آلمان انتقال یافت. بیش از دو میلیون سرباز آمریکایی در طول جنگ وارد اروپا شده بودند که بعد از جنگ 10 درصد این تعداد به نام دفاع از اروپا مقابل شوروی، در آلمان مستقر و با توجه به مناطق جغرافیایی آلمان سازماندهی شدند.بعد از جنگ سرد انتظار می‌رفت نیروهای نظامی ایالات متحده خاک آلمان را ترک کنند، اما فعالیت‌های نظامی این کشور در آلمان ابعاد دیگری به خود گرفت و اکنون آلمان میزبان بیشترین و مجهزترین پایگاه‌های نظامی آمریکا در سراسر جهان است.

 حضور نظامی آمریکا در آلمان بر اساس آمار

برخی منابع تعداد پایگاه‌های نظامی آمریکا در130 کشور جهان را 900 پایگاه ذکر می‌کنند که از این تعداد250 پایگاه در آلمان قرار دارد. همچنین طبق تحقیقات موسسه هریتیج، آلمان در سالهای1950 تا سال 2000 نسبت به دیگر کشورها بیشترین تعداد سربازان آمریکایی را به خاک خود راه داد. طی این سالها، آلمان در مجموع شاهد حضور10 میلیون سرباز آمریکایی بود.

بر اساس این گزارش، در این مدت به استثنای دوران جنگ ویتنام، سربازان آمریکایی بیشترین حضور را در آلمان داشته‌اند که از این جهت ژاپن، جمهوری کره، ویتنام و انگلستان در رده‌های بعد از آلمان قرار دارند.

طبق گزارش وزارت دفاع آمریکا، در سال 2008 حدود 55 هزار نظامی از تعداد 81 هزار نظامی آمریکایی مستقر در اروپا، در آلمان حضور داشتند. بنا بر این گزارش، در سال 2012 نیز حدود 250 هزار سرباز آمریکایی در خارج از مرزهای این کشور مستقر بودند که بعد از افغانستان و ژاپن، آلمان با 47 هزار سرباز بیشترین سهم را داشت. آمارها بیانگر این است که در حال حاضر حدود 20 درصد نیروهای نظامی ایالات متحده آمریکا مستقر در خارج از این کشور، در آلمان بسر می‌برند.  

مهم‌ترین پایگاه‌های نظامی آمریکا در آلمان

همانطور که اشاره شد آمریکا 250 پایگاه نظامی در آلمان دارد که طبق برنامه می‌بایست از تعداد آنها کاسته شود. اما مهم‌ترین این پایگاه‌ها:‌

1ـ پایگاه رامشتاین: این پایگاه عملیات هوایی ایالات متحده را در 51 کشور مستقل در سه قاره اروپا، آسیا و آفریقا پشتیبانی می‌کند. در جنگ عراق و افغانستان سربازان مجروح آمریکایی به این پایگاه منتقل می‌شدند تا در بیمارستان نظامی ایالات متحده در لندستوهل مداوا شوند.

2ـ مرکز پزشکی نظامی لندستوهل: این مرکز، بزرگ‌ترین مرکز پزشکی نظامی آمریکا در خارج از این کشور و نزدیک‌ترین مرکز پزشکی آمریکا به خاورمیانه است که نه تنها به سربازان آمریکایی بلکه به نیروهای نظامی آلمان هم خدمات ارائه می‌کند.

3ـ پایگاه نظامی پاتریک هنری در هایدلبرگ: جزو پایگاه‌های استراتژیک نیست، اما همواره در شرایط آماده‌باش برای مواقع اضطراری است.

4ـ پایگاه نظامی آنسباخ: این پایگاه که با همکاری آلمان‌ها اداره می‌شود، در همه درگیری‌ها فعال نیست و همواره در حال آماده‌باش است.

5ـ پایگاه نظامی بامبرگ: پایگاهی در وسط اروپا و در حالت آماده باش است. این پایگاه خدمات پشتیبانی ارائه می‌دهد.

6ـ پایگاه نظامی در بوام هلدر که در حال حاضر بیشترین تعداد نیروهای نظامی ایالات متحده را در خارج از این کشور (13 هزار نفر) در خود جای داده است.

7ـ پایگاه نظامی گرافنور که در بخش جنوبی آلمان واقع است و مرکز آموزشی ارتش هفتم و مرکز یکصدم گروه پشتیبانی نظامی آمریکاست.

8ـ پایگاه نظامی کایزرسلاترن: این پایگاه نظامی به مرز آلمان با لوکزامبورگ، بلژیک و فرانسه نزدیک است. این مکان با بیش از 50 هزار نفر جمعیت یکی از بزرگ‌ترین جوامع آمریکایی در جهان است.

چالش حضور نظامی آمریکا در آلمان

مدت کوتاهی پس از اتحاد دو آلمان (1990-1991) نتایج نظرسنجی موسسه رند نشان داد 85 درصد آلمانی‌ها (دو سوم از آلمان غربی و یک سوم از آلمان شرقی) از عضویت کشورشان در پیمان‌های بین‌المللی پشتیبانی می‌کنند و ناتو را برای امنیت خود ضروری می‌دانند. همین مطالعه نشان داد، 57 درصد آلمانی‌ها، از جمله 84 درصد مردم آلمان شرقی، به خروج کامل نیروهای آمریکایی از کشورشان امیدوار هستند.

در سال 1995 که روسیه نیروهای خود را از آلمان خارج کرد و آمریکا نیروهای نظامی خود را در این کشور کاهش داد، این باور ایجاد شد که ایالات متحده نیز در مراحل ترک آلمان است، اما نه تنها این موضوع به واقعیت نپیوست، بلکه بر اساس طرح "تحول استراتژیک" پنتاگون، آلمان به عنوان پایگاه استراتژیک ایالات متحده برای تجهیز نیروهای آمریکایی جهت نبرد در دیگر نقاط جهان در نظر گرفته شد. اکنون فرماندهی نظامی ایالات متحده در اشتوتگارت آلمان واقع است که ۸۹ کشور در سه قاره را پوشش می‌دهد.

واشنگتن به آلمان به عنوان پناهگاهی امن در بلندمدت می‎نگرد. هنگامی که اعتراضات علیه حضور نظامی آمریکا در برخی کشورهای اروپایی از جمله ایتالیا، جمهوری چک و ایرلند بالا گرفت، آمریکا آلمان را به عنوان جایگزین انتخاب کرد. به عنوان مثال در سال 2003 در پی تظاهرات ایرلندی‌ها علیه استفاده نظامی آمریکا از فرودگاه شانون، پنتاگون فرودگاهی تجاری در آلمان را به عنوان جایگزین برگزید تا سلاح و تجهیزات به عراق و افغانستان ارسال نماید.

شروع اعتراضات به حضور نظامی آمریکا در آلمان به دهه 1960 باز می‌گردد. پس از آنکه متفقین از آلمان فدرال تحت اشغال خواستند برای اطمینان از امنیت نیروهای متفقین، قوانین اضطراری تصویب نماید، جنبشی مردمی با عنوان "خارج از پارلمان" APO در مخالفت با این روند در آلمان ظهور یافت. 12 دسامبر سال 1979 نیز زمانی که اعلام شد در صورت شکست مذاکرات خلع سلاح آمریکا و شوروی، ایالات متحده آمریکا صدها فروند موشک‌های در آلمان مستقر می‌کند، بزرگ‌ترین جنبش علیه حضور نظامی ایالات متحده در آلمان شکل گرفت. این جنبش که برخی از مشاهیر آلمانی از جمله گونترگراس و هاینریش بل حامی آن بودند، بازتاب قابل توجهی در عرصه داخلی و بین‌المللی داشت.

سیاستمداران آلمانی هم در اظهارات خود از این جنبش حمایت کردند؛ از جمله ویلی برانت صدراعظم وقت آلمان که رفتار ایالات متحده با آلمان را شبیه رفتار با یک مستعمره توصیف کرد. با این وجود، در پاییز سال 1983، پارلمان آلمان اجازه استقرار این موشک‌ها را داد.

در سال2003 که ایالات متحده برای حمله به عراق آماده می‌شد پایگاه‌های ایالات متحده دوباره به کانون اعتراضات در آلمان تبدیل شدند. اکثریت بزرگی از آلمانی‌ها مخالف حمله بودند. 15 فوریه سال 2003 صدها هزار نفر از مناطق مختلف آلمان در برلین گرد هم آمدند تا به ائتلاف ضد جنگ بپیوندند. هرچند دولت ائتلافی سوسیال دموکرات و سبزها ادعا کرد با حمله به عراق مخالفند، اما هیچ منعی برای استفاده آمریکا از پایگاه‌های نظامی در خاک آلمان در نظر نگرفت؛ منعی که می‌توانست مانع جنگی شود که جهان هنوز شاهد پیامدهای مصیبت‌بار آن است.

در سال 2004 نیز تظاهراتی برای برچیدن سلاح‌های هسته‌ای آمریکا در رامشتاین برگزار شد. گفته می‌شود آمریکا 20 سلاح هسته‌ای در این پایگاه مستقر کرده است. بعلاوه بسیاری از شهروندان آلمانی در نزدیکی پایگاه‌های آمریکایی از مشکلات ناشی از فعالیت این پایگاه‌ها شاکی هستند. ضمن اینکه فعالان زیست‌محیطی هم خواستار ممنوعیت استفاده آمریکا از پایگاه‌های نظامی آلمان شده‌اند. اخیرا هم به دنبال انتشار اخباری مبنی بر استفاده هواپیماهای بدون سرنشین آمریکا از پایگاه رامشتاین، اعتراضاتی شکل گرفت. مخالفان با تشکیل زنجیره انسانی در اطراف این پایگاه خواستار ممانعت دولت آلمان از این اقدام آمریکا شدند.

ـ پاسخی مختصر به پرسشی مهم: چرا آلمان حضور نظامی آمریکا را در خاک خود ممنوع نمی‌کند؟

جنبش ضد حضور نظامی آمریکا در آلمانِ تحت اشغال، ایجاد شد؛ بنابراین اکنون که آلمان حق حاکمیت کامل دارد، می‌تواند ایالات متحده را به چالش بکشد؛ این درحالی است که دولت آلمان کاملاً با خواست آمریکا همراهی می‌کند و نمی‌خواهد حضور نظامی آمریکا را در خاک خود ممنوع کند. برخی مدعی هستند که دلیل این همراهی این است که آلمانی‌ها دیگر خواهان تنش و جنگ نیستند و کماکان تجربه تلخ جنگ‌های اول و دوم جهانی را به خاطر دارند. نکته مهم‌تر اینکه؛ آلمان از اقتصاد ناشی از فعالیت پایگاه‌های آمریکایی بهره‌مند می‌شود و تعطیلی این پایگاه‌ها بر اقتصاد این کشور تاثیر می‌گذارد. 

 جمع‌بندی

1. آلمان، میزبان بیشترین تعداد پایگاه‌های نظامی آمریکا در جهان است و 27 درصد پایگاه‌های نظامی آمریکا در جهان، در آلمان قرار دارد.

2. پایگاه رامشتاین آلمان قادر است عملیات هوایی ایالات متحده را در 51 کشور مستقل در سه قاره اروپا، آسیا و آفریقا پشتیبانی کند.

3. با وجود اینکه ایالات متحده با آلمان در جنگ نیست، نیروهای آمریکایی بیشتر از هر کشور دیگر در آلمان مستقر هستند.

4. در حال حاضر حدود20 درصد نیروهای نظامی ایالات متحده آمریکا که در خارج از این کشور مستقر هستند، در آلمان بسر می‌برند.

5. فرماندهی نظامی ایالات متحده در اشتوتگارت آلمان واقع است که ۸۹ کشور را پوشش می‌دهد. در واقع آلمان قلب ناتو است و تقریباً تمام عملیات ناتو از آلمان سرچشمه می‌گیرد.

6. اعتراض به حضور نظامی آمریکا در آلمان از دهه 1960 آغاز شد؛ در سال 1979 بزرگ‌ترین جنبش علیه حضور نظامی ایالات متحده در آلمان شکل گرفت؛ در سال2003 همزمان با حمله آمریکا به عراق، فعالیت پایگاه‌های نظامی ایالات متحده دوباره در کانون اعتراضات مردمی قرار گرفت؛ در سال2004 تظاهرات برای برچیدن سلاح‌های هسته‌ای آمریکا در رامشتاین برگزار شد؛ در ماه‌های اخیر هم اعتراضاتی در خصوص هدایت عملیات هواپیماهای بدون سرنشین ایالات متحده از پایگاه رامشتاین در خاک آلمان شکل گرفته است.

7. آلمان تا به حال استفاده ایالات متحده از پایگاه‌ها را ممنوع یا محدود نکرده است. آلمان‌ها دیگر خواهان تنش و جنگ نیستند؛ ضمن اینکه از اقتصاد ناشی از فعالیت پایگاه‌های آمریکایی بهره‌مند می‌شوند.

.................................................

پژوهش خبری صدا و سیما// پژوهشگر: دارابی

* منابع در آرشیو موجود است.