جدایی ایرلند شمالی از انگلیس، مسئلهای است که بیش از پنج دهه انگلیس را به چالش کشیده و هرازگاهی با بروز برخی تحولات این موضوع در تیتر اصلی رسانه های جهان قرار می گیرد.
با وجود منافع راهبردی و اقتصادی بسیاری که ایرلند شمالی برای انگلیس به همراه داشته این بخش از انگلیس همواره متحمل بیشترین مشکلات اقتصادی و محرومیتها بوده و بیشترین خشونتها و درگیریها در آن رخ داده است. اگر چه این خشونتها با امضای معاهده جمعه نیک / بلفاست (1998) پایان یافت. اما همچنان اختلاف دیدگاه میان دو گروه ملی گرا و اتحادگرا وجود دارد. این اختلاف دیدگاه ها، اکنون با مطرح شدن برگزیت شدت یافته است. زیرا خروج از اتحادیه اروپا پیامدهای منفی بسیاری به ویژه در بحث مسائل اقتصادی و کمک های اتحادیه اروپا برای ایرلند شمالی به همراه خواهد داشت.
جدایی ایرلند شمالی از انگلیس می تواند منافع این کشور را در ایرلند شمالی به مخاطره بیاندازد. منافعی همچون حفظ امنیت و ثبات انگلیس با جلوگیری از گسترش اعتراضات احتمالی به سایر بخشهای انگلیس و حفظ منافع راهبردی انگلیس با توجه به موقعیت جغرافیایی سیاسی ایرلند و ایرلند شمالی. علاوه بر این، جدایی بخشهای مختلف انگلیس (اسکاتلند، ایرلند شمالی و ولز) میتواند منجر به افول قدرت و انسجام انگلیس شود و در نتیجه موجب شود نفوذ سیاسی و اقتصادی این کشور در اروپا بیش از پیش کاهش یابد.
نقش آمریکا در رساندن کمکهای اطلاعاتی و امنیتی به انگلیس در دوران منازعات ایرلند و نقش آن در روند مذاکرات صلح ایرلند، اهمیت موضوع ایرلند شمالی برای آمریکا را نشان میدهد. به دلیل روابط ویژه میان آمریکا و انگلیس و سکونت بیش از 39 میلیون ایرلندی الاصل در آمریکا و همچنین نفوذ آنان در میان مقامات بلند پایه آمریکا، پس از اتمام مذاکرات صلح تلاش آمریکا برای حفظ ثبات این منطقه با تعیین نمایندگان ویژه برای ایرلند و از طریق کمکهای مالی بینالمللی به ایرلند شمالی (FI) ادامه یافت.
علاوه بر این گروهها و دولت های بسیاری از جنبش های جمهوری خواه ایرلند حمایت کردهاند که حمایت متقابل ایرلندیها را در پی داشته است. ایرلندیها و به ویژه ایرلند شمالی، به دلیل نقاط مشترک میان فلسطینیان و کاتولیکهای ایرلندی همواره یکی از حامیان فلسطین بوده اند. حضور "جری آدامز" رهبر مهم ترین حزب جمهوری خواه ایرلند در مراسم تشیع یاسر عرفات و انتقاد وی از رژیم صهیونیستی به عنوان«یکی از منفورترین رژیم های جهان» گواه این مدعا است.
جمهوری اسلامی ایران نیز در همان ابتدای انقلاب اسلامی از جمهوری خواهان مبارز ایرلندی همچون "بابی ساندز" حمایت می کرد. حمایت هایی که مورد استقبال این گروه های مبارز قرار گرفت. اما در حال حاضر مطالبات مردم ایرلند از طریق دموکراتیک (از طریق دولت و مجلس محلی ایرلند شمالی) پیگیری می شود. با این وجود در صورت جدایی ایرلند شمالی از انگلیس به دلیل رویکرد مثبت مقامات ایرلندی و احزاب ملی گرا در ایرلند شمالی از جمله "شین فین" و نیز کشور ایرلند، گسترش روابط اقتصادی ایران با ایرلند واحد (متشکل از ایرلند شمالی و ایرلند) محتمل است. همچنین به دلیل هم سو بودن برخی از مواضع سیاسی جمهوری خواهان ایرلندی با مواضع جمهوری اسلامی ایران؛ از جمله در زمینه حمایت از مردم فلسطین و مقابله با اشغالگری رژیم صهیونیستی، امکان برقراری روابط سیاسی با ایرلندی متحد در آینده دور وجود دارد.
در همه پرسی "برگزیت" برخلاف انگلیس و ولز که رای به خروج از اتحادیه دادند، اکثریت مردم اسکاتلند و ایرلند شمالی به گزینه ماندن رای دادند. بسیاری از سران و رهبران ایرلند و ایرلند شمالی بلافاصله پس از اعلام نتیجه همه پرسی اظهار داشتند که مردم ایرلند شمالی نباید برخلاف خواست خود و با رای انگلیس و ولز مجبور به خروج از اتحادیه اروپا شوند. علاوه بر این، برگزاری همه پرسی استقلال اسکاتلند از انگلیس در سال 2014 موجب شده است که بسیاری از ملیگرایان ایرلندی نیز خواستار برگزاری همه پرسی استقلال ایرلند شمالی و الحاق به ایرلند شوند. از این رو موسسه یوریکا پژوهشی با نام "جدایی احتمالی ایرلند شمالی از انگلیس؛ ابعاد و عواقب احتمالی آن برای انگلیس و اتحادیه اروپا" انجام داده که این نوشتار تلخیصی از این کار پژوهشی میباشد. متن کامل این پژوهش در آرشیو اداره در دسترس است.
پژوهش خبری // پژوهشگر: رحیم خجسته