روز شمار انقلاب 57؛
از سخنرانی بازرگان در دانشگاه تهران تا اعلام بی طرفی ارتش شاهنشاهی
«مهدی بازرگان» رییس دولت موقت در بیستم بهمن 1357 در دانشگاه تهران برنامه های دولت را اعلام کرد.
به گزارش سرویس فضای مجازی خبرگزاری صداوسیما؛ صبح روز 20 بهمن ماه سال 1357 مهندس بازرگان سیاست ها و وظایف دولت موقت خود را در رادیو و تلویزیون به گوش مردم رسانید ولی هنوز درگیری های شدید میان همافران و دانشجویان نیروی هوایی با گارد جاویدان در تهران ادامه داشت. به گفته همافران، وقتی که رادیو اعلام کرد فیلم ورود امام خمینی بعد از اخبار تلویزیون نمایش داده خواهد شد ، آنها در سالن پادگان اجتماع کردند.
در جمعه شب 20 بهمن ماه سال 1357 پس از خبر ساعت 20 تصاویری از دوران اقامت حضرت امام خمینی (ره) در پاریس، از شبکه سراسری تلویزیون پخش شد و همزمان با پخش تصاویر حضرت امام خمینی (ره)، همافران نیروی هوایی در پادگان فریاد الله اکبر سر می دادند. در شب 20 بهمن ماه غریو الله اکبر همافران در پادگان و در حمایت از امام خمینی(ره) باعث خشم افسران و کارکنان ضد اطلاعات نیروی هوایی شد.اخطارهای تند آنان به همافران به درگیری و تیراندازی و ورود گارد شاهنشاهی به پادگان گردید. با حمله مأموران گارد به پادگان نیروی هوایی تهران، جنگ خیابانی آغاز شد.
مردم ساکن در اطراف خوابگاه همافران، هنگامی که از حمله نیروی گارد به همافران آگاه شدند، اهالی خیابان‌های اطراف را نیز با خبر کردند و طولی نکشید که جمعیت انبوهی در کنار دیوار خوابگاه گرد آمدند که با فریاد الله‌اکبر از همافران حمایت می‌کردند. اجتماع مردم در کنار خوابگاه همافران نیروی هوایی که از ساعت ده شب آغاز شده بود همچنان ادامه یافت.
از سخنرانی بازرگان در دانشگاه تهران تا اعلام بی طرفی ارتش شاهنشاهی
از سخنرانی بازرگان در دانشگاه تهران تا اعلام بی طرفی ارتش شاهنشاهی
از سخنرانی بازرگان در دانشگاه تهران تا اعلام بی طرفی ارتش شاهنشاهی
از سخنرانی بازرگان در دانشگاه تهران تا اعلام بی طرفی ارتش شاهنشاهی
از سخنرانی بازرگان در دانشگاه تهران تا اعلام بی طرفی ارتش شاهنشاهی
ترس مردم این بود که در صورت پراکنده شدن، نیروهای گارد، مجددا به همافران حمله کنند، لذا از دفتر حضرت امام کسب تکلیف کردند و دفتر امام توصیه کردند که پراکنده نشوید. مردم در کنار خوابگاه نیروی هوایی همچنان شعار می‌دادند و خود را با آتش لاستیک‌های فرسوده گرم می کردند که در ساعت 5/3 بعد از نیمه شب مأموران حکومت نظامی با خودروهای نظامی و در حالیکه از دور با شلیک رگبار مسلسل‌ها به طرف هوا در صدد ترساندن مردم بودند، به اجتماع مردم حمله کردند. در این هنگام مردم به کوچه‌های اطراف پناه بردند اما مأمورین توانستند یکصد و پنجاه و دو نفر را دستگیر و به محل استقرار حکومت نظامی در کلانتری تهران و منتقل کنند. در بین دستگیر شدگان دو روحانی نیز حضور داشتند. ظاهرا اولین کلانتری ساقط شده در جریان هجوم مردم همین کلانتری بود. پادگان دوشان تپه پس از مدتی به محاصره مردم درآمد.گروهی می خواستند به کمک همافران بشتابند، ولی گروه دیگر آن را خطرناک می دانستند. مردم تا صبح در خیابان های اطراف پادگان ماندند.
از سخنرانی بازرگان در دانشگاه تهران تا اعلام بی طرفی ارتش شاهنشاهی
از سخنرانی بازرگان در دانشگاه تهران تا اعلام بی طرفی ارتش شاهنشاهی
از سخنرانی بازرگان در دانشگاه تهران تا اعلام بی طرفی ارتش شاهنشاهی
امام در پیامی به ملت ایران، حمله لشکر گارد به نیروی هوایی را محکوم کردند. امام به ارتش اخطار کردند که هرچه زودتر لشکر گارد به مقر خود بازگردد والا تصمیم آخر را خواهند گرفت. امام اطلاعیه های حکومت نظامی را خدعه و خلاف شرع دانستند و از مردم خواستند با حضور در خیابان ها توطئه حکومت نظامی را خنثی کنند. همچنین در این روزها به نقل از امام در جامعه حرف‌های بسیاری منتشر می‌شود که بخشی از آن از سوی حکومت و برای انحراف در نهضت است و همین مساله باعث می‌شود امام در پیامی به ملت ایران تاکید کنند «سخنگو ندارند».
قرار بود عصر آن روز بختیار در حضور مهندس بازرگان از سمت نخست‌وزیری استعفا کند اما این امر را به روز یکشنبه 22 بهمن موکول کرد. بختیار می‌خواست آخرین شانس خود را برای حفظ قدرت، با استفاده از قدرت همه‌جانبه ارتش، امتحان کند. در این حال گروهی از طرفداران قانون اساسی، شاه و دولت بختیار در ورزشگاه امجدیه تهران تجمع کردند.
ارتشبدی
که بی‌طرفی ارتش را در 20 بهمن اعلام کرد
بعد از پیام امام در 19 بهمن 1357ش، که در آن خطاب به ارتش فرموده بودند: «ما به نظامیان می‌گوئیم به ملت محلق شوند. می‌گوئیم اسلام بهتر از کفر است... ما می‌خواهیم که مملکت قوی باشد، ما می‌خواهیم که مملکت دارای یک نظام قدرتمند باشد، ما نمی‌خواهیم نظام را به هم بزنیم، ما می‌خواهیم نظام محفوظ باشد لکن نظام ناشی از ملت و در خدمت ملت...»، بختیار در ملاقات با ارتشبد قره باغی به او پیشنهاد می‌کند که دستور دهد مراکز ارتشی بمباران شود، قرهباغی به ظاهر این دستور را به سپهبد ربیعی منتقل می‌کند و در چاپخانه ارتش متنی چاپ می‌شود که از مردم خواسته شده که اطراف مراکز نظامی را خلوت کنند و اگر نه با بمباران این مراکز جانشان در خطر خواهد بود و مردم به مراکز ساواک حمله می‌کنند. بختیار در 20 بهمن 1357ش. بار دیگر از قره باغی می‌خواهد که مراکز اسلحه ارتش در داخل شهر را بمباران کند تا اسلحه به دست مردم نیفتد و این پیام را به قره باغی هم می‌رساند، از سوی شورای انقلاب با او تماس گرفته می‌شود که اگر راست می‌گوید، کشتار در نیروی هوایی را متوقف کند. او برای رهبران انقلاب پیام می‌دهد که افتادن اسلحه به دست مردم به سود هیچ کس نیست و بعداً جمعآوری آنها مشکل است؛ اما در مقابل پیشنهاد شورای انقلاب که از او می‌خواهد، استعفاء بدهد، سماجت می‌کند، قره باغی هم مایل بود که بختیار استعفا بدهد تا آنها تکلیف را یکسره کنند. بیستم بهمن ماه 1357، ارتش تصمیم به اعلام بی‌طرفی و خروج از صحنه گرفت که به معنی قطع پشتیبانی از دولت بختیار بود، درباره آخرین جلسه شورای فرماندهان که نام آن را «شورای عالی ارتش» گذاشتند و مذاکرات آن جلسه که به صدور اعلامیه بی‌طرفی ارتش انجامید.
در حالی که روز ۲۰ بهمن رو به پایان بود، هیچ کس تصور نمی کرد شبی پرحادثه در پیش باشد اما آن شب، تهران آبستن حوادث بود.
بیستم بهمن 57 را باید روزی دانست که رژیم پهلوی برای آخرین بار برای نجات خود دست و پا زد.
تهیه و تنظیم: هدی ذکاء دادگستر