پخش زنده
امروز: -
رئیس پلیس راهور فراجا
خطای انسانی عامل اصلی حوادث رانندگی
رئیس پلیس راهور فراجا گفت: خطای انسانی در بروز حوادث رانندگی یک واقعیت است، اما باید در طراحی جاده‌ها و خودرو‌ها راهکار‌ها و قابلیت‌هایی به کار برد که بتواند خطای انسانی را جبران کند.
به گزارش خبرگزاری صدا و سیما، آقایان سردار سید تیمور حسینی رئیس پلیس راهور فراجا و رضا اکبری رئیس سازمان راهداری و حمل و نقل جاده‌ای کشور با شرکت در برنامه گفتگوی ویژه خبری به پرسش‌ها درباره کاهش حوادث در سفر‌های نوروزی با عنوان نوروزی ایمن با پویش نه به تصادف پاسخ دادند.
متن کامل این برنامه به شرح زیر است.
سوال: در چهار روز گذشته نزدیک به هشتاد و هفت جانباخته در جاده‌ها داشتیم، آیا در مقایسه با سال قبل چهار روز منتهی به پایان سال این آمار ۱۰ درصد کاهش پیدا کرده است که جزو هدف گذاری پویش است؟
حسینی: اگر الان بخواهیم در موضوع مقایسه ببینیم وضع مان بهتر یا بدتر شده است به نظر یک مقداری دچار خطا می‌شویم. چون آمار رسمی مربوط به پزشکی قانونی است و یک سری معادلات خاص خودش را دارد یعنی باید یک زمان معین از آخرین روز طرح نوروزی ما سپری شود حداقل یک ماه، که پزشک قانونی بتواند آمار دقیق و رسمی را به ما اعلام کند، پس الان در خصوص مقایسه بهتر است اصلا صحبت نکنیم.
این هفتاد وهشت نفر آمار جانباختگانی است که سر صحنه فوت شدند یا در حین انتقال که توسط همکاران انتظامی ما صورت جلسه شده است و به هر حال گواهی فوت صادر کردند. پس این آمار سر صحنه‌ای است که الان در اختیار داریم مربوط به این چهار روز یعنی ۲۵ تا بیست و هشتم است و نمی‌تواند برای ما یک شاخصی باشد دال بر این که وضعیت بهتر یا بدتر شده است. بعدازظهر امروز در جلسه ستاد مرکزی خدمات سفر‌های نوروزی یک نکته عرض کردم که اگر با همین ضرب آهنگ وضعیت مان ادامه پیدا کند، به نظر وضعیت مان وضعیت قابل قبولی است.
نکته مهم در این است که در طول این چند روزی که در پیش داریم یعنی تا ۱۵ فروردین ماه شرایط را خوب کنترل کنیم، نه تنها پلیس و همه دستگاه‌ها بلکه نکته مهم همراهی است که جامعه باید با ما داشته باشد. به جرات می‌توانم بگویم ۱۰ افراد جامعه در رفتار‌های پرخطری که از خودشان نشان می‌دهند می‌خواهند اراده شان بر ۹۰ درصد دیگر تحمیل کنند.
ما سال گذشته بیست هزار و چهل و پنج نفر جانباخته ناشی از تصادف داشتیم آمار‌ها به ما می‌گوید که کمتر از دو هزار و پانصد نفر راننده مقصر این ۲۰ هزار و ۴۵ کشته را روی دست ما گذاشتند، پس حتما پلیس برای این که تعطیلات نوروز به کام هیچ خانواده‌ای تلخ نشود با شدت هر چه تمام‌تر و دقیق با رفتار‌های پرخطر و با تخلفات حادثه ساز برخورد خواهد کرد، دوستان عزیز در مجموعه‌های مختلف حمل و نقل جاده‌ای هم شاید از یکی دو ماه گذشته داریم جلسات مشترک مان را به عنوان اقدامات قبل از اجرای طرح خیلی با جدیت دنبال کردیم با دوستان جمعیت هلال احمر و با دوستان اورژانس و بقیه سازمان‌های کشور که یک مقداری غیر مستقیم‌تر با این موضوع دخالت دارند و سروکار دارند. همه هم و غم مان این است که بتوانیم این شرایط را به گونه‌ای مدیریت کنیم که فضا و بستر برای ارتکاب رفتار‌های پرخطر وجود نداشته باشد.
سوال: در این چند روز گذشته دلایل عمده تصادف چه بوده است؟
حسینی: مثل همیشه عدم توجه به جلو که عمدتا ناشی از خستگی و خواب آلودگی، سرعت، سبقت و عدم رعایت فاصله طولی که این چهار علت نزدیک به ۶۵ درصد تصادفات را ایجاد می‌کند و بسترساز تصادفات بوده است، تقریبا از ابتدای سال ۱۴۰۳ همین بوده است و سال‌های گذشته هم همین بوده است. در گزارش یک گوشه‌ای از عرایض بنده پخش شد، واقعا اگر بتوانیم این ۴ تخلف را مدیریت کنیم، یعنی برای کنترل رانندگان ابزاری نداریم، موضوع خستگی و خواب آلودگی، هیچ ابزاری وجود ندارد که دراختیار ما باشد که تشخیص دهیم که این راننده خسته است و قادر به ادامه رانندگی ندارد و نگذاریم که به رانندگی ادامه دهد، ولی سه تای دیگر این کار را انجام می‌دهیم و نکته مهم چیزی که تا امروز امکان پذیر نبود برای ما ولی ایجاد شد با همکاری همه دوستان در مجموعه سازمان راهداری، پلیس، حوزه فناوری و اطلاعات ما، کنترل و محاسبه فاصله طولی که یک اتفاق بسیار بسیار خوب و بی نظیر که اگر بتوانیم این را در کل راه‌های کشور ساری وجاری کنیم، می‌تواند به ما کمک کند در کاهش جدی تصادفات یک نقش بسیار پررنگی را ایفا کند و آن هم بحث کنترل فاصله طولی خودروهاست.
محاسبات، محاسبات سختی است، چون این فاصله طولی بر مبنای زمان سنجیده می‌شود. یعنی هرچه سرعت ماشین بیشتر شود، فاصله دوثانیه مسافت بیشتری را می‌طلبد و یک محاسباتی دارد که این محاسبات هم از طریق دوربین‌های نصب شده در راه‌ها و هم از طریق پهبادی که جدیدا به ناوگان کنترلی ما و به ابزار‌های قابلیت‌های کنترلی افزوده شده این امکان را در اختیار ما قرار داده است.
در طول سال ما خیلی دقیق این نکته را کنترل خواهیم کرد.
سوال: آقای اکبری نقش جاده‌ها را در وقوع این تصادفات چقدر می‌بینید؟
اکبری: پنج پایه اصلی در تصادفات و ایمنی جاده‌ها، ایمنی حمل و نقل مشخصا جاده، عامل انسانی، خودرو، قوانین و مقررات و خدمات فوریت‌های پزشکی و امداد و نجات است، طبیعی است که در این پنج پایه، جاده یک عامل مهم به شما می‌رود. وقتی علل تصادفات را بررسی می‌کنید حدود ۹۰ درصد تصادفات عامل انسانی به عنوان عامل اصلی نقش خودش را دارد. عامل راه و عامل خودرو ۱۰ درصد علت را به خودش اختصاص داده است و یک بخش از تصادفات است که این عوامل باهم همپوشانی دارند، عامل جاده تشدید کننده حادثه است و عامل خودرو به عنوان عامل تشدید کننده تلفات است.
درصد این عوامل در کشورهای مختلف متفاوت است و شاید مطالعه خیلی دقیق و کاملی وجود ندارد که بتواند عدد دقیقی به عنوان عامل راه مشخصا اعلام کند. حدود بیست درصد راه می‌تواند به عنوان یک عامل تشدید کننده و موثر مطرح باشد. منتها الان که بحث سفر‌های نوروزی است و می‌شود گفت که سازمان حمل و نقل هر کاری می‌خواسته بکند از ابتدای سال تا الان انجام داده است، کار‌های عمرانی که قرار بوده است انجام دهد و جاده‌هایی که قرار بوده است دو بانده شود، نقاط حادثه خیز که باید رفع شود و کار‌های عمرانی که در جاده‌ها باید می‌شده است، شده است و در محدوده اوج سفر‌های نوروزی در این برنامه می‌شود گفت ما باید به آن عامل اصلی بپردازیم.
همان طور که کشورهای پیشرو هم به عامل انسانی و فرهنگ سازی در این تعطیلاتی که در هر کشوری مطرح است به عنوان مهمترین تعطیلات سفر‌های آن کشور مطرح است می‌پردازند. با مطالعاتی که در شش ماه گذشته انجام دادیم، براساس تجربیات کشورهای موفق در زمینه ایمنی به این مطلب رسیدیم که یک موضوع در دنیا خیلی کار کردند. روی آموزش‌هایی که برای رانندگان به کار گرفتند تکنیک‌هایی شروع کردند به آموزش دادن و کلینیک‌های تخصصی برای این کارگذاشتند نه فقط برای رانندگان بلکه برای همراهان و آحاد مردم و شغل‌های مختلف، کسی که در شغل‌های پزشکی است یا شغل آموزش یا شغل رانندگی است، کلینیک‌هایی را طراحی کردند و یک سری تکنیک‌ها را آموزش می‌دهند و در پویش نه به تصادف مطرح شد محتوا‌های این آموزش‌ها را استخراج کردیم و هدف گذاری شده است و اسم پویش و شعار ما در این پویش را گذاشتیم شش دانگ برانیم.
علتش را توضیح می‌دهم، تکنیک‌هایی که آموزش داده می‌شود برمی گردد به موضوعی به نام ذهن آگاه بودن، وقتی راننده نسبت به آن شغل رانندگی و وظیفه‌ای که در قبال رانندگی دارد و خودآگاه بودن کامل را داشته باشد آن تکنیک‌ها و مهارت‌ها را آموزش دیده و شش تکنیک اصلی را از توی مراجع معتبر و کشورهای پیشرو در آوردیم و این شش تکنیک را در بروشور‌های مختلف تهیه شده است و شش تکنیک آموزش می‌دهند که برای آحاد مردم که به عنوان سرنشین و همراهان سفر هستند.
سوال: یعنی فراتر از ماموریت خودتان آموزش می‌دهید؟
اکبری: این فراتر از ماموریت ماست ولی در کشورهای دیگر در مواقعی که پیک سفر است نمی‌شود بی تفاوت باشند و ما این کار را امسال انجام دادیم و آمار نشان داده است که چهل درصد از تلفات رانندگی سرنشینان خودرو هستند، این سرنشینان که تا الان خیلی به آنها پرداخته نشده بود در این پویش آمدیم و شش تا تکنیک هم برای سرنشینان استخراج کردیم که آن ذهن آگاه بودن برای سرنشین‌ها هم اتفاق بیافتد.
سوال: این تکنیک‌ها ماحصل یک بروشوراست که در اختیارشان قرار می‌گیرد؟
اکبری: ما خیلی ساده این دو بروشور که شامل شش تکنیک هم برای رانندگان و هم همراهان سفر است در فضای مجازی آموزش می‌دهیم و محتوا‌های زیادی تولید کردیم. دو مثال ساده بزنم، در مراجع بین المللی وقتی ۴ جوان که تازه گواهینامه گرفتند به سفر بروند، ریسک سفر برای این مسافرت نسبت به حالتی که یک آدم جاافتاده و پخته و باتجربه بین اینها باشد به مراتب در حالت دوم می‌آید پایین‌تر. این نشان دهنده این تکنیک هاست، یا این که می‌گوید در یک سفری که آغاز می‌شود، سرنشین کنار راننده مثل کمک خلبان است، اگر ابتدای سفر بگیرد بخوابد نسبت به حالتی که این سرنشین کنار راننده هوشیار باشد و راننده را هوشیار نگه دارد و تکنیک‌ها را بکار بگیرد در حین رانندگی ریسک و خطر تصادف تا حد زیادی کاهش پیدا می‌کند. در این پویش اینها را منتقل می‌کنیم و دنبال این واژه گشتیم که عامیانه باشد و مردم پسند باشد و از هوش مصنوعی استفاده کردیم رسیدیم به شش دانگ بودن یعنی شش تکنیک برای راننده و شش تکنیک برای سرنشینان که اگر این شش دانگ بودن با این تکنیک‌ها را فرا بگیرند قطعا کاهش تصادف اتفاق می‌افتد.
سوال: اگر راه‌ها هم ناایمن باشد با این شش دانگ بودن می‌توانندباعث کاهش تصادف شوند؟
اکبری: در مراجع معتبر اگر این شش تکنیک درست به کار بگیرند در برنامه چند ساله می‌تواند سی درصد تصادفات را کاهش دهد، می‌گوییم خودرو‌ها و جاده‌ها حتما نقص دارد ولی رانندگی ما، فرهنگ رانندگی و راننده‌ها آیا آنها نقص ندارند، حتما آنها هم نقص‌هایی دارند، این شش تکنیک با خود راننده و همراهان همراه شود قطعا می‌تواند نواقص خودرو و جاده را پوشش دهد و منجر به یک سفر ایمن شود.
سوال: نقش عامل انسانی ۶۵ درصد است، این طور فرمودید، درست است؟
حسینی: علت چهار تا عامل ۶۵ درصد از کل تصادفات است، راجع به این سهم عامل انسانی، راه و خودرو بحث‌های خیلی زیادی مطرح است که یک بخش آقای اکبری به درستی اشاره کردند، منتها ببینید مسئله‌ای که وجود دارد این است که در همه دنیا به ویژه در کشورهای توسعه یافته به این اصل رسیده‌اند که خطای انسانی یک واقعیت است و نمی‌شود خطای انسانی را به صفر رساند. پس باید کاری کرد در طراحی راه و در طراحی خودرو که راهکار‌ها و قابلیت‌هایی را در این طراحی‌ها به کار برد که بتواند خطای انسانی را جبران کند، نمی‌گویم کم کند. یعنی اگر من دچار خطایی در رانندگی شدم این وسیله نقلیه و راه بتواند جان من را محافظت کند.
سوال: یعنی تلاش می‌کنند جاده و خودرو استاندارد لازم را داشته باشد و فرهنگ رانندگی را رعایت کنند؟
حسینی: رسیدن به ایمنی حمل و نقل و ترافیک یک بسته است، یک بسته‌ای که در آن باید مولفه‌های مختلف وجود داشته باشد، همین طور که اشاره شد راه‌های استاندارد نیاز دارد که در این بسته قرار گیرد، خودرو‌های استاندارد باید در این بسته به درستی دیده شود، موضوعاتی مثل آموزش، مثل قوانین و مقررات هم باید به درستی دیده شود و اعمال شود، یک بسته کامل از اقدامات می‌تواند ما را به آن نقطه‌ای که مطلوب ماست هدایت کند.
سوال: در بحث استاندارد جاده‌ای شما ارزیابی تان چیست و چقدر به استاندارد‌ها نزدیک هستیم؟ جاده‌ها که وضعش مشخص است، خودرو‌ها هم وضعش مشخص است، شما فقط رعایت کنید بقیه اش درست می‌شود؟
حسینی: در مورد راه‌ها و خودرو‌ها هنوز فاصله قابل توجهی داریم، علی رغم همه تلاش‌هایی که شده است ولی به شکلی تاریخی و در طول سال‌های متمادی گذشته به نظر می‌رسد که ما یک مقداری بی توجهی داشتیم راجع به ارتقای ایمنی راه و وسیله نقلیه و این انباشت مشکلات امروز گریبانگیر ما شده است و با دست خالی امکان برطرف کردن این مشکلات وجود ندارد.
خیلی مثال ساده عرض کنم در بسیاری از استان‌های کشور جاده‌هایی در سی یا چهل سال گذشته ایجاد شده است با کاربری جاده فرعی، ولی به دلایلی که آن استان یک مراکز صنعتی، تجاری، اقتصادی و معدنی دارد، امروز همان راهی که چهل سال پیش به عنوان یک راه فرعی ایجاد شده است، امروز در عمل مثل یک راه ترانزیت خدمت می‌کند و سرویس می‌دهد. حتما باید آن راه شاخص‌های ایمنی و ممیزی‌های راهش بیاید و امروز در حد یک راه اصلی ارتقا پیدا کند. ما از این دست راه‌ها خیلی داریم در استان‌های مختلف کشور.
سوال: شما این راه‌ها را معرفی می‌کنید به دستگاه‌های مربوطه؟
حسینی: بله این راه‌ها را در دست بحث و بررسی داریم و امروز به شکل نقطه‌ای، نقاط تصادف را شناسایی کردیم و هم محور‌های پرتصادف را داریم، یعنی محور‌هایی که نه به شکل نقطه‌ای و واژه لاتین نمی‌خواهم بکار ببرم، نیاز باشد در آن نقطه خاص یک اصلاحی را ایجاد کنیم، کل محور ۵۰ کیلومتر یا ۱۰۰ کیلومتر طول محور نیاز به یک اصلاح جدی دارد، به هرحال با محدودیت‌های اعتباری که هم وجود دارد، توقع و انتظار این است که در کوتاه مدت این انتظار برطرف شود حتما توقع بجایی نیست، همچنین در حوزه خودرو باید ما برویم به سمت این که در بحث خودرو هم بتوانیم استاندارد‌های ایمنی لازم را ایجاد کنیم.
اکبری: همه دنیا بودجه‌ای که برای ایمن سازی جاده‌ها اختصاص می‌دهد را سعی می‌کند بزند به هدف؛ هدف کجاست؟ جایی که تصادف تکرار می‌شود که ما به آن می‌گوییم نقطه پرتصادف یا حادثه خیز. این که ما با پلیس راه یک برنامه مشترک انجام می‌دهیم. یک وقت دستورالعملی وجود دارد، در آن دستورالعمل هر دو سال یا سه سال تصادفات کشور غربال می‌شود و تعدادی از نقاط که بیشترین تصادفات تکراری را دارند درمی‌آید. آخرین توافق ما مربوط به دو سال پیش بود که حدود ۸۸۰ نقطه بوده و تقریباً ۸۵ درصد اینها تا امروز تمام شده است.
سؤال: کلاً ۸۸۰ نقطه یا ۸۸۰ اولویت؟
اکبری: ۸۸۰ اولویت. شما تصادفات کشور را وقتی در نقشه بریزید، پراکنده است، ولی آنهایی که تکرار می‌شود ممکن است چهار تا پنج هزار نقطه باشد که تکرار می‌شود. بین آنها باید بگردیم آنهایی که بر اساس دو شاخص که شاخص تصادفات آنها؛ یعنی تعداد فوتی و جرحی بالاتری دارند و نسبت هزینه به فایده آنها بیشترین را دارد، یعنی با هزینه کمتر شما بیشترین کشته را می‌توانی کاهش دهی، این دو شاخص را که بگذاریم یک سری می‌آیند بالاتر اولویت قرار می‌گیرند. ما با هماهنگی که با پلیس راه داریم، قرار است فروردین ماه بنشینیم و اولویت‌های دو سال آینده را احصاء کنیم. فکر کنم بتوانیم هزار نقطه را در برنامه دو سال آینده از نقاط جدید بیاوریم.
سؤال: ما الان در محور‌های جدیدی هم که تازه تأسیس شده داریم نقاط حادثه‌خیز سردار؟
سردار سید تیمور حسینی؛ رئیس پلیس راهور فراجا: یک ایرادی که وجود دارد؛ تقریباً در طول پنج تا شش سال گذشته هم اتفاق افتاده؛ این است که پیش از آماده شدن همه مؤلفه‌های مورد نیاز برای زیر بار رفتن یک محور جدید، به هر دلیل افتتاح زودهنگام است. همین الان ما در برخی از آزادراه‌هایی که در طول چند سال گذشته افتتاح شده، هنوز نقاطی داریم که به لحاظ ایمنی نتوانسته آن تأییدیه‌های لازم را از طرف همکاران ما بگیرد.
سؤال: الزام دارند که این تأییدیه را از شما بگیرند؟
سردار حسینی: بله. مثلاً آزادراه شیراز- اصفهان یکی از آن راه‌هاست. آزادراه قدیر، آبیک به سمت چرم‌شهر؛ یکی از آن راه‌هاست.
سؤال: چطور بدون این که از شما تأییدیه گرفته باشند افتتاح کردند؟
سردار حسینی: عرض کردم به دلایل مختلف افتتاح زودهنگام این راه‌ها باعث می‌شود که ما با چنین مسائل و مشکلاتی مواجه شویم. مثلاً در آزادراه قدیر، یک بخشی از آن هنوز زیر پوشش تلفن همراه نیست. یعنی اگر کسی در آن محدوده‌ها نیاز به امداد و کمک داشته باشد، واقعاً دستش به هیچ جا بند نیست. در تکمیل فرمایش دکتر هم عرض کنم که راه یک ارگانی است که نیاز به رسیدگی مستمر دارد، یعنی راهداری و نگه‌داشت راه، بعضی وقت‌ها از ساخت راه، نه بعضی وقت‌ها، به نظرم همیشه از ساخت راه مهمتر است و این نیاز به یک رسیدگی مستمر دارد. هیچ تضمینی نیست این راهی که امروز افتتاح شده و امروز هیچ ایرادی ندارد، دو تا پنج سال بعد هم همین وضعیت را بخواهد حفظ کند؛ لذا نگه‌داشت راه هم یک نکته و موضوع خیلی مهم است.
سؤال: آقای اکبری راجع به این مسیر‌هایی که زودهنگام افتتاح می‌شود یا تازه ساخته شده ولی...؟
سردار حسینی: سازمان راهداری کاملاً در این موضوع بی‌تقصیر است.
سؤال: به عنوان مطلع دعوت کردیم.
سردار حسینی: موضع‌مان یکی است، در موضوع افتتاح راه‌ها هر دو از یک موضع به موضوع نگاه می‌کنیم.
سؤال: خودشان هم از این ماجرا گله‌مند هستند؟
سردار حسینی: حتماً.
اکبری: من واژه شش دانگ بودن را وقتی گفتم تکنیک‌های آن را، این فرهنگ را می‌خواهیم در خودمان هم ایجاد کنیم که راه‌هایمان هم شش دانگ بسازیم، یعنی راه‌ساز ما شش دانگ راه را بسازد. یعنی تمام مؤلفه‌ها را قبل از افتتاح تأمین کند، خودروساز ما هم خودروی شش دانگ تحویل دهد. امدادرسانی ما هم شش دانگ باشد. دنبال این هستیم که این فرهنگ را در خودمان هم ایجاد کنیم. فقط در مورد این که راه جدیدالاحداث یا جدید افتتاح شده می‌تواند نقطه حادثه‌خیز داشته باشد، می‌توانم این طور توضیح دهم که به هر حال یک مثالی بزنم؛ یک جاده فرعی که از منطقه مسکونی عبور می‌کند مؤلفه‌های خود را دارد؛ ممکن است دسترسی‌های مختلفی به این جاده وجود داشته باشد که مربوط به محور‌های روستایی است که به این جاده منتهی می‌شود. وقتی نگاه می‌کنیم تصادفات این جا را به این نتیجه می‌رسیم که این جاده باید دو بانده شود و رفت و برگشت از هم جدا شود. تصادفات شاخ به شاخ زیاد است.
اولین برنامه‌ای که وزارت راه تأمین می‌کند این است که بودجه‌ای را تأمین کند این جاده را دو بانده کند. تردد رو‌به‌رو را جدا کند و جاده تعریض شود. وقتی جاده تعریض می‌شود و تصادف رخ به رخ تمام می‌شود، این جاده افتتاح می‌شود، نوع دیگری از تصادفات رخ می‌دهد. تصادفاتی که ناشی از تقاطع‌های اتصالی به این است یا کسانی که قبلاً در این جاده راحت دور می‌زدند، الان نمی‌توانند دو بزنند، حتماً بایستی محل دور زدن‌های استاندارد به صورت هم‌سطح یا غیرهم‌سطح داشته باشند، یا کسانی که از روی این جاده یک طرفه باید عبور می‌کردند الان می‌خواهند از روی بزرگراه عبور کنند؛ مستلزم این است که زیرگذر یا روگذر برای آنها ساخته شود.
یعنی شما بعد از ساخت جدا کردن باند رفت و برگشت، یک سری نیاز‌های جدید ایجاد می‌شود، آن نیاز‌ها اگر تأمین شود، هزینه اجرای پروژه را بالا می‌برد؛ لذا قطعاً وزارت راه و آن مهندسان مشاوری که کار طراحی را انجام می‌دهند، روی عامل اولیه تصادف کار می‌کنند؛ جاده را تعریض می‌کنند، عوامل دیگر و تصادفاتی از نوع دیگر اتفاق می‌افتد. این بار دیگر تصادفات رخ به رخ نداریم؛ تصادفاتی از جنس خودرو‌هایی که باهم تلاقی می‌کنند اتفاق می‌افتد. آن جا می‌شود نقطه حادثه‌خیز می‌رود در برنامه کاری ما و با پلیس می‌نشینیم دانه دانه این نقاط را احصاء می‌کنیم و جلو می‌بریم. قطعاً تا آن برنامه کامل و ایده‌آل مهندسی که یک جاده‌ای وقتی دست به کار می‌شود وزارت راه، جاده جدیدی بسازد یا یک جاده‌ای را تعریض و بزرگراه کند؛ تمام مؤلفه‌ها را در آن پیاده کند و احصاء و اجرا کند، قطعاً یک بودجه قابل توجهی می‌طلبد و زمان زیادتری می‌برد.
ما هم جزو وزارت راه هستیم، یک بخشی را جای دیگر کار می‌کند، یک بخشی را ما احصاء می‌کنیم. اطلاق واژه حادثه‌خیز به بعضی از اینها درست نیست. می‌شود گفت که جاده‌ای برای یک هدفی یا برای یک نوع تصادفات بهره‌برداری می‌شود؛ تردد را ایمن‌اسازی می‌کند، تصادفات دیگری که در آن اتفاق می‌افتد، ما به عنوان بخش دیگر مکمل وزارت راه می‌آییم ایمن‌سازی‌های نقطه‌ای را انجام می‌دهیم. این هدفی است که می‌توانیم اشاره کنیم.
سؤال: الان پیمانکار‌هایی که کار احداث و تأسیس جاده‌ها را انجام می‌دهند، به اندازه کافی نظارت اتفاق می‌افتد؟ یعنی طبق آن استاندارد‌هایی که نیاز است کار می‌کنند؟
اکبری: به هر ترتیب شما می‌توانید الان مقایسه کنید؛ آزادراه‌هایی که در طول سال‌های اخیر مثل آزادراه تهران- شمال با آن مؤلفه‌های مهندسی خود، تونل‌ها و پل‌های بزرگ، یعنی ما به آن درجه از بلوغ مهندسی رسیدیم که می‌توانیم پل‌های بسیار بزرگی روی دره‌ها و تونل‌های بزرگ درست کنیم، جاده و بزرگراه‌های خیلی استاندارد بسازیم، اگر نواقصی اتفاق می‌افتد یا جایی پوشش تلفن همراهی نیست یا نقصی وجود دارد در یک بزرگراه یا پروژه جدید، قطعاً اگر منشأ آن را پیدا کنیم، برمی‌گردد به کمبود بودجه؛ منابع. به هر حال بایستی آن منفعت- هزینه‌ای که مهندس طراح آن پروژه از ابتدا دارد و طرحی که تهیه شده، دوباره بازبینی شود آن مهندس ارزش که در آن پیاده شده دوباره مورد بررسی قرار بگیرد ببینیم در زمان طراحی، بررسی و تصویب آن طرح؛ مد نظر مهندس مشاور و مد نظر کارفرما چه بوده، چه الان اجرا شده؟ قطعاً توانایی این که یک جاده کامل و بدون نقص را بسازیم داریم. حتماً یک عاملی در آن وجود داشته که قطعاً آن منابع مالی می‌تواند عامل محدودکننده‌ای باشد که نواقصی اتفاق بیفتد.
سؤال: و همین‌ها باعث می‌شود که بعضاً یک مسیر زودتر از موعد افتتاح شود؛ پیش از این که زیرساخت‌ها به طور کامل برای آن دیده شده باشد؟ یعنی می‌گویند اولویت دارد که حالا موبایل جواب نمی‌دهد، ولی فعلاً راهش بیندازیم.
اکبری: در فرایند افتتاح پروژه‌های راه‌سازی، یک دستورالعملی وجود دارد که بعد از این که راه ساخته شد یک مشاوری جاده را ممیزی می‌کند، اگر نواقصی وجود دارد، یک چک لیست را تهیه می‌کند، بخشی از آن نواقص که می‌تواند در یک برنامه کوتاه‌مدت مرتفع شود و خیلی عامل خطرناکی برای تردد‌ها محسوب نمی‌شود. آنها می‌تواند در برنامه چند‌ساله انجام شود و برای افتتاح زودهنگام خطرناک نیست، ولی بعضی از آنها را می‌گذارند در همان برنامه اتفاق می‌افتد، سردار هم درست فرمودند. ولی ممکن است نواقصی در آن جاده وجود داشته باشد که برای افتتاح یک روز آن جا هم خیلی خطرناک باشد، آن جا را حتماً پلیس اجازه نمی‌دهد و حتماً خود ما به عنوان بهره‌بردار اجازه افتتاح....
سؤال: سردار گفتند که برخی از آنها را بدون تأییدیه ما افتتاح کردند؟
اکبری: عرض کردم بدون تأییدیه شاید منظور همان نواقصی بوده که در یکی دو سال می‌توانسته اتفاق بیفتد و فکر نمی‌کنم جاده‌ای وجود داشته باشد که به صورت بحرانی خطر بالقوه‌ای در آن شناسایی شده باشد، پلیس اعلام کرده باشد که حتماً این بدون رفع این خطر شما جاده را نباید افتتاح کنی و وزارت راه این کار را کند. تا آن جا که من می‌دانم؛ به این شکل نبوده است.
سؤال: چنین موردی دیدید سردار؟
سردار حسینی: سنوات خیلی خیلی دور بوده، در طول سال‌های اخیر خیر، ولی همه راه هم زیرسازی، آسفالت و این که ما یک راه بسازیم نیست. سامانه‌های هوشمند یکی از مهمترین اجزای راه محسوب می‌شود که ما در این موضوع هنوز خیلی عقب افتادگی داریم و همین پوشش تلفن همراه؛ چیز کمی نیست. دنبال این هستیم که به زودی بتوانیم قابلیت‌های خودروی متصل را ایجاد کنیم. برای این که ما به این مهم برسیم، ابتدایی‌ترین نیاز ما؛ پوشش هم اینترنت و هم تلفن همراه است.
وقتی ما می‌گوییم ایراد، حتماً منظورمان آن نیست که این راه بدون ملاحظات موجود در مباحث مهندسی ساخته شده، نه یک راه از نظر تمام مؤلفه‌های مهندسی؛ به درستی زیرسازی و آسفالت شده، تابلو، علائم، ولی یک ایرادات و مسائل و مشکلاتی دارد که شاید پوشش می‌دهد همه آن کار‌های خوبی که اتفاق افتاده را و به هر شکل منظورم این بود.
سؤال: پیش از این که به وضعیت اتوبوس‌ها و راهنما‌های جاده‌ای، سردار این پویش‌هایی نظیر نه به تصادف، فکر می‌کنید اساساً به لحاظ اجرایی و عملیاتی چقدر اثرگذار باشد؟
سردار حسینی: ما دو کار انجام می‌دهیم در موضوع مدیریت حمل و نقل و ترافیک. یک بخش کار ما سلبی است که از جنس اجرای قوانین، مقررات، جریمه و مجازات است و یک بعد کار ما ایجابی است؛ از جنس کار‌های فرهنگی، آموزشی، اطلاع‌رسانی. پویش نه به تصادف، کلاً پویش‌ها برای جذب مشارکت اجتماعی است. کار‌های اجتماعی و فرهنگی کار‌های زودبازدهی نیستند. اگر ما مثلاً توقع داشته باشیم که پویش نه به تصادف برای طرح نوروزی ما معجزه کند، حتماً این اتفاق نمی‌افتد ولی یک تلنگری به ذهن همه ماست که هر کدام از ما در بهبود این وضعیت یک سهمی داریم و امیدوارم، اول که جا دارد از دولت صمیمانه تشکر کنم به واسطه این که با همه احساس مسئولیت و عزم و اراده ورود کرده به این مسأله و به ویژه وزارت بهداشت و دکتر ظفرقندی که با دلسوزی هر چه تمام‌تر به موضوع ورود کردند و این پویش را راه‌اندازی کردند، آقای رئیس جمهور خیلی با عزم جدی پشت قضیه را گرفتند، جای تقدیر و تشکر دارد. من اولاً که واقعاً امیدارم این حضور و این احساس و شکل کار تا پایان سال همین شرایط را حفظ کند و بتوانیم از حضور همه دستگاه‌ها بهره ببریم و بعد هم در طول زمان می‌تواند تأثیرات عمیق‌تری داشته باشد.
سؤال: در کنار این پویش‌ها که کار فرهنگ‌سازی را انجام می‌دهد، به لحاظ اجرایی و عملیاتی مثل این پیشنهادی که عرض می‌کنم، امکان تحقق ندارد، پیشنهاد این است که ما خودرو‌ها را تشویق یا حتی الزام کنیم به مجهز شدن به دوربین‌های ثبت وقایع و بعد سامانه‌ای تعریف کنیم و هر کس هر تخلفی که در دوربین خود ثبت کرده بدون این که درگیرش شده باشد بارگزاری کند؟
سردار حسینی: سؤال خیلی خوبی را مطرح کردید. من در بین صحبت‌های خود یک اشاره‌ای به خودروی متصل کردم، همین نکته‌ای که شما اشاره کردید، دقیقاً مسأله و موضوع خودرو‌های متصل است؛ یعنی ما یک ابزاری را در داخل خودرو باید داشته باشیم که کلیه اطلاعات مورد نیاز را بتوانیم از این ابزار به وسیله یک دریافت کننده ثبت و ضبط کنیم. ما در شورای عالی ایمنی، حمل و نقل و ترافیک که در خدمت آقای عارف؛ معاون اول رئیس جمهور بودیم، قرار بر این شد در موضوع خودرو‌های متصل در سال ۱۴۰۴ از ناوگان عمومی‌مان این کار را شروع کنیم. متأسفانه ناوگان عمومی ما در سال ۱۴۰۳ نسبت به سال قبل تعداد تصادفات آن خیلی افزایش داشت. ما این موضوع را دنبال می‌کنیم که شرکت‌های حمل و نقلی باید سهم و نقش خود را در نظارت‌ها کاملاً ایفا کنند.
سؤال: اصلاً آن را سخت نکنیم که این باید متصل باشد، من یک دوربین ثبت وقایع دارم، به هیچ جا هم وصل نیست؟
سردار حسینی: همین ابزار می‌بایست وجود داشته باشد. حالا شما یک پله پایین‌تر از آن را اشاره کردید، بتواند ثبت وقایع را انجام دهد، انتظار ما این است که با یک تغییر خیلی جزئی بتواند همین وقایع را برای ما هم ارسال کند و ما به عنوان بهره‌بردار و یک بخشی که مسئول نظارت و کنترل هستیم از این داده‌ها بتوانیم استفاده کنیم. راهکار اصلی نظارت و کنترل دقیق، همین بحث نظارت و کنترلی است که سامانه‌ها و تجهیزات برای ما ایجاد می‌کنند. حتماً دنبال این موضوع هستیم. اتفاقاً یکی از تأکیدات سردار رادان؛ فرمانده کل انتظامی کشور، پیگیری و پیاده‌سازی خودرو‌های متصل است. به شدت در دستور کار پلیس در مجموعه فراجا وجود دارد، با دوستان سازمان راهداری هم به این توافق و جمع بندی رسیدیم. عرض کردم در شورای عالی ایمنی حمل و نقل و ترافیک هم مصوب شد که در ۱۴۰۴ فعلاً برای گام اول ما ناوگان عمومی بار و مسافرمان را مجهز کنیم به تجهیزات خودرو‌های متصل..
سؤال: همین الان من اگر دوربین ثبت وقایع را روی شیشه جلوی اتومبیل خود داشته باشم، به هیچ جا هم وصل نیست، شما صرفاً یک سامانه‌ای تعریف کنید که امکان بارگزاری تخلفات پرخطر را داشته باشند که بابت آن جایزه و تشویق هم دیده.
سردار حسینی: این ساز و کار را هم دیدیم و قرار است در قالب یک اپلیکیشن و سامانه بتوانیم اخباری که مردم می‌خواهند ارسال کنند از رفتار‌های پرخطر یک نفر در یک جاده در شهر بتوانیم آن برخورد قانونی را هم داشته باشیم. این هم جزو کار‌هایی است که به زودی به بهره‌برداری می‌رسد و اعلام می‌کنیم.
سؤال: آقای اکبری ضمن این که راجع به حمل و نقل جاده‌ای، وضعیت اتوبوس‌ها و معاینه فنی آنها توضیح می‌فرمایید، چون زحمت کشیدید آن بروشور‌ها را آماده کردید، این جا خیلی می‌توان به لحاظ رسانه‌ای اثرگذار باشد که برخی از آن عناوینی که می‌تواند اثرگذار باشد برای این که رانندگی کم‌خطرتری داشته باشیم، شما اشاره کنید و مردم در جریان قرار بگیرند؟
اکبری: خیلی متشکرم، من واقعاً از این فرصت استفاده می‌کنم و از مردم خواهش می‌کنم که محتوایی که برای این پویش تهیه شده را در فضای مجازی حتماً مطالعه و منتشر کنند. ما بر روی آن سهمی که عوامل انسانی دارد، کار کردیم، کشورهای موفق دنیا را بررسی کردیم، آنها برای کاهش تصادفات از کمپین و پویش‌هایی استفاده کردند که این محتوا را آموزش می‌دهد. من تعدادی از اینها را اگر اجازه می‌دهید بخوانم؛ برای یک همسفر آگاه و شش دانگ، با واژه‌ای که ما انتخاب کردیم در کنار راننده. می‌گوید یکی از تکنیک‌ها این است که با راننده‌ای که دارای وضعیت نامتعادل رفتاری یا جسمی است سفر نکنید. ۲- عوامل حواس‌پرتی را جدی بگیرید. ۳- راننده را هنگام خستگی و خواب‌آلودگی هوشیار نگه دارید و توصیه به استراحت کنید. ۴- هرگز راننده را وادار به عجله و شتاب نکنید. ۵- راننده را به رانندگی ایمن تشویق کنید. ۶- در برابر رفتار‌های اشتباه راننده سکوت نکنید و هوشمندانه و مؤدبانه تذکر دهید. این شش تکنیک همسفر آگاه و مسئولیت‌پذیر در رانندگی است و برای خود راننده این شش تکنیک را خلاصه کردیم در ۱- تمرکز کامل بر سفر، تنفس‌های عمیق برای آرامش ذهن، ۲- فعال نگه داشتن حواس و افزایش آگاهی از شرایط جاده و محیط پیرامون. ۳- استراحت به موقع برای جلوگیری از خستگی و خواب آلودگی. ۴- اجتناب از حواص‌پرتی و تمرکز بر مسیر سفر، ۵- صبوری و پرهیز از شتاب زدگی در رانندگی ۶- مهربانی، عدم لجبازی و عدم قضاوت رفتار دیگران و رعایت حقوق آنها. این شش تکنیک در این پویش با عنوان شش دانگ برانیم آموزش داده می‌شود که از رسانه‌های جمعی و ملی در محتوا‌های مختلف در اختیار مردم قرار می‌گیرد.
در ارتباط با اتوبوس؛ در ادامه توضیحات سردار بگویم ما سال آینده بخش حمل و نقل عمومی بار و مسافر؛ کار سامانه ردیاب را شروع می‌کنیم از فرودین ماه. آغاز آن را از چند روز پیش شروع کردیم و مقدمات لازم را فراهم کردیم. سال آینده ان‌شاءالله این کار را شروع خواهیم کرد. ما اعتقاد داریم که این اتفاق باید بیفتد، چون در دنیا هم این کار را کردند؛ قبلاً قدیم‌ها یک ابزاری با عنوان تاخوگراف وجود داشت که پلیس راه کنترل می‌کرد ساعات کار و سرعت‌های غیرمجاز را. الان در دنیا تاخوگراف‌های هوشمند و دیجیتال مرسوم است که در ایران نداریم، ولی با این کاری که می‌خواهیم از ابتدای سال آینده شروع کنیم، یک گام می‌رویم به سمت کشورهای پیشرو در این زمینه و حتماً هم خیلی مؤثر خواهد بود. در بخش مسافری متأسفانه در ۱۰ سال گذشته تا الان ما بیش از نیمی اتوبوس فعال برون‌شهری کشور را از دست دادیم. بخشی به این دلیل بود که تحریم‌های ظالمانه باعث توقف تولید کارخانجات داخلی شده، ۱۵ هزار اتوبوس فعالی که ما ۱۰ سال پیش داشتیم به شش هزار تا شش هزار و ۵۰۰ رسیده است.
ما در ایامی مثل اربعین مجبوریم تمام سرویس‌های داخل کشور را تعطیل کنیم تا فقط بتوانیم از پنج تا شش مرز سرویس‌دهی کنیم. برای این کار هم خیلی تلاش کردیم، مصوبات خوبی از دولت گرفتیم. امسال حدود ۱۵۰ تا کمتر آوردیم وارد کردیم، با تولیدکنندگان داخلی هم نشستیم توافقاتی کردیم، با وزارت صمت توافقنامه‌هایی را تنظیم کنیم که بتوانیم تسهیلاتی تأمین کنیم که هم آنها فعال شوند، هم این که مجوز واردات گرفته شده؛ حدود ۱۷۰۰ دستگاه اتوبوس هم شرکت‌های حمل و نقل داخلی تقاضای واردات دادند که اینها هم به وزارت صمت اعلام شده، ارز آنها هم خوشبختانه تأمین شده است. فکر کنم بتوانیم اگر از ابتدای سال آینده قرار بر خودم گذاشتم که در سازمان یک قرارگاه نوسازی اتوبوس بگذارم و ۹ هزار اتوبوس ظرف چند سال اضافه شود تا ما به یک وضعیت خوب و ایده‌آل برسیم.
سؤال: اگر توضیحی باقی مانده به جز امکاناتی که صحبت شده، مثل پهپاد‌هایی که استفاده خواهید کرد، اگر نیاز به توضیح بیشتری دارد؟
سردار حسینی: خوشبختانه با تجهیز یک فروند پهپاد که با یک خودروی مخصوص هم این پهپاد حمل می‌شود، ما قادر به کنترل تخلفاتی شدیم که تا قبل از این، این امکان برای ما وجود نداشت. مهمترین آن؛ بحث رعایت فاصله طولی است، تمام تصادفات زنجیره‌ای در طول راه‌ها و بخش قابل توجهی از کل تصادفات در آزادراه‌ها و بزرگراه‌ها به دلیل عدم رعایت فاصله طولی است که امیدوارم با کنترل کامل این تخلف در کشور به کاهش قابل توجهی دست پیدا کنیم.
نظر شما