ب
ه گزارش خبرگزاری صداوسیما، صف اول یکشنبه شب، شبکه خبر با حضور آقای محمد محمدی بخش – رئیس سازمان هواپیمایی کشوری به بررسی موضوع تمهیدات سازمان هواپیمایی کشوری برای انتقال حجاج پرداخته شد.
مشروح گفتگو به این شرح است؛
مقدمه مجری: در برنامه امشب قصد داریم در خصوص ناوگان هواپیمایی، تاب آوری ناوگان، تمهیدات سازمان هواپیمایی برای انتقال حجاج و نرخ بلیتها و در کل تمهیداتی که در پروازهای داخلی و خارجی کشورمان توسط سازمان هواپیمایی اتخاذ شده صحبت کنیم.
سوال: الان مهمترین بحث فکر میکنم که بحث انتقال حجاج باشد، بفرمایید از آخرین اقدامات، تمهیدات چه برنامه ریزی کردید که آن خلاء ناوگان و آن مسائلی که همواره مبتلابه ناوگان هوایی کشور بوده، بهرحال مسئلهای را ایجاد نکند در انتقال حجاج ما.
محمدی بخش: از ماهها قبل کمیته حج صنعت هوانوردی تشکیل شد، برنامه ریزیهای لازم انجام شد، با توجه به این که ۸۷ هزار و ۵۰۰ زائر امسال باید به سرزمین وحی اعزام میشدند، هماهنگیهای بین دستگاهی و فرا دستگاهی و بین المللی باید اتفاق میافتاد با کشور میزبان که عربستان سعودی بود مکاتباتی انجام شد و شرکتهای هواپیمایی معینه مشخص شدند، قرار بر این شد که ۵۰ هزار زائر را هواپیمایی جمهوری اسلامی ایران و ۴۰ هزار زائر را یکی از شرکتهای هواپیمایی جابجا کنند با هماهنگی که با سازمان حج و زیارت انجام شد، برنامه ریزی، تعداد کاروانها ...
سوال: آن شرکتی که قرار بود ۴۰ هزار تای الباقی داخلی بود یا خارجی؟
محمدی بخش: بله داخلی بود، میدانید که الان سه سال است که عملیات حج کلا با هواپیمایی جمهوری اسلامی ایران دارد اتفاق میافتد و یک شرکت داخلی دارد این کار را انجام میدهد، هماهنگیهای زیادی بایستی انجام میشد با دستگاههای مختلف، از حوزههای ذیصلاح امنیتی، حوزههای گمرک، گذرنامه، مرز هوایی و موضوعات مختلف که این جلسات به صورت مستمر برقرار شد، جلساتی را با رئیس جمهور شهید داشتیم، شهید دکتر رئیسی که همین جا یادش را گرامی میداریم ایشان بعنوان رئیس شورای عالی حج جلسات را برگزار کردند، دستورات لازم را دادند و تاکید کردند که برای رفاه زائرین همه تمهیدات انجام بشود این برنامه ریزیها از ماهها قبل صورت گرفت و مشخص شد که از ۲۱ فرودگاه کشور با توجه به پهنه جغرافیایی جمهوری اسلامی ایران و رفاه مردم عزیزمان ما از ۲۱ نقطه فرودگاهی در کشور زائرینی را به سرزمین وحی اعزام بکنیم که به لطف خدا عملیات رفت با صحت و سلامت کامل و بدون هیچ دغدغهای انجام شد با ۷۵۰ پرواز رفت و برگشت به لطف خدا این اتفاق افتاد و همه زائرین به سلامت به مقصد رسیدند و پروازهایشان انجام شد. با توجه به شرایط خاصی که پیش آمد و ناهماهنگی که انجام شد با شرکت هواپیمایی دوم ما مخالفت شد و ما مجبور شدیم با یک تجدید قوا و یک برنامه ریزی جدید وارد این صحنه بشویم، عدد ۴۰ هزار نفر ...
سوال: یعنی کلیه پرواز حجاج را ایران ایر انجام داد؟
محمدی بخش: بله واگذار شد به هواپیمایی جمهوری اسلامی ایران
سوال: حدود ...
محمدی بخش: بله، ۸۷ هزار و ۵۰۰ زائر، با توجه به این که ما در وسط کار انتقال هم بودیم و مجوزهای اولیه هم صادر شده بود بنا به هر دلیلی کشور میزبان موافقت نکرد و ما با هواپیمایی جمهوری اسلامی ایران ...
سوال: دلیل مخالفت شان را اعلام نکردند؟
محمدی بخش: دلایلی را اعلام کردند، ناهماهنگیهایی که وجود داشت و بالاخره مکاتباتی که از طریق وزارت امور خارجه صورت گرفت و خیلی تلاش شد، اما با این حال دیگر نهایتا ایران ایر با جمع آوری تمام قوای خودش و برنامه ریزی که انجام شد واقعا هم صرفا برای خدمت به ضیوف الرحمان و جلوگیری از وقفه در ایجاد پروازها الحمدالله این کار اتفاق افتاد و تا الان هم که ما در دهم تیرماه ۱۴۰۳ هستیم ۴۰ درصد از زائرین به سلامت به کشور برگشتند.
سوال: پس رفت حجاج خدا را شکر بدون مشکل انجام شد.
محمدی بخش: بله به لطف خدا
سوال: میانگین تاخیرتان چقدر بود
محمدی بخش: میانگین تاخیر حول و حوش ۳۰ دقیقه بود در برگشت هم بحمدالله ما تا الان هیچ مشکل خاصی نداشتیم و امیدواریم که بقیه پروازها را هم با همین دقت و نظم بتوانیم، اولویت اول ما در این موضوعات ایمنی و امنیت و سلامت زائران است.
سوال: بازگشت هم با ایران ایر است؟
محمدی بخش: بازگشت هم کما فی السابق با ایران ایر است و البته تعدادی از همکاران من در سرزمین عربستان در شهر جده فرودگاه جده و فرودگاه مدینه مستقر هستند و دارند هماهنگیها را انجام میدهند با یک نظم خیلی خاصی امسال در حوزه بار و غیر همراه زائرین هم الحمدالله کارهای خوبی انجام شد.
سوال: مثل؟
محمدی بخش: ما امسال بار را از یک کارگزاری مشخص شد در عربستان که بار را از درب هتل تحویل میگیرد فرودگاه میآورند و تحویل میدهند که دیگر آن مشقت حمل بار و بحث بازرسی بار و الحمدالله اینها کاهش پیدا کرده است.
سوال: مخصوصا برای حجاجی که سن شان بالاست؟
محمدی بخش: بله میزان ایستایی در فرودگاهها به شدت کاهش پیدا کرده، میدانید در این ایام بالاخره ایام پرتردد فرودگاههای مدینه و جده است، بایستی با یک برنامه ریزی دقیق برویم که برنامه ریزی آن کشور هم در حوزه فرودگاهی با توجه به این که از اقصی نقاط دنیا و کشورهای دنیا دارند آنجا میآیند برنامه ریزی آنها هم دچار اخلال نشود، الحمدالله با یک دقت بسیار بالا هواپیمایی جمهوری اسلامی ایران با کمک سازمان حج و زیارت دست در دست هم دارند کار را انجام میدهند و آخرین تماسی هم که بنده با سرپرست حجاج ایرانی، رئیس بعثه مقام معظم رهبری حاج آقای نواب داشتم خدا را شکر اظهار رضایت کردند و امیدواریم که ما در ادامه کار هم بتوانیم خدمت ضیوف الرحمان را داشته باشیم و این پروازها برگردد، البته استحضار دارید ...
سوال: با این روند فکر کنم تا اواخر تیر طول بکشد بازگشت؟
محمدی بخش: فکر میکنم روز ۲۱ تیرماه ما آخرین پروازمان باشد سعی کردیم که بتوانیم انشاالله حجاج مان را در یک بازه زمانی خاص برگردانیم البته هماهنگیهای بسیار خوبی بعد از آن اتفاقها افتاد و تعداد پروازها در روز افزایش پیدا کرد که ما بتوانیم تعداد بیشتری از حجاج را انشاالله در یک بازه زمانی محدودتر به کشور برگردانیم که این هم لازمه همکاری بسیار تنگاتنگ بین سازمان حج و زیارت است.
سوال: نقطه تمایز این دور با دورهای گذشته چه بوده؟
محمدی بخش: یک: ایمنی کامل این پروازها تا الان به لطف خدا، منظم بودن آن و این که ما در یک کار غیر مترقبه مواجه شدیم با یک افزایشی برای یک شرکت خاص به اسم ایران ایر.
سوال: به نوعی تاب آوری تان مورد آزمایش قرار گرفت؟
محمدی بخش: واقعا همین طور است، یعنی یک شرایط سخت در یک بازه محدود ضمن این که خدمات ایران ایر به بقیه بخشها هم متوقف نشده یعنی مدیریت کردند که بقیه بخشها پروازهای داخلی ما آسیب نبیند و پروازهای بین المللی هم با یک مدیریت و یک برنامه ریزی با شیفت بندی و تغییر برنامه در حال انجام است. آسیبی به پروازهای داخلی وارد نشده و ایران ایر با تمام قوا دارد این کار را انجام میدهد.
سوال: قیمت و نرخ یکی از موضوعات اصلی همیشه در پروازها است بخصوص پروازهای اربعین، چطور بود نرخ گذاری امسال، با توجه به آن بحثی که وزارت راه برای آزادسازی اعلام کرد آیا باز هم امکان قیمت گذاری وجود دارد؟
محمدی بخش: موضوع نرخ، موضوع مشخصی است.
سوال: اول راجع به حج امسال بفرمایید چقدر افزایش داشتیم؟
محمدی بخش: با عددی که توافق شد با سازمان حج و زیارت عدد ۶۷۰ دلار با نرخ ۴۲ هزار تومان، تبدیل شد و یک نرخ به ازای هر مسافر تعیین شد برای ۴ مسیر رفت و برگشت، استحضار دارید ما به ازای هر زائر یک مسیر رفت داریم و یک برگشت یعنی پر میرویم خالی برمی گردیم و خالی میرویم پر بر میگردیم به ازای هر زائر ۴ مسیر رفت و برگشت اتفاق میافتد، این عدد مشخص شد و واقعا هم با تاکیدی که دولت داشت و هواپیمایی جمهوری اسلامی داشتند سعی کردند یک قیمت متعارف و مناسبی باشد که هم به زائرینی که بالاخره سالها منتظر بودند پولشان مانده بود و خیلی نباید به افزایش نرخ حج اتفاق میافتد الحمدالله با یک تعاملی بین سازمان حج و زیارت و توافقی که انجام شد با هواپیمایی جمهوری اسلامی ایران این اتفاق افتاد.
سوال: در مقایسه با نرخهای جهانی چطور؟
محمدی بخش: به شدت پایینتر است ما برای همین ایام درخواست کردیم از کشورهای خارجی که بیایند یک مقدار کمک بکنند، شرایط تحریم را خودتان میدانید این که اینها اجابت بشود یا نشود سر جای خودش، اما اعداد و ارقامی که مطرح شد هیچ کدام آنها زیر هزار دلار نبود برای این عملیات، تازه آنها مسیرهای طولانیتر و درخواستهای بیشتری داشتند.
سوال: تمایل به همکاری نداشتند؟
محمدی بخش: بالاخره شرایط هم خاص است و مسافر ما هم مسافر خاص است ضیوف الرحمان است بایستی ملاحظات خاص خودمان، فرهنگی خاص خودمان را داشته باشیم ما واقعا برای این سفر ملاحظات بسیار بسیار پیچیدهای از حتی چکهای ایمنی و امنیتی که در فرودگاه داریم ما برای آن فکر میکنیم که شان زائرمان حفظ شود میدانید در عربستان ملاحظات بسیار بسیار پیچیدهای دارد از جمله حمل داروها و موضوعات خاص که به لطف خدا امسال بدون هیچ مشکلی زائران خانه خدا رفتند و برگشتند و قیمت هم همانطور که عرض کردم قیمت متعارفی بود و مورد رضایت سازمان حج و زیارت بود که مورد توافق هم قرار گرفت و الحمدالله دارد با یک شکل متعارفی انجام میشود.
سوال: بخش دوم سوال من، با توجه به آن آزادسازی که انجام شد آیا وزارت راه و شهرسازی همچنان امکان نرخ گذاری دارد؟
محمدی بخش: من باید یک سابقهای را عرض کنم و گزارش بدهم بر اساس قانون هواپیمایی کشوری ماده ۶ قانون هواپیمایی کشوری، شورای عالی هواپیمایی عالیترین مرجع نرخ گذاری بود، از سالهای قبل که برنامه ریزی شد برای متنوع سازی نرخ آزادسازی نرخ، در قانون برنامه پنجم ماده ۱۶۱ تصریح شد که همه مولفههای یارانهای از این صنعت حذف شود، این صنعت خویش فرما بشود حتی بخش حاکمیتی آن و نرخها هم آزاد بشود، در سال ۹۴ این کار شروع شد و اتفاق افتاد و نرخها متناسب با عرضه و تقاضا تا سال ۹۹ این ادامه داشت، با شرایطی که در حوزه کرونا پیش آمد و شرایط اقتصادی همه دنیا در حوزه هوایی را متاثر کرد و ما بیشتر، چون ما هم حوزه تحریم بود هم کرونا و ما برخلاف همه کشورهای دنیا آن ضریب اشغال شصت و اند درصد را هم خودمان اجرا کردیم، این دیگر واقعا تاب آوری ناوگان را به شدت کاهش داد، این جا حاکمیت ورود پیدا کرد و نرخ گذاری را آمدند انجام بدهند و از سال ۹۹ این اتفاق به مرور افتاد تا تیرماه ۱۴۰۰ که نرخ یک ۴۰ درصدی افزایش پیدا کرد بعد از استقرار دولت سیزدهم و پیگیریهایی که انجام شد و یک مقدار فروکش کردن کرونا و برداشتن محدودیتها، ما آمدیم در دولت سیزدهم در آذرماه ۱۴۰۰، ۱۵ درصد آن نرخ را کاهش دادیم، دیگر از آن زمان تغییری در نرخها اتفاق نیفتاد تا اردیبهشت ۱۴۰۲ که دولت با توجه به ارزش افزودهای هم که اضافه شد ۹ درصد سرجمع ۲۹ درصد به نرخ دیماه ۱۴۰۰ اضافه کرد، بعد از این وارد یک موضوعی شدند شرکتهای هواپیمایی هم رعایت میکردند کنترل میشد یعنی با یک نظامی و این بحث نرخ گذاری هم مصوبه ستاد تنظیم بازار بود، بعد از آن دیگر دیوان عدالت اداری ورود پیدا کردند، رایی را ابلاغ کردند هم هیات عمومی و هم هیات تخصصی، اعلام کردند که با توجه به این که این قانون بوده و قانون بایستی اجرا میشد و دلایل خاص خودشان را داشتند اعلام کردند که سازمان هواپیمایی کشوری دیگر نمیتواند نرخ گذاری بکند، شورای عالی هواپیمایی، اما این نافی از اعمال حاکمیت و نظارت سازمان هواپیمایی کشوری که در قانون تصریح شده جلوگیری کند از رقابت مضره و اعمال حاکمیت بکند و نظارت و کنترل کند.
سوال: آزادسازی قیمت اتفاق افتاده، اما آن حق حاکمیتی و تسهیل گری یا تنظیم گری پابرجاست؟
محمدی بخش: بله پابرجاست
سوال:، اما یک نکتهای اینجا میماند، شما در صحبت هایتان اشاره کردید به بحث قانون برنامه پنجم، آن را مبنا قرار دادید در صورتی که برنامه پنجم تمام شده در ششم هم اشارهای به آن نشده است؟
محمدی بخش: قانونگذار این را تصریح کرده و تسری داده و اعلام کرده این انجام شد.
سوال: به این جا رسیدیم که بحث آزادسازی قیمتها بر مبنای قانون برنامه پنجم بوده و برنامه پنجم هم تمام شده و برنامه ششم هم گذشت و همچنان مبنا قرار میگیرد این بعضی مواقع مورد انتقاد کارشناسها قرار میگیرد پاسخ شما؟
محمدی بخش: طبیعتا میدانید این استدلالی است که دیوان مرجع قضایی داشته، مجموعه وزارت راه و شهرسازی و دولت نظرشان کاملا روشن است، درخواست کردیم که رای شورای عالی هواپیمایی یعنی ماده ۶ به قوت خودش باقی بماند درخواست اعمال ماده ۹۱ شد در ارتباط با این رایی که دیوان محترم عدالت اداری دادند، رفت به هیئت تخصصی بحث شد، بررسی شد و جلسات متعددی را ما در این حوزه داشتیم و الان هم مورد بحث و محل صحبت است که دارد اتفاق میافتد، اما واقعیت مطلب این است که بایستی ما مردم را تکلیف شان را روشن بکنیم، انتظار ما این است که آن نقش حاکمیتی که من تاکید کردم برای اعمال حاکمیت در حوزه هوایی و کنترل که بحث هم ایمنی و هم امنیت است، هم نظام تسهیلات است، تسهیل گری است، اینها در این حوزه قانونگذار به درستی اشاره کرده، سعی مان بر این است که با تعاملی که با شرکتهای هواپیمایی داریم که آنها هم جزء نقش آفرینان و بازیگران این صحنه هستند و حمایتهایی که انصافا شاید در طول این سالها در شرایط کرونا، شرایط سخت تحریم، دولت سیزدهم از شرکتها کرده برای این هست که ما بتوانیم به مردم مان سرویس و خدمات مناسبی بدهیم، به نظر میرسد که این هم انشاالله در آینده نزدیک تعیین تکلیف شود در هر صورت مرجعی که برای ما بعنوان فصل الخطاب هست قانون است ما از قانون تبعیت میکنیم و حتما تبعیت از قانون میکنیم، دنبال میکنیم الان آخرین موضوعی که اتفاق افتاد این بود که ما بتوانیم با هماهنگی خود شرکتهای هواپیمایی که الان این ابلاغ دست شان است با یک نظارتی که ما انجام میدهیم در حق مردم خودشان قیمتها را مدیریت بکنند.
سوال: فرمول محاسبه قیمت؟
محمدی بخش: فرمول محاسبه قیمت را ما دقیق کنترل میکنیم و با یک سود متعارفی ما هم موافقیم که این صنعت چرخش بچرخد و واقعا هم به سود مردم باشد. مهمتر از همه عرضه این موضوع به خدمت مردم در شرایط مختلف سال است.
سوال: ما الان میخواهیم پرواز مثلا مشهد یا شیراز را برویم بعنوان مثال نرخش ۱۴۰۰ است ولی مثلا دوبرابر یا سه برابر این قیمت را داریم پرداخت میکنیم این شرایط را برای مدیریتش چه برنامهای دارید؟
محمدی بخش: طبیعتا با توجه به حکمی که مرجع قضایی صادر کرده در حال حاضر سازمان هواپیمایی کشوری، شورای هواپیمایی از نرخ گذاری کنار گذاشته شده و ما هم دنبال این هستیم که آن بخش حاکمیت برگردد برای این وظیفهای که قانونگذار تصویب کرده.
سوال: قبول دارید که این شرایط نیاز به رسیدگی و مدیریت دارد؟
محمدی بخش: حتما با توجه به شرایطی که عرض کردم و توافقی که ما با شرکتها خواهیم کرد و نظارتی که خواهیم کرد حتما یک نرخ متعارفی را ابلاغ میکنیم شرکتها بارگذاری بکنند، و نظارت میکنیم
سوال: چه زمانی انشاالله؟
محمدی بخش: فکر میکنیم انشاالله در این هفته یعنی پایان هفته این اتفاق بیفتد و یک نرخ متعارفی که مورد نظر شورای هواپیمایی و مورد تایید شرکتهای هواپیمایی باشد انجام بدهیم که مردم ما دچار سردرگمی نباشد و با یک بازار آشفتهای روبرو نشوند.
سوال: یعنی مردم مان میتوانند امیدوار باشند که تا یک هفته دیگر این نرخها از بلاتکلیفی در بیاید؟
محمدی بخش: بله در میآید، چون حکم قضایی داریم البته آن پیگیریهایی هم که دولت دارد انجام میدهد برای موضوعات ما و پیگیری این موضوع در دستور کار است که در هر صورت هر چیزی که قانونگذار قرار بدهد ما بایستی تمکین بکنیم، تمکین میکنیم از قانون و اجرای قانون، اما مهم این که وضعیت مردم بایستی روشن باشد که الحمدالله فکر میکنم در این هفته مشخص بشود.
سوال:، چون بهرحال وقتی که نامشخص باشد چند قیمتی باشد حتما یکسری سواستفادهها و بلاتکلیفیهایی این وسط اتفاق میافتد، برویم سراغ نوسازی ناوگان، یادم هست چند وقت پیش شما در یک مصاحبهای گفته بودید که قرار است ۵۰ تا هواپیما با سن پایین به ناوگان اضافه شود الان سن ناوگان چقدر است؟ برای کاهش سن ناوگان و رسیدن به آن شرایط ایده آل چه برنامهای دارید؟ چه اقداماتی انجام دادید؟
محمدی بخش: برای پاسخ به این سوال من باید یک موضوعی را مطرح بکنم، آن هم این که برویم به سمت این که ببینیم در ابتدای دولت سیزدهم در تابستان ۱۴۰۰ وضعیت هوایی ایران به چه شکلی بود؟ برای پاسخ به این اشاره بکنیم که زیر صد فروند هواپیما داشتیم که مشکلات متعددی داشتند، دلیل آن هم مشخص است در تابستان ۱۴۰۰، مهمترین دلیل آن تحریم، شرایطی که در این سالهای اخیر مترتب شد به طوری که حتی هواپیماهایی که به صورت نو در قالب قرارداد برجام خریداری شد از ۱۳ تاای تی آر تقریبا همه آن زمین گیر بود، اروپاییها به تعهداتشان علیرغم برجام عمل نکردند، هیچگونه قطعهای را واگذار نکردند، آموزشی را ندادند و واقعا تحریم را به معنی واقعی کلمه اجرا کردند، با این که بالاخره پول نقد جمهوری اسلامی ایران پرداخت شده بود، وضعیت ناوگان وضعیت بسیار بسیار شکنندهای بود و همه منتظر خبرهای ناگواری از صنعت بودند، نکته بعدی شرایط حاکم بر کشور در دو سال منتهی به دولت بود برای شرایط کرونا که کرونا به همه اقتصاد دنیا ضربه زد به هوایی بیشتر و به ما با یک ضریب بیشتری، چون ما هم تحریم را داشتیم و هم کرونا را داشتیم، وضعیت اقتصادی طبیعتا تاب آوری را کمک میکند.
سوال: شما چه کردید؟
محمدی بخش: ۴ راهبرد برای این موضوع نوشته شد، اولین راهبرد این بود که برای این که از این موضوع دور نشویم مردم عزیز ما یادشان بیاید ما اربعین ۱۴۰۰ چند هزار زائر آمدیم برای اربعین اعزام بکنیم آن اتفاقات ناگواری که در صحن فرودگاه حضرت امام پیش آمد را یادمان نرود، یعنی وضعیتی که پیش آمد، پروازها تاخیر خورد، مردم نمیتوانستند بیایند و پروازهایشان را انجام بدهند واقعا یک وضعیت نابسامانی بود و شاید شرایط آن اصلا شاید قابل گفتار نباشد، آن شرایط و آن وضعیتی که کرونا بود، تحریم بود، یک ناوگان زیر صد تایی که واقعا کشور دچار یک بحران جدی در حوزه هوایی شده بود، ما بعضی از روزها دیگر پرواز عبوری از روی ایران نداشتیم، شرایط ما بسیار خاص بود، هم بخاطر کرونا، هم بخاطر آن وضعیتی که روی فضای کشور ایجاد شده بود، ۴ تا راهبرد دیده شد، راهبرد اول که برای ما بسیار بسیار مهم بود تاب آوری بود، ما باید تاب آوری صنعت را اضافه میکردیم این تاب آوری با استفاده از شرکتهای دانش بنیان، ظرفیت مراکز تعمیراتی، نیروهای متخصص و ماهرمان و اتکاء به درون و قدرت درون زا بودن خودمان و خودباوری نهضت تعمیر قطعه راه اندازی شد، سازمان هواپیمایی کشوری این جا ورود پیدا کرد، مجوزها را داد و شرکتهای دانش بنیان با استانداردهای روز دنیا شروع کردند قطعه ساختن، تاب آوری اضافه شد، ناوگان رسید به یک پایداری و ارائه سرویس، به طوری که ما در نوروز ۱۴۰۱ شاهد یک رشد چشمگیر در پروازهای داخلی و خارجی بودیم.
سوال: مثلا در این روند چند تا هواپیمای ما که زمین گیر بود احیا شد؟
محمدی بخش: اولا آن هواپیماهایی که موجود بود استمرار عملیاتی پیدا کرد، نکته قابل توجه در شهریور ۱۴۰۰ عمر ناوگان ۲۸ سال و نیم بود، یعنی اگر ما هیچ کاری نمیکردیم دو سال و نیم رد میشد امروز عمر ناوگان میشد چقدر؟ میشد ۳۱ سال، امروز عمر ناوگان ۲۶ سال است این نکته مهم است یعنی اقدامات ۴ تا راهبردی که انجام شد نه تنها عمر ناوگان به ۳۱ سال نرسید امروز ۲۶ سال است، پس آن تاب آوری اتفاق افتاد، هواپیمای عملیاتی زمین گیر نشد و هواپیماهایی که زمین گیر بود با توجه به شرایطی که پیش آمد تعدادی از آن به چرخه آمد که الان آمار آن را عرض میکنم، راهبرد دوم ورود هواپیما به کشور بود که با مصوبهای که دادند و ستاد مبارزه با تحریم اختیاراتی که واگذار کردند بسیار اختیارات مبسوطی هم بود الحمدالله تعداد زیادی هواپیما و هلیکوپتر به ناوگان اضافه شد که امروز با افتخار عرض میکنیم چرخه بازگشت به خدمت از مهر ۱۴۰۰ تا امروز ۱۰۱ فروند هواپیما و هلیکوپتر به چرخه اضافه شده یعنی هم خرید هواپیماهای دست دوم، هم به چرخه برگشت، که الان امروز آمار ما به ۲۰۰ فروند هواپیما رسیده است.
سوال: از صد فروند؟
محمدی بخش: امروز ناوگان ما ۲۰۰ فروند است، ما ۵۰۰ فروند احتیاج داریم یعنی از فاصله ۲۰۰ فروند تا ۵۰۰ فروند هنوز خیلی راه داریم، راهبرد بعدی راهبردی بود که سالهای سال نظام و فرمان حضرت اقا روی آن بود، ساخت هواپیمای بومی، خیلیها متوقفش کردند، خیلیها آمدند بعد از آن اتفاقی که برای مجموعه کارخانه هواپیما سازی ما پیش آمد اصل موضوع را بردند روی هوا، دوباره با هماهنگی وزارت دفاع، دفاتر طراحی و شرکتهای دانش بنیان و حضور رئیس جمهور عزیزمان در مجموعه هواپیمای اول رونمایی شد، فروند دوم هم به فاصله یک سال بعد هواپیمای سیمرغ امسال کار تجهیز آن و کار افزایش آن به ناوگان انجام شد.
سوال: وارد ناوگان که نشده؟
محمدی بخش: یک فروند آن وارد شده یک فروند دیگر آن هم دارد انجام میشود نکتهای که است این است که امروز بحث سرریز آن دانش تخصصی که در ساخت هواپیما و زنجیره دانشی که متصل به این کارخانه است کمک میکند به تاب آوری ما، یعنی ما امروز جزو باشگاههای هواپیماساز دنیا هستیم و این کمک میکند به تاب آوری به این که ما بتوانیم محصولات بومی خودمان را روی این هواپیما نصب بکنیم دانشمندان جوان ما در حوزه طراحی و ساخت انصافاً کارهای بزرگی کردند، در حقیقت اول نهضت تامین قطعه، دوم هواپیمای دست دوم و هلیکوپتر و سوم ساخت و مورد چهارم نوسازی بود در حوزه نوسازی استحضار دارید ما تا این بحثی که داریم عرض میکنیم صد یک فروند که وارد شده ما هیچ منبع دولتی مثل دولت قبل که عددهای بسیار بسیار بالایی در حوزه صنعت گرفتند ما از منابع دولتی استفاده نکردیم یعنی همه اش را بخش خصوصی یا شرکتهای هواپیمایی خودشان تامین کردند با استفاده از ظرفیت خودشان رفتند خرید کردهاند ما بسترسازی کردیم و این هواپیما به کشور اضافه شده ما هیچ وامی در این حوزه نگرفتیم.
سوال: یعنی با سرمایه بخش خصوصی؟
محمدی بخش: بیشترش بخش خصوصی اتفاق افتاده این انجام شده، حالا تو هفته آینده ام رونماییهایی و الحاقهایی که به ناوگان شدند حتماً ما در یک بستر رسانهای اعلام خواهیم کرد که با حضور وزیر محترم راه و شهرسازی آقای دکتر بذرپاش عزیز انجام شده و بسیار بسیار خوشایند است برای مردم عزیزمان، چون خیلیها سؤال میکنند با توجه به شرایط تحریم ناوگانی که دارد اضافه میشود، شما خبرهای رسانههای بیگانه را بخوانید متوجه میشوید که جمهوری اسلامی ایران در این شرایط سخت چطوری دارد هواپیما وارد میکند و، اما راهبرد چهارم که نوسازی بود که رئیس جمهور شهید دکتر رئیسی خدا رحمتشون کند تدبیر کردند موضوع کمک از محل تهاتر نفت برای نوسازی ناوگان است که این هم در حقیقت اون مراسم و مراحلی که دارد انجام شده و به زودی هم بعد از محقق شدنش ما خبرهای ان بخش را هم به استحضار مردم عزیزمان خواهیم رساند و نکته مهم این است که ما هواپیمایی را وارد مملکت کردیم که با اقلیم ما بخواند با شرایط ما سازگاری داشته باشد، زیرساخت هایش در ایران وجود داشته باشد و مردم ازش استفاده بکنند شما امروز نگاه بکنید هواپیماهایی که وارد شده واقعاً هواپیماهایی به روز است و مردم دارند از این ناوگان استفاده میکنند با این چهار راهبرد امروز الحمدالله داریم پیش میرویم.
سوال: تعداد ناوگان مان هم رسیده به؟
محمدی بخش: رسیده به بیست و شش سال.
سوال: به شرکتهای هواپیمایی اشاره کردید قرار است شرکتهای جدید تاسیس شوند؟
محمدی بخش: شرایط خاص شرکتهای هواپیمایی را شورا تعیین کرده که حداقل بایستی سه فروند هواپیمای ملکی داشته باشند و دو تا فروند هواپیمای اجارهای داشته باشند امروز به لطف خدا ما این تعداد شرکتهایی که داریم و انهایی که از قبل بوده ما خیلی حالا موضوعیت نداریم نمیخواهم در مورد آنها صحبت کنیم، اما شرکتهای جدیدی که امروز وارد چرخه شدهاند این ظرفیت را دارند و دارند بیشتر هم بخش خصوصی را دعوت به همکاری کردیم که بیایند در این حوزه هم سرمایهگذاری کنند، هم توسعه موضوع گردشگری، گردشگری سلامت، گردشگری حوزه زیارت و حوزههایی که ما واقعاً بتوانیم از این تعداد فرودگاهی که تو ایران داریم و جمعیتی که ما داریم بتوانیم انشاءالله استفاده کنیم و بازار بزرگی که ما داریم ما امروز به جز ایران کشورهای منطقه هم جامعه هدف ما هستند تعداد زیادی فرودگاه داریم ما مردم عزیزمان امروز بحث پرواز در سبد خانوارشان قرارگرفته نمونه کوچیکش را عرض بکنم اربعین.
سوال: آن یک درصد معتقدید فراتر رفته؟ آمار جدید دارید؟
محمدی بخش: بله.
سوال: چند درصد مردم ایران دارند از حمل و نقل هوایی استفاده میکنند؟
محمدی بخش: من یک مثال کوچک بزنم شما هزار و چهارصد ۶۰ هزار زائر رفته برای عتباتها، هزار و چهارصد و یک دویست و پنجاه هزار زائر رفته با وسیله هوایی به عتبات برای اربعین در همان بازه زمانی در هزار و چهارصد و دو، اما چهارصد و پنجاه هزار رفته است.
سوال: حالا نمیتوانیم استثنا محسوب کنیم؟
محمدی بخش: نه، چون نوروز هم شاخص است، نوروز هزار و چهارصد و یک من با دوران کرونا مقایسه نمیکنم نوروز هزار و چهارصد یک هزار و چهارصد و دو هزار و چهارصد و سه ما نوروز امسال ما در آن بازه زمانی نوروز که حتی منجر شد به ماه مبارک رمضان بیش از سه میلیون مسافر ما در حوزه هوایی جا به جا کردیم امروز ضریب بهره برداری مردم ما بیش از سه درصد است از حمل و نقل هوایی، شما بالاخره تعداد پرواز که امروز در فرودگاه کیش، مشهد، تهران و فرودگاه مختلف، ما امروز با افتخار عرض میکنیم ابو موسی پرواز دارد، سقز پرواز دارد، گناباد پرواز دارد، سراوان پرواز دارد جزیره تنب پرواز دارد، فرودگاههای معروف مان هم مثل اهواز و شیراز و بالاخره بقیه فرودگاهها هم دارند استفاده میکنند، استفاده از ناوگان خارجی را ما امروز ببینید بدون تعارف ما داریم بیش از سیصد پرواز هفتگی دادیم به کشور امارات، سیصد پرواز هفتگی بیشتر به ترکیه داریم، دویست پرواز هفتگی به عراق داریم و این تعداد پرواز کشورهای مختلف چین، آسیای میانه و اقصی نقاط دنیا یک نکته را اضافه میکنم امروز ما در دوره کنونی یکی دو تا شرکت هواپیمایی وارد میشدند امروز بیست و هشت پرچم و شرکت هواپیمایی به کشور ما دارند پرواز میکنند که این نشانه بسیار خوبی است از حوزه دیپلماسی که خدا رحمت کند آقای عبداللهیان کمک بسیار خوبی به ما کرد و توسعه روابط بینالملل.
سوال: روی بحث حج خیلی صحبت کردیم میخواهم با توجه به اینکه هنوز هم تا بیست و یکم تیر فرمودید بازگشتها است اگر مردم اعتراضی داشتند، اینها چطور با شما ارتباط بگیرند؟
محمدی بخش: ببینید هم سامانه هوایی جمهوری اسلامی ایران و هم سامانه سازمان حج و زیارت هم سامانههای اطلاع رسانی هواپیمایی کشوری کاملاً برقرار است ضمن این که در فرودگاههای ما کمیته حج و زیارت تشکیل شده افراد ابلاغ دارند در حوزههای مختلف در هر حوزهای در حوزه تسهیلات در حوزه موضوعات مختلف و در حقیقت میتوانند مراجعه بکنند و گزارششان را بدهند و ما هم موظف به رسیدگی هستیم که به لطف خدا من حتی روز پنجشنبه هم مراجعه کردم و بازدید کردهام از ورود زائران بسیار بسیار از اتفاقاتی که در فرودگاه مدینه و جده دارد میافتد با اون ازدحام و هماهنگی که دارد انجام میشود و مراحلی که در کشور ما دارد اتفاق میافتد کار بزرگی است یک اتفاق بزرگی هم امروز ما در فرودگاه حضرت امام انجام دادیم، ببینید ما امروز صاحب ترمینال زیارتی شدیم یعنی ترمینال زیارتی ما برای اربعین در طول سال برای عتبات و حج و عمره و حج تمتع به صورت اختصاصی شده ترمینال زیارتی و واقعاً ترمینال شیک در تراز بین المللی.
سوال: حالا همینجا بفرمایید برای اربعین برنامه چیست؟
محمدی بخش: اربعین کلاً محیط همه فرودگاههای ما میشود، واقعاً این را با افتخار عرض میکنیم اولین موکبی که زائران ما که از حوزه هوایی بهرهمند میشوند موکبهایی است که در حوزه فرودگاهی چه استقبال چه بدرقه زائر دارد اتفاق میافتد، خدمات رسانی به زائر را واقعاً به عنوان تکلیف شرعی میدانیم بهعنوان یک وظیفه میدانیم و بایستی تکریم بکنیم. همه همکاران من در همه فرودگاه و شرکتهای هواپیمایی انصافاً این روحیه را در حوزه زائرین دارند و این اتفاق در حوزه فرودگاه امام ویژهتر افتاده ما یک ترمینال خیلی مرتب با نمازخانه با سالن انتظار با سالن ترانزیت و گذرنامهای که واقعاً ایستاییش به حداقل ممکن رسیده، مردم میآیند مراجعه میکنند حاضریم هر موقع خواستی برویم به بازدید میدانی کنیم انصافاً یک خدمت تراز انقلاب اسلامی اینجا داره اتفاق میافتد مردم اظهار رضایت میکنند.
سوال: اربعین امسال ظرفیت اضافه میشود؟
محمدی بخش: واقعاً داریم تلاشمان را میکنیم فقط ظرفیت فقط ما نیستیم ما همه شرکتهای هواپیمایی مان آماده اند هر بیست و یک فرودگاه ما آماده است و نکته مهم این است که ما با توجه به درجه حرارت عراق در آن بازه زمانی که داریم که واقعا محدودیت ایجاد میکند بالای پنجاه درجه و ما بیشتر از دو تا فرودگاه که حالا این دو تا فرودگاه هم هشتاد به بیست است بیست درصد زائران به بغداد میروند هشتاد درصد زائران نجف میروند، با محدودیتی که فرودگاه نجف دارد و هزینههای سرسام آوری که دارد از ما میگیرد تلاشمان را میکنیم که ما با کشور عراق مثل سال گذشته رایزنی کنیم انشاءالله، انشاءالله با برنامهریزیهایی که در طول روز و شب در این وسیع شدن بازه اربعین دارد اتفاق میافتد انشالله بتوانیم همه کسانی که درخواست زیارت هوایی رو دارند ما هم تسهیلات لازم را ببنیم.
سوال:الان پیش بینی دارید روی میزان ظرفیت پرواز، بحث نرخ گذاری؟
محمدی بخش: نرخ گذاری که هنوز ورود نکردیم البته میدانید پروازهای خارجی نرخ گذاری نمیشود، اما در دو سال گذشته با توافقی که انجام شد یک سال شش میلیون تومان بود یک سال هشت میلیون تومان بود با توجه هزینههای بالایی که بخش اعظمی از اینها را دارد فرودگاه نجف و فرودگاه بغداد دریافت میکند مردم ما هم کاملاً این را درک میکنند سعی مان بر این است که قیمت متعارف انشالا باشد که تعیین کنیم که در این بازه زمانی ما پروازهای چارتری را قطع میکنیم.
سوال: حتماً افزایش ظرفیت خواهیم داشت؟
محمدی بخش: ظرفیت یک طرفش ما هستیم که حتماً افزایش میدهیم یک طرف هم دو تا فرودگاه محدود بغداد و نجف است.
سوال: که امکان پذیرش داشته باشد؟
محمدی بخش: این ظرفیت پذیرش با توجه به درجه حرارت بالا و محدوده ترافیکی داشته باشد. آنچه که فرودگاه نجف و فرودگاه بغداد به ما مجوز بدهد مطمئن باشید ما با حداکثر توان خدمت زائران ارائه میکنیم.
سوال: یک نکتهای هم بود اعلام کردید که توی پروازهای خارجی سوخت یارانهای به شرکتهای داخلی داده نمیشود در صورتی که قبلاً وزیر راه اعلام کرده بود که تا کنون به پروازهای خارجی هم یارانه پرداخت شده اگر قرار بر آزادسازی قیمت سوخت باشد چه قیمتی تعیین خواهد شد؟
محمدی بخش: من نگفتم به پروازهای خارجی گفتم به شرکتهای خارجی، ما ببینید سوختمان که پنج میلیون لیتر حداکثر ظرفیت تولیدمان در روز است و یک بخشی از این طبیعتاً متعلق به نیروهای مسلح است که دارد پرداخت میشود، یه بخشیش متعلق به شرکتهای هواپیمای خارجی است که دارند بر اساس نرخ مصوب و عددی است که به شرکت پالایش پخش گذاشته دارند دریافت میکنند شرکتهای هلیکوپتری ما، مراکز آموزشی ما و هواپیماهای باری ما دارند از آن سوخت آزاد استفاده میکنند، شرکتهای هواپیمایی داخلی ما دارند از این سوخت ششصد تومانی استفاده میکنند.
سوال:یارانهای در واقع؟
محمدی بخش: بله، این تفکیک را بدانید من منظورم این بود شرکتهای هواپیمایی خارجی. ما هواپیماییهای داخلی مان چه پروازهای داخلی چه پروازهای خارجی الان نرخ مسافری دارند نرخ ششصد تومان مصرف میکنند که نرخ بلیت هواپیما متناسب با قیمت سوخت حساسیتش کاملاً معلوم است، یعنی هر عددی در آن بگذارید نرخ بلیت هواپیما کاملاً مشخص میشود این یک تعریف روشنی دارد که ما هماهنگ کردیم جلسات متعددی برگزار شد در کارگروه اقتصادی دولت و واقعاً هم به مرحله آخر تصمیمگیری رسیده بود نظرات مختلفی سازمان برنامه داشتند وزارت نفت داشتند وزارت راه و شهرسازی داشتند رسیده بود به تصمیمگیری که متوقف شد و امیدواریم که انشاءالله تو اولین فرصت این هم تصمیمگیری بشود که ما به اون نرخ واقعی اگر قرار شد واقعی سازی بکنیم همه مولفههای قیمتگذاری را این بخش هم انشاءالله به نفع دولت و کل مردم انجام شود.
سوال: اگر ما یک فرودگاهی را در مرکز استان داشته باشیم باید چند کیلومتر از فرودگاه اصلی فاصله داشته باشد؟
محمدی بخش: فرودگاههای ما چند گروه هستند یک فرودگاه ما که بخش نظامی هستند که ما داریم کاربرد دوگانه میکنیم بعضی از فرودگاهها مثل دزفول، فرودگاه کنارک فرودگاه نظامی است، اما اجازه دارند بخش غیر نظامی هم در آن پرواز کنند که با اون شرایط استانداردهای لازم دارد اتفاق میافتد یک بخشی از فرودگاهها، فرودگاههای متعلق به وزارت نفت هستند که اختصاصی وزارت نفت هستند.
سوال: ما حالا عمومی اش را کار داریم؟
محمدی بخش: من دسته بندی را عرض کنم، یک گروه هم فرودگاه مناطق آزاد هستند مثل قشم وکیش یک گروه فرودگاهی هم هستند که برای بعضی از وزارت خانهها هستند مثل فرودگاه پیام یا فرودگاه قزوین که برای وزارت کشاورزی است و فرودگاه پیام برای وزارت ارتباطات است پنجاه و شش فرودگاه متعلق به وزارت راه و شهرسازی است، شرکت فرودگاههای کشور در احداث فرودگاه آن فرودگاهی که تحت کنترل وزارت راه و شهرسازی است مولفههای متعددی در جانمایی، مطالعه بحثهای اقتصادی، امنیتی، سیاسی زیست محیطی، بسترسازی و مطالعات مختلفی اتفاق میافتد پارامترها و مولفههای زیادی دارد برای اینکه فرودگاه احداث شود و بهرهبرداری قرار بگیرد ما در بعضی از دورهها فرودگاه هایمان شامل همه این ویژگیها نبوده یعنی چه از بعد مساحت چه از جز بعد اقتصاد یک دلایلی دارد، اما همواره فرودگاههای ما در شرایط متعدد یار و یاور جمهوری اسلامی ایران بودند در کجا؟ در حوادث غیرمترقبه.
سوال: چون من یک جا میخواندم که باید حداقل مثلا چهارصد کیلومتر فاصله باشد؟
محمدی بخش: نه این طور نیست، متناسب با اقلیم و شرایط متفاوت است، خیلی از شهرهای بزرگ دنیا در یک شهر پنج تا فرودگاه است یعنی بر مبنای جمعیت، و موضوعات جغرافیایی، سرزمین، ارتفاع، درجه حرارت، وضعیت اقلیمی خیلی مولفههای متعددی است صرفاً مسئله فاصله مطرح نیست یعنی عرض میکنم فرودگاههای ما در خیلی دوران قدیم تو خود تهران ما فرودگاه مهرآباد بوده، فرودگاه قلعه مرغی بوده، فرودگاه دوشانتپه هم بوده فرودگاه بودند و داشتند فعالیت میکردند و با ان تجهیزات ان موقع این ناوبریها اتفاق میافتد.
سوال: بسیاری از فرودگاههای را داریم که مثلاً شاید بیست سال، سی سال از روز اولی که تصمیم گرفتند یک فرودگاهی در یک منطقهای در یک شهری تاسیس بشود شاید میگذرد هر سال یک مقداری بودجه بهش تعلق میگیرد یک مقداری کار پیش میرود، یعنی اگر بخواهیم حساب کنیم در این فرآیند بیست سی سال چه قدر از سرمایه ملی آنجا به هرحال راکد شده و بلا استفاده مانده این به نظرتان نیاز به اصلاح ندارد؟
محمدی بخش: در برنامه هفتم این کاری که بالاخره دولت شروع کرد این بود که ما در برنامه هفتم هیچ فرودگاه جدیدی را نخواهیم ساخت یعنی ما کلنگ فرودگاه جدید را نخواهیم زد این برنامه هفتم است و در حوزه فرودگاههایی که نیمه ساز است یا بخشی شروع شد ان ها را با توجه به اولویت، شرایط، جمعیت و درخواستهایی که وجود دارد با توجه به همین که شرکت فرودگاهی یک شرکت درآمد هزینهای است یعنی بر اساس هیچ اعتباری از بودجههای دولتی و استانی نمیگیریم باید این اعتبار را جذب کنیم .
سوال: آنهایی که مصوب شده ولی هنوز کلنگش هم زده نشده پس قاعدتاً در دستور کار شما نباید باشد؟
محمدی بخش: حتماً نیست، اما فرودگاهی که واقعاً مثل سقز را دیدید شهید دکتر رئیسی، آقای دکتر بذرپاش واقعاً ورود پیدا کردند و این قولی که به مردم استان کردستان دادند عملیاتی شد، فرودگاه گناباد انجام شد، فرودگاه جزیره تنب انجام شده فرودگاه سراوان انجام شد واقعاً مناطق کمتر توسعه یافته اتفاق افتاد، اما یک چیزی که ما قول دادیم به مردممان بحث فرودگاه حضرت امام بود این نگاهی که بالاخره سالهای سال همه میگفتند این فرودگاه متناسب شان جمهوری اسلامی ایران نیست.
سوال: استانداردهای بینالمللی؟
محمدی بخش: استانداردهای بینالمللی برای ماموریت فعلی اش دارد در ان ترازی که ما به عنوان هاب منطقهای و به عنوان امالقرای اسلام لازم بود واقعاً تراز نظام نبود به لطف خدا تلاشهای برادر عزیزمان آقای دکتر بذرپاش که واقعاً آبرو گذاشتند امروز قرارداد فاز دو فرودگاه امضا شده با یک سرعت خیلی خوبی دارد پیش میرود و فکر میکنم انشاءالله در یک بازه زمانی سه ساله و پیگیریهایی که دارد انجام میشود مردم عزیزمان از این بخش بهرهمند بشوند نکته آخر هم عرض بکنم در حوزه هوانوردی عمومی هم در دولت سیزدهم اتفاقهای بزرگی افتاد ورزشهای هوایی ساماندهی شد، امروز جوانان ایرانی دختر پسرهای ایرانی دارند کار میکنند با حوزههای مختلف دارند پرواز میکنند امروز تعداد زیادی ورزش هوایی در کشور در اقصی نقاط ایران پاراگلایدر، کار میکنند و از همه مهمتر سیزده هزار پرنده بدون سرنشین پلاک غیر نظامی شده و در حوزه کشاورزی، حوزه صنعتی نقشهبرداری بسیار بسیار کار بزرگ و ضمن اینکه امنیتی بود انجام شد و در دولت شهید رئیسی این به مردم عزیزمان تقدیم شد و مردم دارند امروز از این حوزه در حوزه کشاورزی، گردهافشانی، اطفای حریق نقشهبرداری کار بسیار بزرگی اتفاق افتاد.
سوال: روی تاب آوری ناوگان ما یک استاندارد جهانی داریم درست است؟
محمدی بخش: بله.
سوال: آن عدد مشخصی دارد؟ جایگاه ما در آن تابآوری کجاست الان حملونقل هوایی؟
محمدی بخش: ممنونم از این سؤالتان امروز به لطف خدا تلاش همکاران من در حوزه صنعت به خصوص نیروی انسانی ماهر، کاردان و جوان و شرکتهای دانشبنیان و بومی ما تو شرایط تحریم تو شرایط سخت اقتصادی حتی نشریه نمیدهند کتاب نمیدهند به لطف خدا در پروازهای غیر نظامی رکورد تاریخ هواپیمای ایران شش میلیون پرواز بدون سانحه را به لطف خدا امروز ثبت کردیم و این نیست جز با همدلی و همکاری همه همکاران من در این خانواده بزرگ و نجیب و آرام صنعت که خیلی هم نمیتوانند تبلیغ بکنند با انتقادهایی که ناجوانمردانه به آنها میشوند، اما همکاران من نجیب و با حکمت بدون سر و صدا امروز دارند این صنعت را انجام میدهند حضرت امیر میفرمایند دوتا نعمت مجهول است نعمت امنیت و نعمت سلامتی امروز ما به مردم عزیزمان میگوییم حوزه هوایی شما امن است و ایمن.