پژوهش خبری: شورای عالی انقلاب فرهنگی در آذرماه سال 1386، سوم اردیبهشت را به دلیل مصادف بودن این روز با زادروز فیلسوف ایرانی شیخ بهایی به عنوان روز ملی کار آفرینی اعلام کرده بود ولیکن در آبان ماه 1388، روز ملی کارآفرینی از سوم اردیبهشت به ششم مرداد تغییر یافت و علت این تغییر یکی شدن روز ملی کارآفرینی و روز ملی مهارت بود.

این گزارش در دو بخش سعی کرده است به موضوع کارآفرینی بپردازد در بخش اول مباحث تبیینی آورده شده و در بخش دوم به چالش­ های کارآفرینان نگاهی شده است. این گزارش با توجه به منویات رهبری در خصوص اقتصاد مقاومتی و نام گذاری امسال (1395)، به همین نام و همچنین تاکید ایشان بر حمایت از تولید داخلی و بحث کارآفرینی در کشور تهیه شده است. این گزارش می­ تواند حتی به بهانه تغییر تاریخ روز کارآفرینی در بخش­ های مختلف خبری رسانه ملی مورد بهره برداری قرار گیرد. لازم به ذکر است که این گزارش با همکاری دبیرکل مجمع کارآفرینان ایران تهیه شده است.

بخش اول: مباحث تبیینی

 تاکیدات مقام معظم رهبری در حوزه کارآفرینی

اهمیت مباحث کارآفرینی بر کسی پوشیده نیست و همواره مورد اشاره و تائید مقام معظم رهبری بعنوان عالی­ترین مقام و جایگاه در جمهوری اسلامی ایران همواره مطرح و ارزشمند بوده است. گزیده­ای از بیانات ارزشمند رهبر معظم انقلاب حضرت آیت الله خامنه ای در دیدار کارآفرینان به شرح زیر است:

• ایران بزرگ امروز بیش از هر زمان دیگر به کار و کارآفرینی نیاز دارد تا همچون عقابی تیز پرواز، در فضای پیشرفت و آبادانی و افتخار اوج گیرد.

• ایجاد اشتغال علاوه بر جنبه مهم ثروت­آفرینی، نوعی زمینه سازی برای به کارگیری گنجینه استعدادهای انسانی است.

• دو دلیل اساسی یعنی «آمادگی کشور برای جهش» و «فشار اقتصادی دشمنان»، ثابت می­کند که ایران، بیش از هر دوره دیگر به کار و کارآفرینی احتیاج دارد.

• در پرتو شناخت ملت از توانایی­های خود و جوانانش، فصل توانایی و جهش کشور فرا رسیده است و طبعاً در این فصل، کار و کارآفرینی اهمیتی به مراتب فراوان­تر دارد.

• برای مقابله با فشارهای نظام سلطه باید «اقتصاد مقاومتی واقعی» بوجود آوریم که معنای واقعی کارآفرینی نیز همین است.

• مردم می­دانند که مصرف هر کالای خارجی یعنی بیکاری یک کارگر ایرانی، اما کارآفرینان هم بدانند که رغبت مردم به مصرف کالاهای داخلی با شعار تحقق نمی­یابد، بلکه نیازمند افزایش کیفیت این کالاهاست.

• در تولید کالاها به اشباع حس زیبایی طلبی مصرف کننده توجه کافی کنید.

  کارآفرینی در یک نگاه

تعریف: در مورد تعریف کارآفرینی دیدگاه­های مختلفی وجود دارد و درک کامل مفهوم و موضوع " کارآفرینی" نیازمند اطلاع از دیدگاه ­های بین رشته­ ای می­ باشد. کارآفرینی برحسب ماهیت خود و توجه محققان رشته ­های مختلف از نظر روانشناسی، جامعه شناسی، اقتصاد، صنعت و حتی تاریخی تعریف شده است.

واژه کارآفرینی از کلمه فرانسوی " Entrepreneurs " به معنای "متعهد شدن " نشات گرفته است کارآفرینی اولین بار مورد توجه اقتصاددانان قرار گرفت و تمامی مکاتب اقتصادی از قرن 16 میلادی تاکنون به نحوی کارآفرینی را در نظریه ­های اقتصادی خویش تشریح نموده اند.

کارآفرینی از مباحثی است که در تمامی ابعاد توسعه اقتصادی و اجتماعی از حدود 20 سال به این طرف عملاً در دنیای تجارت و کسب و کار مطرح شده است، از جمله تعاریف کارآفرینی می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

سرمایه هرگز ایده را به حرکت در نمی ­آورد بلکه این ایده است که محرک سرمایه است و موفقیت در کسب و کار، با ایده ی نوآورانه و خلاق که به همراه سرمایه منجر به ارائه محصول جدید در بازار می ­شود رقم می ­خورد که این را اصطلاحا کارآفرینی می ­گوییم.

کارآفرینی کیفیتی است که افراد را قادر می ­سازد یک فعالیت جدید را شروع کنند یا با قدرت و به طور ناباورانه فعالیت موجود را توسعه دهند.کارآفرینی موتور تحول و توسعه اقتصاد، فرهنگ و جامعه است. رشد و فراگیری این پدیده می ­تواند به تحول و دگرگونی اساسی در اقتصاد ملی منجر شود. کارآفرینی فرآیندی است که طی ان فرد کارآفرین با ارائه ایده و فکر جدید ایجاد کسب و کار با قبول مخاطره و تحمل ریسک، محصول و خدمت جدید را ارائه می­ کند.

 تفاوت کارآفرین با خلاق، نوآور، مخترع، سرمایه گذار و مدیر:

با توجه به تعاریف فوق، در خیلی از موارد، به خاطر نزدیکی و وجود تشابهات بین واژه های کارآفرین، نوآور، مخترع، سرمایه گذار و مدیر، آنها را به جای یکدیگر به کار می­ برند. در این قسمت به تفاوت های آنان اشاره می ­شود:

خلاق :خلاقیت یک پدیده ذهنی است و فرد خلاق کسی است که فکر و ایده‌ی جدیدی دارد و به دنبال روش جدیدی برای هر موضوع است. به عنوان مثال هر کدام از افراد عادی در مواجه شدن با شیشه کثیف خودرو، به این فکر می­افتد که شیشه را تمیز کند. ولی فرد خلاق احتمالاً به این فکر می­ افتد که چگونه می­توان شیشه ­ای تولید کرد که کثیف نشود. در اینجا فرد خلاق به دنبال راه تازه برای یک مشکل است.

مخترع :خلاقیت و اختراع به هم نزدیکند.گفته شده که فرد خلاق، به دنبال راه و روش تازه برای حل مشکل است. اما او هنوز راه و روش را پیدا نکرده است. ایجاد کننده راه و روش تازه، همان مخترع است. پس مخترع کسی است که روش یا محصولی را برای اولین بار تولید می­ کند. در مثال فوق، کسی که شیشه ای تولید کند که کثیف نشود و نیاز به شستن نداشته باشد، مخترع است.

نوآور :کسی است که قابلیت استفاده و مقرون به صرفه بودن محصول اختراع شده را بررسی و در صورت امکان، آن را تجاری می­ کند. در مثال بالا، پس از اختراع شیشه توسط مخترع، فرد نوآور بررسی می­ کند که شیشه تولیدی در مقایسه با شیشه های قبلی، چقدر مقرون به صرفه و اقتصادی است.

سرمایه گذار :سرمایه گذار کسی است که سرمایه ( مالی ) را در اختیار افراد (در اینجا منظور کارآفرینان است) می­گذارد و در برابر آن در سود به دست آمده نیز شریک می ­شود. در مثال فوق، کارآفرین برای تجاری کردن محصول تازه اختراع شده (شیشه) احتمالاً به سرمایه زیادی نیاز دارد.به همین دلیل با سرمایه گذاری صحبت می­ کند تا از سرمایه او برای انتقال محصول به بازار استفاده کند. سرمایه گذار نیز قبول می ­کند و سرمایه خود را در اختیار کارآفرین قرار می­ دهد و در پی آن، در سودی که او از این راه به دست می­ آورد شریک می ­شود.

مدیر :مدیران ، واحد کسب و کار را اداره می ­کنند و کارآفرینان با نگاه فرصت گرایانه، واحد کسب و کار را راه ­اندازی می ­کنند. از آنجا که هر کارآفرینی مسئولیت تمام کارهای مربوط به کسب و کار را بر عهده دارد، به طور کلی می ­توان گفت هر کارآفرینی مدیر است اما هر مدیری کارآفرین نیست.

کارآفرین :همان گونه که در تعاریف بالا نیز اشاره شد، کارآفرین کسب و کاری را برای خود راه می اندازد. او در راه ­اندازی و ادامه کسب و کار خود، معمولاً کارهای زیر را انجام می دهد:

• سرمایه­ اش را با ریسک مواجه می­ کند.

• امور مربوط به خودش را شخصاً سازماندهی می­ کند.

• تصمیم گیرنده‌ی کارش، خودش است.

• مجبور است برای ادامه فعالیت، مشتریان را خودش پیدا کند.

• هم زمان به فعالیت ­های متفاوتی می­ پردازد.

 مجمع جهانی کارآفرینی

اهمیت بالای موضوع کارآفرینی در تمامی جوامع احساس شده و از سوی تمامی سازمان­ها و نهادهای بین ­المللی به عنوان موضوعی مهم و تاثیرگذار تلقی می­ گردد. در همین راستا مجمع جهانی کارآفرینی بعنوان تشکل بین­ المللی در حوزه کارآفرینی با حضور کارآفرینان مطرح از سراسر دنیا در سال 2008 تاسیس گردید.

اهداف این تشکل بین المللی به شرح زیر است:

در برابر مخاطرات و مشکلاتی که جهان پیش رو دارد، کارآفرینی بعنوان یکی از پدیدآورندگان و سازندگان ثروت و عدالت اجتماعی راه حلی است برای ایجاد جهانی عاری از بحران در سال 2050 .

دلیل منحصر بفرد بودن مجمع جهانی کارآفرینی از سوی تاسیس کنندگان آن بدین صورت اعلام گردیده است:

مجمع جهانی کارآفرینی، اجتماعی از کارآفرینان پنج قاره جهان است که بعنوان یک شبکه قدرتمند جهانی، متشکل از مدیران و سیاستگذارانی است که بر اساس تعهد و دستاوردهای مختلف کسب شده توسط آنها، انتخاب شده­ اند.

هر سال مجمع جهانی کارآفرینی با گردهمایی بیش از 250 نفر کارآفرین برتر از 60 کشور جهان می­ کوشد تا با جذب افراد بیشتری از همفکران خود قدم­ هایی در جهت تغییر وضع کنونی جهان برداشته و جهانی شدن بیاندیشند.

کارآفرینان مجمع در گروه ­های زیر تقسیم بندی می ­شوند:

- کارآفرینان کسب و کار

- کارآفرینان اجتماعی

- سیاستگذاران و خط مشی سازان

- کارشناسان

- دانشگاهیان

  سیاست های کارآفرینی در سایر کشورها

در مطالعه‌ای‌ که‌ بوسیله‌ سازمان‌ مدیریت‌ صنعتی‌ انجام‌ شده‌،سیاست‌های‌ کارآفرینی‌ در کشورهای‌ استرالیا، آمریکا، انگلیس‌، کانادا، ژاپن‌، فیلیپین‌، کره‌ جنوبی‌ و ایران‌ مورد بررسی‌ و مطالعه‌ قرار گرفته‌ است‌.

به‌ گزارش‌ مرکز پژوهش‌های‌ مجلس‌ شورای‌ اسلامی‌، در مطالعه‌ای‌ که‌ به‌ وسیله‌ سازمان‌ مدیریت‌ صنعتی‌ برای‌ بررسی‌ سیاست‌ کارآفرینی‌ کشورهای‌ مختلف‌ انجام‌ شده‌ است‌، سیاست‌ کارآفرینی‌ چند کشور خارجی‌ مطالعه‌ شده‌ است‌ و این‌ کشورها به‌ دو گروه‌ تقسیم‌ شده‌اند.

در گروه‌ نخست‌ کشورهای‌ استرالیا، آمریکا، انگلیس‌، کانادا و ژاپن‌ قرار دارند که‌ در تاریخ‌ اقتصاد به‌ کشورهای‌ پیشرفته‌ معروف‌ هستند. این‌ کشورها از آغاز دوره‌ کلاسیک‌ برای‌ پیشرفت‌، فضای‌ آزاد را برای‌ رشد و توسعه‌ صنایع‌ فراهم‌ آوردند و از این‌رو در زمان‌ حاضر ابعاد خردتری‌ همچون‌ مسائل‌ فرهنگی‌ در آنها اهمیت‌ پیدا می‌کند.

گروه‌ دوم‌، کشورهای‌ در حال‌ توسعه‌ یا نوصنعتی‌ هستند که‌ دو استراتژی‌ متفاوت‌ یعنی‌ «استراتژی‌ توسعه‌ صادرات‌» و «استراتژی‌ جایگزینی‌ واردات»« را برای‌ توسعه‌ خود برگزیده‌اند. جالب‌ آنکه‌ در هر دو گروه‌ از این‌ کشورها، سیاست‌های‌ کارآفرینی‌ از مشابهت‌های‌ زیادی‌ برخوردار هستند.

در این‌ گزارش‌ درباره‌ اشتراک‌ تمام‌ این‌ کشورها درحوزه‌ سیاستگذاری‌ برای‌ کارآفرینی‌ آمده‌ است‌: در سیاست‌های‌ کارآفرینی‌ تمام‌ کشورها «بنگاه‌های‌ خرد»، اگرچه‌ هریک‌، تعریف‌ خاصی‌ از خرد بودن‌ بنگاه‌های‌ دارند، به‌ عنوان‌ هدف‌ برگزیده‌ شده‌اند، همچنین‌ تمام‌ کشورهای‌ مزبور تعداد شاغلان‌ را اساساً ملاک‌ اندازه ‌بنگاه ‌قرار داده‌اند. در بسیاری‌ از این‌ کشورها مانند ایران‌ همین‌ بنگاه‌های‌ خرد سهم‌ بزرگی‌ در تولید و اشتغال‌ دارند و سرانجام‌ اقتصاد آزاد در تمام‌ این‌ کشورها یا ریشه‌ای‌ دیرینه‌ای‌ دارد (مانند کشورهای‌ پیشرفته) یا در دو یا سه‌ دهه‌ اخیر با عزمی ‌راسخ‌ پی‌ریزی‌ شده‌ است‌ (مانند کره‌ جنوبی‌ و فیلیپین). بنابراین‌ مقایسه‌ آنها با سیاست‌های‌ اقتصادی‌ جاری‌ در ایران‌ اساساً بیهوده‌ است‌ ولی‌ روشن‌ است‌ که‌ باید گام‌های‌ بعدی‌ کشورهای‌ مطالعه‌ شده‌ مورد تاکید قرار گیرد.

در نگاهی‌ اجمالی‌ به‌ سیاست‌ها و اقدامات‌ کشورهایی‌ که‌ در زمینه‌ توسعه‌ و ترویج‌ کارآفرینی‌ اقداماتی‌ انجام‌ داده‌اند، به‌ نظر می‌رسد که‌ نقطه‌ آغاز حرکت‌ تمام‌ کشورها در روند توسعه‌ و ترویج‌ کارآفرینی‌، پی‌ریزی‌ یک‌ سازمان‌ یا مرکز مسئول‌ و متولی‌ سیاستگذاری‌ توسعه‌ کارآفرینی‌ باشد زیرا در تمام‌ آنها دست‌کم‌ مرکز یا سازمانی‌، چنین‌ مسئولیت ‌مهمی ‌را برعهده‌ دارد. این‌ مرکز اساسا وسیله‌ای‌ برای‌ تحقق‌ اهداف‌ مدنظر تلقی‌ می‌شود. چنین‌ مرکزی‌ اساساً به‌ امور بنگاه‌های‌ خرد می‌پردازد و تمام‌ سیاست‌های‌ دولت‌ در این‌ زمینه‌ از مجرای‌ آن‌ می‌گذرد.

اعطای‌ وام‌ و اعتبارات‌ یکی‌ از بارزترین‌ اقدامات‌ کمک‌ به‌ بنگاه‌های‌ خرد برای‌ دستیابی‌ به‌ سرمایه‌ ملی‌ است‌ این‌ اقدام‌ متکی‌ بر این‌ بینش‌ است‌ که‌ بنگاه‌های‌ خرد به‌ طور نسبی‌ ازسوی‌ کسانی‌ هدایت‌ و مدیریت‌ می‌شوند که‌ توان‌ مالی‌ محدودی‌ دارند و به‌ همین‌ لحاظ‌ تمایل‌ به‌ کاربرد تکنولوژی‌های‌ کاربر دارند. از این‌رو سهولت‌ در وام‌ دادن‌، وابسته‌ نکردن‌ وام‌ به‌ دارایی‌های‌ ثابت‌ و مانند آنها، از ویژگی‌های‌ ظرفیت‌سازی‌ سرمایه‌ مالی‌ تلقی‌ می‌شوند.

همچنین‌ در کشورهای‌ مورد مطالعه‌، مراکز مسئول‌ کارآفرینی‌ بر کاربرد فناوری‌ تاکید دارند و به‌ شیوه‌های‌ گوناگون‌ مانند وام‌ برای‌ ماشین‌آلات‌ نو می‌کوشند این‌ هدف‌ تحقق‌ پذیرد و مراکز کارآفرینی‌ خدمات‌ مشاوره‌ای‌ در زمینه‌هایی‌ مانند مدیریت‌، امور مالی‌، فعالیت‌های‌ تجاری‌ و بازاریابی‌ و گاه‌ تهیه‌ طرح‌های‌ توجیهی‌ ارائه‌ می‌کنند و هزینه ‌ارائه‌ این‌ خدمات‌ از سوی‌ دولت‌ پرداخت‌ می‌شود.

در این‌ گزارش‌ حمایت‌های‌ اطلاعاتی‌ به‌ عنوان‌ یکی‌ از اقدامات‌ عمده‌ در سیاستگذاری‌ کار آفرینی‌ مطرح‌ شده‌ است‌ و علاوه‌ بر خدمات‌ مشاوره‌ای‌، حمایت‌های‌ اطلاع‌رسانی‌ برای‌ فعالیت‌های‌ خرد نیز متداول‌ است‌. این‌ اطلاع‌رسانی‌ شامل‌ وضعیت‌ تجاری‌، مدیریتی‌ و فنی‌ است‌.

همچنین‌ در این‌ گزارش‌ پیوندهای‌ درون‌بخشی‌ برای‌ ایجاد و تقویت‌ پیوند میان‌ تولیدکنندگان‌ جامعه‌ از اساسی‌ترین‌ پایه‌های‌ توسعه‌ به‌ شمار می‌آید. از این‌رو در سیاست‌کارآفرینی‌ این‌ اصل‌ مدنظر قرار می‌گیرد و در برخی‌ از موارد ایجاد پیوند میان‌ بنگاه‌های‌ خرد و بنگاه‌های‌ بزرگ‌ درشمار وظایف‌ مراکز کارآفرینی‌ قرار گرفته‌ است‌.

بنابر این‌ گزارش‌ در راستای‌ تقویت‌ فناوری‌ و حمایت‌های‌ اطلاع‌رسانی‌، تلاش‌ شده‌ است‌ تا میان‌ بنگاه‌های‌ خرد از یک‌ سو و مراکز علمی‌ و فنی‌ ازسوی‌ دیگر پیوند برقرار شود. این‌ ارتباط‌ از طریق‌ مرکز توسعه‌ کارآفرینی‌ و در حوزه‌هایی‌ مانند تحقیق‌، آموزش‌ و توسعه‌ صنعتی‌ برقرار می‌شود.

به‌ گزارش‌ مرکز پژوهش‌های‌ مجلس‌ شورای‌ اسلامی‌ ارائه‌ تسهیلات‌ برای‌ تاسیس‌ شرکت‌ها یکی‌ دیگر از سیاست‌های‌ حمایت‌ از کارآفرینی‌ می‌باشد. از آنجایی‌ که‌ نوسانات‌ بازار و مشکلات‌ حاصل‌ از از به‌ طور طبیعی‌ موجب‌ ورشکستگی‌ دائمی‌ شماری‌ از بنگاه‌های‌ خرد می‌شود. از این‌رو برخی‌ از دولت‌ها با الهام‌ از یکی‌ از اصول‌ اقتصاد آزاد یعنی‌ برداشتن‌ موانع‌ ورود به‌ بازار، کوشیده‌اند تا مقررات‌ دست‌ و پاگیر برای‌ تاسیس‌ یا انحلال‌ شرکت‌ها را به‌ حداقل‌ برسانند.

در این‌ گزارش‌ آمده‌ است‌: آموزش‌ کارآفرینی‌ سیاستی‌ است‌ که‌ به‌ طور مستقیم‌ بر کمیت‌ و کیفیت‌ عرضه‌ کارآفرین‌ در جامعه‌ اثر می‌گذارد. به‌ همین‌ دلیل‌ است‌ که‌ در بسیاری‌ از کشورها به‌ ویژه‌ کشورهای‌ پیشرفته‌ که‌ حتی‌الامکان‌ موانع‌ ومشکلات‌ برطرف‌ شده‌اند، دولت‌ها به‌ شکوفا کردن‌ توان‌ بالقوه‌ مردم‌ پرداخته‌اند.

در چارچوب‌ این‌ مجموعه‌ اقدامات‌ است‌ که‌ در بسیاری‌ از کشورها هدف‌های‌ گوناگون‌ اقتصادی‌- اجتماعی‌ دولت‌ مانند افزایش‌ صادرات‌ و توسعه‌ مناطق‌ محروم‌ تحقق‌ می‌یابد.

بخش دوم: چالش ­ها و موانع توسعه کارآفرینی در ایران

امروزه کارآفرینی به عنوان یک راهبرد اثربخش برای توسعه اقتصادی و اجتماعی کشورها شناخته شده است. توسعه کارآفرینی نقش شایسته ­ای برای حضور فعال در بازارهای جهانی، مقابله با رقبا، اشتغال زائی پایدار، توسعه عدالت، کاهش فقر و حل مشکلات جامعه، دولت و بخش عمومی دارد.

توسعه ی کارآفرینی فرآیندی پیچیده، بلند مدت و فراگیر است که البته نقش به سزایی در رشد و توسعه اقتصادی کشورها دارد. به طوری که امروزه کارآفرینی به استراتژیک­ترین و مهم ترین ابزار توسعه اقتصادی جوامع پیشرفته تبدیل شده است. مطالعات و بررسی های جهانی کارآفرینی نشان می دهد که بین نرخ فعالیت­ های کارآفرینانه و تولید ناخالص داخلی در برخی از کشورها مانند ایالات متحده به میزان ۵۷ درصد همبستگی وجود دارد (۲۰۰۶). از این رو افزایش فعالیت­ های کارآفرینانه همواره با افزایش تولید ناخالص ملی و در نتیجه افزایش درآمد ملی، رفاه و آسایش در جامعه می­ باشد.

به همین دلیل گرایش به کارآفرینی در سراسر دنیا افزایش یافته است. برای مثال در کشور هند برای توسعه کارآفرینی، سازمان ملی کارآفرینی و توسعه کسب و کارهای کوچک ایجاد شده است. در حالی که در کشور مالزی وزارتخانه ای به نام وزارت توسعه کارآفرینی ایجاد شده است. سایر کشورهای آسیایی نیز برای توسعه کارآفرینی، علاوه بر کمک ­های مالی و حقوقی، به ایجاد و گسترش زمینه ­های قانونی آن پرداخته ­اند.

موانع و چالش ­های توسعه کارآفرینی در ایران از سه بعد عوامل ضد انگیزشی، موانع قانونی و محیط کسب و کار عبارتند از:

الف) عوامل ضد انگیزشی کارآفرینی در ایران

۱) خطرپذیری مالی زیاد (ترس از دست دادن سرمایه شخصی)

2) عمده ترین عامل ضد انگیزشی کارآفرینی در ایران آن است که سود ناشی از فعالیت ­های صنفی، تولیدی و کارآفرینی نسبت به سایر فعالیت ­های اقتصادی نظیر سپرده گذاری در بانک ها، واردات و ... بسیار ناچیز می­ باشد.

3) واردات از طریق مجاری رسمی و غیررسمی توسط قاچاقچیان قانون دان ، دور زدن قوانین و سوء استفاده از خلاءهای قانونی برای قاچاق رسمی کالاها از عمده مشکلات کارآفرینی است که کارآفرینان را برای پرداختن به فعالیت های تولید در کشور بی انگیزه می­ کند.

4) حجم وسیع تبلیغات برندهای خارجی در تمامی عرصه ­های تبلیغاتی و رسانه ­های جمعی باعث می ­شود اقبال عمومی از کالای ایرانی کم شده فلذا کارآفرین بانگاه به این وضعیت بازار انگیزه خود را برای شروع یا ادامه و گسترش فعالیت های خلاقانه کارآفرینی از دست داده و از ادامه راه منصرف شود.

5) عدم دست­یابی به منابع مالی برای سرمایه­ گذاری (ناتوانی در تهیه منابع مالی کافی برای راه اندازی کسب و کار)

6) موانع اداری (نگرانی از عدم امکان تأمین الزامات قانونی)

7) هزینه ­ها / خطرات اجتماعی (نگرانی از فقدان احتمالی امنیت اجتماعی)

8) فساد اداری

9) فقدان مهارت­ ها (نداشتن مهارت و تجربه مناسب و کافی)

ب) موانع قانونی توسعه ی کارآفرینی در ایران

۱) قوانین و مقررات بانکی

۲) قوانین مالیاتی

۳) قوانین تجارت

۴) قانون کار

۵) وجود انحصارات دولتی ناشی از قوانین و مقررات

۶) قوانین و مقررات گمرکی

۷) قانون شهرداری

۸) قوانین و مقررات صادرات و واردات

۹) قانون و مقررات ورشکستگی

۱۰) قوانین ثبت شرکت ها

۱۱) قانون تجمع عوارض

۱۲) قوانین حقوق مالکیت معنوی و ثبت اختراع

۱۳) قوانین زیست محیطی

ج) ارزیابی محیط کسب و کار در ایران از نظر کارآفرینان برگزیده

بررسی موانع و مشکلات کارآفرینی در ایران بدون بررسی و شناخت محیط کسب و کار کامل نخواهد بود. مطابق نظر کارآفرینان برگزیده، نارسایی­ های محیط کسب و کار برای شرکت ­های جدید و در حال رشد، به ترتیب اهمیت عبارتند از:

۱) فقدان زیر ساخت­ های تجاری، تخصصی و حرف ه­ای مورد نیاز شرکت های جدید و در حال رشد

۲) عدم حمایت هنجارهای اجتماعی و فرهنگی از کارآفرینی

۳) نبود زیر ساخت­ های مناسب فیزیکی برای شرکت­ های جدید و در حال رشد

۴) فقدان وجود حمایت مالی کافی برای شرکت­ های جدید و در حال رشد

۵) فقدان یا ناکافی بودن برنامه ­های دولتی برای کمک به شرکت ­های جدید و در حال رشد

۶) عدم تأکید نظام تعلیم و تربیت (آموزش و پرورش و آموزش عالی) بر توسعه کارآفرینی

۷) نبود فضای آزاد بازار برای شرکت­ های جدید و در حال رشد

۸) فقدان یا ناکافی بودن سیاست­ های دولتی برای شرکت ­های جدید و در حال رشد

۹) عدم انتقال شایسته نتایج تحقیقات و توسعه دولت به شرکت­ های جدید و در حال رشد

راهکارهایی برای اصلاح و رفع موانع توسعه کارآفرینی در کشور

با توجه به نتایج حاصله جهت رفع موانع توسعه کارآفرینی در ایران پیشنهادات زیر ارائه می ­شود:

۱) اصلاح و بازنگری جدی قوانین و مقررات بانکی مانند کاهش الزامات و مراحل قانونی برای ارائه تسهیلات بانکی با نرخ بهره بانکی مناسب به شرکت­ های جدید و نوپا

۲) ایجاد و توسعه بانک­ های خصوصی ویژه توسعه کارآفرینی و کسب و کارهای کوچک و متوسط

۳) اصلاح و بازنگری قانون کار با رویکرد کارآفرینی و پایداری بنگاه ­ها (نه رویکرد کارگر مدار و نه رویکرد کارفرما مدار)

۴) اصلاح و بازنگری قانون تجارت، مقررات صادرات و واردات با رویکرد کارآفرینی

۵) کاهش بوروکراسی اداری نامناسب در سازمان­ ها و مؤسسات عمومی و دولتی مانند شهرداری ­ها، ادارات صنایع و معادن استان­ ها، گمرکات، اداره محیط زیست، ثبت شرکت ها و... که متولی صدور مجوزهای قانونی لازم برای کارآفرینان و صاحبان کسب و کارهای کوچک و متوسط هستند

۶) توسعه اتوماسیون اداری در سازمان­ ها و نهادهای عمومی و دولتی به منظور تسهیل و حذف مراحل اداری غیرضروری

۷) آموزش کارآفرینی و آموزش کارآفرینانه در مقاطع تحصیلی ابتدایی، راهنمایی، دبیرستان و دانشگاه ­ها

۸) توسعه خوشه ­ها و شهرک ­های صنعتی با رویکرد کارآفرینی

۹) توسعه پارک­ های علم و فن آوری و مراکز رشد کسب و کارهای کوچک

۱۰) توسعه صندوق ­های مستقل سرمایه گذاری مخاطره پذیر در سطح ملی و استانی با حمایت سازمان ­ها و نهادهای عمومی و دولتی مانند ادارات صنایع و معادن استان­ها، شهرداری­ ها و استفاده از منابع مالی سازمان­ های بازنشستگی و تأمین اجتماعی.

۱۱) برگزاری جشنواره و بازارچه ­های کارآفرینی و نوآوری در کلیه سطوح تحصیلی در آموزش و پرورش و دانشگاه­ها در سطح استانی و ملی به منظور بهره برداری و حمایت از ایده ­های خلاق و نوآور توسط کارآفرینان حرفه ­ای و سرمایه گذاران ایرانی

۱۲) ایجاد، توسعه و تقویت کلینیک ­های مشاوره کارآفرینی در شهرک­ ها و خوشه ­های صنعتی کشور

۱۳) توسعه فرهنگ کارآفرینی از طریق تهیه و ساخت فیلم­ های مستند، سینمایی، کارتونی در مورد زندگی نامه و موفقیت کارآفرینان و نوآوران نام آور ایرانی

۱۴) توسعه فرهنگ کارآفرینی از طریق مستند سازی و انتشار تجربیات کارآفرینان ایرانی

۱۵) ایجاد صندوق بیمه حمایت مالی و معنوی از کارآفرینان جهت کاهش نگرانی آنان

16) جلوگیری از تبلیغات کالاها و برندهای خارجی براساس قوانین موجود

17) جلوگیری از واردات بی رویه کالاهای خارجی که مشابه تولید داخلی دارد

18) تأمین سرمایه در گردش واحدهای تولیدی بعنوان بزرگترین مشکل کارآفرینان

19) در اختیار گذاشتن بازار کشور برای تولیدات داخلی و تأمین کمبودها از طریق کالای خارجی

پژوهش خبری//سمردپی