بازداشت مدیر مالی شرکت هوآوی؛ سیاسی یا اقتصادی؟

پژوهش خبری صدا وسیما: کانادا به درخواست مقام‌های آمریکایی، یکی از مدیران ارشد شرکت فناوری ««هوآوِی» که متهم به نقض تحریم‌ها علیه ایران است، دستگیر کرد. این شخص که «وانژو منگ» نام دارد از اعضای هیئت رئیسه هوآوی و دختر بنیانگذار شرکت هوآوِی است که بنا به درخواست مقام‌های آمریکایی در ونکوور دستگیر شد. آمریکا "منگ وانژو" را متهم کرده که ارتباطات شرکت هوآوی با یک شرکت دیگر که در تلاش برای فروش تجهیزات به ایران بوده – با وجود تحریم های آمریکا علیه ایران- پنهان کرده است. در عین حال با توجه به تابعیت چینی مدیران شرکت هوآوی، بازداشت یکی از مدیران ارشد این شرکت با واکنش چین روبرو شد و چین ضمن احضار سفیر آمریکا مراتب «اعتراض شدید» خود را بابت بازداشت مدیر شرکت هوآوی در کانادا به وی ابلاغ کرد. پکن از واشنگتن خواست قرار بازداشت "منگ وانژو" را لغو کند. از طرفی دیگر معاون وزیر خارجه چین در دیدار با سفیر آمریکا در این کشور درخواست واشنگتن از کانادا برای بازداشت منگ وانژو را «غیرعقلانی» خواند. وی گفت: «اقدامات آمریکا به طور جدی حقوق قانونی و مشروع یک شهروند چین را نقض می کند و ذاتا بسیار کثیف است.»

بازداشت مدیر هوآوی در کانادا حتی به تنش در روابط چین و کانادا نیز منجر شد و پس از دفاع مقامات کانادایی از بازداشت صورت گرفته، وزارت خارجه چین به منظور اعلام «اعتراض شدید» در مورد بازداشت مدیر ارشد شرکت فناوری دیجیتال «هوآوی»، سفیر کانادا در این کشور را احضار کرد. وزارت خارجه چین هشدار داده است که عدم آزادی "منگ وانژو" پیامدهای «شدیدی» را به دنبال خواهد داشت. همچنین سخنگوی سفارت چین در کانادا در بیانیه‌ای گفت:"کانادا بنابه درخواست آمریکا یک شهروند چین که هیچ ‌یک از قوانین آمریکا یا کانادا را نقض نکرده، دستگیر کرده است." در این نوشتار سوال مهم این است که آیا صدور بازداشت "منگ وانژو" به دلیل نقض تحریم های یک جانبه آمریکا علیه ایران توسط شرکت هواوی بوده؟ یا در جهت کنترل رشد و پیشرفت علم تکنولوژی چین و صدور آن می باشد؟

 شرکت هواوی را بیشتر بشناسیم!
در طول سال ۱۹۸۰ دولت چین یک استراتژی چندگانه برای توسعه زیر ساخت‌های مخابراتی کشور داشت. در اواخر سال ۱۹۸۰ چندین گروه تحقیقاتی چینی در تلاش برای بدست آوردن توسعه و فناوری از طریق سرمایه‌گذاری با شرکت‌های خارجی بودند. تا آنجا که سرانجام "رن ژنگفی" معاون و مدیر سابق ارتش آزادیبخش در سال ۱۹۸۷ یک شرکت مخابراتی در شهر "شنژن" چین احداث کرد. او به جای تکیه بر سرمایه‌گذاری مشترک با شرکت‌های خارجی برای تضمین انتقال تکنولوژی، با تحقیق و تکیه بر توسعه بومی تأسیس شرکت خود را کلید زد. در زمانی که صد درصد تکنولوژی از راه دورِ چین از طریق واردات انجام می‌شد، "رن ژنگفی" به این موضوع امیدوار بود که بتواند یک شرکت مخابراتی چینی که قابلیت رقابت با رقبای خارجی را داشته باشد بسازد. هدف این شرکت ایجاد شبکه های راه دور، ارائه خدمات و تجهیزات عملیاتی و مشاوره به شرکت های داخل و خارج از چین و تولید دستگاه های ارتباطی برای بازار مصرف است. در چند سال اول این شرکت به‌طور عمده از فروش مجدد ارز شاخه خصوصی (PBX) سوئیچ از هنگ کنگ توانست زمینه توسعه را برای خود فراهم کند. در سال ۱۹۹۰ این شرکت با توسعه شغلی خود توانست حدود ۵۰۰ کارمند را جذب کند. از سال 1990 هواوی تحقیقات و تجارت مستقل خود را در زمینهPBX جهت تأسیس هتل ها و شرکت های کوچک آغاز کرد. در سال 1992 پس از کسب دانش و منابع در زمینه PBX، به اولین موفقیت های خود در زمینه تجارت ارتباطات راه دور رسید، هنگامی که سوئیچ تلفن دیجیتال C&C08 خود را راه اندازی کرد، در آن زمان دارای بزرگترین ظرفیت سوئیچ در چین بود. در ابتدا کار خود را در شهرهای کوچک و روستاها توسعه داد و به تدریج سهمی از بازار بدست آورد و راهی را برای به دست گرفتن جریان اصلی بازار ایجاد کرد.

اولین قرارداد بین المللی شرکت هواوی در سال 1997، در زمینه ارائه محصولات شبکه خط ثابت با کمپانی هنگ کنگی Hutchison Whampoa امضا شد. در سال 1999، این شرکت مرکز تحقیق و توسعه (R&D) را در بنگلور هند به منظور توسعه طیف گسترده ای از نرم افزارهای مخابراتی تأسیس کرد. از سال 1998 تا 2003 با IBM در راستای مشاوره مدیریتی و تحول قابل توجه مدیریتی و ساختار توسعه محصول قرارداد بست. در سال 2000 هواوی سرعت گسترش خود به بازارهای جهانی افزایش داد که بیش از 100 ملیون دلار را بدست آورد و یک مرکز R&D را در استکهلم سوئد تأسیس کرد. در سال 2001 هواوی چهار مرکز R&D در ایلات متحده تأسیس کرد. در سال 2008، این شرکت اولین استقرار خود در فناوری UMTS/ HSPA را در مقیاس بزرگ جهانی در آمریکای شمالی برای ارائه نسل بعدی شبکه های وایرلس TELUS جدید و در بل کانادا با دسترسی سرعت بالای تلفن همراه ایجاد کرد.

در حال حاضر هوآوِی بزرگ‌ ترین شرکت ارائه‌کننده سرویس‌های ارتباطی پس از پیشی گرفتن از اریکسون در سال ۲۰۱۲ در جهان است. هوآوِی بیش از 180 هزار کارمند در سراسر دنیا دارد که حدود ۴۶٪ درصد در بخش تحقیق و توسعه فعالیت می‌کنند. این شرکت حدود ۲۰ مؤسسه تحقیق و توسعه در کشورهای چین، ایالات متحده، آلمان، سوئد، هند، روسیه و ترکیه دارد و در سال ۲۰۱۱ در حدود ۳٫۷۴ میلیارد دلار در تحقیق و توسعه سرمایه‌گذاری کرده است. محصولات و خدماتش در ۱۴۰ کشور به کار گرفته شده و در حال حاضر ۴۵ شرکت از ۵۰ شرکت اپراتور مخابراتی بزرگ جهان از تجهیزات هوآوِی استفاده می‌کنند. در حال حاضر محصولات هواوی شامل؛ تجهیزات الکترونیکی، شبکه و خدمات مرتبط، رایانه، تبلت، تلفن همراه، قطعات جانبی و دیوایس ها (مودم usb، مودم بی سیم، ماژول ها، set-top box، ترمینال های بی سیم) و محصولات ویدیویی می باشد.



آمار جدول فوق مقایسه سهم گوشی های موبایل از سه ماهه سوم 2017 تا سه ماهه سوم 2018 در جهان را نشان می-دهد. طبق این آمار شرکت هواوی توانسته است از رتبه سوم به رتبه دوم صعود کند و شرکت آمریکایی اپل را پشت سر بگذارد. شرکت هواوی که پیش‌بینی می‌شود درآمدش در سال ۲۰۱۸ برای اولین بار از ۱۰۰ میلیارد دلار بیش‌تر شود یکی از اصلی‌ترین رقبای اپل محسوب می‌شود. نکته مهم دیگر این آمار این است که شرکت شیائومی نیز که یک شرکت چینی است به سرعت در حال کسب رتبه بالاتر در تولید و فروش گوشی های موبایل در جهان می باشد.

 هدف آمریکا چیست؟
بسیاری از کارشناسان، اقدام آمریکا علیه هواوی را فصل جدیدی در روابط آمریکا و چین می دانند. گرچه سیاست تقابلی آمریکا با چین از زمان اوباما آغاز شده اما بعد از روی کارآمدن ترامپ در حال افزایش است. جنگ اقتصادی آمریکا علیه چین با صدور دستور بازداشت مدیر مالی شرکت هواوی توسط امریکا در کانادا، ابعاد تازه ای به خود گرفته است. دو دیدگاه در این خصوص مطرح شده است.

دیدگاه اول معتقد است که بازداشت یکی از مدیران ارشد هواوی نه به چین ارتباطی دارد و نه به کمپانی هواوی، بلکه به تحریم ایران باز می‌گردد. بعد از اعلام خروج آمریکا از توافق هسته‌ای با ایران، پکن به دلایل مختلفی تبدیل به مهم‌ترین ابزار ایران برای دور زدن تحریم‌های یک‌ جانبه واشنگتن شده است. چین از طریق افزایش خرید نفت از ایران، کمک به حذف دلار از تجارت با ایران و تبادلات بین‌المللی، پر کردن جای خالی سرمایه‌گذاران غربی (در پروژه توسعه میدان پارس جنوبی)، سرمایه‌گذاری مستقل و گسترده در ایران در قالب ابَرپروژه «کمربند و جاده» و برخی روش‌های دیگر، در وهله اول نیازها و منافع اقتصادی و استراتژیک خود را تأمین کرده و در وهله دوم تأثیر تحریم‌های ضد ایرانی آمریکا را تا حد زیادی کاهش داده است. به اعتقاد این کارشناسان هدف اصلی ترامپ از این قبیل اقدامات؛ همراه سازی کشورها از جمله چین می باشد که سیاست های ترامپ را بی ‌اثر می کنند.

طرفداران دیدگاه دوم موضوع صدور مجوز بازداشت مدیر مالی شرکت هواوی را فراتر از موضوع تحریم های جمهوری اسلامی ایران می دانند. آنها معتقدند اقتصاد چین از اواخر دهه هفتاد قرن ۲۰ به تندی تغییر کرده و در حال رشد است. در حال حاضر چین رتبه دوم اقتصاد بزرگ جهان و یک بازیگر اصلی در اقتصاد جهانی تبدیل شده است. طبق پیش بینی های مراکز معتبر علمی جهان چین تا سال 2030 اولین اقتصاد برتر جهان خواهد بود. رئیس جمهوری آمریکا از همان ابتدای آغاز رقابت های انتخاباتی بارها از کسری موازنه تجاری با چین و این که صادرات چین به آمریکا بسیار بیشتر از وارداتش از ایالات متحده است، انتقاد کرده و راه مقابله با چین و دیگر کشورهایی که صادرات قابل توجهی به آمریکا دارند را اعمال تعرفه های گمرکی دانسته است. از این رو سیاست راهبردی کاخ سفید ایجاد موانع و تقابل جدی با رشد روزافزون اقتصادی چین است. یکی از این سیاست ها جنگ اقتصادی با افزایش تعرفه ها، تحریم واردات برخی از کالاهای چینی، تشویق کشورهای دیگر جهت همراهی با آمریکا می باشد. به اعتقاد صاحبنظران این رویکرد همچون "لیو وی‌دونگ" کارشناسان روابط چین و آمریکا در آکادمی علوم اجتماعی چین، بازداشت منگ اقدامی حساب ‌شده توسط واشنگتن با هدف تقویت موضعش در مذاکرات تجاری با پکن می‌داند. وی حتی پیش‌بینی می‌کند طی سه ماه آینده شاهد موارد دیگری مشابه این خواهیم بود که در آنها اشخاص و نهادهای وابسته و متعلق به دولت چین توسط آمریکا تحریم می‌شوند تا برتری واشنگتن افزایش یابد.

طرفداران دیدگاه دوم معتقدند که موضوع تحریم ایران و تنبیه چین بهانه ای بیش برای کنترل پکن نیست. زیرا شرکت اسکای کامکس در حالی متهم به نقض قانون تحریم ایران شده که اساسا هوآوی این شرکت را در امارات متحده عربی و در شهر دوبی ثبت کرده و شرکتی غیرآمریکایی به شمار می‌رود. براین اساس برخورد واشنگتن با این شرکت بدلیل نقض تحریم‌های یکجانبه امریکا علیه ایران می‌توانست در شرایط عادی با اعمال محدودیت برای فعالیت آن در خاک آمریکا و یا حداکثر اخراج آن همراه شود، اما بازداشت مدیر آن و انتشار برخی اخبار مبنی بر احتمال حبس طولانی مدت او نشان می‌دهد مسئله شرکت چینی هوآوی بسیار فراتر از نقض تحریم‌ها علیه ایران است.

سخن کوتاه این که این غول چینی در همین سال ۲۰۱۸ توانسته است جای کمپانی آمریکایی اپل را به عنوان دومین تولید کننده تلفن همراه در جهان بگیرد. ترامپ به شدت از جلو افتادن چینی‌ها در زمینه فناوری‌های نوین، مانند نسل پنجم شبکه‌های همراه، هوش مصنوعی می‌ترسد و بر همین اساس، به بهانه به خطر افتادن امنیت ملی، مجوز امضای برخی قراردادها میان کمپانی‌های آمریکایی با کمپانی‌های خارجی را نداده و کمپانی‌هایی مانند؛ "زد.تی.‌ای" و "هواوی" را جریمه کرده است.

پژوهش خبری // رحیم خجسته