پخش زنده
امروز: -
رئیس کمیسیون برنامه و بودجه گفت: امسال برای اولین بار قوانینی مصوب کردیم که بخش خصوصی حتی در صنایع بالادستی مثل نفت هم بتواند ورود کند.
به گزارش خبرگزاری صدا و سیما، برنامه صف اول شبکه خبر امشب میزبان آقای دکتر حاجی بابایی رئیس کمیسیون برنامه و بودجه بود تا موضوع جهش تولید با مشارکت مردم در بودجه ۱۴۰۳ و برنامه هفتم را با حضور او بررسی کند.
سوال: به دلیل این که امسال جهش تولید با مشارکت مردم نامگذاری شده از سوی رهبر معظم انقلاب اسلامی، تولید مهمترین بحث است و الان هم جداول بودجه در مجلس شورای اسلامی مورد بررسی قرار میگیرد. مجلس آیا در این زمینه هم فرصت پیدا کرده که راهبردی را تدارک ببیند در زمینه تولید یا خیر؟
حاجی بابایی: با توجه به این که سال جدید به عنوان سال جهش تولید با مشارکت مردم نامگذاری شده میخواهم مقدمهای را داشته باشم مبنی بر این که تولید، کلید حل همه مشکلات کشور است، سرمایهگذاری، رشد اقتصادی، اشتغال، رفاه عمومی، معیشت مردم و عدالت اجتماعی همه در سایه تولید شکل میگیرند البته وقتی که این تولید با مشارکت مردم شکل بگیرد نه با همراهی مردم نه فقط با نظارت مردم، با مشارکت مردم، کلمه مشارکت معنای بسیار عمیق، وسیع و گستردهای دارد که باید کاملاً به آن دقت کنیم یا همان مردمی شدن اقتصاد است یا اقتصاد در اختیار مردم قرار بگیرد و دولت زیرساختها را برای حضور مردم آماده کند، این حرف اساسی نامگذاری است که مقام معظم رهبری برای سال ۱۴۰۳ انجام دادند، اما ما امشب میخواهیم نگاهی به بودجه سال ۱۴۰۳ داشته باشیم و ببینیم که برای سال ۱۴۰۳ چه اقداماتی در بودجه برای این که ما بتوانیم جهش تولید داشته باشیم با مشارکت مردم انجام دادیم و شاید این برای اولین بار باشد که با این نگاه وسیع و گسترده ما بودجه را با تمام دورنماهایش در رابطه با تولید در اینجا تفسیر و بیان میکنیم، ما ۴۵ میلیارد دلار نفت میفروشیم و ۷ میلیارد دلارش را امسال برای تولید خود نفت میدهیم، اکتشافات و مسائلی که باید انجام بپذیرد، از این ۳۸ میلیارد که باقی میماند ۱۹ میلیارد دلارش را میفرستیم صندوق توسعه برای تولید، این خیلی نکته مهمی است یعنی ما از ۴۵ میلیارد دلار ۲۶ میلیارد دلارش را مستقیماً برای تولید در نظر میگیریم اگر گاهی گفته میشود که همه بودجه کشور را حقوق میکنیم و میخوریم این حرف کاملا غیر کارشناسی است.
از ۴۵ میلیارد دلار که نفت فروش میرود ۷ میلیارد دلار را به نفت میدهیم که نفت تولید کند و تمام آن امکاناتی که برای تولید لازم است ۱۹ میلیارد دلار را به بخش خصوصی میدهیم نه به دولت یعنی میرود در صندوق توسعه و بخش خصوصی برای تولید از آن ارز استفاده میکند که تقریباً در کشور به طور گسترده از آن استفاده خواهد شد باز هم به دولت اجازه دادیم اگر سه و نیم میلیون بشکه بیشتر نفت تولید کرد هر چقدر بیشتر تولید کرد باز هم برای تولید خود نفت، یعنی ببرند در جهت تولید، اکتشاف، استخراج و مسائل گوناگونی که در نفت به صورت گسترده وجود دارد پس این سه قسمت که شاید خیلی به این موضوعات معمولاً توجه نمیشد و گفته نمیشد، وجود دارد، اما گفته نمیشد حالا مردم و بخش خصوصی ما کاملاً میدانند من در مورد ۱۹ میلیارد دلار چه عرض میکنم و چه استفادههایی که از صندوق توسعه انجام میپذیرد، این یک نکته بسیار کلیدی و اساسی است.
ما در شرکتهای دولتی برای سال ۱۴۰۳ حدود ۶۶۲ همت سرمایهگذاری داریم سرمایهگذاری که مستقیماً منجر به تولید شود مانند فولاد، پتروشیمی، مسائل گوناگونی که وجود دارد همه شرکتهای دولتی ۶۶۲ همت سرمایهگذاری برای تولید آن ۱۹، ۲۰ میلیارد دلار را بخواهید ضرب کنید ۴۰ تومان هم حساب کنید میشود ۸۰۰ همت یعنی ما ۸۰۰ همت در صندوق توسعه برای تولید سرمایه گذاری داریم، ۶۶۲ همت در شرکتهای دولتی داریم، علاوه بر این به شرکتهای دولتی اجازه دادیم که سال ۱۴۰۳، ۱۰۰ همت هم از اوراق استفاده کنند یعنی سرمایهگذاری شرکتهای دولتی ۷۶۲ همت خواهد شد با آن ۸۰۰ تا که در صندوق وجود دارد میشود حدود ۱۵۰۰ همت برای سرمایهگذاری که بسیار سرمایهگذاری بزرگی است که دارد انجام میپذیرد.
در کنار این قضایا ما به دولت اجازه دادیم ۳۰ میلیارد یورو سرمایهگذاری خارجی انجام دهد برای طرحهایی که زود بازده هستند، برای طرحهایی که تولیدی هستند، برای طرحهایی که میتواند پیشران باشد و میتواند چرخ تولید کشور را بچرخاند ۳۰ میلیارد یورو دست دولت باز است.
سوال: یعنی در تمام حوزهها مثل راه، راه آهن؟
حاجی بابایی: بله در همه جا، زیرساختها هم منجر به تولید میشود وقتی شما ریل را راه بیندازید خودش منجر به تولید میشود، همه کارهای زیرساختی ما به نوعی میتواند به تولید و سرمایه گذاری در کشور منجر شود. در کنار این ما کار ویژهای برای امسال انجام دادهایم سالهای قبل چنین ویژگی را نداشت از این جهت که دارم عرض میکنم، ما ۳۱ هزار میلیارد تومان پول نقد در اختیار دولت قرار دادیم که این ۳۱ هزار میلیارد تومان را فقط برای تولید، به این شکل که اینها را ببرد در قالب تلفیق با بانکها یعنی ۳۱ را ضرب در سه کنید با تلفیق با بانکها، این سودش صفر است در اختیار استانداریها قرار میگیرد ۷۰ درصدش، در اختیار دولت قرار میگیرد به صورت ملی ۳۰ درصد یعنی ۳۱ میشود ۹۳ هزار میلیارد تومان، ما در اختیار دولت وجوه اداره شده که تبدیل به تسهیلات میشود میخواهیم گرههای کور تولید را باز کنیم.
سوال: اینها بیشتر صرف طرحهای کم حجم میشود یا نه در همه حوزهها؟
حاجی بابایی: بزرگترین مشکل کشور امروز در خصوص تولید، مشکل مالی است، تزریق مالی به تولیدیها یعنی گرههای کورشان را باز میکند حرف اولشان این است. ما سال گذشته هم ۳۱ هزار گذاشته بودیم ولی فرقش با امسال چیست؟ امسال گفتیم که این ۱۰۰ درصد تخصیص یافته است یعنی دولت نمیتواند ۹۹ درصد این را بپردازد، این اولین بار است که اتفاق افتاده دوم این که هر ماه باید بپردازد هر ماه مثلاً در فروردین باید یک دوازدهم بپردازد و مجلس نظارت ۱۰۰ درصد هم میکند، چون باید به کمیسیون برنامه و بودجه و به کمیسیونهای تخصصی گزارش یک ماهه و سه ماهه بدهند، در کنار این قضیه به دولت گفتیم که شما باید آخر آذر ماه کل ۳۱ هزار را باید پرداخته باشید استاندار ۷۰۰ میلیارد تومان در اختیارش قرار میگیرد این آقای استاندار ۷۰۰ را که ضرب در ۳ میکند با بانکها ۲۱۰۰میلیارد تومان در اختیار استاندار است به هر تولیدی که دوست دارد فوری میتواند تزریق کند دیگر منتظر نباشد دولت مصوب کند تا ما برویم از تهران مجوز بگیریم همه استانها هم مساوی هستند.
سوال: این منهای بودجه سفرهای استانی رئیس جمهور است؟
حاجی بابایی: آن را عرض میکنم، پس ما یک ۳۳ هزار تا، غیر از این ۱۰۰ هزار میلیارد تومان یعنی ۱۰۰ همت هم بانکها را مکلف کردیم که دولت ما به التفاوتش را به آنها میپردازد، صد همت بانکها را مکلف کردیم اینها باز به تولید کمک کنند مثلا ۳۰ هزار تایش را به کمیته امداد میدهیم، ۱۲ هزار تایش را به بهزیستی میدهیم همین طور تعریف میکنیم یعنی قطره چکانی وارد تولید بشوند و بتوانند تمام گرههای کور تولید را سال ۱۴۰۳ باز کنند که باز این هم ۴۰ هزار آن مستقیما در اختیار استانها و استانداریها قرار میگیرد. در کنار این عددهایی که عرض میکنم ما شش همت در اختیار دولت قرار دادیم که برود گرههای کور کشاورزی را باز کند، غیر از آنها که آنها برای کشاورزی هم است، برای همه چیز است در اختیار قرار دادیم، گلخانه، تولیدیهای نوین، کشاورزی نوین، قطرهای همه اینها را بتوانند کمک کنند و یک حرکتی هم داریم در این زمینه انجام میدهیم در رابطه با الگوی کشت که انشاالله در جداول کمکهای خوبی به آنها خواهیم کرد که الگوی کشت هم در کشور راه بیفتد که مشکل آبی که در کشور وجود دارد برطرف شود و کشاورزان ما بتوانند هم سرمایه بیشتری به دست بیاورند و هم تولید بهتری داشته باشند این نکته مهمی است، اما آن صد همت هم قرض الحسنه است یعنی ۲۳ درصد نیست یعنی واقعاً گرههای تولید را باز میکند. در کنار این قضیه یکی از مهمترین تولیدیهای ما در کشور که ۲۷ درصد تورم به آن وابسته است و هم معیشت را حل میکند و هم تولید را راه میاندازد و هم ۳۵۰۰ نوع شغل را راه میاندازد، مسکن است، صد همت یا ۱۰۰ هزار میلیارد تومان به دولت اجازه دادیم اموالش را مولدسازی کند در اختیار بانک مسکن قرار بدهد، بانک مسکن برود به سمت وام دادن و تسهیلات دادن به افراد در سراسر کشور، من این جا یک پرانتز باز کنم کاری که ما شخصاً در همدان داریم انجام میدهیم و باید در سطح کشور انجام بپذیرد، مردم ما امروز کسانی که وضع مالیشان خوب نیست ۵۵۰ میلیون هم به آنها تسهیلات بدهیم نمیتوانند خانه بسازند، تازه همان ۵۵۰ میلیون هم که به آنها وام بدهیم با حقوق ۱۵ میلیون تومان نمیتواند برود ماهی ۱۲ میلیون سود بپردازد یا وامش را بپردازد.
یک راه جدید که آن یک سرمایهگذاری گسترده با مشارکت مردم این جا شکل میگیرد همان که گفتیم در واقع جهش تولید با مشارکت مردم، ما داریم این طرح را داریم دنبال میکنیم ما ۳۰ هزار، ۴۰ هزار، ۵۰ هزار در شهرمان، بیاییم در شهرمان به مردم زمین بدهیم زمین ۲۰۰ متری به مردم بدهید هر چقدر که میتواند برود وام بگیرد یعنی تمام این سرمایه میآید به میدان، طلا دارد بفروشد، هر کاری میخواهد انجام بدهد یک چهار دیواری برای خودش بسازد کم کم به مرور زمان این را بسازد، خانهدار بشود اگر این روند در کشور شکل بگیرد که آقای رئیس جمهور هم خیلی روی این تاکید داشتند ما میتوانیم ۴ میلیون مسکن را واقعاً بسازیم.
سوال: یعنی این به علاوه آن؟
حاجی بابایی: آن هم باشد ببینید شما یک بار است یک نفر میآید مشارکت میکند شما یک برج میزنید ۲۰۰ واحد است این ۲۰۰ واحد فرد میآید ۸۰ متر به او تعلق گرفته، ۸۰ متر که میخواهد بگیرد باید یک میلیارد و ۶۰۰ میلیون تومان پول بدهد چه کسی دارد؟ همه این پول را ندارند که بپردازند خیلیها اصلاً نمیتوانند ثبت نام کنند حالا من میگویم به جای این، این زمین خدا را که وقتی شما میخواهید تقسیم کنید از کشاورز این زمین را میگیرید ۴۰ درصدش را به خودش میدهید آن ۴۰ درصد را ایشان برود و هرگونه دوست دارد بفروشد، میخواهد برج بزند، بزند، ۵۰۰ متری میخواهد بفروشد بفروشد، اما ۶۰ درصد از آن برای دولت است این ۶۰ درصد را دولت بیاید ۲۰۰ متری کند رایگان توزیع کند بین آنهایی که ندارند، شرایط را بررسی کنند نه هر کس، ۲۰۰ متر دولت جمهوری اسلامی به شما زمین هدیه کرد شما برو یک چهار دیواری بزن داخلش بنشین اگر این را خیلی هم درست نکردی کسی کاری ندارد شما میخواهی اجاره نشینی کنی اجاره را کم کم هزینه کن اینجا این را بساز، این راهکار خانهدار کردن مردم است و حرف آخر است. یک عده هم میگویند نه وضع ما خوب است میتوانیم در برج مشارکت کنیم ما مانع از آن نمیشویم حالا شما باید ببندید آن وقت این تولید چه میشود، یعنی اگر ما توانستیم یک میلیون خانه در یک سال مردم را وارد کردیم بسازند یا ۴ میلیون ساختیم.
تحول عظیمی در شغل، اشتغال و تولید تیر آهن، فولاد و همه اینها به وجود میآید پس صد همت ما برای این کار گذاشتیم واقعا یک انقلاب میتواند در این باب باشد، اگر این صد همت ما به آنها وام دادیم خودشان هم ۵۰۰ همت میآورند، ما قانون جهش تولید را هم مصوب کردیم تمام شرایط هم برای این کار مهیا کردیم. ما در کنار اینها کارهای بزرگ دیگری هم دارد انجام میپذیرد اینهایی که گفتم همه دولتی است، ما شرکتهای دولتی را تعریف کردیم، اما ۴۰۰ همت دولت بودجه عمرانی گذاشتیم که به سمت تولید برود، نهادهای عمومی غیر دولتی ما شهرداریها، بنیاد مستضعفان، من سرمایه اینها را حساب نکردم تامین اجتماعی اینها هر کدامشان سرمایه کلانی برای تولید گذاشتهاند بخش خصوصی هم همینطور، ما باید کاری کنیم بخش خصوصی پرقدرت وارد شود، تا مردم وارد اقتصاد نشوند من به عنوان کسی که از همه افرادی که بلد هستند یاد گرفتم خیلی هم مدعی بلد بودن نیستم به این جمعبندی رسیدم تا زمانی که اقتصاد را به مردم ندهیم تورم همین است، خصولتی و دولتی نمیشود مملکت را اداره کرد و یکی از مشکلات اساسی ما هم این است که اقتصاد ما چسبندگی دولتی دارد، چسبندگی خصولتی دارد.
سوال: به نظر میرسد بعضی از مقامات دولتی چندان مایل نیستند که رها کنند بخشی از ظرفیت خودشان را در اختیار مردم قرار بدهند.
حاجی بابایی: در جایی بودم امام جمعهای داشت سخنرانی میکرد حرفهای خوبی میزد میگفت این دیکتاتوری ساختاری، بعد من با او صحبت کردم گفتم ببین صندلی، دیکتاتور نیست، آجر دیکتاتور نیست، بگوییم دیکتاتوری مدیریتی و فکری، ممکن است خودمان هم متوجه نباشیم خیلی هم مسلمان هستیم خیلی هم آدم متدین هستیم مملکت را هم دوست داریم، اما کسی که میخواهد کار من را راه بیندازد یک شرکت راه بیندازیم او مثل این که ثروت خودش را دارد میبخشد، اصلاً فشار میآید به او که میخواهد مجوز بدهد، همه به این صورت نیستند، که میخواهد یک مجوز بدهد این آقا کارخانه راه بیندازد میگوید چرا او ثروتمند بشود ولی من نشوم، خوب تو هم برو درست کن.
نکته بعدی این است که هی فشار میآوریم میگوییم قوانین، ما قوانین رفع موانع تولید را نوشتیم، بحث ایجاد کارگاههای دانش بنیان را قوانینش را نوشتیم، بحث رفع موانع تولید را نوشتیم، جهش مسکن را نوشتیم هرچه قانون است نوشتیم حالا بررسی کنند هرچه قانون هم نیاز دارد به ما بگویند تا این یک ماهه دوباره مصوب کنیم.
سوال: همین بحث اصل ۴۴ قانون اساسی چه عاملی باعث میشود که این یا به مرحله اجرا در نیاید یا درست اجرا نشود که بعد از سالهایی که حضرت آقا روی آن تاکید داشتند و یکی از نمادهای عینی مشارکت مردم در اقتصاد میتواند اجرای اصل ۴۴ باشد.
حاجی بابایی: اصلاً مقام معظم رهبری خیلی نگاهشان در مورد اصل ۴۴ قانون اساسی وسیع است که یکی از قوانین پیشرو هم همان است، موسع، ببینید شما اخیراً وزیر نفت وقتی در خدمت مقام معظم رهبری از دادن شرکتها بحث شد، گفتند به کی دادید؟ گفت به ستاد اجرایی فرمان امام، فرمودند اینکه دولت است. ببینید برخی از وزرا و مسئولان ما فکر میکنند اگر مثلاً به نهاد عمومی غیر دولتی دادند یا به یک نهاد یا شرکتی دادند این یعنی مردم، بله اینها مردم هستند، اما نظر مقام معظم رهبری در بحث مردمی کردن اقتصاد این است که شما این را بده به یک سرمایهگذار یا کننده کاری که به هیچ جای حکومت وصل نیست به او بده وگرنه شما بخواهید بدهید به شرکتی که به شهرداریها وصل است یا مثلاً به یک ارگان یا وزارتخانه وصل است اینها که همه با تمام ظرفیت در خدمت نظام هستند شما چه میخواهید به آنها اضافه کنید؟ اینها محدود هستند ما یک جایی داریم نامحدود است آنها مردم هستند، مردم اقیانوس هستند ما هر چقدر بخواهیم دولتی ورود پیدا کنیم دریاچه هستیم، ظرفیت ما محدود است، اما ظرفیت مردم نامحدود است. تا زمانی که مردم را وارد اقتصاد نکنید تولید شکل نمیگیرد، نباید دولت رقیب بخش خصوصی باشد. مگر میشود یک نفر مثلاً وزیر باشد شرکتی داشته باشد یک آقایی هم رفته تمام زندگیش را فروخته تمام امکاناتش را جمع کرده یک شرکت راه انداخته حالا غول وزارت خانه با این دریاچه این آقا باید با هم رقابت کنند.
سوال: گاهی اوقات تعارض منافع ایجاد میشود و در تعارض منافع همیشه برنده کسی است که به نهاد دولت وصل است.
حاجی بابایی: گاهی وقتها ممکن است فکر ما این باشد که تعارض منافع مثلاً اگر یک وزیر یک شرکت دارد تعارض منافع این است که خدای نکرده آن وزیر پول را به جیبش بریزد، نه، تعارض منافع یعنی به سمت وزارتخانه میآید. وضع شرکتهای دولتی این است اگر ضرر کرد از بیت المال جایش میگذارد ولی اگر بخش خصوصی ضرر کرد باید از جیبش بگذارد، بنابراین ما نباید انفال و بیت المال و شرکتهای دولتی و همه اینها را بیاوریم در رقابت با بخش خصوصی، اجازه بدهیم کسی سیاستمدار است سیاستمدار باشد، اجازه بدهیم کسی مسئول است مسئول باشد، اجازه بدهیم کسی سرمایهگذار است سرمایهگذار باشد، نمیشود هم مسئول باشد هم سیاستمدار باشد هم سرمایهگذار باشد این یعنی رانت، یعنی سوء استفاده، یعنی تعارض منافع یعنی هرچه بگویید فساد از آن بیرون میآید، نباید اجازه بدهیم که کسی از قدرتش برای ثروت استفاده کند.
سوال: شما سالیان دراز است که در حوزههای مختلف کار کردید و تقریباً همه حوزهها را گشتی در آنها زدهاید و با قوانین آشنا هستید، هم در مجلس و هم در دولت، چرا علی رغم این که حضرت آقا بیش از ۳۰ سال است نام سالها را راجع به موضوعات اقتصادی میگذارند باز آن عملیاتی نمیشود آخر سال که مثلاً ما ببینیم الگوی مصرف، مثلاً جهش تولید، چرا این اتفاق میافتد؟
حاجی بابایی: این باید اتفاق بیفتد، شما یک مقدار بالاتر برو تا خدا خدایی میکرده این را گفته، گاهی وقتها بعضیها فکر میکنند رهبری این را فرمودند باید بشود اگر نمیشود، چرا رهبری این را تاکید میکنند؟ مقام معظم رهبری همه این مطالب را میگوید ما با ۸۵ میلیون نفر روبرو هستیم یک سری در حاکمیت هستند، یک سری در حاکمیت هستند به این جهت که در کنار حاکمیت دارند زندگی میکنند، اما این چسبندگی که شما میگویید گاهی وقتها خلق و خو است، تفکر است ما باید همیشه از مدیرانی استفاده کنیم که مردم را دوست داشته باشند.
دوست داشتن به این معنا نیست که بگوید ما شما را دوست داریم، به این معنا باشد که وقتی مردم ثروتمند میشوند شرکت راه میاندازند خوشحال باشد، وقتی میبیند که در جامعه دارد گشایشی به وجود میآید خوشحال باشد نه این که من مسئول شدم برای این که نگاه تنگ و تاریکی به مردم داشته باشم یا سرمایهگذار را خدای نکرده در قالب دزد ببینم یا در قالب کسی که کار ناحقی دارد میکند، ما باید بگوییم سرمایهگذار در کشور دارد عبادت میکند البته من وقتی میبینم قدرتمندان دارند سرمایهگذاری میکنند من این را عبادت نمیدانم ممکن است کار خوبی باشد عبادت یعنی این است که مستقیم بروی کار سرمایه گذاریت را انجام بدهی البته شرکتهای دولتی متفاوت هستند که باز هم اعتقاد من این است که شرکتهای دولتی هم کاملاً جز در برخی موارد باید در اختیار مردم قرار بگیرند.
ما چه نیازی داریم شرکت اداره کنیم؟ چه کسی گفته ما باید خودرو در این مملکت اداره کنیم؟ من نمیفهمم این وضعیت خودرو، این نگرانی مردم، بعد خودرو هم اداره کنیم موفق هم اداره نکنیم حالا بدهید به مردم ببینید چگونه اداره میکنند، قطعاً حل میشود، اما این چسبندگیها گفتید وجود دارد بعضی از چسبندگیها منافع شخصی است، بعضیهایش تفکر تنگ و تاریک است، بعضیها نگاههای حزبی است، بعضیها نگاههای حاکمیتی است یعنی کسی میگوید من الان مسئول هستم به عنوان مثال من وزیر هستم، یک شرکتی راه بیندازم وقتی وزیر نبودم بروم رئیس آنن شرکت شوم یعنی باز هم وزیر باشم، چه کسی گفته من همیشه باید وزیر باشم، اگر قرار باشد ما برای مردم و برای خدا کار کنیم در مسجد هم میتوانیم کار انجام بدهیم، در خیابان هم میتوانیم کار کنیم قرار نیست همیشه صندلی آن بالا باشد ما بنشینیم و حاکمیتی نگاه کنیم، مردم هرچه خواستند تا هر زمان خواستند حق طبیعی مردم است بعدش ما و شما نباشیم کس دیگری باشد.
بنابراین تا میتوانیم یعنی من واقعاً فکر میکنم امسال ما در بودجه مخصوصاً در برنامه، قوانینی مصوب کردیم که برای اولین بار در برنامه هفتم که حتی در صنایع بالادستی نفت هم که همیشه میگفتند نباید نزدیک بشوید، آن جا هم بخش خصوصی ورود پیدا کند.
ما اگر بخش خصوصی را وارد کنیم و فقط به آنها پالایشگاه بدهیم، کل نفتی را که بخواهیم صادر کنیم این را در اختیار پالایشگاههای داخلی قرار بدهیم آنها به جای این که نفت صادر کنند، میعانات و فرآوردهها را تولید کنند بحث کشور است یعنی در دنیا نه میتوانند تحریممان کنند بیش از گذشته میتوانیم تولید کنیم و بیش از گذشته میتوانیم صادرات کنیم به جای این که نفت صادر کنیم، بنزین صادر کنیم اینها کارهایی است که باید در اختیار مردم قرار بگیرد چه کسی گفته فقط امضای طلایی را یک کسی استفاده کند؟ امضای طلایی باید برای مردم باشد یکی از موانع تولید ما این است که کسی قدرت دارد میتواند شرکتی را بگیرد یکی ندارد نمیتواند بگیرد، اینها از موانع اصلی تولید در کشور است یا کسی به راحتی رقابت کند، یکی به سختی باید رقابت کند ما باید اینها را در کشور جمع کنیم، رهبری بارها تاکید کردند بارها پای این کار ایستادهاند.
سوال: گاهی اوقات قوانینی وجود دارد که خود اینها مانعی برای تولید است مثلاً یک فردی صادر کننده است بار خودش را میبرد در گمرک صادر کند، به یک باره قانونی وضع میشود که ایشان حق ندارد صادر کند بعد مثلاً ۲۰ روز دیگر این قانون دوباره تغییر میکند، برای این مسئله چه کار باید کرد و مجلس شورای اسلامی و دولت باید با هم چه کنند که این اتفاق نیفتد، چون آن اعتبارش نزد آن مصرف کننده خارجی و آن شرکت خارجی هم از بین میرود که قول داده مثلاً الان کالایی را صادر کند به عراق یا افغانستان یا یک کشور اروپایی یا آفریقا و بعد با این قانون مواجه میشود که حق ندارد صادر کند و این تلاطم که در حوزه اجرا به وجود میآید برای ایشان مشکل ساز میشود.
حاجی بابایی: کاملا درست است، اما من میخواهم یک نکته عرض کنم، خیلیها هم میگویند مشکلات در قانون است، ما که در مجلس نشستهایم، ما برای تولید آمدیم نرخ حقوق گمرکی را از ۴ تبدیل به دو کردیم برای مواد اولیه، اگر چیزهای دیگر گیر دارد بگویید بهترش کنیم میخواهید یک باشد، یکش کنیم، من خیلی جالب است به شما بگویم در طول مدتی که در مجلس شورای اسلامی بودم هیچ دورهای هیچ سالی به اندازه بودجه سال ۱۴۰۳ منویات دولت را اجرا نکردیم.
باورتان میشود هر آنچه دولت آورده بود تقریباً تصویب کردیم و اصلا به ۹۰ درصد آن دست نزدیم برای اینکه هر آنچه که دولت میخواهد اجرا بشود یعنی بودجه ۱۴۰۳ بیش از ۹۰ تا ۹۵ درصد هر آنچه که دولت میخواهد و حقش هم است که از دولت حمایت کنیم. ما در مجلس نشستیم، ما برای تولید داخلی، برای تولید آمدیم نرخ گمرک از چهار تبدیل به دو کردیم برای مواد اولیه و چه و چه ... گیر دارد، بگویند آقا بهترش کنید. میخواهیم یک باشیم، یکی اش کنیم.
خیلی جالب است که به شما بگویم در طول مدتی که در مجلس شورای اسلامی بودم هیچ دورهای، هیچ سالی به اندازه بودجه سال ۱۴۰۳ منویات دولت را اجرا نکردیم، باورتان میشود که هر آن چه که دولت آورده بود تقریبا تصویب کردیم و اصلا دست نزدیم به ۹۰ درصد اصلا دست نزدیم برای آن که هر چه دولت میخواهد اجرا شود یعنی بودجه ۱۴۰۳ بیش از ۹۰ درصد و بیش از ۹۵ درصد هر آن چه دولت بخواهد و حقش هم هست، ما به عنوان نماینده مجلس نشستیم در مجلس، کدام لایحه آمد توی مجلس، که این ده تا ایراد دارد، این را حل کنید، ما نکردیم، به ما بدهند، ما حل میکنیم.
ممکن است که بعضی از وقتها طرح داشته باشیم، من قبول دارم، اصل بر لایحه است، گاهی وقت مثلا مشکل وجود دارد، همین جهش تولید مسکن، خوب اگر لایحه بیاید ما دیگر طرح نمیدهیم، همان طرح هم که ما به قانون تبدیل کردیم حتی، اگر بگویند ده جا مشکل داریم این را برطرف کنید، باز هم ما هم میایستیم برطرف میکنیم.
پیشانی دولت است، آن که راهبری میکند، دولت است، مجلس باید آن سیاستهایی که دولت میخواهد، آنها را کمک کند که دولت بتواند آن را انجام بدهد.
الان اقتصاد دیجیتال، نیاز کشور است، باید بالاخره کاری بکنیم که کارهای الکترونیکی وگفتند مالیات صفر، هر آن چه که فکر میکنیم که نیاز کشور است، که میتواند دست آدمها را بازکند، ما اینها را مصوب میکنیم، یک جا من قبول دارم، ممکن است ما متوجه نشویم که چه میخواهند یا اشتباه کنیم، این را من قبول دارم، به ما بگویند که این جا اشتباه کردید، این را چه کسی باید به ما بگوید، دولت کارشناسی کند، ما الان یک گروهی داریم، گروه شورای دولت و بخش خصوصی است که خودم آن جا عضو هستم، آن جا هر چه که گفته میشود، میگوییم بیاورید که ما به قانون تبدیل کنیم که باید دولت بخواهد و ما از دولت حمایت میکنیم.
گرهها فراوان است، در تولید گرههای کوری وجود دارد، شرکتها و شهرکهای مان را باید رشد بدهیم، ما داریم شهرکهای صنفی و تخصصی راه میاندازیم که بتواند با دولت و بخش خصوصی، دولت زمین بدهد، امکانات بدهد، راه بیاندازد و بخش خصوصی کار کند، دیگر از این گذشته است که دولت سرمایه گذاری کند. سرمایه گذار فراوان، ما فقط زمین بدهیم، آب، برق، گاز، امکانات را برایشان آماده کنیم و گرهها را از آنها باز کنیم، تعهد ارزی گیر است، تعهد ارزی مجلس نگفته است که تعهد ارزی بگیرد، دولت به هر جمع بندی برسد، ما حاضریم کمک کنیم.
سوال: بحث دیگری که وجود دارد و سال گذشته به شدت دولت پیگیر بود، بحث مولدسازی بود و اگر واقعا مولدسازی به نحو شایستهای محقق بشود، میتواند کمک شایانی به رشد اقتصادی داشته باشد و یک شرکت دولتی یا یک دستگاه دولتی یک زمین بزرگی را دارد و سالها از آن استفاده نمیکند و بعضی جاها اصلا حتی این تبدیل به ساختمان هم نشده است و یک زمینی وسط شهر رها شده است و کم هم نیست، چه شد این، چه مقدار محقق شد؟
حاجی بابایی: ما در شورای عالی هماهنگی اقتصادی هم مصوب کردیم، تمام قوانین لازم هم برای آن مصوب کردیم، همان تفکر دیکتاتور مابانه درون انسان هاست. شما باورتان میشود، من اسم نمیبرم، من یک بانکی را میگویم، به نظرشما این بانک، توی شهری، ساختمان هایش را فقط ۲۰ درصدش را بفروشد، به جای آن یک جای کوچکی بگیرد و در اختیار مردم امکانات قرار بدهد، تولید راه میافتد و مملکت آباد میشود یا با آن ساختمانها آباد میشود، وزارتخانههای ما، زمین دارند، زمینی توی تهران وجود دارد برای یک وزارتخانه هزار میلیارد تومان است.
اما جالب است برای تان بگویم نمیدانم یک مقدار شرایط کشور هم هست، فضای مجازی ما هم هست، نظارتی هم هستند، اولا کسی جرات نمیکند که برود این کار را انجام دهد، این یک مشکل است که من عرض میکنم، ثانیا کسی به راحتی نمیخواهد این را بفروشد، به یک وزیر میگویند که یک ساختمانی که زیادی است بفروشید، یعنی جنایت کردید، خیانت کردید به وزارتخانه، این همه اموال دولتی از نفت مهمتر است.
در سال ۱۴۰۲ حدود ۱۰۶ همت ما گذاشتیم مولدسازی شود، فکر میکنید چقدر انجام شده باشد، ۴۰۰-۵۰۰ تا آن هم ۴ همت و ممیز ۶، ۴ همت هم برای اموال تملیکی است و حتی یک همت هم انجام نشده است.
چقدر هجمه میشود، آقا اگر دست بزنید خیانت میشود، ما فرهنگ سازی نیاز داریم، آن چسبندگی، گاهی وقتها آن چسبندگی فشارهای اجتماعی هم در کنارش قرار میگیرد و فکر میکند که اگر آن ساختمان را تبدیل کرد، گاهی وقتها بعضی از وزارتخانه نیاز نیست که به آن پول بدهیم، کافی است که به آنها اجازه دهید و آنها مولدسازی کند، آن ساختمان که کنار خیابان است در بهترین جای شهر است بفروشد و ۵۰۰ متر آن طرفتر، ۱۰ برابر این بسازد، ولی میگوید نه، بودجه برای من بگذارید، بابا مملکت هزارتا خرج دارد چرا به شما بدهیم، واقعا شکست خوردیم تا الان و موفق نبودیم.
باید طرح جدیدی و نو در افکند که ما چکار کنیم. الان برای امسال ۶۰ همت گذاشتند، باز هم من به شما قول میدهم که امسال این ۶۰ همت شاید ده تاش هم تحقق پیدا نکند و میشود کسری بودجه، آن صد تا شد کسری بودجه، این شصتها هم حتما میشود کسری بودجه برای آن که تحقق پیدا نمیکند.
البته شرکتها تحقق پیدا میکند مثلا ۱۷۰ همت به تامین اجتماعی دادیم و آنها ۱۳۰ همت تحقق پیدا میکند، فروش اموال تحقق پیدا نمیکند، نمیدانم چه فرهنگی شده است و بن بست هستیم روی این قضیه و باید فکر اساسی شکل بگیرد در کشور.
سوال: وضعیت کسری بودجه در بودجه سال گذشته چطور بود و امسال خودتان به عنوان کسی که سالها در این حوزه کار میکنید پیش بینی تان چیست؟
حاجی بابایی: من نمیتوانم در این جا حرفی بزنم که واقعی نباشد، ولی واقعا از دست من برنمی آید. ما کسری بودجه داشتیم سال قبل و کسری بودجه را با فروش اوراق و برداشت از صندوق توسعه و جاهای گوناگون تامین کردیم، میتوانم بگویم که بلاخره شاید بگویم عددی و تبصره چهارده را هم ما محاسبه بکنیم، افزون بر ششصد و پنجاه همت ما استقراض داریم. یا به صورت اوراق یا برداشت از صندوق یعنی چیزی حدود شاید بیش از ۲۰ درصد بودجه، خوب شما فکر میکنید چه اتفاقی میافتد، من یک مثال بزنم که دولت چه جوری میتواند حل کند، من بحثم که این جا مطرح میکنم، هیچ سیاست نیست ممکن است که خیلی حرف من صدا کند، سال ۱۳۹۸ ما نشستیم و تبصره ۱۴ را بستیم و در تبصره ۱۴ یک درآمد داریم و یک هزینه، درست است.
درآمدهایمان مردم بدانند، هرچه بنزین میفروشیم در جایگاه، نفت کوره، نفت گاز، سی ان جی، یا صادر میکنیم، همه اینها پولش میریزد توی صندوق، به آن میگویند صندوق هدفمندی یارانهها. کجا خرج میکنیم؟ یارانه نان، یارانه دارو، کمیته امداد، بهزیست، سال ۹۸، آن ۴۵ تومانی که به مردم میدادیم و این مجموعه آن است.
حالا چه اتفاقی افتاده است؟ درآمدهای این جور بود، هرچه بنزین میفروختیم، هزار و ۵۰۰ تومان و مازاد آن ۳ هزار تومان، گازوئیل یا نفت گاز ۳۰ تومان، میریختیم توی آن صندوق، یک قسمتی هم که بنزین صادر میکنیم و به دلار میفروشیم و به دلار تبدیل به ریال میکنیم و میریزیم توی این صندوق، این مهم این قضیه را عرض میکنم.
چه اتفاقی افتاده است در این چهار سال، ما ۸۴ میلیون لیتر بنزین در روز مصرف میکنیم و الان ۱۲۰ تا مصرف میکنیم باعث شده است که علاوه بر این که ما تولید بنزین مان کفایت نمیکند ۲ میلیارد دلار سال قبل ما بنزین وارد کنیم، ما سال ۱۴۰۱، ۹ میلیارد دلار پیش بینی صادرات بنزین کرده بودیم، اتفاق مهم، الان سال ۱۴۰۳، این صندوق چه تغییری کرده است؟ بنزینش همان، منظورم من گران کردن و سیاستی نیست، چرا میگویند تورم به وجود میآید، یک قسمت همان است شفاف، بنزین همان هزار و ۵۰۰ تومان، ۹۸ هزار و ۵۰۰ بنزین میفروختیم به هر کمیته امدادی میدادیم ۱۰۰ هزار تومان، امسال میدهیم ۹۰۰ هزار تومان، چند برابر، ۹ برابر، ما سال ۱۳۹۸، ۲۰ همت یارانه نان میدادیم، امسال قرار است ۱۸۰ همت بدهیم، چند برابر است، ۹ برابر.
ما سال ۹۸ به مردم از این محل ۴۵ میدادیم، الان چقدر میدهیم؟ ۴۰۰ میدهیم و چند برابر است؟ حدود ۱۰ برابر.
سوال، معجزه باید شکل بدهد، آیا رئیس جمهور این نه، آن یکی و آن یکی، این فاصله هر روز چی میشود؟ زیادتر میشود. یعنی درآمدها و با هزینهها برای سال آینده پیش بینی میشود که ۳۰۰ همت کم و کسری دارند و این ۳۰۰ همت از کجا بیاوریم اضافه کنیم، یا از بانک بگیریم و یا اوراق بفروشیم و همه اش تورم است. معجزه هم نمیشود روش کرد.
من میگویم اتفاقاتی که میافتد، دولت باید فکر اساسی بکند، بحث من هیچ نظرخاصی و بحث خاصی نیست، من فقط یک تعریف کردم، توی نفت همین اتفاق میافتد دیگر، همین اتفاق به شکل دیگری.
الان در آن ۶۰ همت دیدیم که اموال بفروشیم تحقق پیدا نمیکند آن ۶۰ تا را باید چه بکنیم؟ یا کمتر نفت بفروشیم، جایگزین آن چیست؟ اوراق.
اگر از مجموعه اینها ۶۵۰ همت استقراض است، استقراض یعنی چی؟ یعنی شما پول ندارید و از بانک قرض کردید، این اوراق را که مردم نمیخرند، بانک میخرد و وقتی خرید سودش هم میخرد، بانک به جای این که این پول را بدهد به کارخانه تولیدی، میدهد به قرض دولت و این فشار میآورد به بانک مرکزی و بانک مرکزی باید چاره اندیشی کند و میشود افزایش نقدینگی و نتیجه اش میشود تورم.
سوال: یک بحثی که در همه کشورها به ویژه در کشورهای تک محصولی تلاش شان این است که آن وابستگی را کم کنند، جمهوری اسلامی که یکی از راهبردهایی است که ما وابستگیمان را به نفت کاهش دهیم از طریق مالیات، همکاران ما یک گزارشی را در این زمینه تهیه کردند، این گزارش را با هم میبینیم و بعد درباره آن که چه تدبیری برای آن در دولت دیده شده است صحبت میکنیم.
سوال: برای این که سهم مالیات را در بودجه افزایش دهیم، آیا تدبیری شده است و الان وضعیت مان چطور است، یعنی وابستگیمان را به نفت کاهش دهیم؟
حاجی بابایی: در طول سالهای اخیر سازمان امور مالیاتی و دیگران از چند طریق کار خوبی انجام دادند، یک کاری که امسال شروع کردیم، معافیتهای مالیاتی را کاهش دادیم، جالب است یکی از مصوبات این بود، آن شرکتهایی که سالهای گوناگون معافیت کامل میگیرند، آن شرکت امسال ۵۰۰ میلیارد تومان بیشتر مالیات نگیرد، شاید خیلی برای تان جالب نباشد، ۵۰۰ میلیارد بیشتر مالیات نگیرد.
آدمها ۵۰ میلیارد بیشتر نگیرد، یعنی ۵۰ هزار میلیارد تومان پول بود، این یک قلم که معافیتها کاهش دهیم و نکته دوم پایههای مالیاتی را افزایش دهیم امسال پایههای مالیاتی به شدت افزایش پیدا کردند و نکته بعدی فرار مالیاتی است، فرار مالیاتی امسال قوانین محکمی مصوب شد.
سوال: در بودجه؟
حاجی بابایی: بله هم در برنامه هست و هم در بودجه برای این که فشار بر مردم کم شود، ما نباید مغازه دار این قدر اسیر کنیم، یا کسی که همیشه مالیات داده است مالیاتش را افزایش سرسام آور دهیم، آنهایی که مالیات نمیدهند برویم به سمت آنها و خوب حرکت شده است و مالیات در کشور دارد جایگاه خودش را پیدا میکند.
یعنی از دو هزار و ۵۰۰ همت که پیش بینی مان است که بودجه ۲ هزار و ۵۶۲ همت حدود هزار و ۵۰۰ تای آن درآمد است؛ که هزار و ۲۲۲ تای آن مالیات است، بقیه اش حقوق گمرکی است و فلان و اینها و سایر و حدود هزار و ۵۰۰ و تقریبا ۵۰۰- ۶۰۰ تا هست و این خیلی خوب است و در صورتی که نفت چقدر است؟ نفت در خوشبینانهترین وضعیت ۳۰۰- ۴۰۰ تا هست از محل نفت، فرآوردهها و اینها جداست و آنها را اضافه کنیم که آن هم یک رقمی است ولی صادرات نفت این است، این که بگوییم نفت را از بودجه بیرون بکشیم، حرف درستی است.
شما به یک باره ببینید که ۱۹ میلیارد دلار از فروش نفت را میگذاریم صندوق توسعه، ۷ تای آن را میدهیم به خود نفت، میشود ۲۶ تا و ۱۹ تا برای دولت مانده است و از این ۱۵ تاش میشود کالای اساسی. یعنی با ۲۸ تا، ۴ تا برای دولت اگر بماند آخرش، آن ۴ تا هم در نهایت اضافه میشود به کالای اساسی و سال گذشته ۲۰ تا بوده است.
این جوری دیگر، میدانید ما ماهانه در سال ۱۴۰۳ حدود صد همت یارانه مستقیم میدهیم، صد همت یارانه مستقیم میدهیم، که ۱۵ میلیارد دلارش این جاست و مابه التفاوت، ۹۰۰ تا خوشبینانه تبصره ۱۴ هست، یعنی هزار و ۲۰۰ تا بخواهیم حساب کنیم مجموعه اش را، میشود ماهی صد تا، ماهی صد همت حقوق میدهیم کشوری و لشکری، صد همت هم یارانه میدهیم.
میشود ۲۰۰ تا، ۲۰۰ ضربدر ۱۲ میشود ۲ هزار و ۴۰۰ تا، مجموعه بودجه و یارانه با تبصره هشت یا چهارده ما، ۳ هزار و ۳۰۰- ۴۰۰ تاست، این قسمت، پس ببینید ما باید یک فکر اساسی برای حمایت از مردم، معیشت مردم، اینها میرود، مردم را بیشتر هم اذیت میکند دیگر، که مردم متوجه بشوند که وقتی به آنها ۳۰ میلیون حقوق دادید، ۱۵ میلیون حقوق دادید که با آن زندگی اش را اداره بکند.
این قسمت عمدهای از این پولها حالت بادکنک دارد، یعنی پول پمپاژ شده، هوادار است، داخلش هوا وجود دارد، یعنی ۱۵ میلیون است ولی در واقع ۹ میلیون است.
۲۵ میلیون ولی در اصل ۱۰ میلیون است و مردم نمیتوانند زندگی شان اداره بکنند، با مردم در اقتصاد باید شفاف حرف زد، ما شفاف با مردم اقتصاد حرف نمیزنیم، مردم هم حرفهای ما را جدی نمیگیرند.
این بزرگترین مشکل اقتصاد کشور ماست، با اشاره و ایما و اشاره و نقطه و نقطه و ضربدر فلان مردم خیلی توجیه نمیشوند، مردم باید دو تا دوتا چهارتا باید صحبت کرد، اینها را با مردم باید ملموس حرف زد.
من بعضی از چیزها را گفتم اشاره، خیلی ملموس آن پایینترین سواد مملکت هم متوجه میشوند حرف من، با مردم باید حرف زد، معیشت مردم را تضمین کنیم و اقتصاد کشور را نجات دهیم.
سوال: آخرین وضعیت جمع شدن بودجه و این جداول کی تنظیم میشود؟
حاجی بابایی: میدانید که ما بودجه را مصوب کردیم و دادیم به دولت و اصل بودجه آن است و این جداول فقط تنظیم آن احکام است ما خارج از آن احکام کاری نمیتوانیم انجام دهیم، ما آن جا سقف را مشخص کردیم و سقف را نمیتوانیم تغییر دهیم، ما شاید داخل جداول تغییراتی ایجاد کنیم ولی تغییر اساسی که جدول را بالا ببریم یا پایین بیاوریم نداریم.
ما جدول را داریم تنظیم کنیم و الان تحویل مجلس شد و تا شنبه و یکشنبه نمایندگان پیشنهاد میدهند، تا آخر هفته کمیسیونهای تخصصی نظرهای خودشان را خواهند داد و بعد میآید کمیسیون تلفیق و در کمیسیون تلفیق ما یک هفته و ۱۰ روز بیشتر کار نداریم و آماده کنیم میدهیم به مجلس و به فضل الهی ما باید بتوانیم در ۲۰ روز اول اردیبهشت ماه بودجه دولت را تحویل دهیم و اگر تا ۱۵ تحویل دولت دهیم بهتر است و دولت بتواند کارش را انجام دهد و بعضی از شبهات در ذهنها به وجود میآید، چون بودجه است شاید فکر کنند که شکل نگرفته است و حقوقها ۲۰ درصد بود و همه حکمها را آماده کردند و بزنند.
در بودجه هم متناسب سازی بازنشستهها پیش بینی کردیم و بازنشستههای عزیز نگران نباشند، هم دولت اراده دارد و هم مجلس اراده دارد و از یک یک ۱۴۰۳ قانون است و حالا یک ماه یا دو ماه اگر طول کشید که این فرمول را آماده کنند، نگران نباشند و مجلس نظارت میکند و دولت هم اجرا میکند و ان شاءالله امسال سال خوشحالی همه بازنشستههای عزیز کشور باشد و ما به برکت شادی آنها شاد باشیم.
سوال: این بحث پرونده طرح حساب واحد بلاخره به کجا انجامید و همه دستگاهها، به اصطلاح این را اجرا کردند یا نه؟
پرونده حساب واحدی که قرار بود؟
حاجی بابایی: ما تمام توان مان را به کار گرفتیم و جریمه هم داریم در قانون، توی کشور باید شفاف باشد، هر پروژهای حتی، میخواهد یک نفر اجرا بکند، هم ملت بفهمند که این پروژه را چه کسی انجام میدهد، دایی اش کیست؟ عموی آن کیست؟ ما همه کارها را نمیتوانیم مدیریت کنیم، این پروژه را دادیم صد هزار میلیارد تومان دادیم بسازند، دادیم به حسن آقای حسینی، شفافیت چطور به وجود میآید، همه دوراطرافیان او را میشناسند که چه کاره، عموی فلان مدیر است. شفافیت یعنی این.
در زمینه درآمدهای همین است، همه باید یک فیش بگیرند و همه باید از یک جا دریافت کنند، این را دنبال هستیم که قطعی شود و خوب هم پیش رفته است و از دولت خواستیم تا خرداد پیگیری کند و ما در خرداد آخرین حقوقی که در خرداد پرداخت میشود ما کسی را نداشته باشیم که دراین سامانه واحد ثبت نام نکرده است و یا حضور نداشته باشد.
سوال: یک دقیقه وقت داریم اگر نکتهای دارید.
حاجی بابایی: ما آن چه در طبق اخلاص داشتیم، گذاشتیم در بودجه، آن چه که را که دولت میخواهد مصوب کند، دولت را کمک کنیم و سال جدید، سال نوآوری خوبی باشد، من امیدم به آینده بسیار امید شفاف و روشنی است.
ان شاءالله با همتی که دولت دارد و پشتوانهای که مجلس خواهد کرد، ان شاءالله در آینده بادکنک این تورم را بترکانیم و بتوانیم این زنجیرها را از گردن مردم که مردم را به سختی انداخته است معیشت شان و ما خجالت میکشیم، ان شاءالله رها کنی که هم ایثار دولت را میخواهد و هم ایثار مجلس را میخواهد و هم تصمیمات مهم، تصمیمات مهمی که باید گرفته شود.