حمایت مالی دولت از بورس؛ آری يا نه؟

به گزارش خبرگزاری صداوسیما، برنامه عصرگاهی بالاتر شبكه خبر با حضور آقای معصومی مدیر صندوق توسعه بازار سرمایه و آقای جواد درواری کارشناس بازار سرمایه موضوع حمایت مالی دولت از بورس را به بحث و بررسی گذاشت.

مشروح این برنامه را در ادامه می بینید:

مقدمه مجری: یکی از موضوعاتی که کارشناسان مختلف سر آن اختلاف نظر دارند و بحث این برنامه از بالاتر قرار گرفته، بحث مناظره ما است بحث این است که آیا دولت‌ها به طور مشخص بیایند در بازار سرمایه ورودی داشته باشند یا نداشته باشند؟ مداخله‌ای بکنند در جهت حمایت از بازار یا این کار را رقم نزنند، همانطور که می‌دانید دولت برای حمایت از بازار سرمایه در سال‌های مختلف نهاد‌های مختلفی را تاسیس کرده اگر خاطرتان باشد در یکی دو سال گذشته ما مثلا صندوق تثبیت را داریم در سال‌های قبل‌تر آن صندوق توسعه را داشتیم، صندوق توسعه و تثبیت را که الان داریم صندوق توسعه ملی مقرر شد که بخشی از منابع خود را بیاید در اختیار سازمان بورس قرار بدهد از طریق این صندوق‌ها، بیایند یکی از این صندوق‌ها کار بازارگردانی انجام می‌دهد با منابع دیگری که خودش دارد، یکی از این صندوق‌ها با استفاده از منابع توسعه ملی، صندوق توسعه ملی می‌آید و در بازار حمایتی را انجام می‌دهد. برخی از کارشناسان نسبت به این ورود دولت چه برای بازارگردانی و چه برای این که بیاید و حمایت بکند از بازار، جا‌هایی که نیاز دارد بازار سرمایه به حمایت دولت این که بهرحال افتی را شاهدش هستیم جبران کند، دولت ورود کند برخی از کارشناسان اساسا با هرگونه ورود دولت و تاثیرگذاری آن روی بازار‌های مالی مخالفت می‌کنند.

دو طیف از کارشناسان را امروز اینجا در برنامه خودمان داریم و می‌خواهیم با آنها صحبت کنیم ببینیم نظرشان راجع به موضوعی که خدمت شما عرض کردم چیست و اساسا چرا مخالف ورود و مداخله دولت حتی برای این که حمایت بکند هستند و طیف دیگری که موافق حضور و حمایت دولت هستند چه می‌کنند؟

سوال: آقای درواری شما چرا با ورود دولت چه برای حمایت باشد از بازار سرمایه و چه برای امر دیگری کلا مداخله دولت مخالف هستید آسیب هایش را چه می‌دانید؟
درواری: بازار سرمایه بازاری است که در آن دارایی‌های مالی خرید و فروش می‌شوند و فعالین و سرمایه گذاران این بازار با توجه به ارزیابی‌هایی که انجام می‌دهند سطح آگاهی، تحلیل، شنیده، اقدام به خرید و فروش می‌کنند و سرمایه وارد این بازار می‌کنند، این سرمایه در شرکت‌ها به رشد تولید و رشد اقتصادی کمک می‌کند، عوامل مختلفی در بازار سرمایه تاثیرگذار است و این سیستم عرضه و تقاضا است و این اطلاعاتی که سرمایه گذاران دارند باعث می‌شود که متقاضی برای خرید بوجود بیاید یا شخصی بخواهد این را عرضه کند، هر عامل خارجی خارج از این سیستم عرضه، تقاضا، به این سیستم وارد بشود و اعمال فشار کند قطعا این سیستم را از تعادل خارج می‌کند به نظر می‌رسد که دولت با صندوق تثبیت و صندوق حمایتی که دارد می‌کند از آن یک مقداری این چرخه را دچار اختلاف کرده است.

دلیل این پرتفوی سرمایه گذاران خرد معمولا به وضوح می‌شود دید، همانطور که مستحضرید بازار در یک سال اخیر از ابتدای ۱۴۰۲ حدود ۶ درصد ۷ درصد رشد داشته ولی پرتفوی سرمایه گذاران یک چیزی حدود ۲۰ درصد ۳۰ درصد حتی ۴۰ درصد در زیان است به نظر می‌رسد که این حمایت شائبه اش وجود دارد که ممکن است از سهم خاصی و از صنعت خاصی حمایت کند، کلا به نظرم دولت بعنوان عامل بیرونی نباید دخالتی در این حوزه داشته باشد دولت می‌تواند کار‌ها را، انرژی اش را ببرد سمت موارد دیگری، ببرد سمت شفافیت، ببرد سمت اعتمادسازی سرمایه گذاران، ببرد سمت این که اقتصاد قابلیت پیش بینی داشته باشد و سرمایه گذاران ارزیابی منطقی و دقیقی را از سرمایه گذاری شان داشته باشند.

سوال: کلا با هر دو صندوق مخالف هستید؟
درواری: من کلا با حمایت و اعمال نفوذ، مداخله، بازارگردانی در بازار مخالفم، دلیلش هم این است بازار سرمایه به علت این که عوامل زیادی تاثیرگذار است در آن، ممکن است دچار نوسان بشود و این نوسان جزئی از بازار است و اجتناب ناپذیر است حتی کاهش این نوسان ممکن است مفید باشد و قیمت‌ها را به محدوده‌ی جزایی برسد و سرمایه گذاران را ترغیب کند که وارد این بازار بشوند.

سوال: آقای معصومی شما چقدر موافق این هستید که کلا دولت مداخله و ورودی چه برای حمایت و چه برای بازارگردانی کلا دربازار سرمایه نداشته باشد.
معصومی: از یک منظر فرمایشات جناب اقای درواری درست است، چرا که ساختار بازار سرمایه متشکل از عرضه و تقاضا هست برآورد‌هایی که از قیمت سهام می‌شود آینده نگری که تحلیلگران روی این سهام دارند و به قیمت می‌بینند و می‌خرند اصطلاحا می‌گویند اوور می‌بینند و یا قیمتش را بالاتر می‌بینند می‌فروشند این قاعده کلی است، من با این قسمت فرمایش شان موافق هستم ولی ما باید ساختار بازار سرمایه خودمان و شکل ارائه‌ی عرضه‌ها و تقاضا‌ها در بازار را هم ببینیم، بهرحال بخاطر موضوع حد دامنه نوسانی که ما داریم در بازار سرمایه مان و سایر موضوعات حجم مبنایی که تعریف شده، سهام واقعا بعضی وقت‌ها به قیمت معامله نمی‌شوند اصطلاحا یا آندر ولیو هستند یا اوورولیو هستند، این موضوعات دامن می‌زند به این که ما بازارمان از تعادل خارج بشود، ما ادعای این را نمی‌کنیم که صندوق تثبیت بازار تعادل را به بازار برمی گرداند و اصلا مسئولیتی هم که برای صندوق تثبیت بازار تعریف شده این نیست، صندوق تثبیت بعنوان یک صندوق حمایتگر و ثبات دهنده به بازار هست در اساسنامه اش و در مقررات هم به این شکل از آن اسم برده شده کما این که مشابه آن را هم ما در کشور‌های دیگر هم داریم من جمله چین، کره جنوبی، تایلند، سنگاپور، این‌ها کشور‌هایی هستند که ما مشابه صندوق تثبیت را داریم، خبری هم که اخیرا یکی از سایت‌های خبری مان به نقل از بلومبرگ کار کرده بود که صندوق تثبیت چین دوباره دارد تجهیز منابع می‌کند که وارد بشود دوباره به بازار و کمک کند که این نوسان شدیدی که در بازار اتفاق بیفتد یک کم این نوسان را مدیریت شده و کنترل شده بتوانند کاهش بدهند، من عرض کردم با کلیت بازار این که بله، عرضه و تقاضا باید تعیین گر بازار باشد و مشخص گر بازار باشد موافق هستم ولی شرایط اقتصاد کشورمان، شرایط کشور‌های مشابه خودمان، شرایط منطقه مان را باید در نظر بگیریم و ببینیم آیا بعضی وقت‌ها لازم هست که ما حمایتی بکنیم، کمکی بکنیم و این حمایت از جانب چه شخصی باید باشد؟ اگر بله، بازار ما بلوغ کامل داشت، ما هم بازار کارایی مثل بازار‌های ژاپن، بازار‌های اروپایی و آمریکا را داشتیم، در آن صورت ما می‌گفتیم که اصلا در کشور‌هایی از این دست مگر صندوق حمایتی داریم؟ پس صندوق تثبیت مفهومی ندارد ما اگر رسیدیم به آن مقطع و آن سطح از کارایی می‌گوییم صندوق تثبیت بازار شما ماموریت تان تمام شده بفرمایید از فردا دیگر یک راهکار دیگری برای بحث مدیریت نوسانات ما داشته باشیم.

سوال: چقدر موافقید با این که تا زمانی که به یک شرایط ثبات اقتصادی برسیم دولت بیاید از بازار سرمایه حمایت کند حداقل در یک برهه خاصی به آن اشاره می‌کنند یا نه فکر می‌کنید کلا نباید باشد؟
درواری: کلا با این داستان مشکل دارم، در بورس ما نهاد مالی زیادی داریم صندوق‌های سرمایه گذاری، مشاور سرمایه گذاری، تامین سرمایه ها، دارایی‌های تحت مدیریت این نهاد‌ها یک چیزی حدود ۷۶۰ همت است و این رقم کم نیست، قطعا این‌ها تحلیلگر دارند مدیر سرمایه گذاری دارند، هیات مدیره دارند، برای این صندوق‌ها تصمیم می‌گیرند، به نظر می‌رسد که اگر قرار است حمایتی انجام بشود، قطعا این تحلیلگران به این نتیجه می‌رسند که این نقطه نقطه‌ی خیلی جذابی است، به قیمت است و می‌توانند وارد این سهم بشوند، این که مثلا شرکت فولاد مبارکه را صندوق بیاید خریداری کند در محدوده‌ی ۶۰۰-۶۲۰ تومان و منبع لایزال پول که ندارند این دوستان، این پول تمام می‌شود حکم یک مسکن است، به نظر می‌رسد دولت باید چاره کار را جای دیگر ببرد، همانطور که فعالین بازار مستحضر هستند و شما هم در جریان آن هستید، در سال ۱۴۰۲ بازار سرمایه دو بار از دولت ضربه‌ی بدی خورد، یکی بحث خوراک پتروشیمی‌ها بود که این مصوبه در اردیبهشت ماه تصویب شد و در اواخر خرداد منتشر شده، در تیر لازم الاجرا شد. سازمان بورس بعنوان متولی و دولت می‌توانستند خیلی بهتر عمل کنند، آن اتفاقات عجیب و غریب و آن کاهش‌ها و ریزش‌های بازار را می‌توانستند جلویش را بگیرند، چطوری؟ سازمان بورس بعنوان متولی می‌آمد و از صنایعی که آسیب می‌دیدند از این مصوبه دعوت می‌کرد، سقف خوراک در بودجه دیده شده بود، پس بعید نبود که این اتفاق بیفتد، سازمان از فعالین آن حوزه آن صنعت دعوت می‌کرد می‌آمدند ساز و کار می‌چیدند برای این داستان و خودشان را آماده می‌کردند، ولی متاسفانه به دلیل عدم شفافیت یکسری از نهاد‌ها شروع کردند به فروش و بعدا مشخص شد که می‌پرسیدند از دوستان عزیز از سازمان بورس که چه اتفاقی افتاده؟ و می‌گفتند که سرمایه گذاران در سودند و دارند سود شناسایی می‌کنند، در خرداد مشخص شد که اصلا داستان چیز دیگری بوده و این قطعا آسیب می‌زند، آسیبش آنجاست که اعتماد سرمایه گذاران سلب می‌شود و با بازارسازی، با بازارگردانی، با حمایت نمی‌شد جمع کرد، دوست عزیز ما آقای معصومی در جریان آن روز‌ها هستند، دولت یک روز، دو روز، صندوق تثبیت یک هفته شاید توانست منبع تزریق کند ولی آن حجم از خروج پول را نمی‌توانستند جلویش را بگیرند و به نظرم کار دیگری که می‌کنند و اتفاقی که دیگر دارد می‌افتد شاخص سازی است، به نظر می‌رسد، چرا؟ عرض کردم خدمت شما، شاخص افت ۵ درصدی، ۱۰ درصدی دارد ولی پرتفوی سرمایه گذاران ۵۰ درصد می‌رود در زیان، این چطور توجیه پذیر است؟ این پول می‌گردد از یک صنعت وارد صنعت دیگر می‌شود، با توجه به شرکت‌های بزرگ و شاخص ساز، شاخص به نظر می‌رسد که دارد حمایت میشود، اگر این اتفاق نمی‌افتد ممکن بود شاخص مان الان در محدوده یک میلیون و هفتصد تا یک میلیون و هشتصد هزار باشد، بنابراین به نظر می‌رسد که دولت نباید این کار را بکند، شائبه‌ی دخالت می‌آید و عرض کردم این سیستم عرضه و تقاضا که بهم می‌خورد این اتفاقات می‌افتد.

سوال: آقای معصومی بازار سرمایه و شما مثلا در صندوق توسعه یا همکارتان در صندوق تثبیت اساسا این‌ها را می‌پذیرید؟ این که شاخص سازی صورت می‌گیرد حمایت از سهام‌های خاص صورت می‌گیرد، سهام شاخص سازی این‌ها را قبول دارید یا نه؟
معصومی: من خودم بعنوان مدیر صندوق توسعه بازار نه خیر به هیچ عنوان قبول ندارم این را بار‌ها عرض کردم اصلا خودم به این قضیه اعتقاد ندارم فلسفه شاخص سازی و دستکاری بازار و این‌ها را به هیچ عنوان نه من و نه اعضای هیات مدیره ما و نه خود سازمان بورس قبول ندارد؛ صندوق تثبیت بازار سرمایه هم به همین شکل، من فکر می‌کنم یک کم این جا خلط مبحث شده، ما فلسفه‌ی وجودی صندوق تثبیت را می‌خواستیم بحث کنیم الان رفتیم در بحث این که صندوق تثبیت عملکردش چطور است و چه کار می‌کند؟ من در خصوص شاخص سازی مشخصا عرض می‌کنم، ما خودمان در واحد تحلیل مان یک گزارشی تهیه کردیم به تاریخ شهریورماه امسال، بحث افزایش قیمت‌ها، کاهش قیمت‌ها و این که چه سهم‌های پرگردشی بودند، چه سهم‌هایی بیشترین ارزش بازار را دارند، آنچه که ما مستقیما به بحث شاخص سازی نپرداختیم ولی آنچه که ما نتیجه گیری کردیم این بود که ۳۰ تا ۵۰ تا شرکت بزرگ ما وقتی که بازار هیجانی بالا می‌رود، رشد کمتری می‌کنند، میانگینی که ما برای ۳۰ تا شرکت بزرگ درآوردیم ۹۴ درصد بود و این‌ها به طبع موقع ریزش هم ۲۵ درصد به شکل میانگین بین ۲۰ تا ۲۵ درصد ریزش کرده بودند، میانگین شان فکر کنم حول و حوش ۲۰ درصد بود، در عوض همان سهم‌هایی که شما می‌فرمایید در پرتفوی برخی از دوستان و عزیزان هست به طبع با توجه به سطح ریسکش رفته سهم انتخاب کرده و سهمی که ۴۰۰ درصد رشد کرده ریزش آن به مراتب بیشتر است، ما این‌ها را با سقف قیمت اردیبهشت ماه و با کف قیمت شهریورماهی که کار را انجام دادیم، یک کف قیمتی هم به تاریخ ۸ آبان پارسال گرفتیم، این نشان می‌دهد که سهم‌هایی که از ۷ آبان پارسال تا ۱۶ اردیبهشت ۱۴۰۲ رشدی داشتند به تناسب همان رشد شان ریزش هم داشتند، حالا ۳۰ تا شرکت بزرگ ما وقتی که رشد میانگین ۹۴ درصدی دارد، ریزش ۲۰ درصدی می‌کند، آن شرکت‌های پرگردش، پرتراکنش و شرکت‌هایی که بیشترین بازدهی را داشتند، میانگین ۳۰۰ درصد ۴۰۰ درصد رشد کنند، دودسته بودند پرگردش و با رشد بیشتر، در دسته‌های ۳۰ تایی بررسی کردیم، روی کانال گزارش هست ما دوستان می‌توانند مراجعه و مطالعه کنند، ریزش آن‌ها خیلی بیشتر بوده پس من سرمایه گذار اگر متناسب با پرتفوی بازار پرتفو چیده باشم شاخص را می‌گیرم اگر وزن سهم‌های پرارزشم بیشتر باشد بیشتر از شاخص می‌گیرم اگر وزن سهم‌های پرتراکنشم و آن سهم‌هایی که به شدت با بازار بتایشان مثبت است و بلکه هم بیشتر از بازار است اصطلاح تخصصی به کار بردم این که متاثر از بازار می‌شوند یعنی عملکرد بازار بیشتر روی این‌ها اثر می‌گذارد وقتی بازار میانگین صد در صد بازدهی داده این‌ها ۴۰۰ درصد بازدهی دادند پس به طبع باید بیشتر بریزد.

درواری: خیلی تعداد این سهم‌ها انگشت شمار بوده ۴۰۰ درصد و ۳۰۰ درصد چند تا از شرکت‌های ..
معصومی: نه ما در گزارشمان هست، ما تازه ۳۰ درصد ۳۰ تای آن را انتخاب کردیم من به این که سهامداران ما الان در فشار هستند و واقعا دارند ضرر می‌کنند قبول دارم و جزو وظایف تعریف شده ما هست که حمایت کنیم و نگذاریم این زیان‌ها بیشتر شود ولی همانطور که شما هم فرمودید ما هم به منبع لایزال وصل نیستیم این حمایت‌ها هم باید یک جایی روندش مشخص باشد، با آن قسمت فرمایش شما هم کاملا موافقم که دولت با تصمیماتی که می‌گیرد بعضی وقت‌ها آسیبی به بازار می‌زند که چه صندوق توسعه و چه صندوق تثبیت بازار نمی‌تواند این موضوع را جمع کند و به باید به نظرم بیشتر در آن سیاست‌ها باید تجدید نظر کنیم نحوه‌ی تصمیم گیری شان و نحوه‌ی ابلاغ شان و حتی فرآیند اجرایشان، چرا باید من یک نرخ خوراک پالایشگاهی را که می‌خواهم عوض کنم یک دوره تنفسی برایش در نظر نگیرم و پلکانی بالا نبرم؟ الان برای پالایشگاه‌ها آمدند شنبه همین هفته ابلاغیه دادند شرکت‌های پالایشگاهی منتشرش کردند، حالا تاریخ نامه برای هفت روز پیش هم بوده، این خودش شائبه دارد، مطمئنا ۳-۴ ماه پیش کار کارشناسی شده و اطلاع داشتند، عرض من این است کارشناسی که دارد تهیه می‌کند معاونتی که دارد تهیه می‌کند این‌ها دسترسی به اطلاعات محرمانه دارند اطلاعات شان باید افشا شود و باید رصد بشوند بیایند مثل ناشری که جزو کسانی هستند که به اطلاعات محرمانه دسترسی دارند این‌ها تحت نظارت قرار بگیرند و نکته‌ی مهم‌تر، عطف به مسبق نشود، یعنی نگویند از اول سال ۱۴۰۲، بگویند از اول سال ۱۴۰۳ این دو ماه هم فرجه به شما بروید محاسبات تان را انجام بدهید و پله پله هر فصلی ما یک درصدی را برای شما رشد می‌دهیم و شرکت و سهامدار بتواند خودش را آداپته بکند نه این که ما یک لحظه ببخشید صبح بلند شویم ببینیم یک ابلاغیه روی میز ما هست و سودمان الان میانگین کاهش سود شرکت‌های پالایشگاهی ۲۶ همت است، ۲۶ همت از سود شرکت‌های پالایشگاهی بر اساس این ابلاغیه کاهش پیدا کرده این اتفاق مبارکی نیست.
درواری: ۲۶ همت سودشان بوده و حالا یک پیبه‌ای از آن بگیریم رقم عجیب و غریبی از جیب سهامداران خارج می‌شود.
معصومی: و من خواهشم این است که خلط مبحث نشود و ما برگردیم به فلسفه‌ی وجودی صندوق تثبیت و در مورد منابعی که می‌آید .

سوال: کلا اصل بحث ما این است که دولت آیا حمایت کند و آیا مداخله‌ای داشته باشد؟ مثلا شاخص اگر آمد پایین دولت بیاید ورود کند حمایت مالی کند یا نکند؟ شما (آقای معصومی) می‌فرمایید باید موقت این کار را بکند، آقای درواری شما با موقت بودنش مشکل ندارید؟
درواری: من کلا با حمایت مشکل دارم، دولت می‌تواند جای دیگر حمایت خودش را بیاید نشان دهد سازمان بورس می‌تواند جای دیگر حمایت خودش را مشخص کند، در همین نامه‌ای که برای میعانات گازی و فرآورده‌های نفتی همین تاریخ آمده بود، سازمان بورس بعنوان متولی بازار می‌توانست نهاد‌های پالایشی و شرکت‌هایی که تاثیر زیادی می‌گیرند از این موضوع را متوقف کند و ملزم کند این دوستان را که شفاف سازی کنند و افشا کنند موارد تاثیر را، ولی این اتفاق نیفتاد، بازار نامه آمد و گفت یک اتفاق جدید دارد می‌افتد با توجه به این که سابقه‌ای داشتند از اردیبهشت و آن نرخ خوراک، بازار شروع کرد به فروختن و این تاثیرش همچنان مانده است، جور دیگر حمایت کند، قرار است که این اتفاق بیفتد، فعالین محترم بازار سرمایه، قرار است این اتفاق بیفتد یک چنین مصوبه‌ای قرار است باشد، از یک طرف دیگر قابلیت پیش بینی داشته باشد این که یکباره به قول آقای معصومی شب می‌خوابید صبح بلند می‌شوید یک مصوبه‌ای آمده و کل بازار سرمایه را تحت تاثیر قرار می‌دهد.

سوال: آقای معصومی آقای درواری فرمودند که حمایت‌های دولت به گونه‌ی دیگری باشد که به سهامدار خرد، به سهامدارانی که اکثریت بازار سرمایه را تشکیل می‌دهند منفعت بیشتری برساند شما چقدر با این موافق هستید؟ یعنی اساسا می‌فرمایند فعالیتی که شما و همکارتان انجام می‌دهید خیلی نفع آن به ...
معصومی: آن بخش از صحبت‌های ایشان که تصمیمات اقتصادی، من خودم عرض کردم موافق این داستان هستم که ما باید موضوعات را جدا از هم ببینیم یک موضوع بحث تصمیمات اقتصادی دولت است، من هم نسبت به آن گلایه و انتقاد دارم، در تریبون‌های مختلف هم گفتم، آن قسمتی که بحث صندوق تثبیت بازار سرمایه است الان یکسری از دوستان هم مخالف بودند، من کاملا مخالف هستم. صندوق توسعه ملی منابع خود را که هدر نمی‌دهد، من یک مصاحبه از آقای دکتر غضنفری رئیس هیات عامل صندوق توسعه ملی دارم مهرماه امسال، ایشان گفتند که ۳۶ میلیارد دلار در ۱۰ سال گذشته تسهیلات دادند برای حمایت از بخش تولید، ۱۳ و ۳ دهم میلیارد دلار معوق شده، عدد بسیار بسیار بزرگی است، در صندوق تثبیت بازار چقدر سرمایه گذاری کردند؟ بستگی به تسعیر ارزمان ۲۵۰ تا ۴۰۰ میلیون دلار، ۱۳ و ۳ دهم میلیارد دلار تسهیلات معوق داریم به گفته خود ایشان و من سقف آن را می‌گویم ۴۰۰ میلیون دلار این جا سرمایه گذاری کردند، پولی که سوخت نشده سهام خریده صورت مالی صندوق تثبیت روی کدال هست، بازدهی داشته برای دوستان و به نظر من بهترین راه حفظ این ثروت صندوق توسعه ملی است که بیاید در بازار سرمایه فعال بشود، حالا چه از طریق صندوق بازوی تثبیت و یا از طریق نهاد‌های دیگر منابع را اینجا بیاورد یک منابع بین النسلی است.

سوال: فکر کنم نکته آقای درواری این بود که سهام شاخص ساز‌ها خوب خریداری شده به همین جهت حمایت برای سرمایه گذار خرد نبوده درست است؟
معصومی: اصلا به این شکل نیست، من از صندوق توسعه بگویم، پرتفوی صندوق تثبیت را من اطلاع دقیق ندارم ما ۴۰۰ تا نهاد در پرتفویمان داریم، بهرحال یکسری سهم‌ها را و سهام را نمی‌شود واقعا خرید، بخاطر شرایطی که ما هم یک چارچوب سرمایه گذاری داریم، من که نمی‌توانم بروم یک سهم بازار پایه‌ای که فقط یک فنسی دور یک زمینی کشیدند و اسمش را شرکت گذاشتند آورده در بازار پایه پذیرش کرده را بخرم، بعنوان صندوقی که یک قاعده‌ای باید داشته باشم، پس بنابراین ما بازار پایه را کنار می‌گذاریم، در بازار بورس ما از حول و حوش ۵۰۰ تا نماد اگر اشتباه نکنم یا ۴۵۰ نماد، ما روی ۴۰۰ نماد فعال هستیم، به علاوه یکسری از بازار اول و دوم فرابورس، من از طرف صندوق توسعه عرض میکنم، صندوق تثبیت هم به همین شکل است، می‌تواند صنایعی که دارد افشا می‌کند در صورت مالی خودش مشخص است، کل صنایع را کاور کرده و کل صنایع را در پرتفویش دارد به هیچ عنوان این شائبه شاخص سازی واقعا یک مسئله‌ای است که باید حل شود، راهکارش هم ما داریم به این سمت می‌رویم که شفافیت ما را بیشتر بکنیم و باشفافیت بیشتر دوستان متوجه می‌شوند که ما در پرتفویمان چه تعداد نماد با چه کیفیتی داریم، پس این موضوع حل می‌شود. من برگردم به همان صحبت‌های در خصوص بحث ...

سوال: آقای درواری حل شد از نظر شما؟
درواری: نه من مشکل دارم با این، اقای معصومی حدود ۲۰-۳۰ شرکت بزرگ داریم که شاخص ساز است، صندوق تثبیت به علت این که منابعش محدود است در یک قیمت‌هایی می‌آید حمایت می‌کند، چه زمانی می‌خواهد این را بفروشد؟ همین حمایتی که شما از آن صحبت می‌کنید آیا ۱۰ درصد، ۵ درصد، ۱۵ درصد بالاتر، بالاخره باید بفروشد، بفروشد منابع دوباره داشته باشد، این فشار وارد می‌کند، چرا این کار را انجام بدهیم؟ بگذاریم سهم می‌خواهد ۲۰ درصد پایین بیاید اشکال ندارد، به مرور زمان می‌آید، ولی سرمایه گذار را دچار مرگ تدریجی می‌کنید.
معصومی: صحبت‌های شما، جسارت خدمت شما نباشد.
درواری: من فرض کنید در بازار یک فعال کوچک بازار سرمایه هستم
معصومی: صحبت‌های شما بیشتر پشت ویترینی و به درد این رسانه‌های معلوم الحال و مطبوعات می‌خورد، این صحبت‌ها را خواهشا نداشته باشیم و بیاییم کارشناسی صحبت کنیم، من عرض کردم راهکارش این است که ما برویم به سمت افشای بیشتر، من شخصا در صندوق تثبیت یک وام‌هایی را برداشتم به حالت ایده آل نرسیدیم ولی داریم تلاش می‌کنیم که به آن حالت هم برسیم، ما کار خاصی نمی‌کنیم که عملکردمان را قایم بکنیم از فعالین بازار، بنابراین به سمت افشای بیشتر خواهیم رفت.
درواری: به سمت افشای بیشتر خواهید رفت خب همین جا جای سوال دارد
معصومی: چرا جای سوال داشته باشد؟ اصلا کاملا مشخص و مبرهن است که ما فعالیت مان صرفا در راستای کمک به نقدشوندگی بازار است ما به هیچ عنوان بازار را از حالت معکوس منفی به حالت مثبت بر نمی‌گردانیم.
درواری: نقدشوندگی برای چه قشری؟
معصومی: برای تمام اقشار
درواری: نه به نظر من این اتفاق نمی‌افتد این طور می‌افتد که شما ...
معصومی: شما ده سال قبل بازار سرمایه را اگر ملاحظه می‌فرمودید، ما سهم داشتیم یک ماه صف فروش می‌شد و جمع نمی‌شد و، چون حجم مبنا را داریم حجم مبنا هم نمی‌خورد.
درواری: آن موقع حجم مبنا نبود در خیلی از بازار فرابورس
معصومی: عرض کردم ما مشکلات حجم مبنا و دامنه نوسان و این‌ها را داریم این‌ها اگر حل شدند و ما به بلوغ اقتصادی و سیاسی و فرهنگی و اجتماعی و این‌ها همه رسیدیم شاید بگوییم صندوق توسعه و تثبیت دیگر لازم نیست، جمعش کنید.
درواری: بله بهترین کار است دقیقا
معصومی: الان که ما نمی‌توانیم خودمان را مقایسه کنیم الان عرض کردم ...
درواری: مشکل همین است، سازمان بورس به عنوان متولی به جای این کار یا دولت بالادست سازمان و از وزارت اقتصاد به جای این حمایت‌ها بیاید جای دیگر انرژی بگذارد بیاید روی بحث آموزش انرژی بگذارد، سازمان بورس بیاید نقش تنظیم کنندگی خودش را داشته باشد.
معصومی: دولت حرف سازمان بورس را نمی‌خواند سازمان بورس هم دست روی دست هم بگذارد بگوید آقای سهامدار اشتباه کردید سهام داری کردید.
درواری: مشکل اینجاست که نمی‌دانم بگویم یا نه، سازمان بورس باید مستقل عمل کند، آقای دولت شما آمدید این کار را انجام دادید، این مصوبه را دارید می‌آورید این دارد به بازار آسیب می‌زند سرمایه گذاران اعتمادشان از بین می‌رود چه اتفاقی می‌افتد؟ این طور است که ما از اول ۱۴۰۲ تا همین امروز غیر از روز‌های محدود خروج پول از بازار داشتیم این پول کجا می‌رود؟ می‌رود در بازار موازی؟
معصومی: شاعر هم می‌گوید پله پله تا خدا، ما یک دفعه نمی‌توانیم بپریم بگوییم که آقا ... الان بانک مرکزی ما مستقل است؟

دُرواری: نه، ما به عنوان فعال بازار می‌گوییم آقا اصلاً این بازار را ول کنید بگذارید خود بازار جهت خود را پیدا کند، خود بازار راه خود را پیدا می‌کند، خود بازار با شرایط اقتصادی، محیطی و سیاسی خود را وفق می‌دهد. بازار سرمایه مان؛ آینه‌ای از وضع اقتصاد است دیگر؛ اینیک جمله معروفی است. اقتصاد که متشنج شود، با توجه به اتفاقاتی که در آن بیفتد مثلاً بحث آن نیست که واردش شویم، بازار سرمایه هم همین طور است. به نظر می‌رسد که یک عده دارند جهت می‌دهند، یک عده دارند اذیت می‌کنند، ول کنند بازار را.
معصومی: الآن سؤال همینجاست چرا شما فکر می‌کنید صندوق تثبیت بازار الآن چند روزه که نمادهایپالایشگاهی منفی بودند آیا...
دُرواری: نباید می‌خرید، نباید بخرند.
معصومی: کسی نخریده است.
دُرواری: بهترین کار را کردند.
معصومی: عرضم این است؛ تصوری که از بیرون نسبت به عملکرد است، دلیل این؛ عدم شفافیت است.
دُرواری: چرا شفاف نمی‌کنند؟ سازمان بورس باید بیاید شفاف کند.
معصومی: ما به این سمت خواهیم رفت ولی نکته اینجاست؛ به خاطر عدم شفافیت، کل داستان به خاطر یک دستمال که بازار را آتش نمی‌زنند. این افشا می‌شود، ما به خاطر موضوعی که از آن اطلاعی نداریم بیاییم بگوییم این صندوق کلاً جمع کند برود. این طور نمی‌شود. واقعاً عملکردش مثبت است، یک تحقیقی هم خود دوستان در صندوق تثبیت انجام داده بودند که حضور صندوق تثبیت چقدر کمک کرده به جمع شدن صف‌های فروش، کمک کرده است. تحقیق علمی انجام دادند.
دُرواری: اشکال ندارد، صف؛ صفِ فروش شود، چه مشکلی دارد؟ صف فروش شود. بیاید پنج تا ۱۰ درصد بالاتر، من که مدیر صندوق هستم. نظرم جلب می‌شود بخرم. بازار این کار را انجام می‌دهد.
معصومی: منِ سرمایه گذار برای خود یک آلارمی تعریف کردم، می‌گویم در بازار سرمایه ۵۰ تا صفِ فروش بیشتر شد من هم سهمم را نقد می‌کنم و می‌روم بیرون. یکی دیگر روی ۷۵ تا گذاشته، آن هم ۷۵ تا صف فروش شد می‌رود بیرون، یکی در ۱۰۰ تا، به هر حال یکی باید باشد و کمکی کند شاید بعضی از سهم‌ها که صف فروش شدند واقعاً من عرضم این است یکی از دوستان مثال جالبی می‌زند از یکی از شرکت‌ها مثال می‌زند که کتلت درست می‌کند، اسم نمادشیادم نیست، می‌گویدپالایشگاهی‌ها فرمولش را دستکاری کردند، کتلت فروش ما چرا باید منفی؛ صفِ فروش شود؟
دُرواری: تأثیر روانی است که در بازار می‌گذارد.
معصومی: احسنت، ما تا وقتی به یکبلوغی نرسیدیم در سرمایه گذاری، وجود صندوق تثبیت بازار برای این که حداقل یک...، اصلاً هم این نیست که روند بازار را عوض کند، یک تعدیلی در فرایند منفی ایجاد کند تا طرف به خود بیاید بگوید نه پالایشی منفی شده، من خودروساز را چرا باید بفروشم؟
دُرواری: برای این که بازارمان به بلوغ برسد، سازمان بورس به عنوان متولی آموزش دهد، سرمایه گذاران را مطلع و آگاه کند، آزمون بگیرد از آنها قبل از این که وارد بازار شوند، این کار را انجام دهد، شفافیت را بیاورد، احتیاج به تزریق پول ندارد. این بازار بگذارید خودش؛ خود بازار می‌داند چه کاری انجام دهد.
معصومی: عرض کردم ۱۳ میلیارد دلار منابع و تسهیلات معوق دارد صندوق توسعه ملی، این طرف ۴۰۰ میلیون دلار پول داده فعلاً، بعد ۴۰۰ میلیون دلاری که تبدیل به سهم شده است. رهبر معظم انقلاب فرمودند که منابع صندوق توسعه ملی بینالنسلی است و باید از آن حفاظت شود. من به نظرم بهترین جایی که می‌توانیم از آن حفاظت کنیم، همین بازار سرمایه است. نمونه می‌گویم؛ فصبا آمده پذیرهنویسی شده؛ صندوق توسعه ملی می‌توانست به راحتی تا هزار میلیارد تومان این را بخرد و پول از بازار خارج نشود، شگستریک شرکت خیلی خوب با آینده خیلی خوبی است، می‌تواند، سوخت پاک تولید می‌کند، می‌تواند بیاید نصف آن را در پذیرهنویسی بخرد و یک ثروت بینالنسلی هم است. سال‌های سال این شرکت‌ها کار خواهند کرد. بیاید فولاد را بخرد، بیاید شرکت خودروساز ما را بخرد، برود سرمایه گذار عمده و سهام‌دار عمده شود و بتواند شرکت را بلندش کند، چرا نباید این کار را کند؟ هم منافعش به من می‌رسد. بحث صندوق تثبیت نیست، بحث صندوق توسعه ملی است که منابع آن می‌آید در این صندوق، حالا می‌تواند یک بخشیاش را بدهد به صندوق تثبیت، یک بخش را از نهاد‌های دیگر این کار را انجام دهد. ولی حضور صندوق توسعه ملی در بازار ما جزو الزامات است. عرض کردم از فرمایشات رهبر معظم وام گرفتم که فرموده این بینالنسلی است. بهترین جا هم که بینالنسلی حفظ می‌شود؛ اینجاست. شما الآن به من بگو منابع صندوق توسعه می‌دانید این ۱۳ میلیارد دلار کجاست؟ کجا سرمایه گذاری شده است؟ یک دانه آن را به من بگو.
دُرواری: شما سهمی می‌خرید به یک قیمتی رسید میفروشید دیگر، درست است؟ غیر از این است؟
معصومی: بحث بازار را رها کن، شما به من بگو ۱۳ میلیارد دلار کجاست؟ ۱۳ میلیارد را اگر به بازار شما آورده بودند، شما که در بازار هستی، بازار شما الآن قیمتهایش این نبود، در این حال و روز نبود.
دُرواری: نباید بیاورند.
معصومی: چرا نباید بیاورند؟
دُرواری: می‌آورند، از جای دیگر می‌زند بیرون. داستان گرم کردن بازار سال ۹۹ می‌شود، این پول رفته است، آیا این قرار است بیاید؟
معصومی: می‌آید، تحلیلگر نخبه می‌گیرد، تحلیل می‌کند، سهم را شناسایی می‌کند، سهم خوب می‌خرد، آینده سهم هم تضمین می‌کند. نمی‌آید برود سهم بازار پایه‌ای که عرض کردم دورش فنس کشیدهاند را بخرد. صندوق توسعه ملی است.
دُرواری: به نظر می‌آید حمایت از یک سری سهم‌های خاص انجام می‌شود.
معصومی: این طرز تفکر درباره این که منابع به داخل بازار بیاید اشتباه است، حداقل از کسی که خود فعال بازار است من این انتظار را ندارم.
دُرواری: منابع داخل بازار بیاید، من با این که منابع داخل بازار بیاید و به رشد تولید و اقتصاد کمک کند اصلاً مشکلی ندارم. بحث آن سرمایه گذار که جذب آن است نیست، بحث آن سفته بازی و خرید و فروشی است که، اصلاً به قول شما حمایتی است که، سفته باز جزئی از بازار است خوب است؟
معصومی: بله.
دُرواری: چرا صندوق توسعه بیاید اصلاً چنین کاری انجام دهد و سفته بازی کند؟ این اسمش حمایت پس نیست، می‌شود سفته بازی.
معصومی: به نظرم به همه چیز احتیاج دارد. سفته باز لازم دارد، صندوق حمایتی لازم دارد، شخص حقیقی لازم دارد، شخص حقوقی لازم دارد، ولی ما اولاً اگر سفته بازی بد است.
دُرواری: سفته بازی برای صندوق بد است.
معصومی: این کار را نمی‌کند.
دُرواری: شما در یک قیمتی میخری، در قیمتی می‌فروشی؛ درست است؟
معصومی: بله.
دُرواری: باید این کار را انجام دهی، بازارگردان کارش همین است دیگر. شما نباید، شما که وصل هستید به سازمان...
معصومی: در کشور‌های دیگر مگر بازارگردانی نداریم؟
دُرواری: هیچ چیز ما به کشور‌های دیگرنمی خورد.
معصومی: پس اگر نمی‌خورد، صندوق‌های حمایتی ما باید نخورد دیگر.
دُرواری: اصلاً نباید رجوع داشته باشد. بحث بلوغ که می‌شود اجازه دهید بازار؛ خود بزرگ شود. ابزار‌های جدید معرفی کنید، من قصدم این است که دولت از سازمان بورس حمایت اگر می‌خواهد کند با ابزاری دارد بیاید، پول تزریق نکند. بیاید شفاف کند، آموزش دهد، اعتماد را به بازار برگرداند. اعتماد سال ۹۹ که یک بار چنین اتفاقی افتاد و سرمایه گذاران از بازار خیلی‌ها رفتند، آنهایی هم که ماندند باز در ۱۴۰۲...
معصومی: این که حرف دل ما هم هست. من عرض کردم.
دُرواری: من همین را می‌گویم اجازه دهید بازار راه خود را برود.
معصومی: بازار و شفافیت اینها عالی هستند؛ قبول، ولی ما بیاییم این سمت که چرا مخالف این هستیم که صندوق توسعه ملی منابع خود را به داخل بازار سرمایه بیاورد، ۴۰۰ میلیون دلار داده است به صندوق تثبیت، خودش بیاورد ۱۰ میلیارد دلار در شرکت هایپرپتانسیل ما سرمایه گذاری کند، چرا نباید این اتفاق بیفتد؟
دُرواری: چرا این اتفاق بیفتد؟ من با سرمایه گذاری در بازار سرمایه اصلاً مخالف نیستم. در ماده سه و پنج برنامه هفتم توسعه؛ این دیده شده، بار‌ها و بار‌ها نمایندگان مجلس و وزیر اقتصاد در مورد مولدسازی و بازار سرمایه صحبت کردند، تأمین مالی از بازار سرمایه هم هزینهاش کمتر است و هم خیلی شفاف انجام می‌شود. اصلاً با سرمایه گذاری در حوزه سرمایه من مشکلی ندارم، بحثم این حمایت و تزریق پولی است که صورت گرفته است.

سؤال: ببخشید داخل پرانتز؛ با ورود منابع مالی مشکلی ندارید؛ منظورتان دولتی است یا غیردولتی را کلاً می‌گویید؟ یعنی دولت هم اگر منابع مالی تزریق کند اشکالی ندارد از نظرتان؟
دُرواری: منابع مالی تزریق به عنوان سرمایه گذاری؟ یا تزریق به عنوان حمایت؟ کدام؟
معصومی: الآن تزریق به عنوان سرمایه گذاری است. قراردادی که صندوق توسعه ملی با صندوق تثبیت بسته است؛ قرارداد مشارکت و سرمایه گذاری است که به بهترین شکل ممکن...
دُرواری: صندوق تثبیت امسال حدود ۴۹ هزار و ۸۰۰ میلیارد خرید انجام داده است؛ حدود ۴۴ هزار میلیارد تومان فروش انجام داده است، پنج هزار و خرده‌ای مانده است. چه حمایت و چه پولی است؟ دارند خرید و فروش می‌کنند، غیر از این است؟
معصومی: شما این بخش خرده بلوک آن را مشاهده نفرمودید؟
دُرواری: چرا دیدم من.
معصومی: اولاً این آمارتان؛ آمار صندوق توسعه است، صندوق تثبیت نیست. صندوق توسعه که من خود مدیرش هستم، ما ۵۰ همت خرید داشتیم، ۱۲ همت فروش خرد داشتیم، ۳۲ همت هم فروش بلوک داشتیم؛ از بازار.
دُرواری: خریدتان ۴۸ و ۹۰۰ بود؛ تقریباً ۵۰ تا.
معصومی: این از بازار خرد جمع کردیم، بلوک دادند از سر اُردِر بزرگ؛ فارسی بگویم؛ سفارش بزرگ هم گرفتم و سهام را در حالتی که نیاز به خرید بوده خریدم، من رفتم ارنج مثبت بکشم، بازار را دستکاری کنم یا بیایم وقتی که خیلیریزشی است جمعش کنم، بازار را برگردانم.
دُرواری: دستورات فملی همین دو سه روز پیش که ناظر بازار هم گیر داد به این دستورات سفارشات، نشان می‌داد که یک اتفاقاتی دارد می‌افتد.
معصومی: چه اتفاقاتی؟
دُرواری: اُردرهای حمایتی گذاشتید می خواهید بخرید، برای چه نباید بیاید پایین؟
معصومی: من آیین نامه صندوق تثبیت و توسعه را تا حدودی توسعه را که خود می دانم، خودمان نوشتیم. ما بیشتر از میانگین معاملات چند روز اخیر بازار نمی توانیم سفارش دهیم.
دُرواری: الآن صندوق (تثبیت و توسعه) در زیان است؟
معصومی: ما سر به سر هستیم.
معصومی: نگاه، نگاه سود و زیانی نیست؛ نگاه، نگاهِ این است که من بازارگردانی می کنم کمک کنم.
دُرواری: بحث پول است، قطعاً سود و زیان می آید وسط و عرض کردم منابع شما که منابع زیادی نیست، محدود است. چقدر می خواهید حمایت کنید دو روز، یک هفته، یک ماه، این بازار را رها کنید.
معصومی: در صندوق تثبیت و توسعه اولین اولویت؛ کمک به نقد شوندگی است.
دُرواری: یک مقدار این بازار رها شود، دولت تزریق پول نداشته باشد، سازمان طور دیگری حمایت کند.
معصومی: یک طوری می گویید تزریق پول، انگار دولت، من عرض کردم الآن با یک تصمیم ۲۶ همت پول از شرکت هایپالایشگاهی خارج شده است.
دُرواری: از سود آنها؟
معصومی: از سود آنها. از ارزش آنها که ۱۲۰ همت کم شده است؛ که به یک پنج، چهار و نیم بدهیم، از این طرف ۱۰ همت پول داده.
دُرواری: این موجب بی اعتمادی در بازار می‌شود، منِ سرمایه گذار میفروشم می‌روم در بازار طلا، میفروشمرمزارز اصلاً پول را از کشور خارج می‌کنم؛ این اتفاق دارد می‌افتد.
معصومی: خودمان خودزنی نکنیم؛ ۱۰ همت در مقابل ۲۶ همت که از سود کم شده و ۱۲۰ همتی که از ارزش کم شده، عددی نیست. ما با همین هم مخالفیم، من می‌گویم ۱۰ همت در حد دو روز می‌تواند بازار را از آن حالت خلسه‌ای که رفته بیرون بیاورد.
دُرواری: بحران سه روز شود چه؟ بحران یک هفته دوام داشته باشد چه؟
معصومی: به قول شما خودش باید خود را تنظیم کند، نیاز نیست که حتماً....
دُرواری: داستان همین است، بازار را رها کنند اصلاً.
معصومی: من هم موافقم، این قدر که اهرم ذهنی شده صندوق توسعه و تثبیت برای سرمایه گذاران، باور کنید نباید باشد. صندوق توسعه و تثبیت یک اصطلاحی است در آمریکا به کار می‌برند برای بحث نرخ بهره، افزایش و کاهش را می‌گویند طوری باشد که فرود نرم داشته باشیم. ما در همین حد هستیم، ما اصلاً وارد فضای...
دُرواری: شرایط طوری است که اصلاً فرود نرمی وجود ندارد؛ سقوط است.
معصومی: نه چرا سقوط باشد؟
دُرواری: در بازار سرمایه حدود ۷۰۰ و خرده‌ای تا ۸۰۰ نماد است، از چند تای آن می‌خواهید حمایت کنید؟
معصومی: بحث خلط مبحث نشود، منطقه خاورمیانه، شرایط اقتصادی کشور ما، شرایط بازار سرمایه ما عرض کردم محدودیت‌های دامنه نوسان؛ همه را گفتم، دوباره تکرار می‌شود؛ تکرار مکررات است، اینها باعث شده که ما به چنین ابزاری فعلاً نیاز داشته باشیم. واقعاً نیاز است. من خیلی، آن سر طیف را بگویم؛ رئیس جمهور یک کشوری عطسه می‌کند سهام ما اینجا منفی می‌شود، پس بنابراین نیاز است که یک نهادی باشد به سهامدار هیجانی بگوید نیازی نیست به خاطر عطسه این رئیس جمهور شما سهم تان را بفروشی، همه چیزاوکی است. من عرضم این است؛ شرایط اقتصادی منطقه مان...، یک نکته هم بگویم شش تا ۱۰ همت هر پولی که آمده در صندوق تثبیت؛ این آمده برای کمک به اهالی بازار. سهام عدالتی‌ها در آن هستند، شخص حقیقی هست.
دُرواری: یک بحثی که هست؛ سهام عدالت، الآن یک سال و نیم، دو سال است بسته است. دولت یک ساز و کار بچیند، سازمان یک ساز و کار بچیند. خلط مبحث نیست. بحث این است که آقا حمایت دولت و سازمان بورس به این طریق اشتباه است.
معصومی: اهالی بازار سرمایه این که می‌گویند صندوق توسعه ملی نباید پولش بیاید در بازار، اهالی بازار سرمایه اجنبی و بیگانه نیستند، انقلاب کردند، شهید دادند، پشت انقلاب‌شان بودند، فعالیت اقتصادی کردند و پول‌شان را در بازاری گذاشتند که حاکمیت اقتصادی را قبول دارند، بنابراین چرا باید این طور تنبیه شوند؟ اگر لازم است پول بیاید، باید پول بیاید. اگر لازم است فرمول عوض شود، فرمول باید عوض شود. اگر لازم است هر کار دیگری کنیم، باید کنیم، چون این شخص پولش را گذاشته در بازاری که دقیقاً وابسته به حاکمیت است.

سؤال: آقای معصومی الآن این حمایت‌ها الآن فرمودید ما از جهت سرمایه گذاری میآییم و از جهت حمایت میآییم، چقدر تا الآن جواب گرفتید؟ از این حمایت‌ها و ورود‌هایی که به هر نحو چه صندوق تثبیت، چه صندوق توسعه داشته است.
معصومی: صندوق توسعه که عرض کردم، ما اصلاً بعد حمایت مان کمرنگ‌تر است، چرا؟ چون صراحتاً ما در اساسنامه مان قید شده است؛ بازار گردانی با رویکرد حمایت. ولی صندوق تثبیت مشخصاً؛ صندوق حمایتی است برای روز‌هایی که بازار دچار مخاطره می‌شود یا ریسک بزرگی اتفاق می‌افتد.

سؤال: چقدر موفق می‌دانید این رسیدن به هدف حقیقی شرکت را؟
دُرواری: نتیجه اش شده شش درصد سود بازار در ۱۰ ماهه اخیر و ۳۰ تا ۴۰ درصد زیان به پرتفوی سرمایه گذاران، قبول دارید؟
معصومی: به هیچ عنوان، عرض کردم من مطالعه کردیم ما، سهمی که ۴۰۰ درصد رشد می‌کند، ۲۰ درصد نمی‌ریزد که؛ آن هم ۱۰۰ درصد می‌ریزد. سهمی که ۹۰ درصد رشد می‌کند، ۲۰ درصد می‌ریزد.
دُرواری: سازمان بورس دستورالعمل‌های عجیب و غریبی می‌دهد.
معصومی: من اگر بخواهم معادل شاخص رشد کنم یا معادل شاخص افت کنم باید کل پرتفوی خود را بچینمپرتفوی شاخص.
دُرواری: دقیقاً باید همین کار را کنید. منِ سرمایه گذار خرد که این پول را ندارم. من سرمایه گذار خرد می‌آیم چهار تا پنج سهم انتخاب می‌کنم با دانش و آگاهی، می‌آیم نگاه می‌کنم؛ پرتفوی من ۳۰ درصد آمده است پایین، شاخص تکان نخورده است، چرا؟ یک خبر آمده؛ صندوق رفته است حمایت کرده است و فولادی‌ها سر جای خود ماندند شاخص را نگه داشتند، بقیه منفی، هفته بعد؛ پالایشی‌ها شاخص را نگه داشتند، بقیه منفی، دو تا سه ماه این اتفاق می‌افتد، من نگاه می‌کنم شاخص سر جایش است ولیپرتفوی من ۳۰ تا ۴۰ درصد در زیان رفته است. این اتفاق افتاده است دیگر؛ این واقعیت بازار است.

سؤال: جمع بندی بفرمایید. یک اشاره‌ای هم کردند به تجربیات کشور‌هایی که دارند این کار را انجام می‌دهند.
دُرواری: به نظرم ما شرایط بازار سرمایه مان، شرایط اقتصادی و جغرافیایی که داریم با خیلی از کشور‌های دیگر دنیا متفاوت است. بازار سرمایه ما هم متفاوت است.
معصومی: همین جا یک مثلی بزنم؛ جسارت نشود. به شترمرغ گفتند بار ببر؛ گفت مرغم، گفتند تخم بگذار، گفت من شترم. این نمی شود که ما آن جا که به نفع خودمان است بگوییم با کشور‌های دیگر مقایسه نکنید، ما آن ادبیاتی که برای رسانه‌های معلوم الحال چه این طرف مرز، چه آن طرف مرز....
دُرواری: ما همه در ایران زندگی کردیم، این جا بزرگ شدیم، اینجا درس خواندیم، کار کردیم، بچه‌های ما این جا زندگی می‌کنند، دل‌مان می‌سوزد برای این کشور و بازار.
معصومی: من هم همین طور، در یک سری شاخص ها، من خود را با کشور‌های توسعه یافته مقایسه کنم، انتظار داشته باشم که دولت من، حاکمیت و سازمان بورس من مثل آنها رفتار کند، در یک سری شاخص‌ها بروند با بورکینافاسو مقایسه کنند. ایننمی شود که.
دُرواری: کرونا آمد به جای این که بیایند پول تزریق کنند، آمدند به شرکت‌ها و صنایع معافیت مالیاتی دادند، گفتند ما اینسوبسید را به شرکت‌ها می‌دهیم. کسی به بازارشان پول تزریق نکرد، ولی ما آمدیم این کار را داریم می‌کنیم.
معصومی: آلمان صندوق حمایت از تولید کننده تشکیل داد و پول تزریق کرد.
دُرواری: تولید کننده با صندوق بازار فرق می‌کند.
معصومی: آمریکا که اصلاً کارت‌های اعتباری را شارژ کرد.
دُرواری: به شهروندان‌شان داد.
معصومی: نفرمایید، باز می‌گویم ما را با آنها مقایسه نکنید. شما یا در حالت خوب با امریکا مقایسه می‌کنید، در حالت بد با بورکینافاسو و زیمباوه، ایننمی شود.
دُرواری: من کلاً با حمایت در بازارا سرمایه با تزریق پول مخالفم، به نظرم دولت و سازمان بورس به عنوان متولیان باید انرژی خود را جای دیگر بگذارند همان طور که گفتم، بحث شفافیت و اعتمادسازی است، بحث قیمت گذاری دستوری است که به بازار سرمایه دارد فوق العاده آسیب می زند. سازمان بورس باید صدور مجوزهایش را یک مقداری تسریع کند و بحث آموزش خیلی باید پررنگ‌تر شود.
معصومی: بحث آموزش، فرهنگ سازی و ... که جزو وظایف اصلی سازمان بورس است و دارد انجام می‌شود، مطمئن اًاشکالاتی در کار است که به مرور...
دُرواری: آقای معصومی، شفافیت.
معصومی: بله شفافیت، عرض کردم در فرایند تصمیم گیری برای هر موضوعی ما باید افرادی که دخیل هستند به شکل شفاف رصد کنیم، خودشان، افراد تحت تکفل‌شان را، فامیلهایشان را که خدای ناکرده سوء استفاده‌ای نشود، ظن‌مان هم در این زمینه خیلی کم است ولی به هر حال باید کنترل شود. شفافیت چیز خوبی است، مقایسه بازار‌ها چیز خوبی است، ولی منصفانه و با منطق.