چند و چون اصناف در یک نگاه

براساس آمارهای رسمی، سهم اصناف در تولید ناخالص داخلی 17.5درصد و سهم آنها در ایجاد اشتغال بیش از47 درصد است.
به گزارش خبرنگار خبرگزاری صدا و سیما ،در حال حاضر حدود3میلیون واحد صنفی در سراسر کشور فعالیت می کنند؛ حدود 95 درصد توزیع کالا در واحدهای صنفی کوچک انجام می شود و از کل واحد های صنفی  45درصد توزیعی ،33 درصد خدماتی و22 درصد تولیدی هستند.
اصناف با 1850 رسته صنفی و 8300 اتحادیه از مدنی ترین نهاد های کشورند و براساس گفته رئیس اتاق اصناف ایران 24 میلیون نفر عضو خانوار اصناف هستند.
رئیس اتاق اصناف ایران می گوید: 12 میلیون رای دهنده در صنوف داریم و در حوزه صادرات هم سالانه 500 میلیون دلار صادرات غیر نفتی  داشته ایم که با خدمات هتلداری در صادرات ظرفیتی 2  میلیارد دلاری وجود دارد.
فاضلی اضافه می کند : اکثر سازمان ها و ساختارها که به نام نهادهای خیریه در کشور فعالیت می کنند از دل صنوف شکل گرفته اند.
اتاق اصناف ایران در شورای عالی صادرات غیرنفتی و شورای فرهنگ عمومی کشور عضویت دارد، تعامل با اتاق های بازرگانی و تعاون، امضای  تفاهمنامه  همکاری با نهادهای مختلف از جمله بهزیستی و وزارت کار، تعاون و رفاه اجتماعی از جمله دستاوردهای اتاق اصناف ایران است.
پیشینه اصناف و بازار
بازار در ایران پیشینه تاریخی طولانی دارد و  براساس اسناد مربوط  در دوره عیلامی ها ، اصناف ریسندگان  ،رنگ رزان و پشم بافان  پدید آمده بود.
در دوره هخامنشیان نیز بازار به شکل راسته هایی در قسمت مشخصی از شهر ، دارای  تشکیلات ویژه ای بود و در دوره ساسانیان هم تشکیلات صنفی ویژه ای شکل گرفته بود و با ورود اسلام ؛ بازار نقش مذهبی یافت ،در دوره صفویان  هم بازار ویژگی خاص در  امور داشت.
در زمان قاجار و در فرمان مشروطیت نیاز  به طبقه بازاریان به رسمیت شناخته شد؛ همچنین نظامنامه انتخاباتی مجلس شورای ملی  یک نظام نامه  صنفی بود و  نخستین اتحادیه  تاجران به نام مجلس وکلای تجار در سال 1259 شمسی در تهران تشکیل شد که فرمان این شورا را  ناصرالدین شاه صادر کرد.
باید اضافه کرد یک سوم نمایندگاه مجلس اول از بازاریان شامل تجار و اصناف  بودند که نقشی موثری در تصویب قوانین و لوایح داشتند که بطور نمونه می توان به   طرح تاسیس بانک ملی  ،کوتاه کردن دست  موسیو نوژ بلژیکی از گمرک و حل مسئله گمرک ، مخالفت با وام خارجی ، تصویب قانون احترام به مالکیت خصوصی ، غیرقانونی بودن مصادره اموال و قانون ساماندهی امور قضائی اشاره کرد.
فعالیت های فراصنفی اصناف و بازاریان
انجمن اصناف در ابتدای شکل گیری وظیفه جمع آوری مالیات برای دولت را بر عهده داشت و بعد از آن با تقویت بنیه اقتصادی قدرتی به دست آورد که بر تصمیم گیریهای دولت نیز تاثیر می گذاشت ، تعطیل کردن بازار یکی از اهرم های فشار آنها بوده است.
پیوستن به جنبش های سیاسی عقیدتی ازجنبش اسماعیلیه تا انقلاب اسلامی نمونه های بارز این فعالیتهاست .اصناف و بازاریان  در کنار روحانیان قبل از انقلاب اهرم فشار بر حکومت پهلوی و تسریع کننده پیروزی انقلاب اسلامی بودند.
در اول انقلاب بازاریان نخستین کمیته امور صنفی با عنوان کمیته نایب الامام خمینی تشکیل شد.
* مشکلات فراروی اصناف
انچه اشاره شد نشان دهنده وسعت دربرگیری جامعه بزرگ اصناف و پیشینه تاریخی و فعالیتهای مختلف  این قشر است اما آنچه بیش از هر موضوع دیگری قابل تامل است حال و روز و به عبارت دقیقتر چالش ها و مشکلات فراروی امروزی این جامعه 24 میلیونی است.
به هر حال امروز روز ملی اصناف بود که با حضور رئیس مجلس شورای اسلامی ،وزیر صنعت و معدن و نمایندگان اتاق های اصناف سراسر کشور در سالن همایشهای صدا و سیما برگزار شد تا ضمن اعطای لوح به ده  تشکل صنفی منتخب فضائی برای  ابراز مشکلات فراروی اصناف کشور هم پدید آید.
قوانین مزاحم ....
رئیس اتقاق اصناف ایران می گوید : از سال 1350 قانون نظام صنفی چند بار تغییر کرده است و قانون فعلی هم  توسعه گرا نیست و به مسائل روزمره نگاه دارد که باید این نگاه تغییر کند.
همچنین از کارشناس  اصناف ایران  در زمان تصویب قوانین  و لوایح بهره گرفته نمی شود. به طور نمونه در تدوین قانون حمایت از تولید که ارتباط مستقیم با اصناف دارد از اصناف دعوت نشده بود که در نامه ای به معاون اول رئیس جمهور این امر اخیرا اجرائی شد.
اما معاون حقوقی رئیس جمهور در این باره با اشاره به اینکه در حوزه اصناف شاهد برخی قوانین دست و پا گیر هستیم می گوید: تاکنون حدود 600 مصداق از قوانین مزاحم  به ما ارجاع شده است.
خانم امین زاده می گوید : قراردادهایی مثل اجاره  ، خرید و فروش خودرو، اجاره منزل و املاک که اصناف با مردم می بندند گاهی شفاف نیست.
امین زاده می افزاید : به طور مثال برخی پیمانکاران و اصناف از  قانون مالیات بر ارزش افزوده ناراحتند که بر این اساس مالیاتی از آنها گرفته می شود که  درآمدی برای انها کسب نشده  و این موضوع خسارت زیادی به آنها می زند.
یعقوب قاسم نژاد مسئول اتحادیه  عینک سازان استان آذربایجان غربی نیز در تایید این مطلب از قوانین هم سان و گاهی متناقض گلایه می کند و می گوید : چشم پزشکان همچنان در مطب عینک سازی می کنند و تا به حال ما به عنوان صنف عینک ساز  نتوانسته ایم در این زمینه کاری بکنیم.
هزینه های تولید در واحدهای صنفی
رئیس اتاق اصناف در این باره با اشاره به اینکه افزایش مستمر هزینه ها کمر تولید را شکسته است ، می گوید : تسهیلات بانکی گرچه با کارمزد 20 درصدی است اما هزینه های تولید 35 تا 45 درصد است که به رشد تولید کمک نمی کند.
فاضلی بابیان اینکه 630 هزار صنف  تولیدی ظرفیت بالائی برای نقش پذیری در تولید کشور دارند ، می افزاید: ماشین آلات و تجهیزات تولیدی فرسوده و در عمل مانع استفاده کامل از این ظرفیت است.
رئیس اتاق اصناف می گوید : در سه دهه اخیر بهسازی و نوسازی تجهیزات به علت نبود نقدینگی در بنگاه های تولیدی انجام نشده است که در صورت نوسازی ظرفیت تولید در بنگاه های تولید سه تا چهار برابر افزایش می یابد.
فاضلی ، گریزی هم به دوران پس از تحریم و ورود سرمایه گذران خارجی و تاثیر ان بر بازار تولید ایران  می زند و می گوید : اگر سیاست ما در جهت تشویق تولید باشد هیچ ابائی از حضور سرمایه گذران خارجی نداریم اما اگر قرار باشد مانند این دهه اخیر حرکت کنیم برای اقتصاد ایران بسیار مضر است.
وی می افزاید : ما دنبال تامین مواد اولیه برای تولید در داخل  و ایجاد اشتغال هستیم و نباید  مواد خام صادر و کالای  ساخته شده خارجی غیرمفید  وارد کشور کنیم.
بانک تخصصی اصناف 
وزیر صنعت و معدن هم در سخنانی در این همایش روز ملی اصناف با  تایید اینکه بیش از 17 درصد تولید ناخالص ملی کشور در حوزه اصناف است ، پیشنهاد داد : بانک تخصصی اصناف برای خدمات دهی مالی و پولی به اصناف کشور راه اندازی شود.
محمدرضا نعمت زاده مهم ترین تهدید برای فعالیت اصناف را قاچاق کالا دانست و گفت : همکاری و همفکری بسیار گسترده بین دولت، وارد کنندگان، توزیع کنندگان و اصناف لازم است تا با این مرض اجتماعی و اقتصادی برخورد شود.
رئیس اتاق اصناف ایران هم موضوع دریافت مالیات را یاداور شد و گفت : در بحث مالیات بنگاه های صنفی بنگاه های شناخته شده ای هستند که هر روز رصد می شوند و مشمول فرار مالیاتی نمی شوند و فرار مالیاتی در بخشی است که کار غیر مفید و غیر مولد انجام می دهند و واسطه گرند یا کالای قاچاق وارد کشور می کنند.
تعدد واحدهای صنفی
هم اکنون حدود 750 هزار واحد صنفی بدون پروانه در کشور فعالند.
واحدهای صنفی خرد و گاهی بی مجوز و بیشتر فاقد اثر از دیگر موانع نظارت بر نظام توزیع کشور است که هم سود دهی واحدهای صنفی را کاهش می دهد و هم گاهی شاهد عرضه کالاهای غیراستاندارد هستیم.
وزیر صنعت ، معدن و تجارت خواستار ساماندهی واحدهای کوچک صنفی است و می گوید : به عنوان مثال 500 واحد مشابه و کوچک می توانند زیر نظر یک مدیریت یا یک برند فعالیت کنند تا هزینه های توزیع در آنها کاهش یابد.
وزیر صنعت می افزاید : در اغلب کشورها هر واحد صنفی به 130 تا 150 نفر خدمات ارائه می دهد که در ایران 30 نفر است و به همین خاطر ما باید این موضوع را ساماندهی کنیم و البته طرحی در وزارتخانه برای این امر در دست تهیه است.
مرتضی یزدانشناس رئیس اتاق اصناف استان خراسان جنوبی با تائید این مشکل می گوید : در استان خراسان جنوبی به ازای هر 17 نفر یک واحد صنفی وجود دارد.
همتی رئیس سازمان صنعت ،معدن و تجارت استان فارس هم از تداخل مسولیتهای اصناف و بخش های صنعتی انتقاد می کند و می گوید : برخی اتحادیه ها و اصناف مایل به فعالیت در حوزه صنعت هستند اما استانداردهای صنعتی را رعایت نمی کنند.
اصناف نقش مهمی در جامعه و اقتصاد ایران دارند و بیش از 3 میلیون واحد صنفی و بیش از 6 میلیون اشتغال و 17 درصد  تولید ناخالص داخلی در رشته‌های تولیدی، توزیعی ، خدماتی و خدمات مهندسی ؛ جایگاه موثری به اصناف در اقتصاد ملی داده است.
ساماندهی شبکه توزیع با رویکرد کاهش هزینه ها ؛ تلاش برای استقرار اقتصاد مقاومتی
، کمک به مبارزه با قاچاق کالا و ساماندهی واحدهای بدون مجوز مهم ترین انتظار از جامعه اصناف است که در تدوین برنامه ششم توسعه نیز می تواند مد نظر باشد.
به هرحال  جامعه ای که بیش از 8 هزار تشکل صنفی را شامل می‌شود ، ظرفیت های خوبی برای تصمیم گیری بهینه و پیشرفت است.
وظیفه این بخش فقط صدور مجوز کسب و کار نیست بلکه در تحقق اهداف کلی و اقتصادی نظام هم بیشترین نقش را خواهد داشت مانند اقتصاد مقاومتی که یک مدل پیشرفت برای توسعه است.
کمک به افزایش تولید ، توسعه صادرات، اصلاح شبکه‌های توزیع و شفاف‌سازی نظام توزیع نیز باید مورد توجه باشد.
اصناف مخاطب بخش عمده‌ای از سیاست‌ های کلی اقتصاد مقاومتی هستند و باید با شفاف‌سازی و روان‌سازی نظام توزیع  به رونق تولید هم کمک کنند.