مردم با شرکت در انتخابات دست رد بر سینه دشمن زدند

به گزارش خبرگزاری صداوسیما، آقایان  نادرقلی ابراهیمی نماینده منتخب مردم اراک، کمیجان و خنداب و  مجید دوست‌علی نماینده مردم کرمان و راور دوشنبه شب ۱۴ اسفند ۱۴۰۲ مهمان برنامه صف اول شبکه خبر بودند و به موضوع وعده‌های منتخبان مجلس دوازدهم پرداختند.

مشروح برنامه را در ادامه می بینید: 

سوال: در روز‌های پس از انتخابات دوازدهمین دوره مجلس شورای اسلامی که میهمانان ما صف اولی‌های جدید هستند منتخبان شما مردم در مجلس دوازدهم. ما بخشی از برنامه انتخاباتی شما و پاسخ به سوالاتی که طراحی شده بود را شنیدیم، دیدیم، حالا می‌خواهیم بدانیم که شما چه برنامه‌ای برای پیشبرد این‌ها دارید؟ از همان قانون همسان سازی حقوق بازنشستگان شروع کنیم که شما گفتید پیگیری آن در اولویت شما است برای پیگیری آن چه خواهید کرد؟

ابراهیمی: من لازم است از صدا و سیما بخاطر برنامه‌های خوبی که در این دوره، دوره دوازدهم انتخابات مجلس شورای اسلامی داشتند تشکر کنم و هم مناظره‌ها و هم ارائه برنامه تبلیغاتی یک هیجان و یک شوری را ایجاد کرد در بین مردم عزیز که یک شرایط مناسبی برای شناخت اصلح و شناخت افراد مناسب و مورد نظر را فراهم کرد از این جهت تشکر می‌کنم و باز هم این را عرض بکنم که تنها منتخبی هستم در استان مرکزی که فرصت مناظره و فرصت ارائه گزارش تبلیغاتی من فراهم شد که تقدیم عزیزان صدا و سیما بکنم.

سوال: حالا که این را گفتید بفرمایید که چه فوایدی داشت این برنامه‌ها؟
ابراهیمی: این برنامه‌ها در حقیقت آن چیزی که امکان ارتباط مردم با افراد نامزد را فراهم می‌کرد به روشنی سوالاتی که طرح شده بود یک و برنامه‌هایی که می‌توانستند ارائه بدهند دوم، مناظره‌هایی که برگزار شد یک فرصت خیلی خوبی بود که مردم و عزیزان ما در اقصی نقاط کشور با روش پاسخگویی محتوای پاسخگویی و توان پاسخگویی نامزد‌ها آگاهی و آشنایی پیدا بکنند و یک ارزیابی درستی برای انتخاب اصلح داشته باشند و این می‌توانست خیلی مفید باشد و من به صدا و سیما از این جهت تبریک عرض می‌کنم که این کار درست و علمی را توانستند ساماندهی بکنند و فرصتی را در اختیار مردم عزیز ما قرار بدهند مردم سرافرازی که در کنار بالغ بر ۲۰۰ رسانه‌ی خارجی که می‌گفتند انتخابات نه، پای صندوق نه، ولی مردم آمدند دست رد زدند بر سینه‌ی آنهایی که دنبال این بودند که ایران نباشد، دنبال این بودند که اقتدار ایران نباشد و فرصت بزرگی برای یک همایش ملی و روز یازدهم اسفند مردم عزیز ما رقم زدند.

سوال: سوالات را شما چطور دیدید؟
ابراهیمی: سوالات به نوعی با توجه به شرایط موجود کشور به نظر من طراحی شده بود، مسائلی که مردم ما با آن دست به گریبان هستند، مسائل روزشان است و به نوعی انتظار دارند از یک مجلسی که بتواند یک سری تغییرات ایجاد کند، مجلسی که توانایی لازم را برای استفاده از فرصت‌های قانونی، فرصت‌های قانونگذاری، فرصت‌های نظارت فراهم بکند که شرایط لازم برای تسهیل در امور ایجاد بشود، سوالات تقریبا سوالات مبتلابه جامعه امروز ما بود هر چند کامل نبود ولی در وقت محدود شرایطی را ایجاد کرد که راهکار‌ها، افکار و اندیشه‌های متفاوت و متنوعی از طرف نامزد‌های انتخاباتی برای مردم ارائه بشود و مردم بر اساس آن انتخاب شان را با این معیار‌ها، با این مشکلات مبتلابه انجام بدهند.

سوال: برویم سرا غ همان سوالات و همسان سازی حقوق بازنشستگان که شما گفتید در اولویت پیگیری شما است.
ابراهیمی: یکی از برنامه‌های بنده بحث بازنشستگان عزیزی است که سال‌های متمادی زحمت کشیدند، تلاش کردند، خدمت کردند و در شرایطی که با افزایش سن، با داشتن داماد، عروس و یکسری انتظاراتی مواجه هستند، نوه، نتیجه و شرایط اقتصادی و روند تورمی پاسخگو نیست بتوانند هزینه هایشان را جبران کنند با ارزش‌ترین قشر ما بازنشستگان هستند من یکی از اولویت هایم را گذاشتم.

سوال: خود شما بازنشسته هستید؟
ابراهیمی: من به نوعی بازنشسته هستم یک، دو، از طرفی، چون عضو هیات علمی هستم باز اشتغال دارم و خدمت عزیزان هستم، این موضوع می‌تواند یک موضوعی باشد که حداقل یک آرامشی برای اقشار بازنشسته ما فراهم کند که نه صد در صد ولی متناسب با افزایش نرخ کالا‌ها، نرخ خدمات بتوانند دریافتی داشته باشند که شئونات یک خانواده بازنشسته و یک خانواده ایرانی را تامین بکند.

سوال: چه خواهید کرد برای پیگیری آن؟
ابراهیمی: یکی از راهکار‌هایی که وجود دارد قوانین و مقررات موجود است آیا این شرایط را ایجاد می‌کند یا نه؟ اگر ایجاد می‌کند در اجرا بحث تامین اعتبار است و بحث اجرای آن قانون توسط قوه‌ی مجریه است که آیا چرا اجرا نمی‌شود و اگر اجرا بشود چه مسائلی را پاسخگو خواهد بود. یک موردی که باز خیلی مهم است من روی آن تاکید دارم، قوانین و مقرراتی که به نوعی از جانب مجلس وضع می‌شود بعضا نمی‌تواند گره گشایی کند، یک نگاه جدید، یک بازنگری جدید راجع به این قوانینی که بتواند باز تاکید می‌کنم درآمد و یا وصولی و یا آن منبعی که برای تامین حقوق بازنشستگی هست یک مشخصا و با صراحت تامین بشود تخصیص داده بشود، دو ،  متناسب باشد با نرخ تورم، پس یا قانون آن را داریم اجرا نمی‌شود یا قانون نیست باید قانون وضع بشود یا قانون هست تکمیل کننده و پاسخگوی انتظارات اقشار بازنشسته ما نیست که از این جهت بایستی قانون اصلاح شود و با اصلاحیه مصوبه و ابلاغ آن برای اجرا توسط دولت انجام بشود.

سوال: در این مورد کدام است؟
ابراهیمی: به نظر من مورد آخر هست، قانون موجود پاسخگوی انتظارات و نیاز شهروندان ما، عزیزان بازنشسته ما نیست و قانون باید متناسب سازی حقوق را با شرایط تورمی فراهم بکند.

سوال: پیشنهاد اصلاح یعنی خواهید داد؟
ابراهیمی: اصلاحیه دارد که این اصلاحیه باید زده شود و از آن طرف هم دولت باید متعهد شود که در لوایح بودجه سنواتی صد در صد اعتباراتش را از محل مطمئن، منابع مطمئن تامین کند که اجرایی بشود.

سوال: درباره‌ی اختصاص یارانه به کد ملی به جای کارت سوخت بفرمایید، شما این را خیلی قاطعانه تایید کردید که باید به کد ملی اختصاص پیدا بکند، هم استدلال تان و توجیه تان را بگویید و هم راه پیگیری آن را.
ابراهیمی: یکی از اصول اصلی جمهوری اسلامی انقلاب اسلامی ما توسعه عدالت در جامعه است، توسعه عدالت در همه بخش‌ها بایستی جاری و ساری باشد، فرصت‌های ما بعنوان یارانه‌های انرژی داریم، بعنوان منابع انرژی تجدیدشونده داریم، با توجه به شرایطی که داریم و تمکن و یا عدم تمکن اقشار مختلف جامعه بعضی از شهروندان ما، مردم ما از فرصت‌های مالی بهتری برخوردار هستند، بعضی از اقشار جامعه ما این فرصت‌های مالی را ندارند لذا ضرورتا برای توسعه عدالت استفاده از فرصت‌های یارانه‌ای بخصوص حامل‌های انرژی بنده مشخصا و موکدا این درخواست را و این تاکید را داشتم که یارانه‌ی انرژی و یا به نوعی حامل‌های انرژی بر اساس کد ملی پرداخت بشود، کد ملی مشخص است چه تعداد جمعیت داریم و بر اساس آن این میزان حامل‌های انرژی و یارانه انرژی به تمام اقشار جامعه ما به نسبت مساوی و به عدل توزیع بشود.

سوال: یعنی کسی که خودرو هم ندارد برخوردار بشود از این یارانه، نه فقط کسی که خودرو دارد.
ابراهیمی: بله قطعا این است کسی که خودرو ندارد نمی‌گوییم قطعا امکان تهیه خودرو نداشته ولی حتما یکی از دلایل او نبود امکان مالی لازم برای تامین خودرو بوده است و یا اگر خودرو دارد یک دانه دارد یا بعضی از شهروندان ما، مردم عزیز ما بیشتر دارند اشکال ندارد ولی اگر قرار است دنبال عدالت باشیم راهکار‌های عدالت را بایستی در ردیف‌های بودجه، در مصوبات قانونی دنبال کنیم که به صورت مشخص جاری و ساری بشود که مردم مطمئن باشند، آن کسی که یک خودرو دارد آن کسی که ندارد آن کسی که سه تا خودرو دارد به حسب شرایط آن فرد کد ملی اش مشخص می‌کند بهره مند می‌شود پس به سویه ۸۵ میلیون نفر جمعیت با توجه به شرایط قانونی بهره مند می‌شوند از ۸۵ سهم حامل‌های انرژی

سوال: شما با اساس این که یارانه بنزین و سوخت به خود شهروندان داده بشود با این هم موافقید؟
ابراهیمی: موضوع مربوط به افزایش نقدینگی در جامعه نیاز به بررسی دارد آیا ما بایستی با تزریق نقدینگی از طریق پرداخت مبالغ به شهروندان اقدام بکنیم؟ این باعث تورم می‌شود و باعث رکود تورمی می‌شود یا نه؟ می‌توانیم به روش‌های دیگری معادل این مبلغ را بعضی از کالا‌های مورد نیاز، کالا‌های ضروری را تامین کنیم این نیاز به یک بررسی و تحلیل اقتصادی دارد چرا که یکی از مشکلاتی که جامعه ما به آن دچار است افزایش نقدینگی، تورم نقدینگی که باعث ایجاد تورم و از طرفی رکود تورمی می‌شود، پس نیاز به یک کار کارشناسی دارد که به چه طریق این مبلغ یارانه به عزیزان ما، مردم ما تعلق بگیرد.

سوال: با توجه به این که این قبلا تجربه شده یک بار در کشور و یارانه‌ی سوخت، بنزین به مردم مستقیما پرداخت شده و قیمت بنزین یک مقدار بالاتر از آن چیزی که امروز ما داریم بوده، آثار آن هم شاید به نوعی سنجیده شده تا یک حدی یک تجربه ضمنی وجود دارد همان زمان بانک جهانی و صندوق بین المللی پول کاهش شکاف طبقاتی در ایران را گزارش کردند. با توجه به این‌ها فکر می‌کنید که آیا نیاز به تحقیقات بیشتری هست یا می‌شود به همان تجربه‌ها هم نگاهی انداخت؟
ابراهیمی: من یک نظری دارم آن نظر این است که نه نظر بنده است همه‌ی اقتصاددان‌هایی که روی موارد اقتصادی، موضوعات اقتصادی کار می‌کنند، هر چیزی ما در کشور چند نرخی داشته باشیم، مشکل فساد، مشکل عدم عدالت و مسائل جانبی به دنبال دارد که باعث ایجاد هزینه سنگین برای کشور خواهد شد این یک، دومین بحثی که وجود دارد در این ارتباط ما حتما هر تصمیم اقتصادی را بایستی با پختگی لازم و با استفاده از تجارب نه تنها داخلی بلکه از فرصت‌های تجارب دنیا استفاده بکنیم و تصمیم عقلی، منطقی و علمی بگیریم. حالا به هر دلیلی در ابتدای دولت فعلی تصمیماتی برای بعضی از کالا‌های اساسی گرفته شد که باعث افزایش نرخ تورم و مشکلات اقتصادی سختی برای مردم ایجاد کرد، این افزایش تورم به صورت کامل همه‌ی کالا‌ها نتوانست جواب مردم را بدهد و مشکلات کوچک شدن سفره‌ی مردم، نبودن امکانات لازم برای حداقل‌های زندگی و یا یک زندگی شرافتمندانه و آبرومند برای عزیزان ما، مردم م مشکلات ایجاد کرد، لذا من تاکیدا و موکدا این جزو برنامه هایم هست و جزو روش کارم در مجلس دوازدهم خواهد بود که هر تصمیم اقتصادی نیاز به فکر، برنامه، منطق و استفاده از تجاربی دارد که ما آزمودن را و مسائلی را که قبلا آزمودیم را دوباره آزمایش نکنیم مردم ما شرایط آزمایش شدن با این مسانل را نداریم بایستی با تدبیر با دقت و با درایت و با شرایط لازم فرهنگی، اقتصادی مردم تصمیم بگیریم که مردم را دچار چالش بیش از این که هست نکنیم.

سوال: یکی از مواردی که شما در برنامه‌ی انتخاباتی تان به آن اشاره کردید، این است که هر جایی که امکان ساخت خانه‌ی ویلایی باشد، این مقدم است و اولویت دارد بر آپارتمان سازی، درباره‌ی این توضیح می‌دهید که چه باید کرد و شما چه خواهید کرد در مجلس؟
ابراهیمی: موضوع مهمی که وجود دارد ما شرایط زندگی فرهنگ ایرانی مان آپارتمان و آپارتمان نشینی نبود ولی شرایط افزایش جمعیت، محدودیت زمین باعث شده که تمرکز جمعیت در یک مناطق خاصی به صورت آپارتمان سازی و آپارتمان نشینی داشته باشیم ولی در بسیاری از شهرستان‌ها محدودیت زمین نداریم، این فرصت را در قانون جهش تولید مسکن باز پیش بینی شده که بتوانیم در بعضی از مناطقی که محدودیت زمین نداریم، ساختمان‌های منازل مسکونی ویلایی داشته باشیم، لذا حسب شرایط باید تصمیم گیری کرد و یک نکته مهم دیگری که وجود دارد حداقل برای حوزه انتخابیه شهرستان اراک است من این را عرض کردم، ما هر چند ده سال یک بار محدوده قانون شهر تجدید نظر باید بکنیم، ولی اگر شرایط اجاره بها، شرایط ساخت مسکن، خرید مسکن، بر مردم فشار می‌آورد چه اشکالی دارد قانون اگر هست نه، اگر مقررات است این را تغییر بدهیم بیاییم محدوده بعضی از شهر‌هایی که افزایش قیمت مسکن باعث فشار بر اقتصاد خانوار‌های عزیز ما می‌شود تغییراتی ایجاد کنیم که گشایش در زندگی مردم اتفاق بیفتد. پس ما یک نسخه‌ی واحد برای هیچکدام از شهر‌های کشور را نمی‌توانیم بپیچیم، حسب داشتن زمین یا محدودیت زمین به صورت ویلایی یا به صورت آپارتمان می‌توانیم نسبت به توسعه منازل مسکونی و اجرای قانون جهش تولید مسکن، وقتی می‌گوییم جهش یعنی شرایط عادی نیست، جهش یعنی در مدت کوتاه اقدامات بزرگی انجام بدهیم تا این معضل کمبود مسکن، معضل گرانی مسکن مردم انشاالله رفع بشود و این شدنی است اگر بخواهیم و اگر اراده داشته باشیم و اگر برنامه داشته باشیم و اگر همت داشته باشیم، موضوع اصلی این است که قانون و مقررات را بایستی به موقع استفاده کنیم که شرایط لازم برای آرامش مردم، برای آسایش عزیزان ما انشاالله فراهم بشود.

سوال: تشخیص مصادیق و تصمیم گیری درباره آنها را و همین طور اجرا را کاملا به مجریان آن واگذار خواهید کرد یا فکر می‌کنید که قانونی مجلس می‌تواند تصویب بکند یا احیانا قانونی وجود دارد که با پیگیری آن می‌توانید شما ریل گذاری بکنید؟
ابراهیمی: قانون به صورت کلی بسته می‌شود، مصوب می‌شود، ابلاغ می‌شود، وظیفه نماینده مجلس بعنوان قانون گذاری یک قسمت آن تدوین و تصویب و ابلاغ قانون است، دوم نظارت بر اجرای قانون، قطعا در موضوع نظارت برای اجرایی شدن قانون اگر مصادیق ما با شرایط محلی جغرافیایی نخواند پس قانون اشکال دارد، اگر نه بخواند، پس اجرا نمی‌شود باید برویم دنبال مجریانی که وظایف شان را در دستگاه‌های اجرایی انجام ندادند وظایفی که بعهده دولت است، بعهده‌ی قوه مجریه هست، لذا مصادیق برای هر منطقه، برای هر شهری باید بررسی شود یا تطبیق قانون نیست با شرایط محلی منطقه‌ای که این نیاز به اصلاح قانون دارد که می‌تواند در آیین نامه‌ها، در مقررات پیوست قانونی مشکل حل بشود حتما نیاز نیست اصلاح قانون زده بشود، در آیین نامه‌ها و در مقررات بعد از قانون می‌شود این اصلاحیه‌ها را زد یا نه قانون تطبیق دارد اجرا نمی‌شود که برمی گردد به عدم اجرای قانون توسط مجریان مربوطه در بخش دولتی

سوال: درباره فرار مالیاتی شما گفتید که راه جلوگیری از فرار مالیاتی شفاف سازی درآمد‌ها است، راهکار شما برای شفاف سازی درآمد‌ها چیست؟
ابراهیمی: یکی از مسائلی که ضرورت دارد ما به آن توجه بکنیم این که آن سبد مالیاتی ما، عدالت مالیاتی در دریافت برای آن فراهم بشود، سبدمالیاتی که در بودجه سنواتی مشخص می‌شود با یک مبلغ مشخصی بایستی درامد مالیاتی داشته باشیم، ما لیات در همه‌ی دنیا مرسوم هست، بایستی اخذ بشود، بر اساس فرصت‌ها و شرایطی که حاکمیت فراهم می‌کند برای شهروندان مالیات هم به نسبت برای اقشار مختلف، اصناف مختلف، کارخانجات، دستگاه‌های دولتی، دستگاه‌های خصوصی، مشخص است. این که با چه روشی شناسایی بشود با چه روشی حسابرسی بشود و به صورت مشخص در حسابرسی سالیانه به خصوص شرکت‌های شبه دولتی و شرکت‌های خصوصی، تعیین بشود این ضرورت حضور سازمان حسابرسی برای حسابرسی سالیانه، تعیین تکلیف میزان مالیات و میزان درآمدی که بر اساس آن مالیات مشخص می‌شود از ضرورت‌هایی است که بعضا دیده نمی‌شود، بسیاری از درآمد‌های شرکت‌ها با روش‌های خاصی پنهان می‌شود، آشکار نمی‌شود، پس مالیات هم به آن اندازه وصول نمی‌شود، اگر ما مشخصا با تدوین شرایط قانونگذاری و یا اجرای قانون مشکل داریم بایستی این را مشخص بکنیم این شرکت چقدر درآمد واقعی دارد، براساس آن درآمد واقعی چقدر مالیات به او تعلق می‌گیرد و آن مبلغ اخذ بشود برای شرایطی که ما در سبد مالیاتی این مبلغ را بایستی از این شرکت و یا شرکت‌ها اخذ بکنیم. نکته مهم این است که برای کارمندان دولت و برای عزیزان اقشار مختلف کارگری و کارمندی مالیات‌های ما مشخص است، قبل از دریافت حقوق این عزیزان مالیات شان پرداخت می‌شود ولی برای سایر بخش‌ها که بالغ بر ۹۰ درصد از مالیات ما بایستی از آنجا کسر بشود شفافیت الزام کار است و این اتفاق تا نیفتد ما عدالت مالیاتی نخواهیم داشت و این شدنی است با توجه به قوانینی که داریم و قطعا اجرای درست مقررات مالیاتی توسط سازمان مالیاتی که بحث مربوط به اظهار مالیاتی و رقومی شدن روش‌های تعیین میزان مالیات می‌تواند مشکل ما را حل بکند.

سوال: درباره‌ی فناوری‌های نوین شما گفتید اولویت با فناوری‌هایی است که در آستانه‌ی تجاری شدن هستند، مثال بزنید.
ابراهیمی: ما قسمت اعظم فناوری‌هایی که تولید می‌شوند، نوآوری‌هایی که باعث ایجاد فناوری می‌شوند اگر نروند در مرحله‌ی تجاری سازی، قطعا نمی‌توانند اثر خودشان را بگذارند ما در بخش‌های مختلف صنعتی، کشاورزی، خدمات مسکن، مثلا در بخش صنعت، یکی از ضرورت‌های ما ارتقاء فناوری تولیدات صنعتی ما است، اکثر صنایع ما دوره‌ی طول عمر مفید شان تمام شده، ارتقاء فناوری باعث افزایش بهره وری می‌شود باعث ایجاد ارزش افزوده در زنجیره ارزش خواهد شد چرا که ما همه مباحث را بایستی در زنجیره‌ی ارزش ببینیم و این اتفاق را در بخش کشاورزی باز می‌توانیم داشته باشیم اتفاق افتاده ولی همه گیر نشده، یکی از مبانی توسعه‌ی کشور‌ها بحث رسوخ فناوری، ارتقاء فناوری و از همه مهم‌تر تجاری سازی فناوری هست که به تولید ثروت و اشتغال منجر بشود، از فناوری ما انتظار داریم بهره وری مان افزایش پیدا بکنیم از فناوری انتظار داریم با تجاری شدن تولید ثروت بکند و از فناوری انتظار داریم تولید اشتغال مولد بکند که جامعه را از شرایط عادی و شرایطی که با آن مواجه هستیم خارج بکند، قطعا همه‌ی دنیا به این رسیدند ما هم با توجه به جایگاه خوبی که معاونت علمی و فناوری و شرکت‌های دانش بنیان، مراکز نوآوری دارند به این مهم می‌توانیم برسیم انشاالله اراده و برنامه‌ی آن با توجه به قانون جهش تولید دانش بنیانی که باز مصوبه مجلس محترم هست، این شدنی است، اجرای قانون از سال گذشته شروع شده، از طریق قانون اعتبار‌های مالیاتی که می‌تواند با اعتبار مالیاتی که دستگاه‌های موظف به پرداخت مالیات دارند با ارتقاء مالیاتی ماده ۱۱ من خواهش می‌کنم صنایع را من همین جا دعوت می‌کنم بخش کشاورزی را استفاده کنند از ماده ۱۱ قانون جهش تولید دانش بنیان بند ب و ت که از این فرصت استثنایی با پول خودشان که می‌خواهند مالیات بدهند ارتقاء فناوری را داشته باشند، بهره وری، اشتغال و ثروت و انشاالله رفاه جامعه را ما شاهد خواهیم بود.

مجری : آقای دوست‌علی متولد کرمان هستند در سال ۴۵، مدرک تحصیلی‌شان دکترای حقوق عمومی است که ظاهراً در مرحله دفاع از پایان‌نامه هستید، قاضی دادگستری در کرمان و تهران بودند، بازرس قضایی سازمان بازرسی کل کشور، دبیر هیأت دولت در دولت نهم، قائم مقام وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی، معاون حقوقی و امور مجلس کمیته امداد، چهار فرزند دارند و حالا قرار است به نمایندگی از مردم کرمان و راور وارد مجلس دوازدهم شوند.

سؤال: این برنامه‌های انتخاباتی صدا و سیما را چطور دیدید؟ چه فایده‌ای داشت؟ اصلاً فایده‌ای داشت آیا یا نه؟
دوست‌علی: من فکر کنم اولین اقدامی که صدا و سیما در ارتباط با برنامه‌های تبلیغاتی کاندیدا‌ها انجام داد؛ به نظر می‌آید اولین اثرش، یک نوع عدالتی را در تبلیغات انتخاباتی در شهر‌ها و استان‌ها ایجاد کرد. مردم با چهره‌های کاندیدا‌ها در سطح استان‌ها آشنا شدند، با نوع برنامه‌هایشان، گویش‌شان، تسلطشان بر مواضعی که اعلام می‌کردند و به نظرم باعث شد که یک شور مجدد انتخاباتی علاوه بر آن عدالت در تبلیغات ایجاد شود. چون بحث تبلیغات نسبت به افراد فرق می‌کند. امکانی که برای هر فردی وجود دارد، از نظر مالی یا غیر آن، باعث می‌شود که آن فرد بتواند بیشتر در میدان تبلیغات حضور پیدا کند، اما این اقدام علاوه بر این که باعث شد یک شناختی مردم از کاندیدا‌ها داشته باشند و در تصمیم‌شان خیلی مؤثر باشد، علاوه بر این باعث شد یک عدالتی در بحث تبلیغات انتخاباتی به وجود بیاید و کار بسیار خوب و ارزشمندی بود و واقعاً مردم استفاده کردند. البته با توجه به تعدد کاندیدا‌ها در حوزه ها، شاید امکان نوع مناظرات دوطرفه یا سه طرفه وجود نداشت، اما همین نوع بیان مسائل از طرف کاندیدا‌ها و تسلطشان بر موضوعات باعث می‌شد مردم بتوانند قضاوت کنند در انتخاب اصلح، لذا جای تشکر دارد این کار و ان شاء الله بتواند در آینده این امر بیش از این مورد توجه قرار بگیرد و اگر نقایصی هم وجود دارد برطرف شود که از این فرصت بشود استفاده کرد، چون واقعاً مردم را در انتخاب خیلی کمک خواهد کرد. از این جهت کار بسیار خوب و ارزشمندی است.

سؤال: سؤالات چطور بود؟ همکاران تلاش کرده بودند سؤالات را با جلسات فشرده و زیادی که از شش ماه پیش شروع شده بود نزدیک باشد به مسائل واقعی مردم جامعه، از نظر شما موفق بودند همکاران ما؟
دوست‌علی: در مجموع سؤالات را مفید می‌دانستم، چون سؤالات در همه حوزه‌ها مطرح می‌شود و نظر و دیدگاه کاندیدا مطرح می‌شد که نسبت به این موضوعات چه دیدگاه و نظری دارد و این می‌توانست در انتخاب مردم مؤثر باشد. با توجه به این که کار اول بود و برای اولین بار صدا سیما در این حوزه، حالا در بحث ریاست جمهوری این اقدامات انجام می‌شد ولی در بحث حوزه مجلس برای اولین بار این کار انجام می‌شد، چون برای اولین بار بود، کار جامعی بود، اما مسلماً ارزیابی می‌شود، ان شاء الله نقایصش در آینده برطرف شود. یکی از مواردی که من در سؤالات حس کردم اگر یک نوعی به بعضی از سؤالات منطقه‌ای و استانی هم توجه شود، چون سؤالات یک فاز کشوری و کلی داشت، به بعضی از مسائلی که در استان‌ها وجود دارد و آنها می‌توانند نظر نماینده‌ها را در آن حوزه بگیرند، در آنها هم اگر یک مقداری وارد می‌شد، شاید مناسب‌تر بود، ولی به نظرم برای اولین بار کار جامع و خوبی بود الحمدلله.

سؤال: شما از آن سؤالات کدام را یادتان است، کدام اولویت‌تان است؟ آن سؤالات بر پایه مسائل طراحی شده بود، کدامیک، مثلاً یارانه بنزین، نحوه تخصیص یارانه بنزین به کارت ملی یا کارت سوخت طبق روشی که حالا است، این که اساساً ما یارانه را روی خود سوخت قرار دهیم یا این که این یارانه را به مردم بدهیم، قسمت سوخت بالاتر برود، اما پولش را مردم دریافت کنند، شبیه اتفاقی که در گذشته تجربه شده بود و درباره فرار مالیاتی، درباره مالیات هنرمندان، درباره انتخاب رئیس جمهور توسط مجلس یا مردم؟ درباره هر کدام از اینها با اولویت خود بفرمایید.
دوست‌علی: مسأله یارانه‌ها که در ابتدا بنزین که سؤال کردند، نظر بنده بود که به نظر می‌آید به عدالت نزدیک‌تر است که یارانه را به مردم بدهیم، به همان کد ملی هر فرد، چرا؟ به دلیل تعدد خودرو‌ها در بعضی از خانواده‌ها افراد متمول هستند و عدم استفاده قشری از جامعه از خودرو شاید این به عدالت نزدیکتر باشد.

اقتصاد در نظام اسلامی باید اقتصاد عدالت محور باشد

دوست‌علی: سؤالی که از بنده کردند، جوابم این بود. در عدالت مالیات و فرار مالیاتی، به هر تقدیر عدالت اقتضا می‌کند، چون ما وقتی بحث اقتصادی را مطرح می‌کنیم، اقتصاد در نظام اسلامی باید اقتصاد عدالت محور باشد در کدام از ابعادش؛ چون ما وقتی در مورد توسعه و پیشرفت هم صحبت می‌کنیم، همین‌ها را در حوزه عدالت معنی می‌کنیم، می‌گوییم توسعه و پیشرفت همگام با عدالت، اقتصاد همراه با عدالت، در بحث مالیات هم باید توجه شود به هر ترتیب، کسانی که بیشتر سود می‌برند و بیشتر استفاده می‌کنند از مواردی که در اختیارشان است، قطعاً باید مالیات مناسب‌تری دهند. مخصوصاً وقتی نگاه می‌کنیم مثلاً کارمند ما یک حقوقی را در هر ماه دریافت می‌کند، قبل از این که حقوقش را بدهند، اول مالیاتش را کم می‌کنند. در این نوع عدالت باید این اتفاق‌ها بیفتد که این فضا در جامعه نباشد بعضی‌ها بتوانند از این فضا استفاده کنند و نوعی فرار مالیاتی داشته باشند. حالا صحبت این است؛ آیا الان قانون نداریم بگوییم چرا قوانین داریم در این حوزه؟ اما چرا اجرا نمی‌شود؟ این بر می‌گردد به بعد نظارتی مجلس. من در حوزه‌هایی که می‌رفتم صحبت می‌کردم روی مسأله انتخابات به این دو مأموریت مجلس خیلی عنایت داشتم که مردم مجلس دو مأموریت بسیار اساسی و مهم دارد؛ ۱- قانون گذاری و ۲- نظارت بر اجرای قانون. شاید بشود گفت اگر نظارت بر اجرای قانون از خود قانون مهم‌تر نباشد، اهمیتش کمتر نیست. چرا که ما قانون تصویب می‌کنیم خیلی جامع؛ به قول حقوق‌دانان، جامع افراد باشد، مانع اغیار باشد ولی در عمل این قانون درست اجرا نمی‌شود یا قانون متروک می‌شود یا به سلیقه افراد اجرا می‌شود. این موضوع را به این ترتیب توضیح دادیم خدمت مردم. قطعاً فرار مالیاتی؛ امر قبیحی است در وضعیتی که ما داریم. مخصوصاً با توجه به اقشار مختلفی که مقید این موضوع هستند و اتوماتیک از حقوق‌هایشان کم می‌شود در بحث مالیات. یک سؤال از من کردند که رئیس جمهور توسط مجلس تعیین شود یا توسط مردم؟ من گفتم فعلاً نظامی که ما الان داریم توسط مردم دارد تعیین می‌شود، طبعاً به این نزدیکتر است، مگر این شکل نظام، البته حضرت آقا در یک بیانی فرمودند ذات نظام که قابل تغییر نیست، شکل نظام بر فرض زمانی پارلمانی شود، آن هم بر اثر مصالحی که باید اندیشیده شود، ولی الان نظر بنده این است که رئیس جمهور در قالب همین وضعیتی که الان داریم انتخاب شود. 

سؤال: درباره واردات خودرو بفرمایید، شما موافق واردات خودرو هستید؟
دوست‌علی: عرض کردم واردات خودرو به شرطی بنده موافق هستم که این انحصار فعلی را بشکند؛ یک، دوم؛ واقعاً عموم اجتماع بتوانند از واردات خودرو استفاده کنند. چون اگر بنا باشد این انحصار شکسته نشود، یک سری خودرو وارد کنیم که یک گروه خاص از کسانی که می‌توانند بخرند، آنها این خودرو را بخرند یا استفاده کنند یا در بازار بخواهند بفروشند، عملاً دوباره یک بازار دلالی در آن به وجود می‌آید و عملاً جامعه ما از آن متنعم نمی‌شود. نظر بنده این بود که انحصار خودرو باید شکسته شود که مردم حق انتخاب داشته باشند و مردم و جامعه بتواند از این واردات خودرو بهره‌مند شود نه این که یک قشر خاصی بهره‌مند شوند.

سؤال: درباره قیمت گذاری خودرو و نحوه اداره خودروساز‌ها هم بحث‌هایی است؛ رهبر انقلاب در نمایشگاه اخیر دستاورد‌هایی که برگزار شد در حسینیه امام خمینی، آن جا در جمع تولیدکننده‌ها و فعالان اقتصادی گفتند که اداره خودروساز‌ها به خود مردم و صاحبان اصلی‌اش سپرده شود، یک طرف دیگر این واگذاری می‌تواند این باشد که اگر قرار باشد واگذاری به صاحبان اصلی خودروساز‌ها یا سهامداران خودروساز‌ها اتفاق بیفتد، ممکن است درباره نحوه قیمت گذاری خودرو هم بحث‌هایی پیش بیاید. ما این که خودرو را با قیمت تعیین شده مصوبی نگه داریم و خودروساز‌ها رو به ورشکستگی بروند، از طرفی صف‌های طولانی شکل بگیرد، کسی می‌خواهد خودرو بگیرد باید ثبت نام کند، ماه‌ها بلکه یک سال در انتظار بماند تا نوبتش شود خودرو دریافت کند، این شرایط بهتر است یا این که خودروساز قیمت را در بازار آزاد بدست بیاورد و با عرضه و تقاضا همان چیزی که همه کالا‌های دیگر تعیین کننده قیمت است با همان مکانیزم یا با همان ساز و کار؟
دوست‌علی:  به نظرم نه در بحث خودرو بلکه در همه امور اقتصادی، هر چه که دست دولت از حوزه اقتصاد کوتاه شود و اقتصاد به مردم واگذار شود، اما دولت ناظر و هادی باشد، مشکل اقتصاد ما راحت‌تر حل می‌شود، چه در حوزه خودرو و چه در هر حوزه دیگری. هر چه که دولت؛ هادی باشد، هر چه که دولت ناظر باشد، اما کار دست مردم باشد، این فکر می‌کنم مطلوب‌ترین کار است. در خودرو هم همین اتفاق خواهد افتاد اگر خودرو را ما واگذار کنیم به مردم، اما رها کنیم کار را، یعنی هر چه که خودروساز تصمیم گرفت، روی هر قیمتی که خودش دلش خواست بدهد، طبعاً شاید این‌جا یک مقداری فضا، فضایی شود به مردم بعضاً ظلم شود، اما اگر نه خودروسازی به مردم واگذار شود، در کنارش دولت به عنوان حاکمیت بر این امر نظارت کند که اگر خدای ناکرده بخواهد ظلمی اتفاق بیفتد حائز آن چه که حق خودروساز است، آن موقع مانع شود، به نظرم این کار شدنی است و امکانش فراهم است.

سؤال: با حذف کنکور موافقید؟
دوست‌علی: با حذف کنکور بنده به این شرط موافقم که استعداد‌های کشور هدر نرود، یعنی در کلیت حرفم این است؛ می‌خواهم بگوییم ما یک وقتی می‌گوییم حذف کنکور، یک وقت می‌گوییم کنکور بد است؛ درست است؟ آن چه مهم است این است که در حذف کنکور استعداد‌های ما هدر می‌روند یا نمی‌روند؟ یا نه کنکور باشد، با چه شرایطی باشد؟ آنهایی که استعداد دارند وارد دانشگاه می‌شوند یا نمی‌شوند؟ این نیاز به ارزیابی دارد، فکر می‌کنم این نسخه اش را باید بیشتر مورد توجه قرار دهند. گاهی وقت‌ها حذف کنکور ممکن است شاید مشکلاتی برای دانش آموز‌ها ایجاد کند، ولی این وضعی که ما الان در کنکور می‌بینیم، مثلاً به عنوانی گروه‌هایی می‌آیند و با پول‌هایی که می‌گیرند و در بحث تست زنی‌ها یک دوپینگی انجام می‌دهند برای دانشجو و دانش آموز ما به یک نحوی او را وارد دانشگاه می‌کنند و ابعاد علمی خیلی مورد توجه قرار نمی‌گیرد، بعد وارد دانشگاه می‌شوند و آن جا به نوعی با یک سری مسائل مواجه می‌شوند از نظر علمی، این مورد موافقت بنده نیست. اما آیا حذف کنکور باعث می‌شود آن استعداد‌ها هم وارد شوند، آن جای بحث خود را دارد.

سؤال: کشور‌های دیگر چه اتفاقی می‌افتد؟ آنهایی که این مسیر را طولانی‌تر از ما رفتند و تجربه بیشتری بدست آوردند؟
دوست‌علی:  این مثل معروف است، می‌گویند دانشگاه در خیلی کشور‌ها مثل قیف می‌ماند که آن طرفش باز است، وقتی می‌خواهد از آن خارج شود؛ سخت می‌شود، یعنی ورود به دانشگاه؛ آزاد و راحت است، اما او که بخواهد از دانشگاه بیرون بیاید با سختی بیرون می‌آید.

سؤال: در عین حال که هر دانشگاهی برای خود سختی‌هایی دارد، یعنی می‌داند که اگر می‌تواند کسی را مثلاً با معدل ۲۰ وارد کند، کسی را با معدل ۱۹ وارد نمی‌کند، حداقل برای آبرو و اعتبار خود دانشگاه مهم است یا مثلاً اگر با مصاحبه می‌توانند پی به بعضی از استعداد‌های فرد ببرند که احیاناً ممکن است در نمراتش متجلی نبوده، ممکن است با مصاحبه این کار را کنند. با این اوصاف بالأخره حفظ این کنکوری که الان داریم به این روش، به نظر رسید از صحبت‌های شما، شما موافقش نیستند؟
دوست‌علی: نه، با این وضع که قطعاً الان خیلی استعداد‌هایی ما داریم در روستا‌ها و شهرستان‌های دور، آدم‌های بسیار خوش استعداد، اما به دلیل عدم این امکان برای آنها که بتوانند در چنین فضایی قرار بگیرند، از کنکور باز می‌مانند؛ این واقعیتی است و عدالت نیست.

سؤال: جایگزینش را به هر حال شما در مجلس ممکن است بتوانید تعیین کنید. به هر حال عزمی خواهید داشت برای این که کنکور به روش فعلی حذف شود؟
دوست‌علی: قطعاً یکی از چیز‌هایی که الان خواست مردم است؛ این است، ولی دقت بفرمایید در یک مرحله هم اتفاق افتاد، ولی باز هم با یک سری مشکلاتی مواجه شدیم که مجبور شدند دوباره برگردانند موضوع را. می‌خواهم بگویم این کار به مرور انجام شده برای این موضوع و فنی است و باید همه ابعادش دیده شود.

سؤال: درباره افزایش سن بازنشستگی بفرمایید. شما موافق آن هستید؟
دوست‌علی:  من یک نظر دارم؛ با توجه به نوع جوانان که خیلی جوان تحصیل کرده در سطح کشور داریم که ما درصد بیکارمان در بین جوانان تحصیل کرده بیشتر از آنهایی که تحصیل نکردند است. قطعاً باید یک فضایی به وجود بیاوریم که از این نیرو استفاده کنیم. این یک طرف کار است. یک طرف کار به هر تقدیر، مسائلی که مربوط به صندوق بازنشستگی است ما داریم، آنها هم در مسائل این چنینی با یک سری مشکلاتی مواجه هستند، آن هم باید دیده شود. یعنی در کنار بحث سن بازنشستگی، باید بین این دو موضوع یک تعادلی برقرار شود که خدای ناکرده ما یک تصمیم نگیریم که صندوق‌های ما با مشکلات جدی...، الان یکی در همین بحث افزایش سن بازنشستگی، یکی از جریاناتی که بسیار مسأله دارد، صندوق‌های ما هستند که امروز با مشکلاتی مواجه هستند که اگر این سن بالا برود، چه بسا مشکلات‌شان در این فضا بیشتر شود؛ لذا می‌گویم باید هر دو موضوع را باهم دید. این که بگویم صد درصد موافقم یا صد درصد مخالفم، من این نگاه را ندارم، من می‌گویم باید نگاه کرد به ۱- وضعیت اشتغال جوانان ما که امروز خیلی بحث مهم و اساسی است، مخصوصاً جوانان تحصیل کرده، در عین حالی که نظر کنیم به وضعیت صندوق‌های بازنشستگی که آنها با بحران جدی مواجه نشوند. گاهی تعادل این طوری کار را پیش ببریم که خدای ناکرده تصمیم آنی و فوری گرفته نشود که با یک بحرانی در این زمینه‌ها مواجه شویم.

سؤال: بین مسکن و خانه ویلایی یا آپارتمانی؛ کدام را شما ترجیح می‌دهید و فکر می‌کنید باید اولویت شود؟
دوست‌علی: من اولویت را مسکن ویلایی می‌دانم، چون حق مردم است که هر چه از امکانات بهتر و بیشتری استفاده کنند، اما این بستگی دارد به وضعیت شهر‌ها و استان‌های ما.

سؤال: در جایی که ممکن باشد؟
دوست‌علی:  ممکن باشد، بله، زیرساخت مناسبی داشته باشد، بعد این که قطعاً حق مردم این است، زندگی آپارتمانی در فرهنگ ایرانی خیلی نبوده، الان جدیداً در چند دهه اخیر این اتفاق رخ داده، قطعاً اگر امکان ویلایی باشد، با آن ما موافق‌تریم، ولی با وضعیتی که شهر‌های بزرگ ما دارند، شاید یک چنین امکانی فراهم نباشد.

سؤال: در شهر‌های بزرگ؟
دوست‌علی: مثل می‌گویم، بله با وضعیتی که ما داریم، بعید می‌دانم.

سؤال: بعضی وقت‌ها یک تصاویری می‌بیند یا می‌رود گذرش می‌افتد می‌بیند حتی در بعضی جا‌ها که روستا گفته می‌شود هم خانه‌های دو سه طبقه ساخته شده، انگار که مثلاً یا میلی به وجود آمده یا این میل ایجاد شده در مردم، پس شما می‌گویید هر جا که شود؛ اولویت با خانه حیاط دار است؟
دوست‌علی:  قطعاً این طور است.

سؤال: درباره فناوری‌های نوین بفرمایید کشور کدام فناوری‌ها را باید در اولویت قرار دهد؟ شما فکر می‌کنید سرمایه گذاری اصلی ما یا اولی ما باید روی کدام فناوری‌ها باشد؟
دوست‌علی:  فکر کنم با توجه به وضعیتی که الان در کشور در حوزه فناوری داریم، به نظر می‌آید الان یکی از نقدترین کار‌هایی که باید به آن عنایت و توجه شود؛ بحث فناوری هوش مصنوعی است که دنیا به این طرف پیش می‌رود، ما هم به آن نیاز داریم. حضرت آقا هم به این موضوع عنایت و توجه ویژه‌ای دارند. ما در حوزه فناوری؛ زیرساخت‌های متعددی ایجاد کردیم و تولیدات بسیار خوبی داریم. در حوزه تجاری سازی، کار‌های خوبی دارد انجام می‌شود، به نظرم یکی از اولویت‌هایی که امروز باید روی آن کار شود، بحث هوش مصنوعی است.

سؤال: چگونه؟
دوست‌علی: حالا چگونگی آن؛ بستگی به متخصصین امرش دارد.

سؤال: شما؛ در حدی که به شمای قانون گذار مربوط خواهد بود؟
دوست‌علی:  من در حوزه قانون‌گذاری قطعاً حرفم این است که اگر نیاز به قانون و ضابطه‌ای برای ترویج این موضوع باشد، قطعاً مجلس باید ورود کند و این کار را انجام دهد. اما در بطن این کار؛ این کار یک هدف اجرایی است، یعنی سیستم اجرایی کشور باید به این نتیجه برسد در حوزه فناوری؛ آن جایی که نیاز به قانون دارد، مجلس باید بیاید کمک کند که این زمینه را برای پیشرفت فراهم کند.

سؤال: یک دوستی می‌گفت که حالا که بحث هوش مصنوعی خیلی دارد داغ می‌شود، به تعبیر ساده‌تر مُد شده، به هر حال ناگزیر این اتفاق می‌افتد، نه این که بخواهیم، این که حالا عده‌ای پیدا خواهند شد که با نام هوش مصنوعی بخواهند امکانات، وام و بودجه بگیرند و بخواند هر نوع سوء استفاده دیگری کنند، چطور می‌شود جلوی این را گرفت؟ یعنی مراقب این آفت هم بود؟
دوست‌علی:  بله، نظارت باید کنیم. ما هر امری را که بخواهیم اجرا کنیم، در کنار اجرا، یک نظارت می‌خواهد. اگر نظارت درست انجام شود، قطعاً آن اجرا هم به نتیجه خواهد رسید. جا‌هایی که ما با آن مواجه می‌شویم، بحث ناظر ماست؛ نظارت دقیق و عمیقی بر این کار انجام نمی‌شود و اصلاً درست هم همین است. در همان عهدنامه حضرت امیرالمؤمنین (ع) هم به مالک اشتر، یکی از رسول می‌پرسد وابعث العیون؛ به هر ترتیب، بحث نظارت حتی در قانون هم همین است؛ یک قانون خوب بگذاریم، اما نظارت بر اجرای آن نکنیم، ابتر می‌ماند و مردم فیضی از قانون نمی‌برند. در این امور هم همین است. حس می‌کنم نظارت امر بسیار دقیقی است و می‌تواند کار را جلو ببرد.

سؤال: شما چه خواهید کرد که بعد نظارتی مجلس تقویت شود یا لااقل خود شما به عنوان یک نماینده، چشم‌های تیزتری پیدا کنید. بالأخره می‌دانیم که باید برای آن ساز و کار پیدا کرد، آن ساز و کار چیست؟
دوست‌علی:  اسباب نظارت مجلس کاملاً روشن است، در قانون اساسی هم آمده؛ سؤال از وزیر.

سؤال: نه آن که اسباب و روش‌هایش است، هیچ، شما چگونه این نظارت را تقویت خواهید کرد؟ یعنی الان به هر کدام از این نماینده‌های فعلی هم بگوییم، همه خواهند گفت که بله این جزو وظایف ما بوده و هست، اما این که بعضی نماینده‌ها را شما می‌بینید خیلی فعال‌تر ظاهر می‌شوند در بحث نظارت، بعضی نماینده‌ها کمتر. علت این که بعضی‌ها کمتر فعال هستند، بالأخره می‌تواند مشغله‌های متعدد نمایندگی باشد، برای آن چه راه جبرانی می‌شود پیدا کرد که آن مشغله‌ها؛ مانع نظارت شمای نماینده نشود؟
دوست‌علی:  در حوزه نظارت، فکر کنم یکی از اساسی‌ترین کار‌هایی که یک نماینده می‌تواند انجام دهد، ارتباط مستمر با مردم است، چون بسیاری از اطلاعات و اصلاً اجرای قانون، ما قانون را نوشتیم، تصویب کردیم، یکی از ابعاد نظارتی این است که آیا این قانون مشکلی را از مردم حل کرده است یا نه؟ اصلاً این قانون درست اجرا شده یا نه؟ این کی اجرا می‌شود؟ وقتی یک ارتباط مستمری بین نماینده و جامعه و مردم خودش برقرار شود. نماینده می‌تواند از آن اشاره‌ای که حضرت آقا فرمودند در بحث حلقه‌های میانی که یک تعدادی از جوان‌های نخبه و کسانی که مجرب هستند در حوزه‌های مختلف، در هر کدام از حوزه‌های انتخابیه یک نوع ارتباطی را بین نماینده و مردم برقرار کنند و این تعامل باعث شود، آن چه نقص و عیب است در بستر جامعه و در حوزه‌های مختلف به وجود آمده در رابطه با اجرای قانون یا عدم اجرای قانون؛ این به نماینده برسد. این نماینده وقتی این اطلاع را پیدا کرد، مطمئناً از آن روش‌هایی که در اختیارش است در قانون؛ اعم از سؤال، استیضاح، تحقیق و تفحص و امثال آن می‌تواند استفاده کند و این کار نظارتی را پیش ببرد. به نظرم این می‌تواند خیلی مؤثر باشد؛ این تعامل و رابطه نماینده با مردم از این بابت که اطلاعات لازمی را به دست بیاورد از اجرای قانون و عدم اجرای قانون و مشکلاتی مردم در این حوزه دارند، اینها را تبدیل کند به یک پخته کارشناسی شده علمی، بعد از آن وسایلی که در اختیارش هست استفاده کند برای این که بتواند بحث نظارت را پیش ببرد.

سؤال: از هوش مصنوعی هم می‌شود استفاده کرد؟
دوست‌علی: قطعاً آن هم می‌شود اگر ان‌شاء‌الله پیش برود، حتماً آن هم می‌شود استفاده کرد.