دانش بنیان ها چه ظرفیت هایی برای تحقق شعار سال دارند؟

به گزارش خبرگزاری صداوسیما، شبکه خبر در برنامه گفتگوی ویژه خبری امشب با حضوری میهمانان برنامه، آقایان عماد احمدوند دبیر ستاد توسعه فناوری نانو، سرکندی دبیر شورای راهبردی کارخانه نوآوری و مشایخ معاون توسعه اقتصاد دانش بنیان از نوشهر (ارتباط تلفنی) موضوع؛ استفاده از ظرفیت شرکت‌های دانش بنیان در تحقق شعار سال را بررسی کرد.

مقدمه مجری: رهبر انقلاب در سخنرانی نخستین روز سال در جمع قشرهای مختلف مردم نکات راهبردی درباره راهکار‌های تحقق شعار سال یعنی جهش تولید با مشارکت مردم بیان کردند. برای تحقق شعار سال راهکار‌های مختلف از سرفصل‌های متعدد ترسیم شده که در این برنامه به بررسی یکی از این راهکار‌ها می‌پردازیم جهش تولید با استفاده از ظرفیت شرکت‌های دانش بنیان و فعالان علمی.

 در ابتدا در خصوص شعار سال یک تصویر از بیانات مقام معظم رهبری آماده داریم با هم ببینیم.

 سوال: آقای دکتر احمدوند شرکت‌های دانش بنیان در سال‌های گذشته در حوزه‌های مختلف فعالیت کردند و زیرساخت خوبی را ایجاد کردند برای جهش تولید در سال‌های گذشته از این ظرفیت برای تحقق شعار سال امسال یعنی جهش تولید با مشارکت مردم چطور می‌شود استفاده کرد؟

 احمدوند: در سال‌های گذشته ما یک روند صعودی را در حرکت کلی کشور در مسیر دانش فناوری و الان رسیده به اقتصاد مبتنی بر دانش در کشور داشتیم. این تجربه نشان داده که کشور ما ظرفیت دارد برای اینکه از  سطحی مبتنی بر منبع کار انجام بدهد یا صرفاً مبتنی بر منابع مالی کار را پیش ببرد بیاید و به سمت نوآوری پیش برود، طبیعتاً فاصله زیاد داریم تا اینکه کشورمان یک کشور مبتنی بر نوآوری بشود و اقتصادش مبتنی بر نوآوری بشود فاصله هنوز زیاد است ولی این ظرفیت وجود دارد این رشدی که در حوزه‌های مختلف دانش بنیان‌ها در کشورمان همه تجربه کردیم در حوزه‌های مختلف از فناوری، الکترونیک و مخابرات و آی تی و حوزه پزشکی و سلامت در همه حوزه‌ها می‌بینیم که مبتنی بر فناوری‌های پایه کشور دارد رشد خوبی را تجربه می‌کند ولی این چیزی که الان روی زمین وجود دارد عمدتاً از جنس همان ظرفیت و قابلیت است باز فاصله برای اینکه همین‌هایی که الان هستند بتوانند نقش ایفا کنند در اقتصاد کشور، در حل مسائل کشور، باز فاصله خیلی زیاد است.

 سوال: یعنی هنوز بالقوه هستند و بالفعل نشده‌اند؟

 احمدوند: عرض کردم که غلبه با آن ظرفیت‌ها است آن چیزی که ما داریم می‌بینیم یک جا‌هایی را می‌بینیم که شرکت‌ها آمدند در صنایع دارد از ظرفیت آنها استفاده می‌شود، آن چیزی که می‌شود استفاده کرد اگر نسبت را بخواهیم ببینیم می‌بینیم که هنوز نسبت، نسبت قابل توجهی هست بنابراین ما در حوزه‌های مختلف چه صنایع متعارفمان مثل حوزه انرژی، نفت و پتروشیمی و چه حوزه‌هایی مثل کشاورزی و حوزه‌های سلامت هرچند که دانش بنیان‌ها وارد شدند و الان تقریباً در تمام آنها رد پای استفاده از ظرفیت آنها را می‌بینیم، جا برای کار کردن خیلی خیلی بزرگ و زیاد است که در همین شعار سال که حضرت آقا فرمودند جهش تولید را فرمودند یعنی درست است دارد رشد اتفاق می‌افتد ولی اگر بخواهیم جهش اتفاق بیفتد پایه و ظرفیتش و آنجایی که باید اتفاق بیفتد یکی از اصلی‌ترین‌هایش حوزه‌های شرکت‌های دانش بنیان هستند.

 سوال: آقای دکتر سرکندی اشاره می‌فرمایید با توجه به این که شما با کارخانه‌های نوآوری سر و کار دارید آنجا استفاده از ظرفیت جوانان برای حضور در شرکت‌های دانش بنیان است این که این ظرفیت‌ها چطور می‌توانند به مشارکت مردمی منجر شوند و ما می‌توانیم مشارکت مردمی را الان در زیست بوم فناوری شاهد باشیم از طریق شرکت‌های خصوصی و شرکت‌های دانش بنیانی که وجود دارند؟

 سرکندی: کارخانه‌های نوآوری ذاتاً سرمایه‌گذاری بخش خصوصی در زیست بوم نوآوری کشور است و یک الگو و مدل بسیار درست و خوب و نتیجه گرفته شده است که با حمایت‌های قطعاً معاونت علمی هم صورت گرفته است، این کارخانه‌های نوآوری همه اجزای اکوسیستم یا زیست بوم را در خودشان دارند یعنی یک بچه با یک کوله پشتی وارد کارخانه نوآوری می‌شود به یک شرکت دانش بنیان یا خلاق تبدیل می‌شود و خارج می‌شود، پس ما کسانی که آزادکار هستند، شتاب دهنده‌ها، فضا‌های کار اشتراکی شرکت‌های دانش بنیان و خلاق همه اینها در این زیست بوم‌های کوچک کوچک در استان‌های مختلف حضور دارند وجود دارند، این افراد مردم هستند، مردمی که دوست دارند بروند برای خودشان کارآفرینی کنند یا در حوزه نوآوری فعالیت کنند آن دانشجو، آن شرکت، آن خانم که دوست دارد برای خودش کسب و کار داشته باشد به کارخانه‌های نوآوری ورود می‌کند و در واقع حمایت می‌شود توسط کارخانه‌های نوآوری حالا با مدل‌های مختلف به یک شرکت بزرگ تبدیل می‌شود مثل هزاران شرکتی که شما الان در بازار می‌بینید و مردم در زندگی روزمره‌شان دارند از آن استفاده می‌کنند این تعداد هم زیاد از خود مردم بودند سعی و تلاش کردند، رسیدند به یک جایی، حالا هم کارآفرینی کردند هم اشتغال زایی کردند هم یک سری از مشکلات مملکت را حل کردند. مملکت می‌تواند صنعت باشد، می‌تواند استان خودشان باشد یا مدل‌های مختلف.

 سوال: از این ظرفیت که شما می‌فرمایید چطور می‌توانیم در تحقق شعار سال استفاده کنیم؟

 سرکندی: ما الان یک چیزی حول و حوش ۲۵ کارخانه نوآوری داریم دفعه قبل که خدمت شما بودیم ۱۶ تا بود و برنامه‌ای که فکر می‌کنم معاونت علمی دارد و بخش خصوصی هم دنبال می‌کند امسال به ۴۰ تا برسد، خوب این کارخانه‌های نوآوری هر کدامشان مولد هستند، مولد هستند برای این که بتوانند در منطقه خودشان مردم را جذب کنند، افراد مختلف را جذب کنند و به آنها کمک کنند و حمایت کنند برای تبدیل شدن به شرکت دانش بنیان و خلاق مخصوصاً آن بخش خاص و جوان نخبه‌ای که در کشور وجود دارد. حالا یک سری از حمایت‌ها است که از قدیم وجود داشته، ما پارک‌های علم و فناوری را داشتیم و ... که یک سری امکانات به این پارک‌ها داده شده است و نتیجه‌های خوبی هم گرفته شده حالا که بخش خصوصی آمده چه بهتر که همان امکانات و همان شرایط هم برای بخش خصوصی ایجاد شود که آن جوان نخبه‌ای که دوست دارد بیاید در کارخانه نوآوری بتواند از آن حمایت‌ها استفاده کند نمونه‌اش معافیت‌های مالیاتی است، معافیت بیمه‌ای است حتی در استان‌های مختلف ما شورای اقتصادی داریم، شورای دانش بنیان داریم.

سوال: یعنی با ایجاد این زیرساخت‌ها و حمایت‌ها می‌توانیم در جهت جهش تولید و مشارکت مردمی بیشتر در زیست بوم فناوری کمک کنیم.

سرکندی: دقیقا یعنی تعدادشان بیشتر شود و مردم بیشتری جذب این مراکز بشوند.

 سوال: آقای دکتر احمدوند در بخش قبلی صحبت‌هایتان اشاره کردید ما ظرفیت‌های زیادی در زیست بوم دانش بنیان و فناوری داریم و این ظرفیت‌ها همه می‌توانند منجر به جهش تولید شوند برخی‌هایشان هم تا الان شده‌اند حالا آن چاشنی که نیاز است تا این ظرفیت‌ها بیاید کامل تبدیل شوند به جهش تولید در اقتصاد ما چیست و ما الان به چه زیرساختی نیاز داریم؟ ارتباط بیشتر با صنایع است؟ توسعه بازار بیشتر برای شرکت‌های دانش بنیان است؟

 احمدوند: کار‌های زیادی باید انجام داد و می‌شود انجام بشود، مواردی که عرض می‌کنم فقط این نیست که بگوییم فقط این موضوعات است ولی یکی از محور‌هایی که می‌شود به آن نگاه کرد این است که اقتصاد ما غلبه‌اش با یک اقتصاد دولتی است این از یک طرف، خوب یک سری محدودیت‌ها را دارد و از یک طرف یک ظرفیت است که اگر تصمیم گرفته بشود که کشور رشد کند بخش زیادی از اقتصاد دست همان نهاد‌های تصمیم گیر است که بخواهند جهت را تغییر بدهند اگر ما از این ظرفیت به عنوان کشش بازار برای آن شرکت‌های دانش بنیان، شرکت‌های فناور استفاده کنیم خواهیم دید که رشدی که اتفاق می‌افتد خیلی فراتر از آن چیزی است که تا الان تجربه کردیم. خیلی از کشور‌های دنیا اندازه خودکشور و اندازه کوچکی است اگر تصمیم هم بگیرند کاری انجام بدهند مبتنی بر بازار خودشان لزوماً نمی‌توانند بنابراین مجبور هستند از همان ابتدا در چارچوب معادلات صادراتی و رقابت با رقبای بیرون از کشور خودشان پیش بروند ولی کشور ما هم کشور بزرگی است و هم حجم قابل توجهی از اقتصادش وابسته به یک سری منابعی برای تامین مواد اولیه اش، برای نگهداری اش، برای فرایندهایش و اینها عموماً منبع خارجی داشته کارخانه‌هایی است که خریداری شده تحت لیسانس شرکت‌های خارجی است، پذیرش این که ما بیاییم زنجیره تامینمان را تغییر بدهیم و از منابع داخلی استفاده کنیم آسان نیست هر کسی که مدیریت چنین مجموعه‌ای را هم بگیرد اگر جهت گیری اش به سمت بیرون باشد لزوماً نمی‌شود گفت او آدم بدی است نه اینجا پذیرش ریسک یکی از مسائل است، وقتی می‌آییم به سمت داخل یکی از مسائل دیگر این است آنهایی که دانش بنیان هستند عموماً شرکت‌های کوچک هستند آنها ظرفیت ارائه تضامین را متناسب با حجم آن بازاری که می‌تواند تامین کنند را معمولاً ندارند بنابراین باز هم اگر به سمت داخل جهت گیری اتفاق بیفتد این جهت‌گیری می‌رود به سمت شرکت‌های بزرگتر.

گزارشی آمده شده گزارش را با هم ببینیم.
 پخش گزارش

 سوال: آقای سرکندی در بخش قبلی صحبت‌هایتان اشاره کردید که فعالیت شرکت‌های دانش بنیان نوپا در حوزه‌ای که شما هستید یکی از مصداق‌های مشارکت مردمی است این مشارکت مردمی وجود داشته، این که بتوانیم مشارکت مردم را تحقق بیشتری در امسال که شعار سال هم است ببخشیم گفتید یک سری حمایت‌ها هم لازم است غیر از آن حمایت‌هایی که گفتید باید زیرساخت ایجاد بشود.

 سرکندی: بخش خصوصی دوست دارد کار کند، دوست دارد خلق ثروت کند به کشورش خدمت کند، مخصوصاً آن بخشی اش که نخبه‌های کشور هستند که می‌توانند در شرکت‌های دانش بنیان هم به وجود بیاورند و هم فعال شوند. نکته‌ای که وجود دارد اتفاقات خوبی در این چند سال اخیر افتاده است در حوزه حمایت از دانش بنیان‌ها ولی باز هم کم است من از جانب بخش خصوصی خدمت شما عرض می‌کنم یک مصداقش این است که شرکت دانش بنیان می‌خواسته مثلاً برود در مناقصه شرکت کند، شرکت خیلی تازه تاسیس بوده جوانان نخبه بودند کارشان هم خوب بوده ولی در بحث ضمانتنامه دچار مشکل شدند. خوب معاونت علمی آمده صندوق درست کرده که این بحث ضمانتنامه شرکت‌های دانش بنیان را حل کند از این تیپ حمایت‌ها به شدت می‌شود از بخش خصوصی کرد خدای نکرده نباید دولت بیاید رقیب بخش خصوصی شود، باید جنبه حمایتی داشته باشد تا این شرکت‌های دانش بنیان رشد کنند. یکی از معضلاتی که ما داریم مثلاً در حوزه بازار است مخصوصاً بازاری که به بخش دولتی وابسته است حالا شاید در معاونت علمی الحق و الانصاف هر شرکت دانش بنیان یا هر کارخانه نوآوری می‌خواهد برود معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری را ببیند ظرف ۲۴ ساعت می‌تواند برود ببیند، اما وزارتخانه‌های دیگری است که این شرکت‌ها حتی مدیر کارخانه‌ها پشت در‌ها می‌مانند خوب این اتفاق خوبی نیست اکثرشان حمایت نمی‌شوند یا نمونه خارجی وارد می‌کنند و در واقع این شرکت دانش بنیان نمی‌تواند بستر برایش ایجاد شود. ببینید اگر حمایت‌ها باشد ما کم نخبه در کشورمان نداریم، کم افرادی نداریم که بتوانند در این حوزه فناوری  فعالیت کنند اگر این حمایت‌ها صورت بگیرد افراد بیشتری راغب می‌شوند که بیایند در حوزه نوآوری فعالیت کنند مخصوصاً که الان مزه اش زیر زبان مردم رفته است. وقتی ما می‌بینیم صادرات شرکت‌های دانش بنیان زیاد است حتی با وجود تحریم خوب این اتفاقی خوب است، یک نوع وجاهت دادن به بخش خصوصی علی الخصوص آن بخش خصوصی دانش بنیان است این نوع حمایت‌ها اگر بیشتر شود شما می‌توانید متصور بشوید بخش بیشتری از مردم وارد این زیست بوم شوند و وقتی این زیست بوم فعال شود خودش مولد است یعنی برای کل افراد می‌تواند شغل ایجاد کند و این اتفاق، اتفاق خوشایند است و آن جهش می‌تواند صورت بگیرد.

 سوال: آقای دکتر احمدوند با توجه به صحبت‌هایی که کردیم در این یکی دو سال گذشته قانون جهش تولید دانش بنیان‌ها فکر می‌کنم می‌تواند کمک کند و زیرساخت خوبی را برای رسیدن به شعار سال امسال فراهم کند.

 احمدوند: بله الحمدلله این قانون یکی از همان زیرساخت‌های بسیار موثر است که انشاالله آثارش هر چقدر رو به جلو می‌رویم بیشتر خواهد شد. امسال اولین سالی بود که موضوع اعتبار مالیاتی برای تحقیق و توسعه و اعتبار مالیاتی برای سرمایه‌گذاری در حوزه پژوهش شروع شده، در شروع برنامه که شرکت‌های خصوصی می‌توانند بیایند سرمایه‌گذاری کنند چه برای تحقیق و توسعه هزینه کنند و چه در ایجاد زیرساخت‌ها سرمایه‌گذاری کنند و آن مبلغی که سرمایه‌گذاری کردند از مالیات سال‌های آینده آنها کسر بشود با وجود اینکه سال اول است هنوز اینها کسر شدن این موضوع از مالیاتش را ندیده‌اند و این وعده رو به آینده است ولی استقبال خوبی شده است. بخش‌های مختلف معاونت علمی در ارتباط با صنایع مختلف تلاش کردند این یکی از زیرساخت‌های خیلی جدی است که ما هر چقدر هم بخواهیم تلاش کنیم که منبع مالی دولتی برای تحقیق و توسعه را اضافه کنیم به هر حال در سقف محدودیت‌های بودجه داریم حرف می‌زنیم و فکر می‌کنیم ولی این زیر ساخت می‌تواند انشاالله در سال‌های آینده ورود منبع مالی برای کار‌های تحقیقاتی شرکت‌ها را و اضافه کردن محصولات جدید را با رشد جدی مواجه کند، از این جنس در ظرفیت‌هایی که در این قانون است یا همان قانون بار اول که در حوزه نفت خیلی خوب استفاده شده می‌تواند انشاالله در سال آینده خیلی بیشتر توسعه پیدا کند.

 سوال: آقای مشایخ روی خط هستند، در خصوص استفاده از ظرفیت دانش بنیان‌ها برای تحقق شعار سال توضیح می‌فرمایید؟

 مشایخ: ظرفیت بسیار خوبی در شرکت‌های دانش بنیان طی بیش از ۱۰ سال از اجرای قانون حمایت از شرکت‌ها و موسسات دانش بنیان در کشور ایجاد شده است، ما بیش از ۹۶۰۰ شرکت دانش بنیان داریم که بر اساس آمار فروش سال ۱۴۰۱ این شرکت‌ها بیش از ۵۱۷ همت بوده و این شرکت‌ها توانسته‌اند حدود ۳۳۰ هزار نفر اشتغال ایجاد کنند که عمده این اشتغال هم اشتغال تخصصی فارغ التحصیلان دانشگاه‌ها بوده است. اما همانطور که میهمانان عزیز شما هم در استودیو اشاره کردند، این میزان پیشرفتی که ما داشتیم به نسبت ظرفیت و توانمندی که در بخش دانش بنیان کشور وجود دارد جا برای توسعه‌ی بیشتری دارد.