عید غدیر بر رهروان ولایت مبارک

به گزارش خبرگزاری صدا و سیمای مازندران، عید سعید غدیر عید امامت و ولایت بر شیعیان جهان مبارک باد.

عید غدیر روز ۱۸ ذی‌الحجه و از بزرگ‌ترین اعیاد شیعه است که در آن امام علی (ع) به جانشینی پیامبر (ص) منصوب شده است. روایاتی از پیامبر (ص) و امامان (ع) در فضیلت این روز نقل شده است؛ همچنین اعمالی مانند روزه گرفتن، قرائت زیارت غدیریه، خواندن نماز غدیر و اطعام مؤمنان در این روز سفارش شده است. شیعیان این روز را جشن می‌گیرند. روز عید غدیر در ایران تعطیل رسمی است. در ایران رسم است که شیعیان در این روز به دیدار سادات می‌روند و سادات نیز عیدی می‌دهند.

واقعه غدیر
پیامبر (ص) در ذی‌القعده سال ۱۰ق همراه هزاران نفر برای انجام مناسک حج از مدینه به طرف مکه حرکت کرد. از آنجا که این سفر، آخرین حج پیامبر (ص) بود به حجة الوداع مشهور شد. پیامبر (ص)، پس از پایان اعمال حج به‌همراه مسلمانان به طرف مدینه حرکت کرد و در ۱۸ ذی‌الحجه به غدیر خم رسیدند، جبرئیل بر پیامبر (ص) نازل شد و از جانب خداوند، به رسول خدا (ص) امر کرد تا علی (ع) را به‌عنوان جانشین خود، به مردم معرفی کند. رسول خدا (ص) نیز حاجیان را گرد آورد و علی (ع) را به‌عنوان جانشین خود معرفی کرد.

فضیلت روز غدیر
درباره فضلیت عید غدیر احادیثی از معصومان نقل شده است از جمله:
• پیامبر (ص): روز غدیرخم برترین عید‌های امت من است و آن روزی است که خداوند در آن روز دین را تکمیل و نعمت را بر امت من تمام کرد و اسلام را به‌عنوان دین برای آنان پسندید.
• امام صادق (ع): عید غدیر عظیم‌ترین و باشرافت‌ترین عید مسلمانان است و سزاوار است در هر ساعت آن شکر خدا به‌جای آورده شود و مردم روزه شکر بگیرند که روزه این روز معادل شصت سال عبادت است.
• امام صادق (ع): «روز غدیرخم عید بزرگ خداست، خدا پیامبری مبعوث نکرده، مگر اینکه این روز را عید گرفته و عظمت آن را شناخته و نام این روز در آسمان روز عهد و پیمان و در زمین روز پیمان محکم و حضور همگانی است.
• امام رضا (ع): «روز غدیر در میان اهل آسمان مشهورتر است تا میان اهل زمین... اگر مردم ارزش حقیقی این روز را می‌دانستند، بی‌تردید فرشتگان در هر روز، ده بار با آنان مصافحه می‌‏کردند.»
• نصیبی شافعی، از علمای اهل‌سنت، در مطالب السؤول به عیدبودن روز هجدهم ذی‌الحجه تصریح کرده است.
• به گفته او، این روز عید و موسم و محلّ اجتماع مردم قرار گرفت؛ چون وقتى که رسول خدا، على را به این منزلت رفیع تخصیص داد، هیچ یک از مردم را در این منزله و مرتبه با على شریک قرار نداد.
• به گزارش ابن‌خلّکان در وفیات الاعیان، با مستعلی بن مستنصر، از حاکمان مصر، در ۱۸ ذی‌حجه سال ۴۸۷ق که روز عید غدیرخم است بیعت شد.

جشن غدیر

بنا بر آنچه که در کتاب خصائص الائمه نقل شده است، حسان بن ثابت، در روز عید غدیر در حضور پیامبر اکرم (ص) میان جمعیت مسلمانان حاضر در غدیرخم، اشعاری را با صدای بلند خواند.

غدیریه حسان بن ثابت در توصیف واقعه غدیر:
ینادیهم یوم الغدیر نبیهم
بخم و أسمع بالرسول منادیا
فقال فمن مولاکم و ولیکم؟
فقالوا و لم یبدوا هناک التعادیا
إلهک مولانا و أنت ولینا
و لم‌تر منا فی المقالة عاصیا
فقال له قم یا علی فإننی
رضیتک من بعدی إماما و هادیا
فمن کنت مولاه فهذا ولیه
فکونوا له أنصار صدق موالیا
هناک دعا الّلهم وال ولیه
و کن للذی عادی علیاً مُعادیاً
پیامبر خدا (ص) آنان را در روز غدیر ندا داد، چه ندای ارزشمندی. او فرمود: مولای شما و سرپست شما چه کسی است؟ آنان بی درنگ گفتند: خدای تو مولای ماست و تو سرپرست و ولی امر مایی. ما هرگز از فرمان تو سرپیچی نخواهیم کرد. در آن هنگام، پیامبر (ص) به علی فرمود: برخیز من تو را انتخاب کردم تا بعد از من امام و رهبر باشی. بعد فرمود: هر کس من مولا و رهبر اویم این مرد مولا و رهبر او خواهد بود؛ پس شما همگی، از سر صدق، از او پیروری کنید. بارالها، دوست او را دوست بدار و دشمن او را دشمن بدار.
سید رضی، خصائص الائمة، ۱۴۰۶ق، ص۴۲.

همچنین بنابر روایتی که در مصباح المتهجد نقل شده است امام رضا (ع) روز غدیر را مجلس می‌گرفته است. علی بن حسین مسعودی، تاریخ‌نگار قرن چهارم قمری، در التنبیه و الاشراف نوشته است که فرزندان و شیعیان امام علی (ع) این روز را بزرگ می‌دارند. کلینی، محدث قرن چهارم هجری قمری نیز در روایتی جشن گرفتن شیعیان را نقل کرده است.
به گزارش ابن‌کثیر، تاریخ‌نگار اهل‌سنت در قرن هشتم قمری، در حکومت آل‌بویه از حاکمان شیعه، نیز عید غدیر را تعطیل و جشن عمومی اعلام کرده بودند و نهاد‌های حکومتی و مردم را به برگزاری جشن‌ها و آذین‌بندی شهر‌ها ترغیب می‌کردند. آنان در این جشن خیمه‌ها برمی‌افراشتند و پارچه‌ها (پرچم‌ها) می‌آویختند و شتر قربانی می‌کردند و شب‌هنگام آتش روشن کرده به جشن و شادی می‌پرداختند. چنان که گَردیزی، تاریخ‌نگار قرن پنجم قمری نیز این روز را از روز‌های بزرگ اسلامی و اعیاد شیعیان برشمرده است.
در مصر خلفای فاطمی عید غدیر را جشن می‌گرفتند. در ایران، در دوره صفویه، عید غدیر از اعیاد رسمی بود.
روز عید غدیر در ایران تعطیل رسمی است. پارلمان عراق در ۲۲ می‌۲۰۲۴م با تعطیلی رسمی این روز در این کشور موافقت کرد. پیش از این، روز عید غدیر فقط در برخی شهر‌های عراق همچون کربلا، نجف و ذی‌قار تعطیل بود.
شیعیان، شب عید غدیر را نیز بزرگ شمارده و شب‌زنده‌داری می‌کنند.

اعمال عید غدیر

• روزه گرفتن؛ بر پایه روایتی که از پیامبر (ص) در کتب اهل‌سنت نقل شده هر کس روز ۱۸ ذی‌الحجه را روزه بگیرد، خداوند ثواب روزه شش ماه را برای او می‌نویسد.
•
• گفتن عبارت «اَلحمدُ لِلهِ الّذی جَعَلَنا مِنَ المُتَمَسّکینَ بِولایةِ اَمیرِالمؤمنینَ و الائمةِ علیهم السلام؛ ترجمه: سپاس خدا را که ما را از کسانی قرار داد که به ولایت امیرالمومنین علی (ع) و ائمه (ع) تمسک می‌جویند.» در هنگام ملاقات مؤمنان.
 
• زیارت حرم امام علی (ع)
 
• غسل کردن
 
• خواندن زیارت امین‌الله

• خواندن دعای ندبه
 
• خواندن زیارت غدیریه
 
• پوشیدن لباس‌های نیکو
 
• استعمال بوی خوش
 
• زینت کردن
 
• صله رحم
• توسعه بر عیال (خرج کردن برای خانواده)
• شاد بودن و لبخند زدن
• هدیه دادن به مؤمنان
• دیدار با برادران ایمانی
• شکرگزاری بر نعمت بزرگ ولایت
• صلوات بسیار فرستادن
• عبادت فراوان انجام دادن
• اطعام مؤمنان
• افطاری دادن به روزه‌داران.
 
• خواندن نماز عید غدیر: بر پایه روایتی از امام صادق (ع) نماز دو رکعتی است که در هر رکعت سوره حمد و بعد از آن، ده مرتبه سوره اخلاص، ده مرتبه آیه الکرسی و ده مرتبه سوره قدر خوانده می‌شود. پاداش این نماز معادل ۱۰۰ حج، ۱۰۰ عمره و برآورده‌شدن تمام حوائج دنیوی و اخروی دانسته شده است. وقت خواندن این نماز هنگام ظهر است. درباره جواز یا عدم جواز خواندن آن به جماعت میان فقها اختلاف‌نظر وجود دارد.
 
آداب و رسوم

دیدار سادات
شیعیان در ایران و برخی دیگر از کشور‌های اسلامی در روز عید غدیر به دیدن سادات می‌روند. سادات نیز به مناسبت این روز مبلغ یا کالایی را به‌عنوان عیدی، هدیه می‌دهند..

اطعام غدیر
شیعیان در روز عید غدیر در مساجد و دیگر اماکن سفره اطعام پهن می‌کنند. همچنین در خیابان‌ها شربت و شیرینی توزیع می‌کنند. بنا بر روایتی که در مصباح المتهجد نقل شده است، اطعام به یک مؤمن در روز غدیر ثواب اطعام یک میلیون پیامبر و صدیق و یک میلیون شهید را دارد. بنا بر این روایت، امام رضا (ع) در روز عید غدیر مجلس گرفت و گروهی از خواصِ اصحاب خود را برای افطار نزد خود نگاه داشت و برای خانواده آنها غذا و هدایایی فرستاد.

عقد اخوت
بنابر نقل شیخ عباس قمی، از آداب روز عید غدیر بستن عقد اخوت است که مفاد آن برادری و همدلی در دنیا و دستگیری از همدیگر در آخرت است. بر همین اساس یکی از رسوم برخی از شیعیان، خواندن عقد اخوت در روز غدیر است. فرهنگ‌سرای اندیشه همزمان با عید غدیر با طرح پویش مجازی «برادرانه» تلاش کرده تا ضمن احیای سنت بستن عقد اخوت بین شیعیان و دوست‌داران اهل‌بیت (ع) روحیه همبستگی و اتحاد میان مسلمانان جهان را تحکیم ببخشد.

سیده حکیمه موسوی از عید غدیر گزارش می دهد: