بويژه در زمينه عضو گيري بپردازد تا به هدف اصلي آن که"موازنه قدرت در برابر نفوذ آمریکا و ناتو" است، نائل آيد.
پژوهش خبری صدا وسیما: سازمان همکاری شانگهای ابتدا در قالب گروه شانگهای و یا جی – 5 متشکل از کشور چین و چهار همسایه آن یعنی روسیه، تاجیکستان، قزاقستان و قرقیزستان در 26 آوریل 1996 (6 اردیبهشت 1375) با هدف حل و فصل مسائل مرزی بین این کشورها تشکیل شد. به دنبال نشست های سال 1998 در آلماتی(قزاقستان) و 1999 در بشکک(قرقیزستان) و 2000 در دوشنبه(تاجیکستان)، این سازمان به سوی اهدافی غیر از هدف اولیه که حل و فصل اختلافات مرزی بود، گرایش پیدا کرد و اسناد دیگری پیرامون مبارزه مشترک علیه قاچاق مواد مخدر و جنایات سازمان یافته و نیز تثبیت همکاری راهبردی در زمینه های اقتصادی از جمله احیای جاده ابریشم به امضای طرفین رسید. در چارچوب همین گرایش جدید، شرکت‌کنندگان از اقدامات روسیه در چچن شدیداً حمایت کرده و دخالت‌های ناتو را در کوزوو محکوم کردند.
نشست این گروه در سال 2001 (تقریباً یک ماه پس از واقعه 11 سپتامبر) در شهر شانگهای چین برگزار شد. در این نشست، نخست کشور ازبکستان به عنوان عضو جدید پذیرفته شد که عملاً نام گروه را به «شانگهای 6» تغییر داد. سپس در 15 ژوئن سال 2001، سران کشورهای عضو تأسیس «سازمان همکاری شانگهایShanghai Cooperation Organisation »را با هدف افزایش سطح همکاری‌ها اعلام کردند. بدینگونه سازمان همکاری شانگهای شامل کشورهای فوق به منظور ترویج و توسعه همکاری‌های منطقه‌ای، دوستی بین اعضاء، ترویج همکاری‌های مؤثر سیاسی، علمی، فرهنگی، حوزه‌های آموزشی، انرژی، حمل و نقل، محیط زیست، مقابله با تروریسم، افراط‌گرایی و جدایی‌طلبی در شانگهای چین تأسیس شد.
علاوه بر اعضای اصلی، ابتدا مغولستان در سال 2004 و یک سال بعد ایران، پاکستان، هند و افغانستان نیز در سال 2012 به عنوان عضو ناظر به سازمان ملحق شدند.
گفتنی است که نقش اصلی و تعیین‌کننده را در این سازمان، جمهوری خلق چین و فدراسیون روسیه ایفا می‌کنند. این سازمان از سویی در صدد حل مشکلات کشورها و سازمان‌های عضو می‌باشد و از سویی دیگر و مهم تر از آن برای احیای ابرقدرتی شرق و مقابله با توسعه طلبی‌های ایالات متحده گام‌های بلندی را برداشته است. که از آن جمله می‌توان به مانور مشترک نظامی چین و روسیه در سال 2005 با عنوان « مأموریت صلح 2005» اشاره کرد. گفتنی است این مانور نظامی باعث رشد سریع تسلیحاتی بین پکن ـ مسکو شد.
متن کامل این مطلب در اینجا قابل دریافت است.
پژوهش خبری// فرشته مقدم