پخش زنده
امروز: -
تک فرزندی؛ زنگ خطری برای آینده؛
تا ۲۰ سال آینده، ایران از پیرترین کشور‌های دنیا می‌شود
ترغیب خانواده‌ها به داشتن فرزند بیشتر، با اجرای برنامه‌های حمایتی مهمترین راه جلوگیری از پیری جامعه است.
به گزارش خبرگزاری صدا و سیمای کهگیلویه و بویراحمد، مشاور امور جمعیت وزیر کشور پارسال در جمع برخی مسئولان این استان گفت: هنوز خیلی از مردم و مسئولان عواقب وخیم روند پیری جمعیت را درک نکرده اند.
این پژوهشگر بین المللی در حوزه جمعیت افزود: بر اساس تحقیقات علمی، ایران ظرفیت نگهداری ۳۵۱ میلیون نفر را داراست، اما کارکرد‌ها و عملکرد‌ها به سمتی می‌رود که جمعیت را در ۲۰ سال آینده به زیر ۸۰ میلیون نفر فعلی آنهم جامعه‌ای پیر سوق می‌دهد.
عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی یاسوج هم در خصوص موضوع جوانی جمعیت با اشاره به شعار "فرزند کمتر زندگی بهتر" گفت: این شعار ابتدا در دهه ۱۳۷۰ به عنوان نخستین برنامه کنترل جمعیت در ایران در رسانه‌ها تبلیغ شد
خانم یعقوبیان افزود: به دلیل ناپایداری‌های پس از انقلاب اسلامی و به ویژه طولانی شدن جنگ ایران و عراق و نیاز به نیروی جوان و کارآمد، برنامه‌های تنظیم خانواده کنار گذاشته شد و در مواردی تشویق به ازدیاد جمعیت نیز صورت گرفت.
وی با اشاره به اینکه در این دوره با نگاهی منفی به برنامه‌های کنترل جمعیت، سیاست‌های تشویقی و تبلیغاتی مختلفی از جمله اعطای وام و زمین مورد توجه قرار گرفت تا از کنترل جمعیت جلوگیری شود ادامه داد: در نتیجه در یک دوره نسبتاً کوتاه، رشد جمعیت کشور به حدود چهار درصد رسید.
یعقوبیان با بیان اینکه این رشد سریع و جوان شدن جمعیت، هشدار‌های کارشناسان را در خصوص معضلات اقتصادی و اجتماعی در آینده به دنبال داشت تاکید کرد: به همین دلیل، با چرخش‌هایی که در سیاست‌های دولت ایجاد شد، برنامه‌های کنترل جمعیت با محوریت شعار «فرزند کمتر، زندگی بهتر» مجدداً احیا شدو نهایتا در اوایل دهه ۹۰ با نظر رئیس جمهور وقت این شعار کنار گذاشته شد و با موضع‌گیری‌های صریح رهبر معظم انقلاب، به طور کلی از سیاست‌های نظام کنار گذاشته شد.
وی اضافه کرد: بیم سال‌خوردگی جمعیت در ایران در حالی است که شعار «فرزند کمتر- زندگی بهتر» هنوز در حافظه ایرانیان است چرا که در خانواده ها به این مهم کمتر توجه شده است.
خانم یعقوبیان که از مخالفان تک فرزندی و طرفدار چند فرزندی است گفت: بسیاری از کسانی که تمایل به تک فرزندی دارند، فکر می‌کنند انرژی و توان تربیت بیش از یک بچه را ندارند و تصور می‌کنند به لحاظ اقتصادی نمی‌توانند بار مالی دو فرزند یا بیشتر را بر دوش بکشند، این در حالی است که معایب و مشکلات ناشی از تک فرزندی به مراتب بیش از دو یا بیشتر فرزند داشتن است.
وی با بیان اینکه جمعیت کنونی کشور حدود ۸۶ میلیون نفر است، توضیح داد: بر اساس اطلاعات مرکز آمار ایران، حدود ۶ میلیون و ۵۰۰ هزار سالمند بالای ۶۵ سال در کشور زندگی می‌کنند که از این تعداد ۳ میلیون نفر را مردان و ۳ میلیون و ۵۰۰ هزار نفر را زنان تشکیل می‌دهند.
یعقوبیان درباره جمعیت سالمندان بالای ۶۰ سال کشور هم گفت: جمعیت سالمندان بالای ۶۰ سال کشور حدود ۹ میلیون و ۸۵۰ هزار نفر گزارش شده که از این تعداد ۵ میلیون و ۱۵۰هزار نفر را زنان و ۴ میلیون و ۷۰۰هزار نفر را مردان تشکیل‌می‌دهند.
بانوان کانون توجه جمعیت شناسان
وی با بیان اینکه زنان در مسائل جمعیتی در کانون توجه جمعیت‌شناسان قرار دارند، افزود: پیک سن ازدواج افرادی که در دوران بیش‌زایی اصلی متولد شده بودند، طی سال‌های ۸۹ تا ۹۶ بود. بررسی‌ها بیانگر این است که طی سال‌های ۸۹ تا ۹۶، دوره بیش‌زایی را یکبار دیگر تجربه کردیم. اگرچه بیش‌زایی جمعیتی را طی سال‌های ۸۹ تا ۹۶ تجربه کردیم اما میزان نرخ باروری طی این دوره نسبت به دوره بیش‌زایی اصلی، کمتر است.
کارشناس حوزه و دانشگاه ادامه داد: اگرچه میزان نرخ باروری در این دوره نسبت به بیش‌زایی اصلی، کمتر است اما به واسطه ورود تعداد جمعیت بالای زنان دوره بیش‌زائی اصلی به سن ازدواج و فرزندآوری، با وجود کاهش نرخ باروری، افزایش تولد را در هرم جمعیتی مشاهده کرده‌ایم. دوران بیش‌زایی سال‌های ۸۹ تا ۹۶، دوران «بیش‌زایی تبعی» نام دارد.
خطر ورود به «چاه جمعیتی» و سختی‌های خروج از آن
خانم یعقوبیان ادامه داد: اگر نرخ باروری کمتر از ۱.۳ شود، وارد «چاه جمعیتی» می‌شویم.
وی با بیان اینکه هنگامی که یک کشور وارد چاه جمعیتی شود به سختی می‌تواند از آن خارج شود گفت: خروج از چاه جمعیتی نیازمند سیاست‌های گسترده، هزینه زیاد و مدت‌زمان طولانی است.
یعقوبیان تاکید کرد: خروج از چاه جمعیتی فقط به مسائل اقتصادی مربوط نمی‌شود بلکه باید هنجارها، دیدگاه‌ها و رویکرد جامع در ارتباط با ازدواج و فرزندآوری را با کارهای فرهنگی و اجتماعی تغییر داد و هنگامی که هنجارها، دیدگاه‌ها، رویکردها و ساختارها تغییر کرد، یک کشور می‌تواند از چاه جمعیتی خارج شود
عوارض جبران ناپذیر تک فرزندی.
او در خصوص آسیب‌های تک فرزندی گفت: ترغیب خانواده‌ها به داشتن یک فرزند موردی است که امروزه در خیلی از خانواده‌ها باب شده، اما این تک فرزندی یک سری آسیب‌هایی دارد؛
۱-فرزندسالاری!
در خانواده‌های تک فرزندی، بیش از حد به خواسته‌ها و مطالبات فرزند توجه می‌شود و اغلب افراط و زیاده‌روی والدین در برآورده کردن نیاز‌ها و خواسته‌های تنها فرزندشان را می‌بینیم.
توجه بیش از حد والدین و قرار گرفتن فرزند در کانون توجهات اثرات سوئی به شخصیت کودک دارد، اینگونه کودکان اغلب حساس، زودرنج، پرتوقع و کم صبر هستند، نمی‌توانند عواقب اشتباهات خود را بپذیرند و مسئولیت عمل خود را به دوش کشند.
این بچه‌ها از جامعه پیرامون شان انتظار دارند مثل والدینشان با آنها رفتار کرده و همیشه از آنها حمایت کنند.
۲-فرزندان تک، رابطه برابر را یاد نمی‌گیرند!
یعقوبیان اضافه کرد: ۸۰ درصد کودکان تک فرزند از ظرفیت و توان خودشان استفاده نمی‌کنند و ممکن است دچار آسیب‌هایی شوند که اگر در خانواده‌ای بودند که چند فرزند داشتند دچار این مشکلات نمی‌شدند.
وی بیان کرد: شما وقتی یک بچه دارید وقتی خسته از سر کار می‌آید باید وقت بگذارید و با بچه بازی کنید در صورتی که اگر دو یا چند فرزند داشته باشید هزینه زمانی زیادی را متحمل نخواهید شد.
همچنین تک فرزند برای اینکه ثابت کند که شما هنوز دوستش دارید یا نه تقاضا‌های بیشماری از شما دارد.
۳- کم شدن رابطه اجتماعی و علوم جامعه پذیری!
عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی یاسوج گفت: از دیگر آسیب‌های تک فرزندی کم شدن رابطه اجتماعی است.
فضای زندگی خانوادگی توأم با فرصت‌های کافی برای روابط متقابل متنوع است.
برای فرزند‌ها الگو‌های رفتاری و زمینه‌های تبادل تجارب، تمایلات و عواطف را به وجود آورده و از عوامل موثر در بهبود روابط اجتماعی است.
گرایش به انزوا، افسردگی، ضعف در برقراری روابط و ارتباط با همسالان، توجه بیش از حد به بازی‌های رایانه‌ای و ترس از حضور در گروه‌های اجتماعی از جمله خصوصیات تک فرزند‌ها است.
۴-جایگزینی رسانه!
خانم یعقوبیان با تاکید بر اینکه رسانه‌ها در دیدگاه‌ها و رفتار‌های یک فرد بسیار تاثیرگذار هستند گفت: کم شدن ارتباط کلامی در خانواده‌های کم جمعیت باعث می‌شود که به سمت رسانه‌ها کشیده شوند.
او افزود: کودک یا نوجوانی که از تنهایی رنج می‌برد به دنبال جایگزینی برای اوقات فراغت خودش است در نتیجه به تلویزیون، جاذبه‌های گرافیکی، بازی‌های رایانه‌ای و دنیای مجازی رو می‌آورد.
نظر شما