پخش زنده
امروز: -
جمهوری اسلامی تنها نظام برخاسته از انقلاب در میان انقلابهای عصر حاضر است که تنها ۵۰ روز پس از پیروزی ، با رأی ملت ایران قانونی و تاسیس شد و از آن پس انتخابات در ایران، بارها تکرار شده است.
به گزارش خبرگزاری صدا و سیما؛ تقارن چهل و پنچمین سال تولد جمهوری اسلامی با بهار معنویت و عبادت در ماه میهمانی خدا گویای این پیام بلند است که ثمره جمهوری اسلامی احیای دین و ارزشهای اسلامی و توجه به نقش و جایگاه معنویت در عصری است که دو ایدئولوژی دوران شکل گیری جمهوری اسلامی یعنی کمونیسم و لیبرالیسم بر پایان عصر دین اشتراک نظر داشتند. واقعیت آن است که جمهوری اسلامی هم نقطه پایان عصر دین زدایی و هم نقطه آغاز پیوند اسلامیت و جمهوریت برای نخستین بار در قاموس سیاسی عصر حاضر است.
جمهوری اسلامی تنها نظامی برخاسته از انقلاب است که در میان انقلابهای عصر حاضر تنها ۵۰ روز پس از پیروزی، با رأی ملت ایران قانونی و تاسیس شد و از آن پس انتخابات در ایران، بارها تکرار شده است، مردمسالاری دینی که الگوی ارائه شده نظام سیاسیِ برآمده از انقلاب اسلامی است.
جمهوری اسلامی به منزله بزرگترین ثمره انقلاب اسلامی کوشیده است که سیاست و حکومت نبوی و علوی را در عصر حاضر دنبال کند و با وجود همه دشواریها و مشکلات هویت دینی خود را نگه دارد.
واقعیت آن است که جمهوری اسلامی حرکتی خلاف جریان مسلط و حاکم در جهان دو قطبی دهه ۱۹۷۰ که متأثر از سلطه تفکر لیبرالی و مارکسیستی بود سخن نو و راهکاری بدیعی در اداره کشور بر پایه آموزههای دینی به حساب میآید. انقلاب اسلامی ایران، همانند انقلاب فرانسه که به دیکتاتوری ناپلئون تبدیل شد تنها برای کسب آزادی یا مثل انقلاب اکتبر روسیه که به دیکتاتوری خشن استالین بدل شد نه تنها با حذف مردم منجر نشد بلکه به اذعان میشل فوکو متفکر فرانسوی مردمیترین انقلاب تاریخ است. تعیین شکل نظام جدید با رای ملت؛ مردمی بودن جمهوری اسلامی تثبیت نقش و جایگاه مردم در ساختار نظامی است که با مشارکت حد اکثری مردم حاصل شد رای آری خیره کننده ۹۸ درصدی مردم به جمهوری اسلامی پایان ۲۵۰۰ سال شاه سالاری در ایران بود.
ثمرات جمهوری اسلامی
انقلاب ایران نه تنها در ریشهها بلکه در اهداف و پایبندی به آرمانها نیز انقلابی منحصر به فرد به شمار میآید؛ اسلامخواهی، نفوذ و قدرت معنوی رهبر، وحدت و همبستگی تمام اقشار ملت، ارتباط بین دین و سیاست، روحیه ایثار و شهادت طلبی مردم، استقلالطلبی، آزادی خواهی، سازش ناپذیری، عدم وابستگی به شرق و غرب، حفظ اصول انقلاب حتی در شرایط دشوار، تلاش برای خودکفایی اقتصادی، پایگاه مردمی، اهداف انسانی و معنوی در کنار اهداف مادی و اقتصادی. مسلما احیای نقش دین در صحنه و پایان عصر انزوای دین؛ مردمسالاری دینی و اثبات پیوند دین و سیاست؛ استقلال و تکیه بر بنیانهای درونی قدرت؛ توجه جدی به عدالت و محرومیت زدایی و الهام بخشی به مستضعفان و جریانهای ضد استعماری از دستاوردهای کم نظیر جمهوری اسلامی در ۴۵ سال گذشته است.
مدل مفهومی مردمسالاری دینی
نظریه مردم سالاری دینی که بر آمده از منظومه فکری رهبران جمهوری اسلامی است؛ در صدد ایجاد نسبتی درخور میان مردمسالاری و دین است. در اندیشه رهبران جمهوری اسلامی یعنی امام خمینی و آیت الله خامنهای دین و سیاست پیوندی نا گسستنی دارد و مردمسالاری برخاسته از دین است. از آنجا که حاکمیت مردم در طول حاکمیت خداست و از آنجا که مردم دین را به منزله چارچوب دموکراسی خود انتخاب کرده اند پیوند میان اسلام و دموکراسی عینیت مییابد. می توان گفت حتی ولی فقیه هم که در اندیشه شیعه در دوره غیبت امام معصوم ولایت امر را بر عهده دارد با رای شورای منتخب ملت یعنی مجلس خبرگان (که آنان نیز برگزیده ملت هستند) امکان حکومت پیدا میکند. بدین ترتیب در اندیشه رهبران جمهوری اسلامی مبانی و مولفهها و ارکان اسلامیت و دموکراسی با هم پیوند یافته اند.
در ابعاد شکلی، دموکراسی در وجود نهادهایی مانند انتخابات، چرخش نخبگان رشد شاخصهای حقوق بشری و تعیین کنندگی قدرت سیاسی از سوی مردم تجلی میکند، لذا میتوان شاخصهای مردمسالاری دینی را در مشارکت سیاسی مردم و بخصوص باز بودن عرصه مشارکت زنان؛ وجود رقابت سیاسی، تامین آزادیها، برابری و عدالت در میان شهروندان، تفکیک قوا، چرخش نخبگان و جابجایی قدرت در نظر گرفت وجه دینی بودن مردم سالاری دینی را نیزدر دینی بودن اهداف و ساختارها و قواعد زندگی سیاسی؛ اسلامی بودن قوانین، التزام و تعهد نسبت به مسلمانان و توجه به ارزشها و احکام و آموزههای اسلامی تلقی نمود.
قانون اساسی ثمره جمهوری اسلامی
بعد از همه پرسی به اصل نظام جمهوری اسلامی تدوین کنندگان قانون اساسی نیز با رای ملت انتخاب شدند و بعداز اینکه متن قانون اساسی به تصویب مجلس خبرگان بررسی قانون اساسی رسید مردم در آذرماه ۱۳۵۸ بار دیگر با همه پرسی به قانون اساسی جمهوری اسلامی آری گفتند.
نظام جمهوری اسلامی ایران در میان نظامهای سیاسی جهان از ویژگیهایی برخوردار است /از نظر ماهیت نظام سیاسی تنها نظامی است که صراحتاً عنوان اسلامی و حاکمیت یک دین را در خود دارد و این ویژگی این نظام را از دیگر نظامهای جمهوری متمایز میسازد از اینرو این نظام نوعی مردمسالاری دینی است که با مردمسالاری سکولار یا جمهوریهای اقتدارگرا در نظامهای میلیتاریستی و توتالیتر متفاوت است. گذشته از ریاست جمهوری و پارلمان که نهادهای انتخابی در جمهوری اسلامی هستند شخص رهبر انقلاب که براساس قانون اساسی ولایت امر و امامت است را داراست و اختیارات گستردهای براساس اصل ۱۱۰ قانون اساسی دارد و بر قوای سه گانه نظارت کامل (اصل ۵۷) را اعمال میکند نیز بصورت غیرمستقیم از سوی مردم انتخاب میشوند. بدین ترتیب که مردم نمایندگان مجلس خبرگان را انتخاب میکنند و آنان رهبری را بر میگزینند؛ لذا نمایندگان مجلس خبرگان بصورت مستقیم برگزیده مردم هستند و رهبر انقلاب بصورت غیرمستقیم. علاوه بر این شوراهای شهر و روستا نیز برگزیده مردم هستند. نهادهایی که به منظور پیشبرد امور اداره شهرها و روستاها تأسیس شده و حق انتخاب شهرداران و دهیاران را دارند. بدین ترتیب میتوان گفت رأی مردم از قاعده تا رأس نظام سیاسی جمهوری اسلامی ایران تعیین کننده است.
انتخابات؛ ضامن اسلامیت و جمهوریت نظام
در آستانه انتخابات سال گذشته رهبر انقلاب در جمع مردم کرمان و خوزستان تصریح کردند جمهوریت و اسلامیت نظام هر دو به انتخابات وابسته است؛ چرا که تحقق جمهوریت و مردمسالاری و حاکمیت مردم در اداره کشور هیچ راهی جز برگزاری انتخابات ندارد.
نظام جمهوری اسلامی ایران که بر اساس اصل ششم قانون اساسی اداره امور کشور را به اتکائ آرای عمومی و از راه انتخابات تعیین کرده است همه نهادهای سیاسی در ایران بطور مستقیم یا غیر مستقیم از طریق رای مردمی تعیین میشوند از شوراهای شهر و روستا گرفته تا مجلس شورای اسلامی و نیز انتخاب رییس جمهور که بااصلاحات قانون اساسی در سال ۱۳۶۸ که انهم با همه پرسی به تایید ملت رسید؛ رئیس دولت و شخص دوم کشور است ونیز نمایندگان مجلس خبرگان که وظیفه انتخاب مقام رهبری را برعهده دارند با رای مردم انتخاب میشوند. با وجود آنکه چنین عرصههای رجوع به آرای مردمی هم کم نظیر است اما رسانه های خارجی وابسته به دشمنان ملت ایران این ویژگی جمهوری اسلامی را انکار کرده و به خیال خود براندازی جمهوری اسلامی را دنبال میکنند.
جشن تولد جمهوری اسلامی، روز نا امیدی براندازان
۱۲ فروردین روزجشن تولد چهل و پنج سالگی جمهوری اسلامی روز ناامیدی کسانی است که در طول حوادث سال ۱۴۰۱ به خیال خود لرزه بر اندام این درخت تنومند انداختند. اگرچه در وجود مشکلاتی در شیوه حکمرانی و پاسخ به انتظارات به حق ملت شکی نیست، اما وفاداری ملت به اصل جمهوری اسلامی که بار دیگر در راهپیمایی ۲۲ بهمن سال ۱۴۰۲ وانتخابات مجلس نمود داشت این پیام روشن را به همراه داشت که ملت ایران جمهوری اسلامی این کشور معصومین علیهم السلام و این ثمره خون هزاران شهید انقلا ب و دفاع مقدس را رها نمیکنند.
اتکا به ملت رمز مانایی جمهوری اسلامی
علت بقای هر موجودی همان علت حدوث آن است. رای ملت برای تثبیت جمهوری اسلامی در دهم و یازدهم فروردین سال ۵۸ تثبیت و مانایی نظام جدید بر پایه رای ملت را عینی ساخت. اکنون در برخی مناطق کشور انتخابات مجلس شورای اسلامی وارد مرحله دوم شده است که ۲۱ اردیبهشت ماه در این حوزهها برگزار میشود. با آغاز به کار مجلس دوازدهم در ۷ خرداد سال جدید زنگ آغاز انتخابات ریاست جمهوری چهاردهم در سال ۱۴۰۴ نواخته خواهد شد تا با ردیگر ایران وارد عرصه دیگری از زنده بودن نهاد جمهوریت شود.
سال ۱۴۰۳، سال ارتقاء نقش جمهوریت در اقتصاد و تولید
قانون اساسی و منظومه فکری رهبران انقلاب اسلامی مشارکت مردم را منحصر به عرصههای سیاسی نمیداند همچنان که در بحرانهای مختلف بخصوص دوران دفاع مقدس؛ مشارکت مردم زمینه سازی صیانت از نظام و تمامیت ارضی کشور شد در عرصهها ی فرهنگی و اقتصادی نیز مردمی شدن فرایندها به عمق و گستره برنامهها و تاثیرگذاری آنها منجر خواهد شد آیینها و مناسکی مانند نوروز و شعایر حسینی در عاشورا و اربعین نشان دهنده تاثیرات شگرف مردمی بودن آیینها و برنامههای فرهنگی است امری که در صورت امتداد درهمه عرصه ها؛ میتواند تحول آفرین باشد از این منظر نامگذاری سال ۱۴۰۳ با عنوان جهش تولید با مشارکت مردم پاسخی درخور به یکی از نیازهای مهم اقتصاد ایران است که تحت شدیدترین تحریمهای اقتصادی قرار دارد. رشد جهش وار تولید با ورود سرمایههای عظیم مردمی به عرصه تولید؛ واگذاری بخشهای دولتی تولید که قابل واگذاری به مردم است؛ با شکستن انحصارات دولتی و خصولتی به صورت واقعی به نفع مردم؛ احترام به خواست و حقوق مردم در مصرف تولیدات داخلی و زدودن پیچ و خم های اداری در مسیر آغاز و تداوم فعالیتهای تولیدی میتواند سال ۱۴۰۳ را به سال نمونه در مردمی کردن اقتصاد و تولید در کشور تبدیل کند. این خواسته که از جانب بالاترین مقام سیاسی کشور و ترجمان مطالبه ملت هم هست انتظارات فراوانی را متوجه نظام حکمرانی کشور میکند تا در نظر و عمل جمهوریت را در تولید ارتقاء بخشند.
پژوهشگر: دکتر حسن مجیدی