برخلاف تصور عامه مردم ،سرانه پزشکان در ایران (عمومی، متخصص، کل) در مقایسه با کشورهای پیشرو در نظام سلامت و حتی کشورهای منطقه بسیار کم است و نظام سلامت کشور از کمبود پزشک رنج میبرد.
1) سازو کار انتخاب مدیران صندوق های بیمه
یکی از اصول مهم و اساسی در ساختار نظام سلامت تفکیک سیاستگذار، ارائه دهنده و خریدار خدمت از یکدیگر است. در بسیاری از کشورهای پیشرفته در حوزه سلامت این مسئله یک اصل مبنایی بوده و اصلاحات ساختاری بر این اساس صورت گرفته است. از آنجایی که بیمه های درمان به عنوان وکیل بیمار مدافع حقوق بیمه شدگان در برابر ارائه دهندگان خدمت و سیاستگذاران است لذا نقش مردم و گیرندگان خدمات درمانی در انتخاب مدیران صندوقها باید پررنگ باشد.
آلمان: در این کشور بیش از 150 صندوق عمومی (غیر دولتی) بر اساس مشارکت کارکنان و کارفرمایان تشکیل شده است و منابع دولتی در سلامت هم بین این صندوق ها توزیع میشود و وزارت سلامت این کشور هیچ گونه فعالیتی در ارائه و یا خرید خدمات ندارد. هیئت مدیره صندوق ها هم به وسیله انتخابات صنفی توسط بیمه شدگان و کارفرمایان تعیین میشود.
کانادا: در این کشور هر استان یک صندوق واحد بیمه سلامت دارد. علی رقم اینکه منابع این صندوق ها از محل مالیات و توسط دولتهای محلی و دولت مرکزی تأمین میشود اما مدیریت آنها مستقل و غیر دولتی بوده و توسط خود مردم صورت میگیرد.
انگلیس: در این کشور صندوق بیمه وجود ندارد و خدمات سلامت به صورت رایگان برای کلیه شهروندان ارائه میشود. منابع مالی هم تماما از محل مالیات و توسط دولت تأمین میشود. در ابتدای شکل گیری نظام طب ملی در انگلیس (NHS) دولت همزمان ارائه دهنده و خریدار خدمت بود. به دلیل ناکارامدی این نظام طی اصلاحاتی وظیفه خرید خدمات درمانی به نهاد های غیر دولتی و مردم نهاد با محوریت پزشک خانواده سپرده شد و بودجه سلامت به صورت سرانه در اختیار این نهادها قرار گرفت.
2) مدیران و سیاستگذاران نظام سلامت
برخلاف تصور اکثر مردم و مسئولان کشور، مدیریت و سیاستگذاری در نظام سلامت ارتباطی چندانی با مهارت های بالینی نداشته و بیشتر به علوم انسانسی مانند مدیریت، اقتصاد، حقوق، علوم اجتماعی و ... مربوط میشود. از این روی برخلاف کشور ما به ندرت وزرای سلامت کشورهای پیشرودر این حوزه پزشک و امثالهم هستند. همچنین در سطوح کارشناسی و مدیریتی از افرادی با تخصص اقتصاد سلامت، مدیریت خدمات بهداشتی و درمانی و ... بهره میگیرند.
3) تعداد پزشکان و شاخصهای مربوط به آنها
برخلاف تصور عامه مردم ،سرانه پزشکان در ایران (عمومی، متخصص، کل) در مقایسه با کشورهای پیشرو در نظام سلامت و حتی کشورهای منطقه بسیار کم است و نظام سلامت کشور از کمبود پزشک رنج میبرد. این شاخص در ایران در بهترین حالت 6/1 به ازای 1000 نفر جمعیت بوده و رتبه ایران در بین کشورهای غرب آسیا و آسیای میانه تنها از عراق، افغانستان، پاکستان، یمن و بحرین بالاتر است. همچنین توزیع نامناسب پزشک در ایران به خصوص پزشک متخصص، امکان دسترسی بسیاری از مردم، به خصوص در مناطق محروم را به خدمات درمانی محدود کرده است.