ظریف : ایرانیان، هرگز دستور و اجبار را نمی پذیرند

وی در ادامه از ظریف  چنین سوال کرد : آقای وزیر سئوالی که ذهن بسیاری را با خود درگیر کرده، آن است که به رغم توافق هسته ای ایران با گروه پنج بعلاوه یک، اساسا می توان به این توافق اعتماد کرد یا خیر؟ 

ظریف در پاسخ گفت: من هم به وجود مشکل اعتماد سازی معترفم اما این مشکل، دو طرفه است. وی با بیان آنکه مردم ایران به غرب اعتماد ندارند، گفت: غرب به گونه غیرمنصفانه با ایران رفتار کرده است. مشاهده این رفتار در خصوص دستیابی ایران به فناوری های صلح آمیز هسته ای بارز است. افزون بر این، غرب به صدام امکان داد تا به ایران حمله کند. در طول این سالها وقایع تاریخی قابل ذکر مشابهی رخ داده است که از وجود یک فضای بی اعتمادی حکایت داشته است. اما با اینحال (با برگزاری انتخابات جدید ریاست جمهوری در ایران) فرصتی مغتنم در اختیار ایرانیها قرار داد، تا راهی را برگزینند که هم مشارکت سازنده و هم میانه روی را با هم  به پیش ببرند. این یک فرصت منحصر بفرد است که باید از آن استفاده کرد. البته به نظرم (نه تنها ملت ایران بلکه) همه طرفها باید از فرصت بوجود آمده برای اعتمادسازی استفاده کنند. من می دانم که برخی کشورهای غربی شاید بخواهند برداشتهای دیگری را از این فرصت داشته باشند. اما باید بدانیم که با همان برداشتها است که بی اعتمادی نیز بوجود می آید؛ و حال آنکه، مساله، فرق می کند و تاریخ و حوادثی که ما آنها را تجربه کرده ایم، متفاوتند. ظریف با یادآوری آنکه ایران سالها است از فناوری صلح آمیز هسته ای بهره مند است و راکتور تحقیقاتی تهران، نمونه خوبی از این مدعا است، اظهار داشت: این راکتور را سالها پیش آمریکایی ها در تهران ساختند. این طرح، یک طرح اتمی صلح آمیز در دوران رئیس جمهور آیزنهاور بود. اما متاسفانه، میله های سوختی این راکتور به ایران تحویل داده نشد و این درحالی بود که ایران به این میله ها نیاز داشت و بناچار باید از مجاری و کانالهای مختلف به تهیه و تامین آن اقدام می کرد و این کار، شایسته و سزاوار (ما) نبود. این بود که تنها برای تامین میله های سوختی راکتور تحقیقاتی تهران تصمیم گرفتیم که به خودمان اعتماد کنیم و این بخشی از تاریخ ما است که غرب، برداشتی دیگر از آن دارد. ما می توانستیم این میله ها را در خارج از ایران، ارزان تهیه کنیم. اما نوبت که به خرید ما می رسید از فروش این میله ها برای ایران خبری نبود. به همین خاطر است که می گویم این فرصت می تواند فرصتی برای غرب و ایران باشد که یک اصول اعتمادسازی مشترک را ترسیم  کنند. 

مجری در ادامه سوال کرد :  فکر نمی کنید بخشی از این بی اعتمادی غرب به ایران در گذشته بدان سبب است که غرب اغلب چنین دریافتی را داشته است که ایران واقعا در برنامه هایش، شفاف نبوده و اطلاعات نمی داده و بعنوان مثال بیش از نیازش به غنی سازی اورانیوم مبادرت داشته است؟ 

ظریف پاسخ داد: باز هم برداشتهای متفاوتی از آنچه که تاکنون اتفاق افتاده اند، وجود دارد. شما اعتقاد دارید که ایران، ملاحظه کار بوده و شفاف و صادق نبوده است؛ در صورتی که ما شفاف بوده ایم. 

وزیر امور خارجه ایران سپس با اعلام اینکه ما حتی یک گرم اورانیوم از اروپا خریداری نکرده ایم، ابراز داشت: در شرایطی که ما یک راکتور تحقیقاتی بدون میله سوختی داشتیم، طبیعی بود که ما با مشکل مواجه می شدیم. شما با یک کشور جدید، برخورد نکرده اید بلکه ناظر بر ملتی هستید که دولت و ملتش، وجهه بین المللی و برای هزاران سال تاریخ و قدمت دارد. امپراتوری ها و قدرتهای بزرگ از منظر ما عمری کوتاه دارند. تاریخ ما نشان می دهد که خیلی سخت است که به ایرانیها دستور داد و آنها را به انجام کاری واداشت. ما نمی توانیم بپذیریم که کسی به ما دستور دهد. وقتی کسی به ما می گوید شما اجازه در اختیار گرفتن میله های سوختی یا فناوری اتمی را ندارید، ما نمی توانیم این را بپذیریم. ما فرآیندهای سخت و متفاوتی را پشت سر گذاشته ایم و به همین خاطر تلاش کردیم که خودمان به این فناوری دست یابیم. ما توانستیم در کشور خود این فناوری را برای خود توسعه دهیم. طبیعی بود که این تلاشها به لحاظ اقتصادی، مقرون به صرفه نبود. با اینحال با این تلاشها توانستیم منابع تامین انرژی خود را متنوع کنیم. این فضا در نهایت از سوی دیگران، مورد پذیرش قرار گرفت. وقتی به آینده می نگریم و می خواهیم گذشته را نقادی کنیم باید بکوشید تا مسائل دیگر را نیز در نظر بگیریم.  

توسن در ادامه  مدعی شد سئوال اصلی در حال حاضر آن است که آیا اساسا ایران بدنبال ساخت بمب اتمی است. اینکه ایران می خواهد اورانیوم با خلوص بیست درصد غنی سازی کند . هدف شما از رسیدن به این ظرفیتها چیست؟ 

محمدجواد ظریف در پاسخ گفت: نه، این، درست نیست. اگر ما اورانیوم بیست درصد را غنی سازی کرده ایم برای تحقیقات مرتبط با راکتور تحقیقاتی تهران اینکار را کرده ایم؛ منظورم همان راکتوری است که سالها پیش آمریکایی ها آنرا برایمان ساختند. این راکتور برای غنی سازی با خلوص بالا نیز کاربرد دارد. آمریکایی ها بعد از انقلاب در این راکتور تغییراتی دادند که  بتواند در دو خلوص متوسط و اندک به غنی سازی اورانیوم بپردازد. با اینحال آنها از دسترسی ما به این فناوری صرفنظر کردند. اما در اوائل سال دو هزار میلادی ما به این فناوری دست یافتیم و خوب یا بد، هر چه بود خودمان انجام دادیم. 

ظریف در بخش دیگری از این گفتگو با شبکه فونیکس آلمان علت تولید تقریبا دویست کیلوگرم اورانیوم بیست درصد غنی شده را در واکنش به اعمال تحریمهای غرب علیه ایران دانست و گفت: ضرورت داشت تا ایران، شرایطی را کسب کند تا در میز مذاکره بتواند با قدرت بر لغو تحریمها تاکید کند . در واقع این اقدام در نتیجه تحریمهای زیادی بود که غرب علیه ایران اعمال کرده بود. بر اثر تحریمهای ضد ایرانی ما نیز در مقابل، شمار سانتریفیوژهای خود را افزایش دادیم و به این شکل، موازنه ای را میان تولید اورانیوم غنی شده و تحریمهای بیشتر بوجود آوردیم. وقتی نخستین تحریمها علیه ایران اعمال شدند ما کمتر از دویست دستگاه سانتریفیوژ در ایران داشتیم که اورانیوم، غنی سازی می کردند اما اکنون پس از گذشت هشت سال، بیش از نوزده هزار دستگاه سانتریفیوژ فعال در اختیار داریم. 

ظریف افزود: تحریمها ناهماهنگی هایی را برای ما به بار آوردند. مشکل ما تنها تامین دارو و وسائل پزشکی نبود بلکه در عرصه تجارت خارجی نیز برای ما مشکل ایجاد شده است. اعتبارات اسنادی (ال سی) دیگر نزد بانکهای ایرانی گشایش نمی شوند. این چالشها همه تحت تاثیر تحریمهای آمریکا و همچنین اتحادیه اروپا بوجود آمده است. حتی بانکهای اروپایی نیز از اینکه بتوانیم برای خرید دارو و محصولات پزشکی بیماران ایرانی، اعتبار اسنادی گشایش کنیم، جلوگیری می کنند. این، تصویری است که حال حاضر ما و همینطور چندین ماه گذشته ما را نشان می دهد. اما اکنون ما به مذاکرات ایران با گروه پنج بعلاوه یک و نیز نتایج اولیه مذاکرات ژنو امیدواریم. چون ما می خواهیم به این وضع پایان دهیم و امید را جایگزین موقعیت های نامطلوب و دور باطلهای قبلی کنیم تا به این وسیله بتوانیم به یکدیگر کمک کنیم و به راه حل دست یابیم. 

مجری در ادامه با اشاره به اینکه احتمالا برخی استدلالات شما برای دستیابی به راه حلی پایدار در نشست بعدی گروه پنج بعلاوه یک و ایران در فوریه جاری، مورد بررسی قرار خواهد گرفت، پرسید: شما در گفته هایتان  از وجود  فضای بی اعتمادی میان دو طرف سخن گفتید. به نظر شما ایران تا چه میزان در بازیابی این اعتماد تلاش خواهد کرد و متقابلا شما نیز از آمریکایی ها و سایر طرفها چه انتظاری دارید؟ 

دکترظریف با بیان اینکه ما یک نقشه راه را برای ادامه مذاکرات پیشنهاد داده ایم، گفت: گام نخست این نقشه راه، همان برنامه عمل مشترکی بود که در ژنو در موردش به توافق رسیدیم؛ توافقی که البته برای تمام طرفهای مذاکره از اهمیت برخوردار بود. همه به انجام اقداماتی متعهد شده اند تا نتایج آن مذاکراتی که با هم داشتیم، خود را نشان دهند. 

توسن در ادامه درمورد مهمترین دستاوردهای توافقنامه هسته ای ایران در ژنو پرسید .وزیر امور خارجه ایران گفت: ما توافق کردیم که غنی سازی بیست درصد را متوقف کنیم اما نه اینکه غنی سازی پنج درصد را به حال تعلیق درآوریم بلکه بیش از پنج درصد را غنی سازی نکنیم. ما همچنین اعلام کردیم که در طول اجرای توافقنامه موقت، اقدام به ساخت و تکمیل مجموعه های هسته ای خود نخواهیم کرد. ما متعهد به شفاف سازی مشخص و انجام اقدامات جدید هستیم تا آژانس بین المللی انرژی اتمی نیز بتواند به کارهای خود در مورد ایران برسد. از منظر ما همه این اقدامات، قابل راستی آزمایی هستند و اکنون این راستی آزمایی انجام شده است. ما بخش مربوط به تعهدات خود را انجام داده ایم و این نکته با اهمیتی است و حالا اروپایی ها و آمریکایی ها باید سهمشان را در خصوص تسهیل تجارت خارجی (ایران با سایر کشورها) و نیز کاهش تحریمها انجام دهند. برخی از این اقدامات از سوی اتحادیه اروپا انجام شده اند. آمریکایی ها نیز در این مسیر به بانکهای خود دستور داده اند که در مورد تجارت خارجی با ایران محدودیت بیشتری اعمال نکنند. آنچه در این مهم است اینکه این تصمیمات و تعهدات اجرایی شدند و به نظر من این اقدامات در قالب یک فرآیند شکل می گیرند و این فرآیند در نهایت می تواند به اعتمادسازی منجر شود. ما در هیجدهم فوریه می خواهیم در مذاکرات خود در وین در مورد یک راه حل نهایی گفتگو کنیم. این مذاکرات البته از یکطرف، مذاکرات سخت و دشواری خواهند بود اما از طرف دیگر می توانند گفتگوهای سهل و آسانی باشند. چون اگر قرار است که اطمینان داده شود که برنامه اتمی ایران برای همیشه، صلح آمیز باقی بماند، این هدف ما است و این اطمینان دهی برای ما کار ساده ای است. 

وزیر خارجه ایران  با اشاره به اینکه اگر این هدف، یک هدف مشترک است، در آنصورت ما به سمت دستیابی به یک راه حل پیش خواهیم رفت ، افزود: چون اگر مذاکرات، دقیق نشویم و باز عمل کنیم برای یک سئوال، پاسخهای بسیار متفاوتی را خواهیم داشت در این صورت دیگر از یک راه حل منحصر به فرد خبری نخواهد بود. 

المار توسن در اینحال گفت: اگر بخواهیم بیشتر وارد جزئیات این توافق شویم آیا این مساله صحت دارد که ایران قرار است شمار دستگاههای سانتریفیوژ خود را به چهار هزار دستگاه کاهش دهد؟ وزیر امور خارجه ایران در پاسخ با بیان آنکه من در اینجا بعنوان یک مذاکره کننده ایران حاضر نشده ام و از این گذشته من در تلویزیون نیز مذاکره نمی کنم، گفت: ما حاضریم در مورد نگرانی ها صحبت کنیم. اما این بدان معنا نیست که برنامه فعلی (اتمی خود) را کاهش دهیم. ما نیز برخی خط قرمزها برای خود داریم که برای ما بسیار مهمند. البته باید نگرانی ها را نیز جدی گرفت. ما وقتی در مورد این دغدغه ها صحبت می کنیم، گزینه های متفاوتی به بحث گذاشته می شوند و این همان چیزی است که من در ابتدای این گفتگو نیز به شما اشاره کردم. اینطور نباید باشد که ردیفی از پاسخها برای سئوالات و مسائل دشوار وجود داشته باشد. با توجه به رویکردها و برداشتهای متفاوتی که از مسائل فی ما بین دو طرف وجود دارد باید کنار هم بنشینیم و در مورد گزینه ها و شرایط مختلف تحقیق و بررسی کنیم. 

توسن در اینجا گفت: من منظور شما را فهمیدم. شما در اظهارات خود تاکید کردید که ایران، ظرفیت غنی سازی اورانیوم خود را از بین نخواهد برد. چون برای خود، خط قرمزهایی دارد. منظور شما این است که از ظرفیت هسته ای خود  حفاظت خواهید کرد. درست است؟ 

ظریف ابراز داشت: خیر. من چنین چیزی نگفتم. من گفتم که توافق اخیر ما یک توافق موقتی است. در حال حاضر ما در مرحله اعتمادسازی بسر می بریم. چون چنانچه بطور مثال آمریکایی ها و اروپایی ها تحریمهای بیشتری را اعمال کنند ما نیز غنی سازی بیش از بیست درصد را در دستور کار خود قرار خواهیم داد. به این، خط قرمز نمی گویند. این درست مثل یک بازی می ماند که در یک استادیوم جریان دارد. یعنی دو طرف می خواهند اطمینان دهند که ناسازگاری و فقدان تفاهم وجود ندارد. اما چنانچه بی اعتمادی میان دو طرف وجود داشته باشد، طرفین باید تلاش کنند مکانیزم هایی را بکارگیری کنند تا به نقض توافق منجر نشود. موضع ما همین است و این بدترین حالتی است که می تواند در این سناریو اتفاق افتد. ما باید راه حلی را جستجو کنیم که این موقعیت موقتی را به یک وضعیت پایدار و طولانی مدت تبدیل کنیم. در توافق نهایی و حتی طبق برنامه اقدام مشترک ژنو، ایران برنامه اتمی خود را حفظ می کند. در واقع برنامه اتمی ایران همانند برنامه های مشابه در سایر کشورها و آمریکا پذیرفته می شود. پیش فرض ما نیز همین است. اگر ما بتوانیم این توافق را نهایی کنیم، برنامه اتمی ایران نیز همانند سایر کشورها در وضعیت طبیعی و عادی خود ادامه خواهد یافت. ما می خواهیم که به این مرحله برسیم. البته ما زمان زیادی هم برای این منظور در اختیار نداریم و باید ظرف شش ماه آینده به این هدف دست یابیم. ظریف با تاکید مجدد بر اینکه دو طرف باید اعتماد ایجاد کنند، افزود: اگر هر طرف به تعهدات خویش عمل نکند، توافقی نیز بدست نخواهد آمد. 

وزیر امور خارجه ایران در واکنش به این سئوال که نقض احتمالی تعهدات ایران با توجه به تحریمهایی که هم اکنون برای ایران در حال اجرا است چه مشکلاتی را برای مردم ایران به وجود خواهد آورد، چنین پاسخ داد : شما در تهران و شهرهای بزرگ ایران، تحریمی نمی بینید. در واقع تاثیر چنین تحریمهایی در ایران (آنطور که تبلیغ می شود) مشهود نیست. البته ما بهای این تحریمها را پرداخت کرده ایم. ما یک کشور افتخارآفرین هستیم. ما تلاش کرده ایم تا از این تحریمها صرفنظر کنیم و حتی آنها را دور بزنیم. خیلی از کارشناسان هستند که می دانند چطور باید تحریمها را دور زد و خیلی ها نیز بواسطه دور زدن تحریمها پول زیادی درآورده اند.