پخش زنده
امروز: -
رئیس سازمان فنی و حرفهای از فعالیت ۹۰۰ مرکز دولتی و غیر دولتی برای آموزش مهارتهای حرفهای در کشور خبر داد و گفت: به روزرسانی مهارتها در دستور کار این سازمان قرار گرفته است.
به گزارش خبرگزاری صدا و سیما، آقای غلامحسین محمدی رئیس سازمان فنی و حرفهای با حضور در برنامه «صف اول» به پرسش ها درباره سیر تحولی فعالیت ها و برنامه های این سازمان پاسخ داد. متن کامل این برنامه به شرح زیر است
مقدمه مجری: امشب قصد داریم در خصوص یکی از موضوعاتی که با توجه به تاثیرگذاری آن در حوزه اقتصاد در سطح کلان آن اگر بخواهیم حساب کنیم در حوزه بهره وری و حوزه علوم انسانی، بحث مهارت آفرینی و مهارت آموزی است که به اعتقاد بسیاری از کارشناسان میتواند بخش بزرگی از گرههای بازار کار کشورمان را برطرف کند. در خصوص ابعاد این موضوع و این که چقدر میتواند مهارت آفرینی در حوزه اشتغال و تولید کشورمان موثر باشد صحبت میکنیم.
سوال: برای این که مقدمهای برای بحث مان داشته باشیم قدری در خصوص تعداد مربیان، تعداد مراکز آموزشی و نمایی از سازمان آموزش فنی و حرفهای کشور بفرمایید تا بخشهای مختلف را بررسی کنیم.
محمدی: سازمان آموزش فنی و حرفهای متولی آموزشهای غیررسمی در کشور است یعنی آموزشهایی که منجر به گواهی میشود در دورههای کوتاه مدت، با دورههای آکادمیک و دانشگاهی و دورههای دبیرستان و اینها تفاوت آن این است که آنجا منجر به درجه تحصیلی و مدرک تحصیلی میشود این جا اساسا طراحی شده برای این که افراد به تناسب شغل و وظایفی که دارند در آن نظام شایستگی یایند، آموزش ببینند و وارد بازار کار شوند. زیست بومی هست با وسعت کشور ما که فکر میکنم در منطقه خاورمیانه و شمال آفریقا کم نظیر است، ۷۰۰ مرکز دولتی، بیش از ۲۰ هزار آموزشگاه خصوصی و ۱۲ هزار همکار داریم، این ۷۰۰ تا مرکز ۱۲ میلیون متر مربع فضا است و ۴۳۰۰ کارگاه و یک زیست بوم کامل را شکل داده که منشا خدمات بسیاری هم بوده در ۵۰ سال گذشته در صنایع مختلف، خدمات، کشاورزی و هنر مشغول به فعالیت هستیم، در دنیا چنین سازمانهایی سازمانهای واسط بین کارجویان و فرصتهای شغلی هستند، در حقیقت فردی که میخواهد در شغلی مستقر شود ابتدا سنجش صلاحیت میشود مشخص میشود چه مهارتهایی و چه شایستگیهایی دارد اگر شایستگیهای او به تناسب آن فرصت شغلی نباشد قاعدتا وارد چرخه آموزش میشود و متناسب با آن تربیت میشود و آموزش میبیند.
سوال: مرکز خصوصی هم دارید؟
محمدی: ۲۰ هزار آموزشگاه خصوصی داریم.
سوال: تفاوت اینها را بفرمایید
محمدی: در سال ۱۴۰۳ اساسنامه سازمان را در مجلس شورای اسلامی تصویب کردیم این فرصت را داده که مراکز هیئت امنایی شود، دلیل اصلی آن این است که اساسا آموزش فنی و حرفهای آموزش تقاضا محور است شما باید با صنایع، با خدمات کار کنید ببینید آنها چه نیازهایی و چه هرم شغلی احتیاج دارند و به تناسب آن آموزش بدهید و لذا مراکز هیئت امنایی هم به رسمیت شناخته شده و ما امسال داریم به سمت این میرویم که خیلی از مراکزمان را خصوصی سازی کنیم هیئت امنایی کنیم.
سوال: یکی از انتقادات همین بود که چرا این قدر دولتی یعنی تعادل آن را اگر بخواهیم به دولتی و خصوصی حساب کنیم، صفر است.
محمدی: باید برویم به سمت مراکز عمومی – خصوصی، البته آموزشگاههای خصوصی بسیار خوبی در ایران داریم که آنها خودشان زیرساخت را توسعه دادند، اما ما اخیرا در اتاق بازرگانی ایران با حضور آقای دکتر میدری وزیر کار و رئیس محترم اتاق ایران دوشنبه از ۱۳۰ فرصت مشارکت عمومی – خصوصی در سازمان رونمایی کردیم یعنی از این ۷۰۰ مرکز ۱۳۰ تا از آنرا مشارکت عمومی – خصوصی گذاشتیم.
سوال: که واگذار کنید؟
محمدی: واگذار نیست مشارکت، یعنی شرکت ها، فعالین اقتصادی میتوانند به تناسب نیازهایشان که مراکز که زیرساختی است که دولت توسعه داده، مستقر شوند، حین کار آموزش و حین خدمت و حین تولید آموزش دهند. این آموزشها آموزش تقاضا محوری است که مطمئنا موثر خواهد بود و شاهد اتفاقات خوبی خواهیم بود.
سوال: بحثی که ساختار سازمان فنی حرفهای زیادی منبسط شده، متراکم شده، تورم دارد و الان بیشتر آن بودجه ما دارد هزینه حقوق و دستمزد میشود، این درست است؟
محمدی: اساسا سازمان آموزش فنی و حرفهای زمانی زیرساختهای آن توسعه پیدا کرده که دولت بودجه هایش این قدر انقباضی نبوده شاید از ۲۰ سال گذشته ما باید به این فکر میکردیم که چگونه در مشارکت با بخشهای مختلف اقتصادی کشور با صنایع، با بخش خصوصی بتوانیم این زیرساخت را توسعه دهیم، تقاضا محورش کنیم، مقداری دیر این اقدام انجام شده، اما ما با سرعت بالایی که داریم این کار را انجام میدهیم، داریم کنسرسیومهای مهارت را در کشور شکل میدهیم این کنسرسیوم مهارت عملا همنشینی سمت عرضه و تقاضا است مثلا در استان کرمان ۴۶ شرکت کرمانی را عضو کنسرسیوم کردیم آنها تقاضاهای شغلی شان را ارائه میکنند به مجموعه شورای مهارت استان که در مشارکت با اجزای زیست بوم شکل گرفته، آمایش آموزشی و مهارتی شکل گرفته میشود از هزینههای دوباره هم جلوگیری میشود، مثلا شما کار در ارتفاع را احتیاج دارید در یک کارگاهی تجهیز میشود، همه صنایع استان آموزش هایشان را در آن حوزه میتوانند انجام دهند و این کنسرسیومها آن موضوع خصوصی سازی و افزایش نیازهای نوسازی ما را هم میتوانند پاسخ بدهند در زمان.
سوال: بالاخره زمانی سازمان فنی و حرفهای داشته کار میکرده و بعد به مرور زمان فناوری پیشرفت کرده و جلو آمده و الان با توجه به نیاز بازار، یکی از انتقاداتی که به سازمان وارد بود که رشتههایی که دارد تدریس میشود متناسب با آن نیاز بازار نیست که این هم با این رویکردی که شما پیش گرفتید، انشاالله حل خواهد شد، اما اجازه دهید یک قدم جلوتر برویم، ما الان یک مسئلهای که در تولید کشورمان داریم بحث زنجیره تولید است، زنجیره تولید خیلی جاها به دلیل نبود ساختار یا عدم تحقیق، پیگیری یا منابع مالی، این زنجیره تولید کامل نمیشود، بعضی مواقع این زنجیره تولید به دلیل نداشتن نیروی انسانی متخصص است که کامل نمیشود، آیا میشود که سازمان فنی حرفهای در قالب یک پیشنهاد، یک قدم جلوتر برود، زنجیره تامین را آن حلقههای اتصال را شناسایی بکند، برای آنجاها نیروی متخصص آموزش بدهد؟ نظر شما چیست؟
محمدی: در تایید صحبت شما یک دادهای داریم که در زمستان و پاییز امسال در پژوهشی که اتاق بازرگانی انجام داده، کمبود نیروی کار ماهر جزء ۵ تا مسئله کسب و کارهای کشور ما است، در اقتصاد دیجیتال جزء ۲ تا مسئله کسب و کارها است، در دنیا تا سال ۲۰۲۷ یکصد و هفتاد میلیون شغل ایجاد میشود ۹۰ میلیون شغل حذف میشود و جالب است بگویم که اگر کسی میخواهد شغل خودش را نگه دارد از هر ۱۰ نفر باید ۶ نفر ارتقاء مهارت پیدا کنند، اینها همه موید این است که شما باید برای زنجیره تولید یک برنامه ریزی متمایز با محوریت اشتغال و نیروی کار انجام دهید.
سوال: در همکاری و هم افزایی شما و بخش تولید؟
محمدی: بله، من خیلی جاها این را میگویم، اگر امروز مشکل بخش عمدهای از کسب و کارهای ما ناترازی انرژی است و بخاطر کمبود انرژی بعضا تولیدشان دچار وقفه میشود اگر که با دقت سرمایه گذاری نکنند بخاطر نیروی کار ماهر دچار این مشکل خواهند شد کما این که بعضی هایشان این مشکل را دارند، چندین عامل هم است، یعنی یک بحث آن حقوق و دستمزد است و موارد مرتبط با آن جبران خدمت است ولی یک بخش عمده آن نیروی کار ماهر است، در مشارکت با صنایع و خدمات این مسئلهای که شما گفتید را در دستور کار جدی قرار دادیم یعنی بنا به آمایش سرزمین و سند توسعه صنعتی کشور که در حال تدوین است البته نمونههایی از آن تدوین شده، بر اساس آمایشهای ملی و پژوهشهایی که کردیم تقریبا مشخص است که چه خوشههایی را باید در این ۴ تا خوشه صنعت، خدمات، کشاورزی و هنر در استانها تقویت کنیم، مثلا بنده همین پایان هفته گلستان بودم در صنایع دامپروری، کشاورزی، صنایع دستی و گردشگری زیرساختهای خوبی آنجا برقرار است مزیتهای خوبی است که ما هم باید به آن سمت برویم. در استان دیگر با نوع دیگر و این را داریم برنامه ریزی میکنیم، هم ظرفیتهای آن باید توسعه پیدا کند و هم این ظرفیتها باید مشارکت محور انجام شود، تقاضا محور بشود، چون استفاده کننده از نیروی کار فرصت نهایی اش برای کسب و کارها است و ما برای آنها داریم این کار را انجام میدهیم و رویکرد جدید ما هم در سازمان این است، تلاش داریم میکنیم که انشالله چنین مسیری را با قدرت جلو برویم.
سوال: راجع به استانها صحبت کردید، یک مقدار راجع به خود ساختار سازمان، آیا درست است که هنوز یک اساسنامه همه جانبهای در سازمان وجود ندارد؟
محمدی: نه، الحمدالله بعد از ۵۰ سال، اسفند ۱۴۰۲ مصوب شد.
سوال: با توجه به نیاز امروز؟
محمدی: بله، مهمترین بخشی که در سالیان گذشته مغفول بوده، موضوع صلاحیت حرفهای در ایران است که در اساسنامه به این هم توجه شده، قانونی هم داریم که مصوب سال ۹۶ است تشکیل شورای عالی نظام تربیت فنی و حرفهای کشور، بد نیست یک دو سه دقیقه راجع به این قانون صحبت کنم و اثربخشی آن و نقش سازمان فنی و حرفهای، ما وقتی راجع به صلاحیت حرفهای صحبت میکنیم یعنی افراد بنا به آموزشهایی که دیدند و گواهی نامههایی که دارند، شایستگی را کسب کردند که میتوانند در طبقات شغلی قرار بگیرند، مثلا فردی نگهبان است، این نگهبان بنا به صلاحیت، دانش و تجربهای که دارد میتواند نگهبان نوع یک باشد یا نوع ۵ یا مثلاً نگهبان نوع یک میتواند از یک برج ۱۰۰ طبقه هم حفاظت کند، نگهبان نوع ۵ صرفاً میتواند در یک ویلا باشد. در کشورهای دنیا بیش از ۴۰ یا ۵۰ رسته وجود دارد که نظامات صنفی در آنها شکل گرفته، مثلاً از تأسیسات ساختمان بگیرید، نظام رایانهای تا نظام آرایشگری، نگهبانی و امثال آن. این به شدت در پویایی فضای اشتغال کشور، آموزش و بهرهوری یک مقدار مؤثر است و ما را از مدرکگرایی هم دور میکند. الان میبینید اگر کسی را میخواهند استخدام کنند صرفاً بنا به مدرک تحصیلی او استخدام میکنند، یا اگر کسی میخواهد ارتقاء شغلی پیدا کند، بنا به مدرک تحصیلیاش ارتقاء پیدا میکند. در صورتی که اگر ما یک نظام صلاحیت حرفهای داشته باشیم، بنا به این که فرد چه آموزشی دیده، در چه مکانی و در چه زمانی، مهم نیست. ارزیابی میشود، شایستگی او مشخص میشود و آن زمان میتواند در نظام شایستگی و صلاحیت حرفهای قرار بگیرد و از تأمین اجتماعی و بیمه استفاده کند. کیفیت آموزش هم تضمین میشود. مردم اگر کسی را راه میدهند مثلاً در خانهشان تعمیرات و تأسیسات انجام دهد، میفهمند که آیا ایشان صلاحیت کافی دارد یا ندارد. توضیح دادم برای این که بدانید خلأ کلیدی نظام آموزش فنی و حرفهای در ایران کجاست؟ خلأ آن در شکلگیری نظامات سنجش صلاحیت حرفهای است که الحمدالله اساسنامه سازمان و قانون نظام عالی تربیت فنی و حرفهای این را تأکید کردند و مقرر شده که ما مراکز سنجش صلاحیت را در کشور شکل دهیم که کار این مراکز؛ پایش صلاحیتها در همه رشتهها و اصناف است.
سؤال: اساسنامه را مطرح کردم به ۲ دلیل مطرح کردم؛ بالأخره بعد از سالها این اتفاق سال ۱۴۰۲ افتاد، اما نکته ما این است که آیا در این اساسنامه، همسان بودن نیاز بازار با رشتهها و این طور موارد هم در داخل اساسنامه دیده شده و متناسب با نیاز روز انعطاف دارد که بتواند دوباره اصلاح شود؟
محمدی: بله، اختیاراتی را دادند به سازمان که به نظرم کمنظیر است. اختیار اصلی همین است که بتواند قواعد تنظیمگری را خودش بیاید تصمیم بگیرد و بنویسد. مثلاً در همین حوزه هیأت امناها، تشکیل مراکز خصوصی؛ رشتهها را مشخص کند بنا به نیاز بازار کار. مثلاً به عنوان نمونه اکنون در برنامه هفتم پیشرفت؛ مصوب شده که ۵۰۰ هزار نیروی ماهر در حوزه اقتصاد دیجیتال تربیت کنیم. با توجه به این زیرساختی که در کشور داریم، میتوانیم بخش عمدهای از زیرساخت را برای چنین کاری تجهیز کنیم که اخیراً با وزارت ارتباطات و معاونت علمی به توافق رسیدیم. شاید همین هفته توافق را امضا کنیم که مثلاً بخشی از زیرساختمان را به این سمت ببریم و تجهیز کنیم. اختیارات کافی وجود دارد، اما بالأخره در یک شرایط انقباضی از لحاظ بودجه هستیم. دولت منابع محدودی دارد، راه حل این که بخش عمدهای از این کار انجام شود که بتوانیم از منابع صنایع در کشور استفاده کنیم که الزام دارد اتفاقاً آنها این کار را کنند؛ سرمایهگذاری کنند.
سؤال: به نفع خودشان است؟
محمدی: طبق پژوهشهایی که انجام دادیم و در دنیا هم این اتفاق میافتد، بیش از ۹۰ درصد آموزشها و سرمایهگذاری که در آموزشها برای ۱۰ سال آینده باید انجام شود، توسط کارفرماها است و ۱۰ درصد آن؛ نیروی کار ماهر از مؤسسات آموزشی بیرون میآید، یعنی از طریق مدلهای مِنتورینگ یا استاد - شاگردی، کارآموزی در محیط کارفرمایی، کارآموزی حین تولید و خدمت؛ امثال اینها روشهایی است که شما میتوانید از آن نیروی کار ماهر را شناسایی کنی و این ظرفیتها را افزایش دهی، لذا این مشارکتها به نظر من، کلیدیترین بخش است که باید رخ دهد.
سؤال: نکتهای که شاید با همه این اقدامات خوب به نظرم نیاز است به آن توجه شود؛ آن جایگاه و اعتبار گواهینامههای سازمان فنی و حرفهای است، آن هم به ۲ دلیل؛ حالا برخی موقعها در استخدام هنوز مدرکهای دانشگاهی را میپذیرند، برخی خانوادهها میگویند نه، برو مدرک دانشگاه بگیر، برای این چه فکری باید کرد؟
محمدی: دو تا سه اقدام کلیدی باید انجام شود؛ اولین آن که اصلاً موضوع فرهنگی است. خدا را شکر در کشور ما الان خیلی از خانوادهها قانع شدند که فرزندانشان در حوزه مهارتی کار کنند. من امروز صبح در اختتامیه المپیاد مهارتی دانشآموزی در بندرعباس شرکت کردم، از ۲۵ استان؛ ۸۵ رقابتکننده که منتخب بودند، آمده بودند در رشتههای فناوری اطلاعات. خیلی از خانوادهها به این نتیجه رسیدند که فرزندانشان باید مجهز شوند به مهارتی که آن عملاً دانایی را به توانایی تبدیل میکند و صرفاً آموزش و درس نظری نیست. این نیاز دارد که در نهادهای تبلیغاتی مثل صدا و سیما در آموزش و امثال آن، این کار را انجام دهیم. آقای رئیس جمهور خیلی تأکید دارند، شما فکر میکنم شنیدید بحث آموزش را انجام میدهند، روی بخش مهارت هم تأکید میکنند. موضوع دوم این است که بتوانیم همان نظام صلاحیت حرفهای که چندان به مدارک توجه نمیکند، بلکه به داشتههای افراد و ارزشیابی که از آنها انجام میدهد توجه میکند، آن را در کشور بیاییم و مستقر کنیم و سومین بخش آن هم این است که کیفیت مدارک و گواهیها و آموزشها را بالا ببریم. کیفیت بخشی به آموزش، یک مسأله چندجانبه است؛ هم موضوعات ماهوی دارد و هم شکلی. از لحاظ شکلی بالأخره نوسازی تجهیزات، به روز بودن اماکن آموزشی، اهمیت دارد که اقداماتی را شروع کردیم که انشاءالله بتوانیم از طریق همین مشارکتها تکمیل کنیم و ماهیت آن هم؛ تربیت مربیان قدر و ارتباط با آموزشها در دنیاست. اخیراً در آبان و آذر ماه امسال توانستیم یک سرمایه هفت و نیم میلیون دلاری از خارج کشور برای نوسازی آموزشها در مرکز تربیت مربی خود جذب کنیم. در این شرایط کشور برای ما خیلی حیاتی بود و بیش از ۵۰ نفر از مربیهایمان را در ۵ کشور دنیا برای آموزشها و روشهای آموزشی اعزام میکنیم. اینها باعث میشود که ما به روز بمانیم، ضمن این که ما یک کار بزرگ را آغاز کردیم در سال ۱۴۰۴ که به مربیان صنعت با مشارکت صنایع، کارتهای مربیگری میدهیم، آنها را ارزیابی میکنیم و از آنها میخواهیم که به ما در آموزشها کمک کنند. این حتماً در کیفیتبخشی است.
سؤال: همه اینها کمک میکند که مدارک فنی و حرفهای؛ اعتبار لازم و یک سری مشوقها مثل کسب تحصیلات بیاید کنار آن، دیگر خیلی کمک میکند، چون آینده خوبی را برای طرف میگذارد. اگر خاطرتان باشد، جلسه قبل که خدمت شما بودیم، بحث یکی از مسائلی که در فضای مجازی زیاد مطرح میشد؛ بحث مدرک فروشی و برخی سودجویانی که در این حوزه کار میکنند و شما هم اشاره کردید که باید به صورت جدی ورود کرد. اقدامی انجام شده؟
محمدی: بله، دو بخش دارد این بحث؛ یکی جعل مدارک است که جعل را که هر کسی میتواند انجام دهد، گذرنامه و شناسنامه را هم جعل میکنند، این نیاز به تبلیغات دارد و هوشمندی مردم که بدانند چطور اصالت یک مدرک را سنجش کنند. من اینجا هم عرض میکنم؛ ما تنها یک سایت و پرتال داریم؛ همه باید دقت کنند که وقتی وارد میشوند مطمئن شوند که این tvto.ir است. از آن محل باید مدارکشان را با کیو آر کد اسکن کنند یا بزنند که بتوانند که استعلام کنند. مورد دوم این است که بعضیها میآیند سوء استفاده میکنند از عناوین مختلف؛ مثلاً میگویند گواهی شرکت در دوره؛ این گواهی شرکت در دوره با گواهی فنی و حرفهای؛ دو تا است که البته صدور آن هم غیرقانونی است. ما از طریق پلیس امنیت و فتا من جلسهای داشتم با فرمانده نیروی انتظامی؛ آقای رادان در همین خصوص. روی جعل مدارک ما پلتفرمهای مختلف الان مکاتبه کردیم. در بعضی از این پلتفرمها آگهی داده میشود نه تنها مدارک ما، مدارک دانشگاهی و هر چیز دیگری انجام میدهند. ما از طریق نهادهای مختلف امنیتی کشور، اقدامات جدی را شروع کردیم. طبق قانون اساسنامه ما، جعل مدارک؛ جرم است، از طریق قوه قضائیه فعالیتی را شروع کردیم. از طریق پلیس اماکن جلساتی داشتیم، فعالیتی را شروع کردیم که آموزشگاههای غیرمجاز را شناسایی کنیم و یک کار بزرگ را هم انجام میدهیم. اول این که کل آموزشگاهها را طی یک فراخوانی این ماه و ماه آینده شناسایی میکنیم، آنهایی که فعال هستند را تقویت میکنیم، آنهایی که در سال کمترین آموزش را داشتند یک نرخی را مشخص میکنیم، قطعاً تعلیق خواهیم کرد و تعلیق آنها باعث میشود که مدارک آموزشی و آموزشگاهها از کیفیت بیشتری برخوردار شود.
سؤال: همکاران من هم تقاضا دارند که اگر شما مساعدت کنید، با همکاران و بازرسین شما در کف میدان حضور پیدا کنند؟ برای این موضوع؛ چون طبیعتاً به اعتبار مدارک؛ بسیار کمک میکند؟
محمدی: حتماً این کار را خواهیم کرد.
سؤال: در قالب جمع بندی؛ طبق برنامه هفتم سهم آموزشهای فنی و حرفهای در کشور باید به ۵۰ درصد افزایش پیدا کند، الان یک سال از برنامه هفتم هم گذشت، آیا آن ۱۰ درصد محقق شده یا نه و کلاً برنامه چیست؟
محمدی: آن برای بحث هنرستانها و متوسطه دوم است، برای این که بتوانیم این کار را با قدرت بیشتری جلو ببریم، ذیل طرحی به نام همنوا با وزارت آموزش و پرورش توافق کردیم که هر مرکز آموزش فنی و حرفهای، معین چندین هنرستان شود.
سؤال: که نظارت داشته باشند؟
محمدی: که بتوانند تجهیزات خود را به اشتراک بگذارند. خیلی از هنرستانهای ما تجهیزات کافی ندارند، ولی مراکز ما دارند. مثلاً ما یک مرکز آموزشی در دیّر داریم، ۳ هنرستان را پوشش میدهد، این کار را ما انشاءالله، امروز هم اتفاقاً من با معاون متوسطه و وزیر آموزش و پرورش جلسهای داشتم. توافق کردیم که سال آینده ۱۰۰ مرکز آموزشی بشوند معین حداقل ۷۰۰ هنرستان. با این کار؛ شما بخش بزرگی از دانشآموزان را تحت پوشش میتوانید قرار دهید. اینها منابع ملی است و قرار است در اختیار همه قرار بگیرد. انشاءالله بتوانیم با این کار، عدالت آموزشی را به صورت فراگیر داشته باشیم.