تلاش اوباما براي توجيه ناکامي هاي خود

روساي جمهور آمريکا هر سال با آغاز سال نو ميلادي در دهه دوم ماه ژانويه در ساختمان کنگره حاضر مي شوند تا نطق سالانه خود را ايراد کنند که به منزله تبيين اصول و رهنمودهاي کلي سياست داخلي و خارجي آمريکا و برنامه هاي دولت براي تحقق اين اهداف در يک سال پيش رو است.

باراک اوباما نيز در هفت سال گذشته، هفت مرتبه سخنراني کرد و امسال براي آخرين بار در دوران رياست جمهوري اش در کنگره حاضر مي شود تا آخرين نطق سالانه اش را ايراد کند. اين سخنراني روز سه شنبه شب ساعت نه شب به وقت آمريکا يا حدود ساعت پنج و سي دقيقه بامداد روز چهارشنبه بيست و سوم دي ماه به وقت تهران انجام خواهد شد.

روساي جمهور آمريکا معمولا از آخرين نطق سالانه خود براي تبيين ميراث دوران مسئوليت خودشان استفاده مي کنند و اوباما نيز از اين قاعده کلي مستثني نيست. با توجه به اينکه انتخابات رياست جمهوري سال دو هزار و شانزده نيز در ماه نوامبر (آبان ماه سال 1395) در پيش است، اوباما از اين نطق مهم براي شکل دادن به گفتمان انتخاباتي مدنظرش استفاده خواهد کرد. بي ترديد، تلاش براي ارتقاي محبوبيت افول کرده اوباما در ماههاي اخير نيز يکي ديگر از اهداف نطق دوازدهم ژانويه اوباما است.

در شرايطي که نامزدهاي جمهوري خواه انتخابات رياست جمهوري آمريکا به شدت از عملکرد هفت سال گذشته اوباما انتقاد مي کنند و سياستهاي باچالش مواجه شده اوباما در حوزه هايي از قبيل منطقه غرب آسيا نيز به مهماتي براي اين آتش توپخانه حملات جمهوري خواهان تبديل شده است، اوباما در نطق امسال خود مي کوشد تا به اين حملات پاسخ دهد و چهره اي متفاوت از چهره ترسيم شده جمهوري خواهان درباره وضع کنوني کشور و آينده اي متفاوت براي آمريکا ترسيم کند. 

اين درحالي است که در نظر سنجي ماه دسامبر روزنامه نيويورک تايمز و شبکه تلويزيوني سي بي اس نيوز آمريکا، شصت و هشت درصد آمريکايي ها اعلام کردند کشورشان در مسيري اشتباه حرکت مي کند. نامزدهاي جمهوري خواه انتخابات آمريکا بويژه دونالد ترامپ که چهره پيشرو در مقايسه با رقباي ديگرش است، وضع آمريکا را فاجعه بار توصيف مي کند و مي گويد آمريکا در حوزه هاي مختلف شکست خورده است. او در مصاحبه اخير با برنامه ملاقات با مطبوعات براي شبکه تلويزيوني ان بي سي دقيقا به همين مضمون اشاره کرد و گفت آمريکا ديگر هيچ چيز ندارد. 

اوباما در حالي در يکصد وچهاردهمين کنگره آمريکا سخنراني مي کند که شمارش معکوس براي پايان دوران رياست جمهوري او در دو دوره چهار ساله آغاز شده است و او بايد در بيستم ژانويه دو هزار و هفده، سکانداري کاخ سفيد را به جانشين خود تحويل دهد.

در فرهنگ آمريکايي از ماههاي آخر دوران مسئوليت رئيس جمهور و بويژه سال آخر حضور او در کاخ سفيد با عبارتهاي خاصي ياد مي کنند و مي گويند رئيس جمهور همانند «اردک لنگ» است. منظور از اين عبارت اين است که رئيس جمهور در سال آخر، برش سياسي ندارد و برنامه هاي او درمقام عمل چندان پيش نمي رود زيرا کنگره با او همراهي نمي کند و دستورهاي او چندان وزني ندارد و نطق سالانه اوباما را بايد از همين منظر نگريست. اما باتوجه به اهميت نطق سالانه روساي جمهور امريکا که سابقه آن به سال 1790 باز مي گردد، اين نطق از نظر درک نوع نگاه قوه مجريه آمريکا به سياستهاي کلان در حوزه داخلي و خارجي بسيار حائز اهميت است.