توقف افزایش ضریب جینی درسال ۹۳
بانک مرکزی اعلام کرد: با فرض ثبات سایر شرایط میتوان انتظار داشت افزایش ضریب جینی در سال ۹۳ متوقف شده و تا حدی تعدیل گردد.
به گزارش واحد مرکزی خبر، بانک مرکزی اعلام کرد: اصولاً برای تحلیل نتایج سیاستهای اقتصادی بکارگرفته شده، عملکرد متغیرهای کلان اقتصادی ـ نظیر نرخ رشد اقتصادی، نرخ تورم و نرخ بیکاری ـ مورد توجه قرار میگیرد. اما سیاستهای مذکور، آثار رفاهی و توزیع درآمدی نیز برجای میگذارند که توسط شاخصهائی نظیر ضریب جینی سنجیده میشود.
رجوع به تحولات سالهای اخیر نشان میدهد که یکی از آثار سیاستهای اتخاذ شده و شرایط عمومی حاکم بر اقتصاد؛ به ویژه در سالهای 1390 و 1391، افزایش ضریب جینی بوده که البته همان گونه که انتظار میرفت، با وقفه خود را در الگوی توزیع درآمد نشان داد.
در حقیقت، افزایش ضریب جینی در سال 1392 یکی از پیامدهای رکود عمیق، تورم بالا، انتظارات تورمی شدید و افزایش نرخ ارز در پی سیاستهای نامناسب اقتصادی و ارزی ناشی از تحریمهای ظالمانه علیه کشور بود که از سالهای قبل آغاز شده بود.
روند تغییرات ضریب جینی نشان میدهد در حالی که این شاخص تا سال 1387 روند کاهشی داشته، در سال 1388 با افزایش روبرو شد. از سال 1389 نیز با اجرای قانون هدفمند نمودن یارانهها و در اثر سیاستهای کنترل قیمتی اعمال شده، بهبود نسبی در الگوی توزیع درآمد در جامعه روی داد و این شاخص، تا حدی کاهش یافت و به رقم0.3813 رسید و در سال 1390 به کمترین میزان خود در سه دهه اخیر(0.3750) رسید.
لیکن از آنجا که این امر عمدتا" ناشی از سیاست توزیع یارانه بود و در عین حال سیاست اصلاح حاملهای انرژی اثرات خود را با وقفه نشان داد و مهمتر از اینکه این سیاست مهم با سیاستهای صحیح پولی و مالی همراه نبود، شرایط حاصله همراه با برخی عوامل برونزا ـ به ویژه تحریمها و پیامدهای آن ـ در راستای تشدید سیر افزایش قیمتها در سال 1391 و شتابگرفتن آن در نیمه نخست سال1392 عمل کرد و بخشی از آثار مثبت بازتوزیعی یارانهها که منجر به بهبود نسبی ضریب جینی شدهبود، خنثی شد و ضریب جینی مجددا" افزایش یافت.
همانطور که در سوابق دانش علمی و تجربی اقتصادی نیز تصریح شده، یکی از مهمترین آثار سوء تورم، بدتر شدن الگوی توزیع درآمد در جامعه و افزایش شکاف طبقاتی به نفع گروههای پردرآمد است. آمار مربوط به سهم سه دهک پائین درآمدی از کل هزینه خانوارها در مناطق شهری نیز این یافته را تائید میکند؛ به نحوی که سهم سه دهک فوق از 11.0 درصد در سال 1390 ( بیشترین سهم در سه دهه اخیر) به 10.6 درصد در سال 1392 کاهش یافته است. بنابراین تورم بالای سالهای اخیر ایران همسو با نتایج جهانی، تاثیر نامطلوبی بر توزیع درآمد داشته است.
به واسطه اهمیتی که دولت یازدهم برای هدف کنترل تورم در مجموعه اهداف اقتصادی قائل است و رویکردهای انضباطگرایانه این دولت، باید امید داشت دستاوردهای حاصل شده در زمینه کنترل تورم استمرار یابد و تقویت شود. اتخاذ سیاستهای پولی، مالی، تجاری واعتباری مناسب و متناسب با اقتضائات، نه تنها میتواند تورم را کنترل نماید، بلکه قادر به کاهش این متغیر کلیدی اقتصاد کلان و بهبود شرایط توزیع درآمد در کشور است.
در این صورت و با فرض ثبات سایر شرایط میتوان انتظار داشت افزایش ضریب جینی در سال 1393 متوقف شده و تا حدی تعدیل گردد. البته به دلیل وقفه زمانی بین تورم و تاثیر آن بر الگوی توزیع درآمد و همچنین با توجه به هدفگذاری تورم تک رقمی در سال 1395، امید است که وضعیت توزیع درآمد در سالهای آتی با بهبود نسبی روبرو گردد.
یکی از مهمترین نشانههای رشد اجتماعی و وضعیت رفاه در یک جامعه، تعادل و توازن توزیع درآمد یا ثروت در آن جامعه است.از جمله مهمترین شاخصهای این سنجش ضریب یا شاخص جینی (Gini coefficient) است.
ضریب جینی یک واحد اندازه گیری پراکندگی آماری است که معمولا برای سنجش میزان نابرابری در توزیع درآمد یا ثروت در یک جامعه آماری استفاده میشود. این ضریب با نسبتی تعریف میشود که ارزشی بین صفر و یک دارد.