هشدار ظریف به ۱+۵؛ متن مصاحبه ظریف با تایم

به گزارش واحد مرکزی خبر، این مصاحبه هفتم دسامبر انجام شده و روز دوشنبه در پایگاه اینترنتی مجله تایم به چاپ رسیده است.
پرسش و پاسخ بین ظریف و رابین رایت بدین شرح است:
سوال: بزرگترین اختلاف بین ایران و شش قدرت بزرگ دنیا در رسیدن به یک توافق دائمی چیست؟ بزرگترین موانع و مسائل؟
ظریف: مسائل متعددی وجود دارد.یکی از آنها برداشتن همه تحریمهاست- تحریم های شورای امنیت سازمان ملل علاوه بر تحریم های ملی و بین المللی خارج از محدوده سازمان ملل -  و دومین مسئله ، مسئله غنی سازی در ایران است. اینها دو بخش از معامله نهایی هستند.این که چگونه معامله نهایی را تدوین کنیم تا  این بخش ها را در بر بگیرد ، باید مورد بحث قرار بگیرد.دو عضو دیگر یعنی روسیه و چین  نیز ممکن است نگرانی هایی داشته باشند اما  آنها درباره ماهیت صلح آمیز برنامه هسته ای ما مطمئن هستند.
سوال:اما موانع کدامند؟
ظریف: من مانعی نمی بینم.بلکه معتقدم راه خیلی صاف و مستقیم است.ما می توانیم به توافق برسیم اما حوزه هایی هستند که از برخی دیگر دشوارترند.یکی از این حوزه ها شاید این باشد که چگونه می توانیم اطمینان حاصل کنیم  [ نیروگاه تولید آب سنگین ایران] اراک صلح آمیز باقی می ماند. قصد ما این است که این مرکز کاملاً صلح آمیز باقی بماند  اما این که چگونه باید در این خصوص به آنها اطمینان بدهیم ، شاید یکی از مسائل سخت باشد.
سوال: چرا شما به مرکز اراک نیاز دارید؟
ظریف:چرا ما به اراک نیاز داریم؟ زیرا ما نیاز داریم که رادیوایزوتوپ برای مصارف پزشکی خود تولید کنیم و حتی اراک نیز به تنهایی جوابگوی این نیاز ما نیست.این فناوری  در دسترس ما بوده است.برخی اعتقاد دارند که ما به این فناوری روی آورده ایم زیرا گزینه های دیگر برای ما  فراهم می کند.اما آنها سخت در اشتباهند.
شما باید از نقطه نظر انکار به برنامه هسته ای ایران نگاه کنید ، این واقعیت که ایران از دسترسی به فناوری منع شده است.و ما از فناوری های موجود استفاده کردیم یا  تلاش کردیم به هر آنچه که در دسترس ما بوده است ،‌ استفاده کنیم.این فناوری نیز در دسترس ما بوده است.دیگر فناوری ها در دسترس نبودند.ما سرمایه گذاری گسترده چه در زمینه انسانی و چه در زمینه منابع مادی  کردیم و حالا تقریبا به مراحل پایانی  عملیات راه اندازی این رآکتور تحقیقاتی رسیده ایم.از این رو دیگر خیلی دیر شده است که کسی بیاید و بگوید نگرانی هایی داردکه برطرف نمی شود.ما ناچاریم راه حلی پیدا کنیم.اعتقاد داریم که راه حل های علمی برای این مسئله وجود دارد و ما آماده ایم دراین باره گفتگو کنیم اما این مسئله یکی از دشوارترین مسائل موجود است.
سوال: آیا حاضرید سطحی از غنی سازی را بپذیرید که فقط برای تاسیساتی که ایران ساخته است ، کفایت می کند؟
ظریف: ما اقداماتی را می پذیریم که در خصوص صلح آمیز بودن کامل برنامه هسته ای مان اطمینان خاطر ایجاد می کند اما درباره بقیه مسائل باید در مذاکرات و با حسن نیت تصمیم گیری شود.ما قصد نداریم سلاح بسازیم یا برنامه مواد شکافت پذیر داشته باشیم.ما چنین برنامه ای را درجهت منافع خود یا در دکترین امنیتی خود نمی بینیم.
سوال: چشم اندازها درباره حضور ایران در مذاکرات ژنو (درباره سوریه) چیست؟
ظریف: اگر ایران بدون قید و شرط دعوت شود ، در گفتگو ها شرکت می کند.من فکر می کنم مردم اگر علاقمند باشند  یک دست دیگر به پیدا شدن راه حلی برای تراژدی سوریه کمک کند ، ایران را دعوت خواهند کرد و اگر تصمیم بگیرند ایران را دعوت نکنند ، به خودشان ضرر می رسانند.ایران معتقد است که آنچه که الان در سوریه اتفاق می افتد ، بر آینده منطقه و آینده مناطق دیگر تاثیر گسترده بر جا می گذارد. اگر اختلافات فرقه ای که برخی تلاش می کنند در سوریه به آن دامن بزنند ،  جدی شود ، حد  و مرز نخواهد شناخت و به آن سوی مرزهای سوریه سرایت خواهد کرد.و شما آثار آن را در خیابان های اروپا و آمریکا نیز مشاهده خواهید کرد.
سوال: آیا شما یا دیگر دیپلمات های ایرانی درباره موضع ایران در قبال سوریه با دیپلمات های آمریکایی صحبت کردید؟
ظریف: نه، ما گفتگو نکردیم فقط یک اشاره خیلی کوتاه  و گذرا در اولین ملاقاتم با جان کری دراین رابطه داشتیم.
سوال: آیا فکر می کنید ممکن است طرف های مختلف در بحران سوریه و گروههای خارجی  این بحران به نقطه مشترک برسند؟
ظریف: سوری ها باید تصمیم بگیرند و ما فقط می توانیم به آنها کمک کنیم.ما می توانیم فقط روند را تسهیل کنیم. ایران مانع مسیر حل و فصل سیاسی در سوریه  نخواهد بود.ما علاقمند هستیم که به روند و مسیر  صلح آمیز کمک کنیم. ما کاملاً  قبول داریم که بحران سوریه راه حل نظامی ندارد و این که یافتن راه حل سیاسی در سوریه ضرورت دارد.آیا می خواهید از شکل گیری یک خلاء و فضای خالی جلوگیری کنید ، منظورم این است که آیا  می خواهید  از رشد  افراط گرایی در منطقه جلوگیری کنید ، آیا  می خواهید مانع تبدیل سوریه به بستر مناسب برای تندروها شوید: بستری که از آن برای حمله به دیگر کشورها مثل لبنان ، عراق ،‌اردن ، عربستان سعودی و حتی ترکیه استفاده خواهد شد.این کشورها در معرض موجی از افراط گرایی قرار خواهند گرفت که سرچشمه آن در سوریه خواهد بود و ادامه این وضع در سوریه فقط باعث می شود بستر مناسب برای فعالیت تندروها فراهم شود، تندروهایی که از این اوضاع برای توجیه  خود و جذب نیرو و به کارگیری این نیروها در مناطق دیگر استفاده خواهند کرد.
سوال: آیا ایران درکنار بشار اسد می ماند؟
ظریف: ایران در طرف ثبات و حل و فصل بحران سوریه می ماند.اما در نهایت  ما نمی گوییم که چه کسی باید در سوریه حکومت کند.مردم سوریه باید تصمیم بگیرند.ما نقشی را که مردم سوریه باید بازی کنند ، به خودمان نمی دهیم.
سوال: می شنویم که شما هنوز با مخالفت های شدید در منطقه خلیج فارس روبرو هستید و حتی عربستان سعودی  حاضر نیست شما را ببیند.
ظریف: در هر کشوری از خلیج فارس که به آن سفر کردم ، به گرمی مورد استقبال قرار گرفتم.گفتگوهای مثبت با آنها درباره مسائل منطقه ای داشتم و همه آنها از توافق ژنو استقبال کردند و آن را یک تحول مثبت  برای امنیت و همکاری در منطقه توصیف کردند و این که همه انتظار داشتند  فصل جدیدی در روابط ایران و کشورهای حاشیه جنوبی خلیج فارس گشوده شود و این برای من دلگرم کننده بود.
در خصوص عربستان سعودی نیز من تمایل خود را برای سفر به این کشور ابراز کردم. جلساتی  نیز ترتیب یافت اما مشکلی در خصوص این جلسات به وجود آمد. ما نمی توانستیم همه جلسات ترتیب یافته را برگزار کنیم.از این رو تصمیم گرفتیم در یک زمان مناسب تر برویم.این به معنای مشکل سیاسی بین ایران و عربستان سعودی نیست.الان ما اختلافاتی داریم.در هر خانواده ای اختلاف نظر حتی بین برادر و خواهرها وجود دارد.و همه ما اختلافاتی داریم.مسائلی وجود دارد که بر سر آنها اختلاف نظر ، اختلاف روش ، اختلاف راهبرد و اختلاف تاکتیک داریم.اینطور نبود که آنها نخواستند من را ببینند.
سوال: اما شما به  اختلافات عمیق فرقه ای در منطقه اشاره کردید که مظهر آن اختلافات بین ایران و عربستان است.
ظریف:  هر دوی ما  از هر دو فرقه در جمعیت خود داریم و به نفع ماست که از این اختلافات پرهیز کنیم و روابط برادرانه و دوستانه  بین فرقه های مختلف اسلامی داشته باشیم.از این رو برای ایران و عربستان بسیار مهم است که به یک درک مشترک دراین باره برسند و مانع از  تجلی یافتن اختلافات فرقه ای شوند.
سوال: در داخل به چه مخالفت هایی در خصوص توافق ژنو روبرو هستید؟ و با آنها چه می کنید؟
ظریف: مخالفت ها عمدتاً از بی اعتمادی ناشی می شود زیرا ما گذشته ای نداریم که بتوانیم بر اساس آن حال را بسازیم.این یک مانع روانی در تعامل محسوب می شود که باید بر آن غلبه کنیم.دلیل اصلی مخالفت ها این است: آنها معتقدند که غرب به ویژه آمریکا صادق نیستند و به توافق علاقه ای ندارند.آنها معتقدند که غرب از ساز و کار مذاکرات برای از خط خارج کردن فرآیند و پیدا کردن بهانه های جدید استفاده می کند.و برخی اظهارنظرها در واشنگتن نیز موجب می شود این نگرانی ها تشدید شود.الان ما می دانیم که واشنگتن به حوزه های مختلف انتخاباتی خود پاسخ می دهد. ما اظهارات آنها را با توجه به فرآیند سیاست داخلی شان می بینیم اما هر کسی در ایران چنین نظری ندارد.ما معتقدیم دولت آمریکا باید به قول خود  پایبند بماند ، باید به  آنچه که در ژنو گفت ،هم روی کاغذ و هم در بحث های پیش از توافق ، پایبند بماند.
سوال: بعد از این مذاکرات ، آیا شما دورنمایی از همکاری با آمریکا در دیگر حوزه ها از جمله افغانستان می بینید؟
ظریف: ما باید منتظر بمانیم و ببینیم آیا رفتاری که در روند مذاکرات  و اجرای توافقاتمان در مسئله هسته ای شاهد خواهیم بود ، اعتماد کافی به ما خواهد داد که به دیگر حوزه ها نیز بپردازیم یا نه.
سوال: آیا الان و بعد از توافق ژنو ، اختلافی بین ایران و آمریکا  باقی مانده است؟
ظریف: در خصوص استفاده از این مذاکرات برای تقویت اعتماد ، فکر نمی کنم  که خیلی موفق عمل کرده باشیم زیرا اظهارنظرهای عمومی  بعد از توافق با اظهارات قبل از توافق خیلی فرق نداشت. امروزه شما نمی توانید مذاکرات مخفیانه داشته باشید ، هرکاری برملا می شود.شما نمی توانید مخاطبان خود را گزینش کنید و این یکی از زیبایی های  جهانی سازی و یکی از خطرات جهانی سازی است . وقتی جان کری در کنگره صحبت می کند ، محافظه کارترین محافل در ایران نیز صدای او را می شنوند و اظهاراتش را تفسیر می کنند. بنابراین ، مهم است که همه به وقت صحبت با   هواداران و حوزه های انتخاباتی خود مراقب سخنان خود باشند زیرا دیگران صدای آنها را می شنوند و نتیجه گیری می کنند.
سوال: اگر کنگره تحریم های جدید وضع کند ، چه اتفاقی می افتد؟ حتی اگر  این تحریم به مدت شش ماه اجرایی نشوند.
ظریف: کل معامله فرو می ریزد.ما دوست نداریم تحت فشار مذاکره کنیم. و اگر کنگره تحریم تصویب کند ، نشانه  نبود جدیت و تمایل آمریکا  برای رسیدن به یک راه حل است. من از پیچیدگی های داخلی و مسائل مختلف داخل آمریکا خبر دارم اما این برای ما توجیه نیست.من یک مجلس دارم . مجلس من نیز می تواند لوایح متعدد تصویب کند که در صورت شکست مذاکرات اجرایی خواهند شد. اما اگر این روند را شروع کنیم ، فکر نمی کنم به جایی برسیم.الان از اعضای مجلس خواسته ایم از این کار پرهیز کنند.ما ممکن است موفق نشویم. دولت آمریکا نیز ممکن است موفق نشود.اگر تلاش نکنیم ،  نمی توانیم از طرف دیگر انتظار داشته باشیم جدیت ما را در این فرآیند باور کند.
سوال: درباره کانال های محرمانه که مارس گذشته باز شد ، چه حرفی برای گفتن دارید؟
ظریف: ما بحث در این باره را در حاشیه گروه پنج بعلاوه یک با کشورهای مختلف شروع کردیم اما  با کشورهایی که گفتگو می کردیم ، روابط عادی دیپلماتیک داشتیم.اما وقتی آمریکا نیز وارد شود ، موضوع جالبتر می شود.این روند مدت ها قبل شروع شد شاید سه سال قبل . مذاکره کننده هسته ای ما یعنی دکتر جلیلی  با بیل برنز( دستیار وزیر خارجه آمریکا) در حاشیه مذاکرات ژنو دیدار کرد.و از آن زمان به بعد ، بحث هایی بین ایران و آمریکا  در داخل یا در حاشیه گروه پنج بعلاوه یک وجود داشته است.از این رو این اتفاق افتاده  و من فکر می کنم نتیجه مثبت داشته است.
سوال: آیا این مذاکرات باعث تسهیل توافق ژنو شد؟
ظریف: من فکر می کنم که اگر بخاطر گفتگوهای دوجانبه  بین ایران و اعضای مختلف گروه پنج بعلاوه یک نبود ، ما به نتیجه مثبت نمی رسیدیم. جلسات رسمی ایران با شش کشور و کاترین اشتون معمولاً بسیار رسمی هستند.اگر بخواهید به توافق برسید ، نیاز دارید که با همه آنها به صورت تکی یا جمعی گفتگو کنید.از این رو ما با همه اعضای گروه پنج بعلاوه یک به صورت جداگانه گفتگو کردیم.اما گفتگو با فرانسه ، یا روسیه یا حتی انگلیس کار  بزرگی برای ما محسوب نمی شد اما مسئله  آمریکا فرق می کرد. و گفتگوهایمان با آمریکا در حاشیه گروه پنج بعلاوه یک نیز برای خود داستانی شد.
سوال: آیا این کانال هنوز باز است؟
ظریف: وقتی همکاران من به وین می روند ، احتمالاً گفتگوهای جانبی  با آمریکا خواهند داشت و این یک کانال بسیار مهم است.آمریکا احتمالاً مهمترین بازیگر است زیرا بیشترین تحریم ها را علیه ایران وضع کرده است که اکثرشان یا کل آنها غیرقانونی اند.اما با این وجود ،  این کشور تحریم های زیادی دارد.آمریکا کشورهایی را که با ایران تجارت می کنند ، تحریم می کند و به همین علت است که باید نقش زیادی ایفاء کند.آمریکا در ایجاد مشکل نقش  اصلی را داشته است و حالا در حل و فصل آن نیز باید کار اصلی را انجام دهد.از این رو لازم است که ایران و آمریکا  گفتگوهای گسترده در حاشیه داشته باشند.
سوال: آیا بدون این کانال ، به توافق ژنو می رسیدید؟
ظریف: سوالات فرضی: ما بدون گفتگو با کلیه اعضای به ویژه آمریکا در باره کلیه مسائل  در حاشیه گروه پنج بعلاوه یک  نمی توانستیم به توافق برسیم.