علم متالورژی از ماشین‌آلات عظیم‌الجثه تا ریز تراشه‌های الکترونیکی

به گزارش خبرگزاری صدا و سیما، رضا سلطانی، در آستانه برگزاری نخستین جشنواره جایزه پروفسور وقار، با بیان این‌که علم متالورژی و مواد به علم استخراج سنگ فلزات از معادن و فرآیند خارج کردن فلز از سنگ مواد گفته می‌شود، گفت: ذوب فلزات و ساخت مواد مختلف فلزی و استفاده در قطعات و ماشین‌آلات بخش دیگری از این علم است.

آقای سلطانی، با اشاره به وجود کارخانه‌های بسیار قدیمی و بزرگ مواد فلزی در ایران نظیر کارخانه ذوب آهن اصفهان، فولاد عظیم مبارکه اصفهان و برای مواد غیرآهنی و غیر فولادی کارخانه مس سرچشمه در کرمان و یا شرکت‌های تولیدکننده روی و سرب در زنجان گفت: امروزه در حال تغییر نام دانشکده متالورژی به مهندسی مواد هستیم، چون این علم بسیاری دیگر از مواد، غیر از فلزات نظیر مواد سرامیکی، پلیمری و در کنار آنها ترکیب مواد فلزی را هم شامل می‌شود.

دانشیار دانشکده متالورژی و مواد دانشگاه تهران، با بیان این‌که بسیاری از بایومتریال‌های استفاده شده در بدن انسان نظیر انواع ایمپلنت‌های دندانی و یا ایمپلنت‌های ارتوپدی با کاربرد در ترمیم شکستگی‌ها همگی محصولات علم متالورژی هستند، تصریح کرد: در گذشته برای درمان مشکلات دریچه قلب از دریچه‌های فلزی استفاده می‌کردند، اما امروزه با گسترش علم مهندسی مواد دریچه‌های پلیمری کاربرد دارند که از دستاورد‌های این علم است.

آقای سلطانی، با بیان این‌که کامپوزیت‌ها و ایمپلنت‌های دندانی همگی ترکیبی از فلزات و یا مواد سرامیکی و یا کامپوزیتی هستند، گفت: این مواد در بایومتریال کاربرد‌های گسترده‌ای دارند.

وی از دیگر کاربرد‌های علم مهندسی مواد را ساخت تراشه‌ها و قطعات ریز الکترونیکی دانست و خاطرنشان کرد: برای تهیه این قطعات و تراشه‌ها از تکنیک‌های مختلفی در مهندسی سطح (زیرشاخه‌ای از مهندسی مواد) استفاده می‌شود و لایه‌های فوق‌العاده نازک الکترونیکی را با وزن و حجم کم ایجاد می‌کنند.

دانشیار دانشکده متالورژی و مواد دانشگاه تهران، با بیان این‌که در دنیای کنونی بسیاری از قطعات الکترونیکی با استفاده از تکنیک‌های مهندسی مواد، از مواد سرامیکی، پلیمری و فلزی ساخته می‌شوند، در ادامه تصریح کرد: ساخت بسیاری از این تجهیزات بدون این امکانات و علم مهندسی مواد غیر ممکن است.

وی، با اشاره به کاربرد این علم در صنعت هوا و فضا هم گفت: این صنعت بدون استفاده از علم مهندسی مواد قادر به ساخت هواپیما‌های غول‌پیکر، موشک‌های ماهواره‌بر، فضاپیما‌ها و تجهیزات مختلف هوا و فضا نیست برای ساخت آنها از مواد خاصی استفاده می‌شود که بتوانند شرایط بحرانی این سیستم‌ها را به‌راحتی تحمل بکنند.

آقای سلطانی، با اشاره به ورود بشر از عصر حجر به عصر برنز و آهن افزود: در این دوران مواد فلزی به مقادیر فراوانی در صنایع خودروسازی، انتقال برق، نیروگاه‌ها، تجهیزات حمل و نقل ریلی، تجهیزات بیمارستانی و بسیاری از تجهیزات مصرفی در منازل مسکونی استفاده شد.

مهندسی مواد غیر از فلزات آلیاژ‌ها، پلیمرها، سرامیک و کامپوزیت‌ها را هم شامل می‌شود

وی، با بیان این‌که در دنیای کنونی مهندسی مواد تنها فلزات را شامل نمی‌شود و ترکیبات دیگری از قبیل آلیاژ‌های فلزی و پلیمرها، سرامیک‌ها و کامپوزیت‌ها هم در آن گنجانده می‌شود، در ادامه خاطرنشان کرد: تولید این قبیل مواد کاربرد‌های وسیعی را در صنایع مختلف ایجاد کرده است.

دانشیار دانشکده متالورژی و مواد دانشگاه تهران، با بیان این‌که بحث طراحی مواد در علم متالورژی هم مطرح است، افزود: دانشمندان می‌کوشند که برای کاربرد‌های مختلف مواد جدیددی را برای صنایع متعدد طراحی کنند. البته این موضوع نیازمند دانش وسیع مهندسی مواد، تجربه فراوان در این حوزه و کار‌های آزمایشگاهی مختلف است تا بتوان آلیاژ یک ماده جدید را با ترکیبی از مواد دیگر و یا با درصدی از عناصر فلزی مشخص طراحی و خواصش را بررسی و اندازه‌گیری کرد.

آقای سلطانی، با بیان این‌که در کنار مواد متفاوتی که صنایع مختلف از آن استفاده می‌کنند سیستم‌های دقیقی برای اندازه‌گیری و کنترل خواص این مواد در صنایع مختلف وجود دارد، در ادامه خاطرنشان کرد: همه این موارد آزمایشگاه‌های بسیار پیشرفته‌ای را می‌طلبد که بسیاری از مهندسان مواد در این آزمایشگاه‌ها کار می‌کنند تا خصوصیات مواد را تشخیص دهند.

وی، با بیان این‌که کنترل کیفیت یکی از کاربرد‌های این آزمایشگاه‌هاست، یادآور شد: تجهیزات حساس استفاده‌ شده برای این مواد باید استاندارد‌های لازم را داشته باشند تا از بروز هر گونه سانحه‌ای پیشگیری کند.

دانشکده متالورژی و مواد دانشگاه تهران، نخستین جشنواره اعطای جایزه ملی پروفسور «رامز وقار»، پدر دانش مهندسی متالورژی و مواد ایران، را در ۳ بخش دانش‌آموزی، دانشجویی و صنعت در اسفند ماه برگزار می‌کند.

علاقه‌مندان شرکت در این جشنواره می‌توانند برای ارسال طرح‌ها و کسب اطلاعات بیشتر به سایت دانشکده مهندسی متالورژی و مواد دانشگاه تهران به نشانی https://meteng.ut.ac.ir/vagharprize مراجعه کنند.