رفع مشکلات حوزه کشاورزی با سامانه کشت قراردادی و بازار رسانی

به گزارش خبرگزاری صدا و سیما، شبکه خبر در برنامه گفتگوی ویژه خبری جزئیات سامانه کشت قراردادی و بازاررسانی را با ایوب فصاحت؛ مدیرعامل سازمان تعاون روستایی ،کاوه حسنی؛ مدیرعامل اتحادیه مرکزی تعاونی‌های تولید روستایی کشور و محمدجواد عسگری؛ نماینده مجلس شورای اسلامی بررسی کرده است.

مقدمه: در خبر‌ها داشتیم که سامانه کشت قراردادی و بازاررسانی وارد مدار می‌شود. مدیرعامل سازمان مرکزی تعاون روستایی گفته است که این سامانه که از سه ماه گذشته به صورت آزمایشی برای محصول ذرت مورد استفاده قرار گرفته، با رفع ایرادات، در ماه جاری به صورت رسمی و با دربرگیری محصولات بیشتر اجرایی می‌شود. به گفته آقای فصاحت، از طریق داده‌های این سامانه، حمایت‌های لازم از کشاورزان برای تولید هر محصول متناسب با نیاز بازار انجام می‌شود. هدف در مدار قرار گرفتن این سامانه، جلوگیری از نوسانات و تنظیم بازار است. البته در دو سال گذشته بار‌ها درباره کشت قراردادی صحبت شده، ولی نتیجه نهایی در این مورد حاصل نشده و اجرای آن نیمه‌کاره رها شده است. امروز تفاوت این طرح کشت قراردادی با طرح‌های قبلی و البته جزئیات آن را مورد بررسی قرار می‌دهیم.

سؤال: آقای فصاحت جزئیات سامانه کشت قراردادی و بازاررسانی چیست و قرار است با این سامانه چه کار‌هایی انجام شود؟ 
ایوب فصاحت؛ مدیرعامل سازمان تعاون روستایی: ما سازمان تعاون روستایی یک بدنه ۲۳۰۰ نفره دولتی در کنار یک بدنه ۵۰ هزار نفره مدیران کاملاً بخش خصوصی است که قریب ۹ هزار تعاونی ما داریم که از اینها شش هزار تا فعال است و الان در شبکه تعاون روستایی به مردم خدمت رسانی می‌کنند. اینها افزایش هم پیدا می‌کند، یعنی اصناف هم که در کنارش آمدند و ان‌شاءالله ادامه پیدا خواهد کرد آن تشکیلات‌شان، به این بدنه اضافه می‌شوند. ما تعاونی‌های روستایی را داریم، تعاونی‌های کشاورزی و تولیدی را داریم که خدمتشان هستیم. تعاونی‌های زنان را داریم و اصناف؛ اینها مجموعاً این شبکه تعاون روستایی ؛ به عنوان خدمت رسان به بخش کشاورزی کشور فعالیت می‌کنند و به صورت شبکه هم هستند. این ۹ هزار تا افزایش هم پیدا خواهد کرد و بخشی از آن البته غیرفعال هستند که در حال فعال شدن هستند، به صورت شبکه‌ای تحت مدیریت سازمان تعاون روستایی با مشارکت خودشان و خود این عزیزان هم به عنوان مدیران بخش خصوصی این کار را انجام می‌دهند.در حوزه کشاورزی یکی از مهمترین مشکلات ما، بازاررسانی محصولات کشاورزی است و این بازاررسانی محصولات کشاورزی؛ به عنوان مهمترین مشکل، زاییده یک عدم اجرای الگوی کشت و عدم داشتن الگوی کشت مناسب است. این به این معنا نیست که ما الگوی کشت نداریم، الان هم در وزارت متبوع خودمان، یک الگوی کشتی همه ساله ابلاغ می‌شود و مسئولین کشاورزی استان‌ها به همراه این شبکه دارند این محصولات را تابع یک برنامه کشت می‌کنند، اما به دلیل این که بازاررسانی آنها به نوعی فکری برای آن نشده، همیشه در حوزه بازار ما با مشکل مواجه می‌شویم. مهمترین مسیر اجرای الگوی کشت؛ کشاورزی قراردادی است. یعنی کشاورزی قراردادی؛ یک الگویی است برای اجرای الگوی کشت. 

سؤال: می‌فرمایید زمانی این درست اجرا می‌شود که نیاز بازار را به طور کامل در نظر بگیرند؟
فصاحت: احسنت، یعنی تابع نوع الگویی که ما برای اجرای کشت‌ها و الگوی کشت در کل کشور بایستی مد نظر قرار دهیم، آن کشاورزی قراردادی است. یعنی کشاورز ما بداند از آن موقعی که بذر را در زمین کشت می‌کند، چه کسی مشتری آن است؟ اگر بذر را در ابتدا کشت کند و نداند که مشتری کیست؟ نه علاقه‌ای دارد به تولید علمی محصول و نه اگر هم این محصول تولید شود، اگر آن بازارش نباشد می‌تواند به این سودآوری مناسب برسد. ما این برنامه را قبل از سال تهیه کرده بودیم، جزو راهبرد‌های اساسی ما بود، با ورود به سال جدید و بیان رهبر عزیز انقلاب که جهش تولید را با مشارکت مردم بیان کردند، یک بررسی که کردیم، دیدیم اتفاقاً تعاونی‌های روستایی و این شبکه ما اصلاً مخاطب و مجری این شعار هستند امسال و این کار را با کشاورزی قراردادی شروع کردیم. 

سؤال: الان جزئیات چیست؟ یعنی سامانه‌ای قرار است رونمایی شود؛ به چه شکل است؟
فصاحت: چون این سامانه توسط بخش خصوصی با راهبرد سازمان تعاون روستایی تهیه شده، اجازه دهید خود مدیرعامل توضیح دهند، من فقط توضیحات کلی را بدهم. این سامانه بعد از این که تولید قراردادی چندین مرتبه در وزارتخانه خودمان تمرین شد و یک ایرادات و اشکالاتی به آن وارد بود که بخشی هم طبیعی است. شما کاری که می‌خواهی شروع کنی بالاخره یک ایراداتی در آن طبیعی است. ما آن ایراداتی که در آن طرح بود، برطرف کردیم که یکی از مهمترین ایرادات آن؛ این بود که نوع محصول درست انتخاب نشده بود، یعنی محصولاتی انتخاب شده بود که از قضا ۸۰ تا ۹۰ درصد بازار آنها کاملاً مشخص شده بود، مثل گندم، کلزا، محصولات استراتژیک و ما آمدیم اتفاقاً این جا محصولی را انتخاب کردیم که این محصول؛ جزو محصولات تابستانه و بهاره‌ای است که عمدتاً هم با مشکل بازار مواجه می‌شوند. 

سؤال: کدام محصولات است؟
فصاحت: ذرت، اما مهمترین محصولی که با مشکل مواجه شده بود، پیاز بود. مهمترین محصولی که با مشکل مواجه شده بود، مثلاً گوجه فرنگی  و سیب زمینی که ما امسال ورود کردیم؛ لذا نوع ورود ما به محصول؛ باید محصولاتی باشند که مشکل بازار دارند، از آنها شروع کنیم تا برسیم به اولویت‌های بعدی. 

سؤال: یعنی امتحان شده این موضوع کشت قراردادی در خصوص برنج امتحان شده یا دو سه سالی است که مطرح است، در واقع شکست خورده، خیلی واضح بخواهیم بگوییم. الان شما می‌خواهید بگویید ایرادات آن قبلی‌ها برطرف شده در این شکل جدید؟
فصاحت: دقیقاً، ما ایرادات طرح‌های قبلی را بررسی کردیم، کلاً طرح‌ها مورد بررسی قرار گرفت و اولاً اینها را به صورت زنجیره‌ای دیدیم. رئیس جمهور در آخرین سفرشان به مازندران یک اشاره‌ای به همین برنج کردند و اشاره داشتند که برای برنج در قالب زنجیره با همین تعاونی‌ها پیش بروید. ما اتفاقاً برنامه پیش هم آماده کرده بودیم، الان اولاً ما با دید زنجیره‌ای این را پیگیری کنیم، یعنی زنجیره ارزش هر محصول؛ ابتدا تعیین و بررسی می‌شود و در قالب این زنجیره؛ این کشت قراردادی ورود پیدا می‌کند.

سؤال: این زنجیره که می‌فرمایید از صفر تا صد است؟ 
فصاحت: بله، از مرحله تهیه نهاده‌ها، اول بازار دقیقاً تهیه و بررسی می‌شود، متناسب با نیاز بازار؛ در تولید ما شروع می‌کنیم این موضوع را، البته نیاز بازار را ما دو دسته داریم؛ ۱- نیاز بازار داخلی و ۲- نیاز بازار خارجی. الان سیاست وزیر هم حداکثرسازی تولید است که متناسب با شعار جهش تولید است؛ لذا ما این دو بازار؛ ۱- بازار محصولات داخلی و ۲- بازار محصولات خارجی در حال فراهم کردن این شرایط هستیم. به عنوان مثال، خود مدیرعامل باید توضیح دهند که دوست دارم از زبان خود ایشان این توضیح داده شود. ما این وظیفه را کاملاً بخش خصوصی بر عهده گرفته؛ همان جمعیت ۵۰ هزار نفری که گفتم کل شبکه ما دارد؛ کاملاً بخش خصوصی است، حتی یک نفر دولتی ما در این بدنه نداریم. این طرف ما هم سیاست‌گذاری کردیم، و منبع این سامانه در اختیار ماست، بهره‌بردار آن؛ اتحادیه تعاونی‌های تولید است. با ذرت هم شروع کردیم؛ در قالب تولید ۱۵ هزار هکتار کشت که اینها ۴۰ مرکز را مد نظر دارند.

سؤال: آقای حسنی در خصوص جزئیات سامانه شما توضیح بفرمایید که کشاورز چطور باید بیاید به این سامانه ورود کند، چطور استفاده کند؟ شامل چه کسانی است؟
کاوه حسنی؛ مدیرعامل اتحادیه مرکزی تعاونی‌های تولید روستایی کشور: اتحادیه مرکزی شرکت‌های تعاونی تولید و روستایی ایران دارای ۳۱ اتحادیه استانی، ۱۶۰۰ شرکت تعاونی تولید و روستایی و ۵۰۰ هزار بهره‌بردار و عضو می‌باشد که بیش از سه و نیم میلیون هکتار از اراضی آبی کشور را تحت مدیریت خودشان دارند.حدوداً دو سه سالی است که نهضت کشاورزی قراردادی در وزارت جهاد کشاورزی شروع شده و اجرای آن در سال‌های گذشته با مشکلاتی مواجه بوده که اتحادیه ما با این ظرفیت بزرگی که توضیح دادم و اعتقاد داریم شبکه تعاون روستایی بعد از آموزش و پرورش؛ بزرگترین گستردگی را در سطح کشور دارد و در اقصی نقاط کشور حضور فیزیکی، پرسنل، دفتر کار و انبار داریم و داریم در بخش کشاورزی به بهره‌بردار‌ها وکشاورزان خدمت‌رسانی انجام می‌دهیم. 

سؤال: آقای حسنی دقیقاً توضیح می‌دهید قرار است چه اتفاقی بیفتد در قالب این سامانه کشت قراردادی و بازاررسانی؟
حسنی: اتحادیه مرکزی شرکت‌های تعاونی، تولید و روستایی ایران در سال جاری در راستای اجرای برنامه‌ها و سیاست‌های وزارت جهاد کشاورزی و پیرو تأکیداتی که آقای فصاحت؛ مقام عالی سازمان داشتند و همچنین به منظور تحقق شعار سال که توسط مقام معظم رهبری به نام جهش تولید با مشارکت مردم؛ مزین گردیده، اقدام به اجرا و تکمیل زنجیره ارزش محصول ذرت علوفه‌ای در سطح اراضی تحت پوشش خود نموده است.

سؤال: می‌خواهیم وارد جزئیات شویم، می‌خواهد چه اتفاقی بیفتد؟ الان کشاورز باید چه کار کند و چه اتفاقی برای او بیفتد؟ در این کشت قراردادی کشاورز چه می‌دهد؟ چه می‌گیرد؟ اتفاقاتی که می‌افتد چیست در این شکل جدید که می‌فرمایید؟
حسنی: هدف از اجرای طرح کشاورزی قراردادی، در درجه اول؛ اجرای الگوی کشت است و در درجه دوم؛ کمک به معیشت کشاورز از طریق افزایش عملکرد در واحد سطح و جهش تولید و در نهایت تنظیم بازار و بازاررسانی محصول می‌باشد. در مورد کشت قراردادی که توسط اتحادیه ما انجام می‌شود، برخلاف طرح‌هایی که در ادوار گذشته انجام شده، ما تمام الزامات و آن پروتکل‌هایی که برای اجرای این در نظر گرفته شده، ما به معنای واقعی دیدیم، یعنی از تأمین بذر ما در کنار کشاورز هستیم تا بازاررسانی محصول، به این منظور یکی از مشکلات عدیده بخش کشاورزی در مملکت ما؛ کشاورزی معیشتی و خرده مالکی است که تولید در این بستر بر اساس غریزه، توانایی و امکاناتی که کشاورز در اختیار دارد انجام می‌شود. ما با استفاده از این طرح کمک کردیم به کشاورز که نهاده با کیفیت را در زمان مورد نیاز و در زمانی که کشت انجام می‌شود در اختیار کشاورز قرار دادیم، عملیات مکانیزاسیون را در تهیه بذر در کشت و مراحل داشت از طریق این واحد‌های مکانیزاسیون تعاونی‌های تحت پوشش خود در اختیار کشاورزان قرار دادیم و از طریق آن سامانه‌ آمدیم آن فناوری‌های نوین مثل هوش مصنوعی و ظرفیت شرکت‌های دانش‌بنیانی که در حوزه کشاورزی فعالیت و ارائه خدمت می‌کنند، استفاده شده و در نهایت برای بازاررسانی محصول هم با دامداری‌ها و هلدینگ‌های بزرگی که در نهایت این خوراک و ذرت تولید شده باید به مصرف دامی که تحت مدیریت این دامداری‌هاست برسد. ما بازاررسانی آن را دیدیم؛ یعنی در یک جمله اگر بخواهم عرض کنم، ما در بستر یک قرارداد با کشاورز؛ تولید بازارمحور و مبتنی بر بازار را انجام دادیم. 

سؤال: در واقع می‌فرمایید بازارش هم دیده شده، یعنی آن چیزی که کشاورز تولید می‌کند، از همان ابتدا می‌داند که برای کجا و با چه قیمتی تولید می‌شود؟
حسنی: دقیقاً، ما سال اول اجرای این طرح است و بر اساس نیازسنجی که از این واحد‌های دامپروری و دامداری صورت گرفته است، ما آمدیم بخشی از نیاز این واحد‌های دامداری را از طریق همین کشت قراردادی تولید می‌کنیم. امیدواریم که بتوانیم در سال‌های آینده این طرح را گسترش و توسعه دهیم و به یک نقطه‌ای برسیم که کل نیاز کشور و دامداری‌ها را به این محصول استراتژیک از طریق فرایند کشاورزی قراردادی تولید کنیم و در این راستا یک خدماتی و خدمت رسانی هم به بخش کشاورزی و کشاورزان انجام شود.

سؤال: آقای حسنی می‌فرمایید که بذر تأمین می‌شود برای کشاورز، نهاده با کیفیت و حتی در مکانیزاسیون هم به کشاورزان کمک می‌شود، بعد محصول کشاورز تولید و آماده می‌شود که به بازار بیاید. قیمت نهایی محصول، این هزینه‌هایی که شده از قیمت نهایی محصول کم می‌شود و آن قیمتی که قرار است به کشاورز پرداخت شود، پرداخت می‌شود. درست است؟
حسنی: دقیقاً، کشاورزان ما متأسفانه جزو اقشار کم‌درآمد و محروم جامعه هستند و متأسفانه اکثر این عزیزان در فصل کشت، امکان تأمین منابع مالی جهت خرید نهاده‌های مورد نیازشان را هم ندارند. یکی از الزامات جهش تولید و افزایش عملکرد در بخش کشاورزی؛ تأمین نهاده‌های با کیفیت در زمان مورد نیاز است. یعنی شما حتی نهاده با کیفیت را تأمین کنید...
سؤال: در طرح قبلی؛ دفعه قبل یکی از مسائلی که به مشکل خورد، همین بود، یعنی دولت باید این نهاده‌ها را تأمین می‌کرد، بعد اعتبار به مشکل خورد، نشد؛ یکی از مشکلاتی که به وجود آمد، همین بود، الان این مشکل برطرف شده در این شکل جدید؟
حسنی: جا دارد اینجا از زحمات تمام عزیزانی که در سازمان تعاون روستایی در حال خدمت هستند تشکر و قدردانی کنم، به این دلیل که این عزیزان منابع مالی را با توجه به طرحی که از قبل ما به سازمان ارائه داده بودیم، برای ما تأمین کردند. نقطه افتخار ما در این است که ما نهاده‌ها را به صورت نقد از منابع تولید تأمین و تدارک می‌بینیم و این را به صورت کاملاً اعتباری و بدون این که یک ریال از کشاورز بابت خدماتی که در مراحل داشت و تأمین نهاده‌ها داریم به این عزیزان می‌دهیم، پول آن را در نهایت پس از برداشت محصول و محصولی که از آنها خریداری می‌شود، کسر می‌کنیم و باقی‌مانده وجه محصول خریداری شده را به این عزیزان برمی‌گردانیم.

سؤال: حالا که صحبت از سامانه می‌شود، این کشاورزان چطور می‌توانند در سامانه عضو شوند؟ چه کار باید کنند؟
حسنی: طرح امسال به صورت آزمایشی در سطح ۱۵ هزار هکتار از اراضی هشت استان کشور که این اراضی تحت پوشش و مدیریت...

سؤال: آزمایشی اجرا شد، اگر سراسری شود و محصولات بیشتر شود، چه اتفاقی می‌افتد؟
حسنی: سامانه ما قابلیت این را دارد به شرطی که آن الزاماتی که مد نظر ماست از نظر دولت و از طریق وزارتخانه برای ما تأمین شود، سامانه را برای محصولات دیگر هم تعمیم و گسترش دهیم و ان‌شاءالله روزی به این نقطه برسیم مثل خیلی از کشور‌های پیشرفته و اروپایی که تمام محصولات در بستر کشاورزی قراردادی تولید می‌شود و کشاورز روزی که دارد تولید می‌کند، خبر و اطلاع دارد که این محصول در نهایت زمان برداشت؛ یک خریداری برای آن است و تولید می‌شود و کشاورز دیگر دغدغه فروش محصول و تأمین نهاده‌های مورد نیاز خود را ندارد و تمام انرژی خود را...

سؤال: کمبود پول برطرف می‌شود، نهایتاً مشکل بازار هم در نوسانات قیمتی حل می‌شود، اگر دقیق اجرا شود. آقای فصاحت یکی از مشکلات دفعات قبلی همین مشکل اعتبار در تأمین نهاده‌ها، بذر و ... بود که طرح را با شکست و مشکل مواجه کرد، الان برای این موضوع چه فکری شده؟ مشکلی برای اعتبار وجود ندارد؟
فصاحت: در طرح قبلی کشاورزی قراردادی، اتفاقاً در یک محصولی را مدنظر قرار داده بودیم که باید خرید تضمینی می‌شد. یک مقدار اعتبارات با مشکل برخورد و خرید صورت نگرفت، به همین سبب ایجاد مشکلاتی شد، ما در این طرحی که الان در حوزه تعاونی‌های تولید انجام می‌دهند، از مدت‌ها قبل این طرح بررسی شد و اعتبارات لازم در اختیار آنها قرار گرفت. الان بذری که این عزیزان باید توزیع کنند از داخل خود شبکه ما تهیه شده و در اختیار آنها قرار داده شده است. ارتباطات خوبی را با شرکت‌های تولید‌کننده نهاده گرفتند با قیمت بسیار مناسب و نقدی این نهاده‌ها را خریداری کردند و همین نهاده‌ها با قیمت مناسب در اختیار کشاورزان قرار می‌گیرد و از قیمت مهمتر هم؛ با کیفیت بسیار خوب.
سؤال: این اعتبار را بخش خصوصی می‌آورد؟
فصاحت: نه، بخشی از اعتبار را ما دادیم به خود اتحادیه، بخشی را خود اتحادیه گذاشته و بخشی هم با مساعدت خود شرکت‌های تولیدکننده این نهاده‌ها آمدند. یعنی این سه مجموعه‌ای که گفتم، مشکل اعتباری وجود ندارد. در خرید محصول هم اعتبار لازم را برای آنها تأمین می‌کنیم که یک اعتبار نیم همتی نیاز است که برای خرید محصول‌شان که بتوانند این بازرگانی حوزه محصول هم انجام دهند و یک پایه‌ای شود برای سایر محصولات. ما ان‌شاءالله حتماً تا پایان همین ماه این سامانه به صورت جامع رونمایی می‌شود. احتمالاً محصول سیب زمینی در این سامانه؛ محصول بعدی است که شروع می‌شود. گندم، جو؛ با همکاری و هماهنگی که با معاونت‌های تخصصی وزارت متبوع خودمان داریم و با حمایت‌های خوبی که آقای وزیر دارند این طرح را بتوانیم تا پایان سال در چهار تا پنج محصول این کار را شروع کنیم. 

سؤال: یعنی این مدام گسترش پیدا خواهد کرد و محصولات جدید وارد سامانه می‌شوند؟
فصاحت: بله، ما دلیلی که آمدیم شرکت... الان این موضوعاتی که مدیرعامل اتحادیه اشاره کردند این است که البته ما در قالب یک سامانه این کار را انجام دادیم. یک جمع بندی کنم در این حوزه؛ این کار را ما در قالب یک سامانه انجام دادیم که در بستر فناوری اطلاعات یک شرایط بسیار سهلی را برای مشارکت مردم و کشاورزان‌مان ایجاد کرد، یعنی آن مشکلات ساختاری را برای ما با این سامانه کاملاًً برطرف کرد. مسأله بعدی این بود که این موضوع را ما در قالب زنجیره ارزش محصول پیگیری کردیم، چون در قالب زنجیره محصول؛ از صفر تا صد این موضوع بود، این کمک کرد به اجرای آزمایشی طرح و ان‌شاءالله اجرای واقعی طرح که در حال انجام است در همین ماه، ما نهاده‌ها را به صورت کامل در این طرح دیدیم و این نهاده‌ها را به صورت کامل تأمین کردیم. یکی از موارد جهش در تولید محصول، مثلاً بذر است؛ در زمان مناسب نوع بذری که انتخاب می‌شود. مسأله بعدی؛ مشاوره‌های فنی بود که در این طرح دیده شده، هر شرکت تعاونی تولیدی که در آن منطقه است، یک مشاور فنی دارد که مشاوره فنی را هم خود شرکت در قالب ساختار خودش آورده است. 

سؤال: محصولی که قرار است از کشاورز خریداری شود، چون می‌فرمایید فکر بازار آن شده است، مستقیماً می‌رود، می‌رسد و وارد بازار می‌شود؟
فصاحت: اصلاً الان بازار آن آماده است. 

سؤال: پرداختی که به کشاورز انجام می‌شود، یعنی تعاونی روستایی این را می‌خرد و به بازار می‌دهد یا نه؟
فصاحت: خود تعاونی تولید. الان خود اتحادیه مرکزی تعاونی تولید رایزنی‌هایی برای بازارش کرده است، ما بخشی از این اعتبار را در اختیارش گذاشتیم. آن بازار مصرف؛ کامل، تازه بیش از اینها، شاید بگویم چندصد برابر...

سؤال: تعاونی تولید در این وسط؛ خود تبدیل به واسطه نمی‌شود؟
فصاحت: اصلاً، تعاونی تولید اصلاً وظیفه‌اش همین است. شما در ساختاری که طراحی می‌کنید، این ساختار می‌آید چه کار می‌کند؟ شما اصلاً برای اجرای هر کاری نیاز به ساختار دارید. این ساختار؛ ساختار تعاونی است. در پایین‌ترین بخش آن؛ شرکت تعاونی و تولید روستایی آن شهرستان است و بعد می‌شود اتحادیه استانی، بعد می‌شود اتحادیه ملی. این اتحادیه ملی مستقیماً با ما در ارتباط است و ناظر این مجموعه هم؛ سازمان‌ها و مدیریت‌های تعاونی روستای استان‌ها هستند؛ لذا اصلاً این موضوع؛ موضوع واسطه گری نیست و نیازمند یک ساختاری است که این کار را کند. در ادامه هم؛ این موضوع فنی هم به عنوان مشاور فنی، می‌آید در کنار این ساختار و در ادامه هم بازاررسانی می‌شود، ضمن این که بحث واسطه‌گری، زمانی مضموم است که بیاید در قالب آن واسطه گری خود، به گرانی کالا دامن بزند که اصلاً این موضوع مطرح نیست. 

سؤال: ارتباط ما با آقای عسگری برقرار است. ایشان در مجلس یازدهم رئیس کمیسیون کشاورزی بودند برقرار است. صحبت‌ها را شنیدید؛ این که قرار است چه اتفاقی بیفتد، تجربه‌های پیشین هم هست، نظر شما چیست؟ فکر می‌کنید این بار این کشت قراردادی و البته بازاررسانی هم‌زمان به نتیجه می‌رسد؟ به چه ترتیب است؟
محمدجواد عسگری؛ نماینده مجلس شورای اسلامی: کشت قراردادی در کشور تحت هر شرایطی باید اجرا شود. در بحث کشت قراردادی وظیفه دولت و دستگاه متولی مثل وزارت جهاد کشاورزی یا سازمان تعاون روستایی این است که نهاده‌های کشاورزی، کود، بذر و سم را به موقع در اختیار کشاورز قرار دهد، کشاورز تولیدش را انجام دهد، زمانی که برداشت انجام شد، از کشاورز خریداری کند. هزینه‌های نهاده‌های کشاورزی را بردارد، مابقی پول را در اختیار کشاورز قرار دهد. به چند دلیل این کشت قراردادی باید انجام شود. یکی این که ما بتوانیم نیازمندی‌ها را تأمین کنیم، دوم این که زمین‌های کشاورزی ما خرد شده است. بالاخره کشاورز دو تا چهار هکتار؛ کمتر یا بیشتر، زمین دارد، منتهی پول یا اعتباری نداردکه بتواند به موقع نهاده‌ها را خریداری بکند این کشت قراردادی تقریبا در خیلی از کشور‌های توسعه یافته دارد انجام می‌شود دولت‌ها مکلف اند امکانات در اختیار تولید کننده قرار بدهند به دلیل اهمیت امنیت غذایی، ما در برنامه هفتم توسعه تقریبا کامل و جامع دیدیم هم کشت قراردادی و هم الگوی کشت، استحضار دارید بعد از ۱۵ سال یک حرکتی صورت گرفته در بحث الگوی کشت و اجرای عملیاتی شدن الگوی کشت، آن هم متأسفانه ناقص شد ما در قانون آوردیم دولت محترم را مکلف کردیم در راستای بحث تولید بیشتر، تولید بهتر، تولید با کیفیت تر، نیازمندی‌های داخل و بعضا بحث صادرات یا در حوزه صنایع تبدیلی بتوانیم همه نیاز‌ها را برطرف کنیم با توجه به مشکلات اقلیمی که داریم بحث شرایط آب موجود، بحث حفظ خاک زراعی، این کشت قراردادی انجام بدهیم و به اصطلاح الگوی کشت هم شکل بگیرد.

سؤال: البته نوسانات بازار آقای عسگری.
عسگری: بله در گذشته جی. دی. سی و شرکت خدمات حمایتی باید این کار را انجام می‌دادند به دلیل نداشتن پشتوانه مالی موفق نشدند الان ما در قانون آوردیم هم اعتبار را مشخص کردیم میزان اعتبار مورد نیاز در برنامه هفتم و هم اینکه زمانبندی کردیم بر اساس زمانبندی دستگاه‌های متولی مکلف اند در راستای تولید بهتر و تولید بیشتر کار را دنبال بکنند امیدواریم ان شاءالله با برنامه ریزی‌هایی که صورت گرفته و نگاهی که وجود دارد که هم الگوی کشت انجام بشود هم کشت قراردادی اعلام هم کردیم کشت قراردادی را به اصطلاح به گونه‌ای دنبال بکنند یا با کشاورزانی وارد مذاکره بشوند که الگوی کشت رعایت بکنند یعنی ما اگر کشت قراردادی بخواهیم انجام بدهیم کشاورز ما الگوی کشت را رعایت نکند عملا به نقطه مطلوب یا به هدفی که مدنظر است نمی‌رسیم بنابراین نگاه و رویکردمان این است که ان شاءالله کشت قراردادی را بر اساس الگوی کشت به کشاورز ابلاغ بشود و بر اساس آن فضای تولید انجام بشود اگر این اتفاق بیفتد ما عملا هم تولیدکننده مان به یک نقطه مطلوبی ... خواهد رسید و هم مصرف کننده مان، هم فضای صادرات را به راحتی به دست خواهیم آورد بازار‌های منطقه ای، بازار‌های کشور‌های همسایه را به راحتی بتوانیم به دست بیاوریم در این زمینه ان شاء‌الله مشکلی نخواهیم داشت بنابراین ما تقریبا در برنامه هفتم توسعه هم به اصطلاح کشت قراردادی را به صورت پر و پیمان دیدیم و هم بحث الگوی کشت تأکیدمان هم بر این است که ان شاء‌الله دستگاه‌های متولی با دقت و جدیت بیشتر ان شاءالله این موضوع را دنبال بکنند. 

سؤال:  این صحبت‌هایی که آقای فصاحت کردند را شما شنیدید چطور می‌بینید این شکل جدید را فکر می‌کنید نزدیک‌تر باشد به اجرایی شدن؟
عسگری: ضمن تشکر از جناب آقای دکتر فصاحت و مدیرعامل محترم تعاونی کشور اعتقادم بر این است که این کار هر چه سریعتر و با جدیت باید دنبال بشود منتهی حالا در مرحله اول در قالب یک برنامه زمان بندی شده کوتاه مدت کار را دنبال بکنند ایرادها، نواقص را برطرف و احصا بکنند یک مسیر همواری را شکل بدهند برای عملیاتی شدن آن.

سؤال: یعنی این شکل جدید را فکر می‌کنید اجرایی باشد، چون قبلا این طرح با مشکلاتی مواجه شد حالا هم اعتباری و هم آقای فصاحت گفتند در خصوص محصولات.
عسگری: قبلا که خوب اجرا نشد یک مقداری در بحث پشتوانه مالی ضعیف عمل کردند دستگاه‌های متولی، ما الان ریاست محترم سازمان برنامه و بودجه و دستگاه‌های متولی آوردیم در کمیسیون کشاورزی در بحث برنامه هفتم در قالب یک نگاه جدی و قانونی با دوستان صحبت کردیم نظراتشان را گرفتیم بر اساس همان عمل کردیم که ان شاءالله در برنامه هفتم بتوانند عملیاتی و اجرایی بکنند. 
سؤال: یعنی مجلس این پیگیری را دارد، چون حالا در واقع تغییر دولت هم در پیش هست دوباره این تغییرات این موضوع را می‌تواند دچار چالش بکند.
عسگری: من اتفاقا روز قبل یعنی یک روز قبل‌تر خدمت آقای وزیر رسیدیم حالا هفته قبل هم دعوت کردیم ایشان تشریف آوردند در کمیسیون اعلام کردیم که این موضوع به جهت اینکه کشاورزان ما با انگیزه بتوانند کار بکنند تولید بکنند تولید ما بتواند نیازمندی‌های مردم در حوزه بازار را تأمین بکند تحت هر شرایطی باید اجرایی و عملیاتی بشود هم وزیر محترم قول دادند که ان شاءالله این کار را ابتدای برنامه ۵ ساله هفتم عملیاتی و اجرایی بکنند و هم ما به عنوان دستگاه نظارتی ان شاءالله تلاش خواهیم کرد که دوستان به موقع و به هنگام کارهایشان را دنبال کنند یک نکته هم تأکید بکنم بر این ما تقریبا گزارش هفتگی را داریم از وزیر محترم جهاد کشاورزی پیرامون موضوعات به خصوص کشت قراردادی و الگوی کشت را می‌گیریم که کار به چه صورت پیش رفته و نقاط ضعف کجاست که ان شاءالله بتوانیم با کمک هم اینها را پوشش بدهیم.

سؤال: یعنی می‌فرمایید این تغییرات دولت هم آسیب نخواهد زد به این؟
عسگری: نه ببینید البته برنامه هفتم است برنامه هفتم هر دولتی که بیاید باید انجام بدهد قانون هم باید اجرا بشود ما هم نگاهمان بر این است به جهت اهمیت موضوع  بحث امنیت غذایی با جدیت دنبال خواهیم کرد که ان شاءالله در سال اول مباحث مربوط به برنامه به اصطلاح ۵ ساله هفتم توسعه دنبال بشود یک ایرادی وجود داشت ما در برنامه ششم توسعه احکام اجرایی دائمی بخش کشاورزی، آب، منابع طبیعی و محیط زیستی درصد بیشتر نداشتیم الهن تلاشمان بر این است که در برنامه هفتم توسعه همزمان حرکت کنیم و ان شاء‌الله در زمان خودش بتوانیم به اهدافی که مدنظر است به فضل الهی برسیم. ببینید در بحث پول گندم، ما تا الان تقریبا دو و نیم میلیون تن گندم خریداری شده از کشاورزان عزیز ۴۳ همت پول این گندم است دولت محترم تا الان دو و دو دهم همت پول پرداخت شده مابقی پرداخت نکرده هفته گذشته من خدمت آقای مخبر رسیدم با ایشان صحبت کردیم سازمان برنامه و بودجه و جلسه گذاشتیم در وزارت نفت، سازمان هدفمندی یارانه‌ها و سه مجموعه وزارتخانه نفت قرار شد درآمدشان را در اختیار هدفمندی یارانه قرار بدهند قرار بر این است که از روز شنبه ان شاء الله پول پرداخت بشود ما پیگیری خواهیم کرد و امیدواریم که ان شاء‌الله کار عملیاتی و اجرایی بشود به فضل الهی. 

سؤال: آقای فصاحت موضوعی که هست در خصوص بحث آمار هست نیازسنجی در بازار نیاز به آمار دقیق دارد ما همیشه این موضوع را مطرح کردیم حتی رهبر معظم انقلاب هم این موضوع را مطرح کردند که در خصوص آمار در محصولات کشاورزی حالا ایشان البته گندم را مطرح فرموده بودند ولی کلا در خصوص آمار در محصولات کشاورزی این مشکل وجود دارد  این بحث نیاز هم یک جور آمار است دیگر، نیاز بازار هم یک جور آمار است این را چطور دقیق در واقع سنجش خواهد شد که از این طرف هم به مشکل نخورد کشاورز در تولیدش؟
فصاحت:  توضیح بدهم خدمتتان که دلیل استفاده ما از سامانه چیست؟ چرا ما گفتیم از سامانه‌های در بستر فناوری اطلاعات می‌خواهیم استفاده بکنیم؟  در همین سامانه‌ای که در واقع طراحی شد با همکاری در واقع مجموعه سازمان بر اتحادیه که عمده کارش را اتحادیه انجام داد در واقع آن زمینی کشاورز در این کشاورزی قراردادی آمده به عنوان زمین قابل قرارداد معرفی کرده کاملا روی سامانه که این اپلیکیشن می‌نشیند بعد بررسی می‌شود راستی آزمایی می‌شود و در آینده نزدیک ان شاء الله ما این را به سامانه کاداستر در واقع اراضی زراعی کشور این را متصلش می‌کنیم یکی از مواردی که سبب به هم ریختگی بازار می‌شد که در واقع هم تنظیم تولید را ما نداشتیم هم تنظیم بازار را نمی‌توانستیم انجام بدهیم عدم وجود آمار بود این آمار بخشی از آن مربوط به تولید بود بخشی از آن هم مربوط به بازار، در حوزه تولید  این الگوی کشت هر ساله از سال‌های قدیم این ابلاغ می‌شد به استان‌ها و به شهرستان که مثلا فلان شهرستان فرض بفرمایید ۲ هزار هکتار سطح زیر کشت گوجه فرنگی اش باید باشد ولی در عمل این راستی آزمایی از طریق در واقع خود ما‌ها به عنوان بخش در واقع دولتی در سطح در واقع واقعی که می‌خواست صورت بگیرد همیشه با نوسان بسیار زیادی مواجه بود ما  چرا گفتیم این نیاز به یک ساختار جدیدی داشت این ساختار جدیدی که آمدیم ما عنوانش کردیم ساختار هم سامانه است هم ساختار تعاونی‌های تولید ببینید مدیرعامل در واقع تعاونی تولیدی که آمده فرض بفرمایید که هزار هکتار زمین را پیشنهاد کرده برای کشت این محصول خود مدیرعامل این شرکت به عنوان اصلی‌ترین مجری این طرح است و سامانه هم در واقع این موضوع را راستی آزمایی می‌کند یعنی کشاورزی که می‌رود زمین را آماده می‌کند بایستی در آن سامانه اعلام بکند از طریق در واقع آن یوزر پس ووردی که مختص به خودش است بگوید من این کشت را انجام دادم  در واقع این بذر دریافت شد این کد دریافت شد، آب اول به این زمین داده شد، آب دوم به محصول داده شد تا ما اصلا در حین در واقع اصطلاحا فنولوژی این محصول، ما چک می‌کنیم که آیا این میزانی که در این سامانه و در الگوی کشت در واقع به عنوان برنامه ذکر شده آیا اصلا صحت دارد یا نه؟، یعنی راستی آزمایی می‌شود، بازار را هم در واقع بخش راستی آزمایی آن را داریم این کار را انجام می‌دهیم ما سامانه در واقع مبادلات بین شبکه‌ای هم کمتر از ۳ ماه آینده ان شاء الله راه اندازی می‌شود الان در حال راه اندازی در واقع سامانه بین شبکه‌ای خودمان در تعاونی روستایی هستیم که متصل به این سامانه‌های در واقع تولیدی می‌شود هر چند که تا می‌آید این کار صورت بگیرد خود این عزیزان بازاریابی را داریم با کمک خودشان انجام می‌دهیم ولی این سامانه اصطلاحا بی تو بی که ما الان راه اندازی کردیم و پیشرفت بسیار خوبی هم داشته تمام معاملات درون شبکه‌ای را در این واحد در واقع ساماندهی می‌کند آنجا چک‌هایی در واقع الکترونیکی به کمک بانک‌ها ایجاد می‌شود برات‌های الکترونیکی و تضمین‌های لازم از طرف خود در واقع بانک‌ها این کار صورت می‌گیرد و ما می‌توانیم در واقع یک برآورد درستی هم از بازار داشته باشیم ضمن اینکه همانطور که حالا در صحبت‌هایی در واقع رئیس اسبق کمیسیون کشاورزی هم بیان شد ما نیازمند به اختیارات در واقع تنظیم بازاری برای این موضوع هم هستیم اگر تنظیم بازار در واقع اختیاراتش به مجموعه مدیریت کننده تولید داده نشود ما فردا نمی‌توانیم این طرح را یک طرح موفقی از آب در بیاوریم. 

سؤال: الان در جهاد کشاورزی است تنظیم بازار دیگر؟
فصاحت: بله، الان هست ولی خیلی اوقات ما در واقع بعضی از این سیاستگذاری‌ها در مرحله تصمیم گیری آن کاملا در اختیار مجموعه وزارت جهاد کشاورزی نیست یعنی تابع یک سری مواردی می‌شود متناسب با موضوعاتی که هست البته می‌گویم بعضی از موضوعات هم خیلی موضوعات غیرقابل پیش بینی است مسائل تحریم و موضوعات این چنینی، اما در مجموع این حوزه در واقع تولید قابل مدیریت در کشور، ما نیازمند یک ساختار جدید بودیم که این ساختار جدید در واقع ساختار تشکل هاست و ساختار تعاونی هاست که در کشور دارد ایجاد می‌شود متناسب با شعار سال هم هست ما باید یک مجرایی را برای مشارکت مردم ایجاد کنیم که الان پیشنهاد ما مجرای در واقع تعاونی‌ها و تشکل‌های بخش کشاورزی هستند چه تعاونی‌های تولید و چه تعاونی‌های کشاورزی، چه تعاونی‌های روستایی و چه تعاونی‌های زنان و اصناف بخش کشاورزی که در واقع مجموعا بیش از ۹ هزار تعاونی و تشکلی است که می‌تواند به صورت کامل حدود در واقع بالای ۹۰ درصد بخش کنترل بکند ضمن اینکه عمده اهرم‌های تولید ما در کشور و در حوزه کشاورزی متأسفانه اهرم‌های خرد و دهقانی هستند یعنی اینها نیازمند به یک در واقع تشکیلاتی برای مدیریت دارند که این تشکیلات بهترینش تعاونی‌های در واقع روستایی، تولید و زنان اینها هستند که من خدمتتان عرض کردم.

سؤال: حالا خلاصه یعنی می‌فرمایید که با یک سامانه هم نیاز بازار متصل می‌شود به این سامانه که در آینده نزدیک و آمار دقیق می‌شود وقتی هم که آمار دقیق بشود می‌دانید که چقدر باید تولید بشود برای تأمین نیاز بازار، هدف غایی چی می‌شود اینجا؟
فصاحت: هدف غایی این می‌شود که ما در واقع میزان نیازمان ابتدا احصا می‌شود نیازمان دو نوع است؛ ۱‌ـ نیاز بازار داخلی مان و مردم عزیزمان، نیاز صادرات متناسب با این نیاز برنامه ریزی می‌شود در قالب در واقع زنجیره‌های تخصصی تولید در قالب آن زنجیره، دستور الگوی کشت و برنامه الگوی کشت تهیه می‌شود درمی آید از طریق این سامانه در واقع به بخش تولید ابلاغ می‌شود اشاره کردند تعاونی‌های تولید ما نزدیک به ۳ میلیون و ۷۰۰ هزار هکتار زمین تحت مدیریت دارند و کاملا هم آبی است یعنی شما وقتی محاسبه می‌کنید با یک اراضی ۱۸ میلیون هکتاری که ما داریم عدد، عدد بسیار قابل توجهی است ما بخش‌های دیگر این موضوع را هم داریم در واقع ساماندهی می‌کنیم وقتی کامل توانستیم این موضوع دربیاید در واقع حتی نیاز صادرات یک بازار آن هم به صورت مجزا در واقع قرارداد بسته می‌شود می‌گوییم ما این قدر نیاز در واقع صادراتی برای این محصول داریم و به همین میزان هم در واقع ما تولید می‌کنیم مستقیما می‌رود برای صادرات، این موضوع سابقه اش در اتحادیه در واقع مرغداران گوشتی و اتحادیه مرغداران میهن و تولید تخم مرغ کاملا تجربه شده است و در اتحادیه مرغداران میهن ما که بزرگترین اتحادیه  تولیدی ما هست یکی از بزرگترینش است این کار را کرده تجربه اش موجود است این را به اتحادیه در واقع تعاونی‌های گوشتی مان که مرغداران گوشتی که خود جناب آقای وزیر هم دارند حمایت می‌کنند از این موضوع حمایت بسیار خوبی هم دارند می‌کنند الان صادرات محصول در واقع مرغمان تقریبا به صورت کامل در اختیار این اتحادیه است و بخشی از آن هم در اختیار زنجیره یعنی خود اینها دارند تولید را شکل می‌دهند در حوزه صادرات هم ان شاءالله در آ‌ینده نزدیک گواهی‌های در واقع صادراتی هم به همین اتحادیه‌ها که در واقع بخش مردمی کار هستند ان شاءالله واگذار می‌شود.

سؤال: یعنی هم بازار تنظیم می‌شود داخلی و هم صادرات؟
فصاحت: بله هم صادرات و آن صادرات هم مستمر صورت می‌گیرد یکی از مشکلاتمان این است که در واقع تعرفه‌هایی که داریم وضع می‌کنیم به نوعی داریم بازار داخل را تنظیم می‌کنیم و چاره‌ای هم نیست که این ان شاء‌الله در آینده نزدیک با این کشاورزی قراردادی محصولاتی که می‌خواهند صادر بشوند هم در قالب سامانه کشت قراردادی صادر می‌شوند که ان شاء‌الله هم محصول با کیفیت صادر بشود و هم سبب در واقع بالا رفتن قیمت محصولات صادراتی و همچنین کیفیت آنها و حفظ در واقع شأن و جایگاه بخش کشاورزی در نظام در واقع جمهوری اسلامی ایران ان شاء الله بشود. 

سؤال: آقای حسنی از شما خواهش می‌کنم صحبت‌های پایانی تان را بفرمایید.
حسنی: همانطور که جناب آقای دکتر فصاحت در مورد سامانه صحبت کردند ما تمام عملیات اجرایی کشاورزی قراردادی در بستر سامانه ثبت و ضبط می‌شود و تمام این اطلاعات در آنجا ثبت می‌شود و برای برنامه ریزی، برای تولید در بخش کشاورزی در سالیان آتی هم می‌تواند استفاده بشود ضمن اینکه ما از طریق این سامانه یک پیش آگاهی‌هایی هم در حوزه هم هواشناسی و هم آب از طریق هوش مصنوعی و آن داده‌هایی که ماهواره‌های هواشناسی در اختیار سامانه قرار می‌دهند به صورت پیش آگاهی به کشاورزی اطلاع داده می‌شود و تمام آن تلاش و سعی و کوشش مجموعه ما برای محقق شدن شعار افزایش بهره وری و جهش تولید با مشارکت همین مردمی که جزو اعضای اتحادیه و صاحبان اصلی شبکه تعاونی و تولید و تعاون روستایی هستند اتفاق بیفتد. 

سؤال: این را عرض بکنم یک مقداری برای کشاورز و اینها این ارتباط برقرار کردن با سامانه شاید مشکل باشد برای آن فکری کردید ؟
حسنی: بله، ما سال اول را به خود کارشناس‌های خودمان که مدیران عامل شبکه تعاونی تولید و شرکت‌های تعاونی تولید هستند و همچنین کارشناسان فنی که در این شرکت‌ها دارند ارائه خدمت می‌کنند خواهش کردیم که تمام عملیات ثبت سامانه توسط خود این عزیزان انجام بشود اپلیکیشن همین سامانه هم، هم اندروید آن و هم آی. او. اس آن آماده شده و قابل نصب هستش در دامنه سی. یو. آر. سی دات کام، می‌توانند اپلیکیشن را نصب کنند و از خدمات این سامانه بهره‌مند بشود البته سال اول اجرای طرح هست به صورت پایلوت در آن در سطح ۸ تا استان انجام می‌شود اطلاع رسانی مناسب از طریق شهر‌هایی که الگوی کشت ذرت برای این شهرستان‌ها معرفی شده از طریق وزارتخانه اطلاع رسانی مناسب انجام شده هر کدام از کشاورزان عزیز تمایل به شرکت در این طرح دارند می‌توانند شرکت کنند طرح هم عملیاتی شده است. 
فصاحت: ببینید الگوی کشت لازمه آن یک برنامه هست که آن هم کشت قراردادی است از طرف دیگر الگوی کشت زمانی موفقیت آمیز است که در واقع حوزه تنظیم بازار بتواند کاملا در اختیار حوزه تولید باشد که حالا از نظر قانونی است، اما از بعد عملیاتی آن هنوز کامل در واقع این اتفاق نیفتاده و در واقع اگر می‌خواهیم الگوی کشت درستی داشته باشیم یک ساختار می‌خواهیم، یک برنامه می‌خواهیم و اختیارات می‌خواهیم که آن اختیارات نیازمند تنظیم بازار است که بشود در واقع تولید را با این تنظیم کرد.