نحوه رانندگی با اتومبیل گوياي فرهنگ و سطح اجتماعی فرد است. زیرا نحوه رانندگی، به خوبی نشان دهنده وجوه مختلف شخصیتی و رفتاری و درک اجتماعی راننده است.
ـ دليل افزايش تصادفات رانندگي و تزاحم بين رانندگان با وجود مقررات راهنمايي و رانندگي چيست؟
ـ در کشور ما تا چه اندازه فرهنگ رانندگي نهادينه شده است؟
ـ چه تدابیری برای بزرگسالانی که مقررات را رعايت نمي کنند؛ اندیشیده شده است؟
ـ راهکارهاي بازدارندگي از تخلفات رانندگی در کشور ما و سایرکشورها چگونه است؟
ـ دریافت گواهینامه در کشور ما و سایر کشورها چگونه است؟
پژوهش خبری : دليل افزايش تصادفات رانندگي و تزاحم بين رانندگان با وجود مقررات راهنمايي و رانندگي چيست؟
سرهنگ جواد نجفي، رئيس سابق اداره مهندسي پليس راهور تهران: حلقه مفقوده در قوانين و مقررات راهنمايي و رانندگي در کشور ما فرهنگ است، يعني ما براي اجراي قوانين در بخش هاي مختلف فرهنگ‌سازي نکرده‌ايم و رفتار فرهنگي و اخلاقي و رعايت حقوق‌شهروندي در بين شهروندان کشورمان نهادينه نشده‌است.
اگر بدرستي و بموقع فرهنگ‌سازي کنيم ديگر نيازي به ديده‌بان و پليس نداريم و مردم خود ناظر بر اعمال و رفتار خودشان و ديگران هستند. در کشورهاي پيشرفته از سنين خيلي پايين و از مهد کودک‌ها و مدارس ابتدايي فرهنگ رفتاري را آموزش ميدهند و به اين منظور سرفصل‌هاي آموزشي تدوين مي‌کنند و به همين دليل است فرهنگ رانندگي و يا هر رفتار ديگري در شخص از بچگي نهادينه مي شود. رفتار فرد عادت او ميشود يعني فرد از بچگي ياد مي‌گيرد چگونه سعه‌صدر داشته باشد و در چه مواقعي هوش هيجاني خود را و پس از آن خشم و کلام خود را کنترل کند.
پژوهش خبری:در کشور ما تا چه اندازه فرهنگ رانندگي نهادينه شده است؟
سرهنگ جواد نجفي، رئيس سابق اداره مهندسي پليس راهور تهران: متاسفانه در کشور ما هر کس مسئوليت خود را به گردن ديگري مي اندازد، آموزش وپرورش بايد سرفصل هاي آموزشي مربوط به حقوق شهروندي در هر زمينه را تدوين کند و امر فرهنگ آموزي از سنين پايين به هر فرد آموزش داده شود، تا اين امر، يعني رعايت حقوق شهروندي از سنين پايين در کودک نهادينه شود و ملکه ذهن گردد. بايد آموزش فرهنگ را از سنين خيلي پايين در خانواده به فرد آموخت؛ متاسفانه همه فکر مي کنند اين وظيفه ديگري است.
همين رعايت قوانين راهنمايي ورانندگي بايد از سنين پايين آموزش داده شود؛ پليس راهنمايي و رانندگي هم وظيفه نظارت بر حسن اجراي قوانين را دارد و نيز تدوين قوانين در زمان هايي که لازم است قانون جديدي تدوين و يا مقررات به روز شود.
پژوهش خبری : چه تدابیری برای بزرگسالانی که مقررات را رعايت نمي کنند؛ اندیشیده شده است؟
سرهنگ جواد نجفي، رئيس سابق اداره مهندسي پليس راهور تهران: در حوزه بزرگسالان آنهايي که غفلت کرده اند و مرتکب خلاف و جرم شده اند بايد اعمال قانون شوند و علاوه بر آن کلاس هاي آموزشي براي آنها و خانواده هايشان ترتيب داد؛ کلاس هاي آموزشي که تمام افراد خانواده ناگزيرند شرکت کنند خيلي به مسئله نهادينه کردن رفتارها و اخلاق اجتماعي کمک مي کند؛ در اين کلاس ها آموزش اخلاق اجتماعي در رانندگي و رعايت حقوق شهروندي آموزش داده مي شود.
مي‌توان در حوزه آموزش واقعيت‌ها را مستند سازي کرد و به مردم واقعيت‌ها را نشان داد؛ آنها بايد بدانند که بي احتياطي‌هايي که در رانندگي برخي مرتکب ميشوند چه عواقب جبران‌ناپذيري دارد.
پژوهش خبری : راهکارهاي بازدارندگي از تخلفات رانندگی در کشور ما و سایرکشورها چگونه است؟
سرهنگ جواد نجفي، رئيس سابق اداره مهندسي پليس راهور تهران: قوانين ما بازدارنده نيست. قوانين کشورهاي اروپايي آنقدر سخت است که رانندگان کشورهاي اروپايي محتاطانه رانندگي مي‌کنند که مبادا مرتکب خطا و اشتباهي شوند. حساسيت در کشورهاي اروپايي آنقدر بالاست که خود مردم پليس خود و ديگران هستند و در آنجا اگر کسي تخلف کند خود مردم با وي برخورد مي‌کنند و حتماً به پليس اطلاع ميدهند. ولي در کشور ما عليرغم اينکه مي‌توانيم راه‌هاي بازدارندگي زيادي به‌کار بنديم ولي کمتر اين فرهنگ حاکم است.
نکته دیگر اینکه امر به معروف و نهي از منکر فقط در حوزه مسائل ديني نیست ضمن اینکه يک راه بازدارندگي از تخلفات رانندگي همين امر به معروف و نهي از منکر است.
همچنین به روز رساني قوانين راهنمايي و رانندگي که اين قوانين سا‌ل‌هاست به روز نشده است. در کشور ما حداقل‌ها براي پرداخت جريمه در نظر گرفته اند. در حالي که کسي که مرتکب جرم ميشود بايد علاوه بر جريمه نقدي؛ به تناسب جرمي که مرتکب شده از فعاليت‌هاي اجتماعي هم محروم شود. در کشورهاي اروپايي در مورد کساني که مرتکب جرمي ميشوند بسته به نوع جرم محروميت اجتماعي براي شخص مجرم در نظر مي‌گيرند. مثلاً اگر کسي بخواهد نامزد انتخابات پارلمان شود حتي به پرونده‌هاي جرايم وي توجه ميشود و پس از آن تأييد صلاحيت ميشود. بنابراين محروميت‌هاي اجتماعي بايد قانون شود تا کسي به آساني نتواند مرتکب جرم شود. کسي که با موتورسيکلت در پياده رو از روي سر مردم عبور مي‌کند اين ديگر متخلف نيست بلکه مجرم است کسي که با حالت مستي در بزرگراه با سرعت 200 – 300 کيلومتر رانندگي مي‌کند و مانور مي‌دهد اين ديگر متخلف نيست بلکه مجرم است. وقتي مرتکب جرم شود مجرم شناخته ميشود و در پرونده‌اش ثبت ميشود و به عنوان سوءسابقه براي شخص در نظر گرفته ميشود. قوانين ما نياز به بازنگري دارد. قوانين و مقررات ما مربوط به 40-50 سال پيش است. سال 1347 اين قوانين وضع شده است؛ درست است مبلغ جرايم بيشتر شده است، اين مبلغ براي برخي رانندگان موجب بازدارندگي است ولي براي کساني که متمول‌اند و جرم انجام ميدهند مبلغ سنگين نيست و اينجاست که بايد در کنار مقررات و قوانين راهنمايي و رانندگي بازدارندگي محروميت اجتماعي هم باشد.
وقتي کسي مرتکب جرم ميشود بايد بداند و باور داشته باشد که حتماً با مجرم برخورد خواهد شد؛ به عنوان مثال شوراهاي حل اختلاف يک راه گريز براي بعضي از مجرمين است. خلاف مي‌کنند ولي با يک تلفن خيلي راحت مبالغ تخلف را صفر مي‌کنند. ولي در کشورهاي ديگر از اين خبرها نيست و آنها مطمئن هستند اگر مرتکب جرم شوند برايشان عواقب دارد و عواقب آن را هم مي‌پذيرند.
پژوهش خبری :دریافت گواهینامه در کشور ما و سایر کشورها چگونه است؟
سرهنگ جواد نجفي، رئيس سابق اداره مهندسي پليس راهور تهران: اگر به صورت تصادفي (رندمي) براي کساني که گواهينامه دارند مجدداً آزمون برگزار کنيم و تست رانندگي بگيريم به شما قول خواهم داد که 90 درصد آنها مردود خواهند شد. آنها مهارت لازم براي رانندگي کسب نکرده‌اند. در کشورهاي ديگر تعليم رانندگي 6 ماه طول مي‌کشد در موقعيت و وضعيت‌هاي مختلف و در ساعات شبانه روز به آنها تعليم ميدهند. تعليم رانندگي در شب، در روز، در روزهاي باراني و برفي، هنگام لغزنده بودن جاده و ... تمام شرايط در آموزشگاه فراهم است و به هنرجو ياد ميدهند چه زماني به چه محرکي چه پاسخ مناسبي بدهند!
سخن آخر
شناسایی رانندگان پرخطر و ارائه مشاوره و راهنمایی و آموزش اختصاصی به آنان از طریق مشاورین روان شناسی و پلیس از اهمیت ویژهای برخوردار است و همچنین تشویق رانندگان هیجانجو برای حضور در فضاهای کنترل شده همچون مسابقات اتومبیلرانی، موتور سواری و... می تواند سبب ارضا نیازهای هیجان جویی و تجربه جویی آنان گردد که با افزایش این فضاها میتوان رفتارهای رانندگی پرمخاطره را کم و نهایتا التهاب و هیجانات رانندگی پرخطر آنان را در بزرگراه های شهری و آزادراه های خارج از شهر بشدت کاهش داد.
تمام اين مسائل به حوزه فرهنگ مربوط ميشود وقتي ما فرهنگ‌سازي کنيم و به کودک ياد بدهيم و در کودک فرهنگ را نهادينه کنيم و به او ياد بدهيم که بايد حقوق شهروندي را رعايت کند، در حقيقت داشتن سعه صدر را به او ميآموزيم ما خواهيم دانست که در حين رانندگي اگر اتفاقي افتاد يا اگر در ترافيک مانديم بايد خشم خود را کنترل کنيم. هوش هيجاني خود را کنترل کنيم، حرکات خارج از عرف انجام ندهيم، فحاشي نکنيم؛ بنابراين بايد در درجه اول فرهنگ و اخلاق اجتماعي در رانندگي را در کشور نهادينه کنيم.
پژوهش خبری //مریم عابدی
----------------------
[1] . مصاحبه تلفني با جناب سرهنگ جواد نجفي، رئيس سابق اداره مهندسي پليس راهور تهران؛ اداره پژوهشهاي خبري معاونت سياسي، 10/02/97