کوچک شدن اراضی، مهمترین تهدید خودکفایی گندم

به گزارش خبرگزاری صدا و سیما، برنامه صف اول با موضوع خودکفایی در تأمین امنیت غذایی؛ از شعار تا واقعیت میزبان آقای علیرضا مهاجر معاون امور زراعت وزیر جهاد کشاورزی بود.

سوال: سال زراعی از مهرماه شروع می‌شود، درست است؟
مهاجر: بله

سوال: الآن که بیش از ۴ ماه از سال زراعی گذشته است وضع کشت و زرع کشور را چه طور شما ارزیابی می‌کنید؟
مهاجر: ما حدود ۸ تا ۸ و نیم میلیون هکتار از اراضی‌مان در پاییز کشت می‌شود که حدوداً در زراعت حدود ۱۲ میلیون هکتار اراضی را زیر پوشش کشت و کار قرار می‌دهیم که از این ۱۲ میلیون هکتار ۸ و نیم میلیون هکتار آن در پاییز کشت می‌شود، بیشتر محصولاتی که در پاییز کشت می‌شود خانواده غلات هستند مثل گندم، جو و محصولاتی این چنینی، ۶ میلیون هکتار از این اراضی گندم کشت می‌شود، حدود ۲ میلیون هکتار آن آبی است، حدود ۴ میلیون هکتار آن دیم است، یک میلیون و ۶۰۰ - ۷۰۰ هزار سالانه جو می‌کاریم که یک میلیون هکتار تا ۷۰۰ - ۸۰۰ هکتار آن آبی و یک میلیون هکتار آن دیم است و بعضی از حبوباتی که می‌شود در زمستان کشت کرد، چغندر زمستانه و پاییزه در کشور داریم جدیداً کشت کردیم که در جای خودش برای شما توضیح می‌دهم، لذا قسمتی از این محصولاتی که در پاییز کشت می‌شود الآن تقریباً کل گندمی که برنامه داشتیم، کشت شده است.

سوال: چند میلیون؟
مهاجر: حدوداً یک میلیون و ۹۵۰ هزار هکتار آبی کشت شده، حدود ۳ میلیون و ۹۵۰ هزار هکتار هم دیم کشت شده که ان‌شاءالله اگر بارندگی مناسبی داشته باشیم قطعاً ما می‌توانیم سال آینده، یک سال خیلی خوبی را برای گندم و جو داشته باشیم.

سوال: چند میلیون تن گندم می‌دهد؟
مهاجر: اگر تقریباً در اردیبهشت ماه یکی دو تا باران داشته باشیم هم برای آبی‌مان خوب است هم برای دیم، قطعاً ما می‌توانیم بالای ۱۲ و نیم میلیون تن تولید داشته باشیم که قطعاً چیزی حدود ۱۰ و نیم حدود آن می‌شود ۱۰ و نیم تا ۱۰ می‌شود از کشاورزان خریداری کرد.

سوال: مصرف‌مان تقریباً ۱۱ میلیون است؟
مهاجر: ما مصرف نان‌مان حدوداً ۱۰ تا ۱۰ و نیم است، حدود ۲ میلیون تن هم سلف و صنعت مصرف می‌کند که جمع این‌ها حدوداً می‌شود ۱۲ و نیم تا ۱۳.

سوال: پس تقریباً به مرز خودکفایی نزدیک هستیم؟
مهاجر: در مرز خودکفایی هستیم، امسال ما برنامه ریزی‌مان بر این است که ان‌شاءالله خودکفای مطلق شویم یعنی هم برای نان و هم برای سلف و صنعت کامل در داخل تولید کنیم. امسال ما در نان به خودکفایی خوشبختانه رسیدیم علیرغم خشکسالی‌هایی که ما چند سال است پشت سر هم داشتیم، لذا یکسری کار‌هایی را انجام دادیم که در سوالات شما اگر باشد من جواب خواهم داد.

سوال: ممکن است از مرز خودکفایی عبور کنیم و به صادرات هم برسیم؟
مهاجر: بله، این امکان را داریم که هم نیاز کشور را تأمین کنیم، هم بتوانیم تولید را ببریم بالا و صادر کنیم. یک مشکلی ما داریم که باید این مشکل را حل کنیم اگر حل نکنیم کشور را ما دچار بحران می‌کنیم. مشکل اساسی ما در افزایش عملکرد در واحد سطح مشکل کوچک شدن اراضی است، یعنی ما الآن که در خدمت شما هستیم ۷۰ درصد کشاورزان ما اراضی‌شان زیر ۵ هکتار است و در ۱۰ سال آینده طبق محاسباتی که من کردم حدود ۹۰ درصد از این اراضی می‌آید زیر ۳ هکتار، لذا میزان بهره‌وری را به شدت کاهش می‌دهد و این عملکرد‌ها را می‌برد پایین، اراضی بزرگ که مثلاً ۱۰ تن، ۸ تن گندم تولید می‌کنند، این دو تا با هم جمع می‌شوند می‌خواهیم عملکرد واحد متوسط‌مان مثلاً می‌شود ۴ یا ۴ و نیم تن در هکتار؛ لذا از همه مسئولان نظام هم جا دارد که  تشکر و عاجزانه خواهش کنم تدابیری بیاندیشیم، مجلس باید کمک کند، تشخیص مصلحت نظام باید کمک کند، قوه محترم قضائیه باید کمک کند، دولت کمک کند، حوزه‌های علمیه باید کمک کنند که ما جلوگیری کنیم از کوچک شدن اراضی که اگر این جلوگیری اتفاق بیافتد قطعاً ما می‌توانیم در گندم خودکفا باقی بمانیم و هر سال به اندازه‌ای که می‌توانیم یا بخواهیم می‌توانیم صادرات گندم هم داشته باشیم.

سوال: وضعیت تأمین و توزیع کود و نهاده‌های اینچنینی برای کشاورزان چقدر راضی کننده است، چون الآن بعضی گله داشتند به میزان کافی به دستشان نرسیده و یا اصلاً نتوانستند تهیه کنند؟
مهاجر: همین طور که در گزارش شما به درستی آمده بود، یکی از مهمترین نهاده‌هایی که باعث افزایش عملکرد در واحد سطح می‌شود کود است. ما  بحثی را در رابطه با تغذیه داریم، در اراضی ما به دلیل محدودیتی که در آب داریم و مشکلاتی که داریم قطعاً باید روی تغذیه وقت بیشتری بگذاریم و امکانات بیشتری را در اختیار کشاورزان قرار بدهیم که بتوانند تولید را افزایش دهند. یکی از مشکلاتی که ما در گذشته داشتیم استفاده کشاورزان بیشتر از کود اوره بود که با  قیمت ارزانتری در اختیارشان قرار می‌گیرد و نشان می‌دهد که وقتی شما کود اوره را می‌ریزید مثل کورتون عمل می‌کند یعنی سریع محصول شروع می‌کند به رشد کردن، مثلاً سبز پررنگ می‌شود و زارع خیلی خوشحال می‌شود، اما ما یک بررسی‌هایی که کردیم که چرا در سال ۱۳۹۹ - ۱۴۰۰ میزان خرید گندم مان به ۴ و نیم میلیون تن کاهش پیدا کرد، بحث تغذیه را باصطلاح با کمک محققان و کارشناسان و خبرگان بخش کشاورزی و خیلی از کشاورزان که بررسی کردیم دیدیم که این بهینه مصرف نشده است. مثال می‌زنم کود اوره که کود سفیدی که در گزارش شما هم بود ما بیشتر از ۲ میلیون و حدود ۴۰۰ هزار تن مصرف کردیم، یک مقدار از سال قبل از بود و سالانه ما حدود ۲ میلیون و ۴۰۰ هزار تن کود اوره مصرف می‌کنیم که اینجا جا دارد من از همه شرکت‌های پتروشیمی که باعث خودکفایی کشور در این کود بسیار مهم شدند تشکر کنم.‌الآن بیشتر از ۶ میلیون تن تولید داریم، نیاز کشور حدوداً ۲ و ۴ دهم تا ۲ و ۶ دهم است که آن‌ها را در اختیار بخش کشاورزی می‌گذارند، اما در کنار آن متأسفانه ما روی کود پتاسه و فسفاته کمتر سرمایه گذاری کردیم به طوری که ما فقط یک کارخانه کود فسفاته داریم که آن هم قبل از انقلاب تأسیس شده که این کود فسفاته مورد نیاز کشور را در داخل کشور درست نکردیم و به همین خاطر تمام کود فسفاته و پتاسه ما آن‌هایی که در حد مثلاً اصطلاح علمی‌شان را من بگویم کود‌های دی‌ای پی، ام‌ای پی یا تی اس پی این‌ها تقریباً وارداتی هستند. خوشبختانه از دو سال پیش ما شروع کردیم برای راه‌اندازی دو سه تا کارخانه هم در شمال ایران، هم در جنوب ایران که کل کشور را پوشش بدهیم و دلیل کاهش محصولات هم این تغذیه بود و لذا یک بخشنامه‌ای کردیم برای کشاورزان عزیز خیلی تازگی داشت که گفتیم هیچ کشاورزی نمی‌تواند کود را به تنهایی یک دانه اش را مصرف کند، چون اگر این را ترکیبی مصرف کنیم نتیجه می‌دهد، اگر یک دانه آن را مصرف کنیم علیرغم این که هزینه هم می‌رود لذا آن کارایی لازم را ندارد. یکی از بحث‌های دیگری که عرض کردم قبلاً در همین چند دقیقه پیش عرض کردم که کوچک شدن اراضی یکی از مشکلات اساسی ما است، لذا خیلی از کشاورزان خرده‌پا توانایی خرید کود پتاس، فسفات و اوره را به قیمت تمام شده ندارند یعنی اگر این قیمت تمام شده را بخواهیم بدهیم به کشاورزان تقریباً ۸۰ - ۹۰ درصد کشاورزان این کود را نمی‌دهند و به شدت تولید کاهش پیدا می‌کند و به همین خاطر علیرغم مشکلات مالی که دولت دارد کود را با یارانه در اختیار کشاورزان قرار می‌دهد. الآن حدود ۷۰ درصد قیمت کود را دولت به صورت یارانه‌ای در اختیار کشاورزان قرار می‌دهد، لذا گاهی محدودیت‌هایی ایجاد شده است، اما علیرغم همه این بحث‌ها امسال ما نسبت به سال گذشته و سال‌های گذشته کود بیشتری مصرف کردیم و تا امروز که ما در خدمت شما هستیم حدود یک میلیون و ۴۰۰ هزار تن کود مصرف شده که نسبت به سال گذشته و سال‌های گذشته خیلی بیشتر است و الآن هم در حال تأمین هستیم که ان‌شاءالله تا پایان سال زراعی بتوانیم بقیه کود مورد نیاز کشاورزان را در اختیارشان قرار بدهیم.

سوال: با توجه به این که واردات محصولاتی که تولید مشابه داخل دارد، ممنوع است ما چقدر از کسانی که در داخل دارند کود تولید می‌کنند حمایت می‌کنیم، براساس آن ایا سرمایه گذاری در این حوزه جذاب است برای کسانی که بخواهند وارد شوند یا نه؟
مهاجر: کود پتاس و فسفات که بسیار جذاب است، اوره هم که جذاب است.

سوال: پس چرا تا الآن توسعه پیدا نکرده است؟
مهاجر: شاید نیاز به یک بررسی همه جانبه دارد که چرا این اتفاق نیفتاده است، ولی خوشبختانه از زمانی که این مسئولیت به عهده من گذاشته شده با کمک دوستانمان در ستاد اجرایی، صندوق توسعه ملی، صنایع ملی مس ایران همه، چون یکسری باصطلاح یک کمپلکسی از محصولات باید جمع شود که یک تولید اتفاق بیفتد و خاکی که باید تأمین شود، این‌ها چند تا مورد است که خوشبختانه این‌ها همه طراحی شد و ان‌شاءالله به زودی این کارخانجات شروع به ساخت و تولید خواهند کرد و کشور را ان‌شاءالله در این زمینه بی نیاز خواهند کرد.

سوال: کشاورزی در ابتدای فصل زراعی یک هدف گذاری را برای افزایش تولید محصولات کشاورزی مطرح کرد و ضریب‌های خودکفایی را فکر می‌کنم مشخص کردند، برای اجرای این برنامه تا الآن چه اقداماتی صورت گرفته است؟
مهاجر: ما تقریبا سه نوع محصول داریم که برای هر کدام از آن‌ها باید یک نوع برنامه ریزی شود، ما یکسری محصولات اساسی داریم مثل گندم، مثل جو این‌ها از خانواده غلات هستند، این‌ها را یک برنامه درازمدت داریم. ما در جو مثلاً مشکلی برای تأمین نیاز کشور نداریم چرا که جو در اراضی شور، آب شور و لب شور به راحتی تولید می‌شود. مشکلی که داریم  اختلاف قیمت بین گندم و جو است که این باعث می‌شود که باصطلاح کشاورزان خودداری کنند از کشت جو در صورتی که اگر اراضی شور و لب شوری داشته باشیم و در آنجا جو بکاریم می‌توانیم مثلاً ۲ تن، ۳ تن جو بگیرم، ولی اگر همان را گندم بکاریم یک تن بیشتر نمی‌توانیم بگیریم، ولی چون قیمت گندم را قیمت تضمینی  اعلام می‌کنیم و خرید تضمینی است، ولی جو را قیمت حداقل اعلام می‌کنیم و آن را حداکثر، کشاورزان کمتر تمایل پیدا می‌کنند به کشت جو که این هم جزو برنامه‌های وزیر محترم جهاد کشاورزی است که ان‌شاءالله در این سال زراعی حل کنیم که دیگر این مشکل هم حل شود. این قسمت اول که کالا‌های اساسی مثل گندم، جو، ذرت و محصولات اینچنینی است.
قسمتی از این کالا‌های اساسی محصولات صنعتی هستند مثل شکر، مثل پنبه، مثل دانه‌های روغنی، ما در این‌ها تقریباً یک مشکلی داریم که اگر آن مشکل حل شود خودکفایی در این‌ها به غیر از دانه‌های روغنی کار خیلی سختی نیست مثل شکر، شکر یکی از محصولاتی است هم نیشکر و هم چغندر پرآب بر هستند، یکی از برنامه‌هایی که خوشبختانه با کمک محققان توانستیم انجام دهیم به جای این که کشت چغندر در تابستان که حدود ۱۴ هزار متر مکعب در هکتار آب نیاز دارد، این را انتقال دادیم با فناوری‌های جدید که در دنیا و کشور اتفاق افتاده آوردیم به پاییز و زمستان، این باعث می‌شود که ۶۰ تا ۷۰ درصد نیاز آبی این گیاه کمتر شود.  در پاییز و زمستان تبخیر و تعریق نیست، این فناوری در ۲۰ سال پیش در ۱۵ سال پیش نبود، ولی امروز است، این فناوری را ما از خارج آوردیم، در کشور محققان ما بومی کردند و الآن داریم استفاده می‌کنیم. ما در شکر می‌توانیم خیلی راحت خودکفا شویم و این شکر چند تا فرآورده دیگر دارد، خوراک دام ما را هم می‌تواند تأمین کند، زمین شور ما را می‌تواند شیرین کند، خیلی کار‌های مختلفی از این ما می‌توانیم بدست بیاوریم و چیز‌های مختلف، اما یک مشکل داریم و مشکل ما این است که وارداتی که صورت می‌گیرد با ارز دولتی است در نتیجه ما اینجا به کشاورزان باید بگوییم شما آن چیزی که در جامعه است شما تولید کنید و همان کالا با ارز دولتی که وارد می‌شود در نتیجه باعث می‌شود که قدرت رقابت را از کشاورزان ما بگیرد، این را ما در پنبه هم داریم، یعنی کشاورزان پنبه می‌کارند، نخ مثلاً با ارز دولتی وارد می‌شود و پنبه روی دست کشاورزان می‌ماند، یا پارچه باف می‌رود مثلاً نخ را فرض کنید وارد می‌کند، نخ ریسی از بین می‌رود یا آن کسی که پوشاک تولید می‌کند می‌رود پارچه با ارز دولتی وارد می‌کند در نتیجه آن نخ‌ریسی و آن پارچه‌باف همه از بین می‌روند، لذا ما باید این‌ها را طوری برنامه ریزی کنیم که این مشکل را حل کنیم، الآن اختلاف ارز دولتی و ارز آزاد تقریباً نزدیک به ۹۰ درصد است، ۸۵ درصد است یعنی ما به وارد کننده داریم صد درصد یارانه می‌دهیم، این را باید یک جوری حل کنیم که یکی از برنامه‌های دولت است که ان‌شاءالله این هم در یکی دو سال آینده حل شود.

سوال: این خیلی چیز مهمی است چرا تا الآن حل نشده است؟
مهاجر: این دولت اقدام هم کرد برای این کار، همین مردمی سازی باصطلاح یارانه‌ها در همین راستا بود و بخش خصوصی هم خیلی خوب استقبال کرد، ولی به محض این که دوباره این برگشت سر جای اولش، لذا ما باید بتوانیم مشکل را حل کنیم که شاید در این زمان اندک که ما در خدمت شما هستیم نشود همه را تبیین کرد، ولی اگر در یک برنامه‌ای باشد که کارشناسی باشد ما در خدمت شما باشیم که این را من خدمت شما کاملاً توضیح دهم.

سوال: الآن چه محصولاتی هستند که این‌ها با ارز دولتی وارد می‌شوند، محصولات کشاورزی؟
مهاجر: تقریباً همه محصولاتی که در بحث کشاورزی وارد می‌شوند با ارز دولتی است، گندم با ارز دولتی وارد می‌شود، جو با ارز دولتی وارد می‌شود، ذرت، کنجاله، روغن، شکر یا سفید یا خام بعد دانه‌های روغنی همه این‌ها با ارز دولتی پنبه، نخ همه این‌ها با ارز دولتی وارد می‌شود.

سوال: نهاده‌هایی  مثل ذرت و این‌ها؟
مهاجر: این‌ها همه با ارز دولتی هستند. اگر اینها، چون یک بحث پارادوکسی است بین مصرف کننده و تولید کننده این را باید یک جوری حل کنیم، دنیا این را تقریباً حل کرده و ما هم باید برویم و این مشکل را حل کنیم.

سوال: یک بحث هم در ارتباط با برنج است و ارقام جدیدی که معرفی شده است، الآن چقدر از زمین‌های کشاورزی ما زیر کشت این ارقام جدید هستند و آیا راضی کننده بوده، چون کشاورزان ظاهراً خیلی استقبال نکردند، درست است؟
مهاجر: کشاورزان استقبال می‌کنند، مصرف کنندگان استقبال نمی‌کنند. مشکل کشاورزان برای ارقام پرمحصول خیلی هم استقبال کردند، بحث تغییر ذائقه است یعنی ما ذائقه مردم را با ارقام بومی و محلی که میزان عملکرد کمی دارند و معمولاً ریسک بالایی دارند، این‌ها را آشنا کردیم، چون مهمترین بحث، بحث ذائقه است، اما ارقام پرمحصول شاید مردم ما خیلی با ذائقه‌شان هنوز آشنا نشده است.

سوال: با بی کیفیت بودن یا پایین‌تر بودن؟
مهاجر: نه بحث ذائقه است. مثلاً من زمانی که در فائو بودم چند سالی که آنجا می‌رفتم اراضی فرض کنید ایتالیا را نگاه می‌کردیم آن‌ها گندم، برنج گرده که الآن خواهان کمتری دارد تولید می‌کنند که آنجا ذائقه مردم می‌پسندند و ارقام ما را خیلی دوست نداشتند، این‌ها بحث ذائقه است، اما زارعان استقبال کردند مثلاً من در استان گیلان و مازندران که بیشتر ارقام باصطلاح مورد ذائقه پسند ایرانی را تولید می‌کنند، آنجا مثلاً طرف می‌رود می‌گوید من مثلاً برنج هاشمی می‌خواهم، ولی مثلاً آمل ۱، آمل ۲، شیرودی یا ندا یا نعمت این‌ها را کمتر مثلاً می‌پسندند، اما در استان گلستان خوشبختانه تمام تقریباً می‌شود گفت ۹۰ درصد تولید ارقام پرمحصول است و بالای ۶ تن، ۷ تن الآن دارند محصول می‌گیرند و ذائقه مردم هم با آن آشنا شده و خیلی هم خوب است حتی از آن‌هایی که وارد می‌کنیم کیفیتش بالاتر است. من فکر می‌کنم در سال‌های آینده با تغییر ذائقه قطعاً این مشکل هم حل می‌شود.

سوال: به لحاظ عطر و طعم و بو خیلی برای ایرانی‌ها مهم است و ری که می‌کند وقتی پخت می‌شود به هر حال آن کیفیت را داشته باشد، این‌ها همان کیفیت‌ها را دارند، می‌خواهم بگویم تغییر ذائقه این‌ها همان شرایط را دارد فقط یکسری طعم و این‌ها متفاوت است؟
مهاجر: مثلاً ما حتماً برنج را آبکش می‌کنیم، ولی ۹۰ درصد کشور‌های دنیا چنین کاری نمی‌کنند لذا این‌ها ذائقه‌شان آن طور است حتی ژاپن، تایلند کشور‌هایی که برنج زیادی مصرف می‌کنند مثلاً هند، فقط کشور ایران است که معمولاً آبکش می‌کنند مثلاً ارقامی می‌خواهند که مثلاً خوب دربیاید، مثلاً دراز شود، به قول جنابعالی عطر و طعم خیلی خوبی داشته باشد. قطعاً ما دنبال همین هم هستیم. یک کاری  که در کشور در حال انجام شدن است به کمک محققان که جا دارد از همه آن‌ها من تشکر کنم ما داریم در مؤسسات تحقیقاتی روی ارقام ایرانی که بتوانیم هم پرمحصول باشد، هم آن عطر و طعم را داشته باشد کار می‌کنیم، خوشبختانه به ارقام خیلی خوبی رسیدیم که امیدواریم در سال‌های آینده بتواند جایگزین ارقام کم محصول ما باشد.

سؤال: در طرحی که دارد الان اجرا می‌شود، چه حمایتی از کشاورزانی می‌شود که با شما همکاری می‌کنند؟
مهاجر: با توجه به مشکلاتی که در دنیا است، به ویژه اینکه مخصوصاً گندم و خصوصاً غلات را درنظر بگیریم، یک کالای سیاسی است، ما حتماً باید بتوانیم این نیاز را در داخل کشور تأمین کنیم. یکی از برنامه‌های خوبی که جا دارد من ستاد اجرایی فرمان حضرت امام تشکر ویژه کنم، به کمک وزارت جهاد کشاورزی و و کشاورزان دیم کار آمدند، بحث این بود که اکثر دیم کاران ما کشاورزان فقیری هستند، کم برخوردار هستند، در اراضی بسیار باکیفیت پایین معمولا درجه دو و درجه سه کشت می‌کنند. نیاز داشتند که ما یک تحولی را در این عرصه داشته باشیم، یک طرحی تهیه شد، روی آن طرح قرار بر این شد که ما بتوانیم ظرف ۵ سال، یکسری از آموزش ها، امکانات و یک زیرساخت‌هایی را تهیه کنیم که دیم زار‌ها بتوانند از این حالت رکودی که سال‌ها داشتند خارج شوند. با کمک ستاد ما آمده ایم در سال اول حدود ۶۷۰ هزار هکتار از اراضی را زیر پوشش بردیم و سال بعد از آن این به ۲ میلیون و ۶۰۰ هزار هکتار افزایش پیدا کرد، سال گذشته با ۴ میلیون و ۲۰۰ هزار هکتار و امسال برنامه ما برای ۵ میلیون و ۲۰۰ هزار هکتار است که تا الان که در خدمت شما هستم، نزدیک به ۴ میلیون هکتار آن کشت شده است و قسمتی از آن کشت انتظاری است که الان درحال اجراست، قسمتی از آن حبوبات است، قسمتی از آن در آخر‌های زمستان و اوایل بهار کشت می‌شود که امیدواریم این میزان را زیر پوشش ببریم. این طرح چند ویژگی دارد، یک طرحی است که هر روز دنبال می‌شود، هر هفته ما با ستاد اجرایی، محققان، کارشناسان، بیمه و همه عزیزانی که می‌توانند کمک کنند، ما جلسه داریم، بانک ملی، جا دارد از آن‌ها تشکر کنم که در این طرح خیلی به ما کمک می‌کنند، ما به کشاورزانی که در این طرح هستند و ادوات کشاورزی نیاز دارند، چون یکی از مشکلات دیم ما بحث ادوات کشاورزی بود، ما ادوات کشاورزی که در داخل کشور تولید می‌شود، آمدیم مشابه خارجی آن را آوردیم، یکسری از همکاران را چند سال پیش فرستادیم کشور‌هایی مثل استرالیا که شرایطی مشابه ما را دارند، آن‌ها را آوردیم و اینجا تولید معکوس کردیم و سال گذشته ۶ هزار دستگاه از این کارنده‌ها دراختیار کشاورزان قرار دادیم، امسال هم بنا داریم ۶ هزار دستگاه قرار بدهیم، تقریباً بین ۵ تا ۷ سال ما این‌ها را به صورت قسطی دراختیار آن‌ها قرار می‌دهیم و با بهره ۴ درصد که الان با بهره ۴ درصد اصلاً وامی نیست، این‌ها جذابیت زیادی را برای کشاورزان ایجاد کرده است. بذر‌هایی را که در داخل زمین می‌رود ما آغشته می‌کنیم به کود و سموم ضدعفونی، دراختیار کشاورزان قرار می‌دهیم، آموزش‌های لازم را دراختیارشان قرار می‌دهیم، الان چند هزار کارشناس و محقق دارند در این طرح کمک می‌کنند به کشاورزان و ما حدود نزدیک به ۲ هزار فارغ التحصیل رشته کشاورزی را به صورت پاره وقت کمک گرفته ایم در این رشته و دارند کمک می‌کنند، خوشبختانه طرح خیلی خوبی است، برای اینکه ماندگار شود، یک صندوق کمک به جهش تولید در دیم زار‌ها هم تأسیس کرده ایم که بعد از ۵ سال که اگر تمدید نکردیم یا نشد تمدید کنیم این طرح را، این صندوق بتواند کنار این برنامه باشد تا بتوانیم به اهداف نهایی برسیم. من دو نکته را عرض کنم، به عنوان مثال کشاورزانی که آن پیام‌های ما را، پیام‌های محققان و کارشناس‌ها و مروجان را گوش کرده اند و انجام داده اند، حدوداً ۳۵ درصد از کشاورزانی که این شرایط را رعایت نکرده اند، در سال گذشته بیشتر تولید داشته اند و در مجموع ما سال گذشته ۲۰ درصد بیشتر تولید داشتیم نسبت به سال مشابه در واحد سطح و محصولات زیادی را داریم به آن‌ها کمک می‌کنیم که انشاالله بتوانیم این را ادامه بدهیم. همانطور که در گزارش آمده بود و دوستان اشاره کردند سامانه بسیار خوبی را داریم، آنلاین همه برخط همه کشاورزان را الان رصد می‌کنیم، می‌دانیم که مثلاً اراضی شان کجا است و چقدر کشت کرده اند، بیمه در کنار ما قرار گرفته است، امسال برنامه داریم که بتوانیم اگر کشاورزان استقبال کنند، کل دیم را ما بیمه کنیم، چون یکی از مشکلات اساسی بیمه و مشکلات دیم کاران ما، پرداخت خسارت به کشاورزان است. معمولاً مقدار کمی سال‌ها بیمه می‌شد و بیمه توان پردخت خسارت دیدگان را نداشت، لذا دولت به این نتیجه رسید که ما بیاییم کل اراضی را بیمه کنیم که این وقتی سرشکن می‌شود عدد کوچکی می‌شود برای کشاورزان و علی رغم این همان کوچک را هم ما با کمک ستاد اجرایی داریم کمک می‌کنیم که هم در کشت قراردادی بتوانیم کل اراضی کشاورزی پاییزمان را حداقل بیمه کنیم به ویژه دیم‌ها را.

سؤال: یک نکته هم بحث تعرفه گذاری محصولات جالیزی است که این‌ها صادر می‌شود، این تعرفه گذاری اولاً با چه هدفی دارد اتفاق می‌افتد؟
مهاجر: عرض کنم که ما در کشور شرایط خیلی خوبی را داریم برای تولید سبزی، صیفی، به ویژه سه محصول اساسی، گوجه فرنگی، سیب زمینی و پیاز. یعنی همین امروز که من در خدمت همکاران بودم، یک موضوعی را عرض کردم که از همکاران شما هم از بندرعباس بنده تماس گرفته ام و گفته ام تشریف بیاورند، کشاورزان ما برای تولید این سه محصول هیچ مشکلی ندارند،  آخرین فناوری‌های دنیا هم در داخل کشور دارد استفاده می‌شود، حتی خیلی از کشور‌های دیگری که این فناوری‌ها را داخل کشور ما آورده اند، تولید ما الان بیشتر است. ما به راحتی بالای ۱۰۰ تن، ۱۲۰ تن گوجه فرنگی در هوای باز تولید می‌کنیم، همین الان که خیلی از جا‌ها برودت ۳۰ درجه زیر صفر در خیلی از کشور‌های دنیا است، پس یک مزیتی است که می‌توانیم تولید کنیم. الان ما در بوشهر، در بندر عباس، در استان هرمزگان، در جنوب کرمان و جنوب فارس، گوجه فرنگی تولید کرده ایم، پیاز تولید کرده ایم، این‌ها را کشاورزان عزیز زحمت کشیده اند، ما یک مشکلی که داریم در این محصولات، بحث صادرات، چون واردات این محصولات خیلی سخت است، چون این محصولات وقتی وارد می‌شوند، با خودشان آفات و بیماری‌ها و علف‌های هرز می‌آورند و خیلی راحت نمی‌شود اجازه داد این‌ها وارد شوند، پس مجبوریم در داخل کشور این‌ها را تولید کنیم. اما به راحتی کشور‌های زیادی هستند که خواهان این محصولات هستند، باید صادر کنیم. چون قیمت ارز این طرف مرز با آن طرف مرز اختلافش زیاد است، مثلاً اگر عراق مرز خودش را باز می‌کند، مقدار زیادی از محصول به خارج صادر می‌شود و در داخل کشور یک کمبود شدیدی ایجاد می‌شود و یا گوجه فرنگی ۸ هزار تومانی می‌شود ۴۰ هزار تومان، ۴۵ هزار تومان، و آسیب بسیار شدیدی به مصرف کننده می‌رسد. برای اینکه ما بتوانیم تعادلی بین نیاز داخل و صادرات داشته باشیم، در بعضی از زمان‌ها مجبور هستیم با کمک تعرفه بتوانیم این تعادل را اجرا کنیم به محض اینکه جایی دیدیم که کشاورزان دچار خسارت می‌شوند، تعرفه‌ها را سریع کاهش می‌دهیم و این مشکل را حل می‌کنیم. این چیزی است که همه دنیا برای حمایت از تولیدشان انجام می‌دهند و ما هم برای حمایت از تولید و هم حمایت از مصرف کننده این کار را انجام می‌دهیم.

یکی دیگر از سیاست‌های دیگری که دنبال می‌شود را پی بگیریم و آن افزایش تولید دانه‌های روغنی از نوع کلزا است بعنوان یک کشت جایگزین گندم.

سؤال: آیا کشت جایگزین باعث کاهش تولید گندم نمی‌شود، خودکفایی را تحت تأثیر قرار بدهد؟
مهاجر: عرض کنم ما سال‌های زیادی گندم جای گندم می‌کاشتیم و جای گندم را برمی داشتیم و ذرت می‌کاشتیم یا جو می‌کاشتیم بعد برمی داشتیم و جای آن ذرت می‌کاشتیم. این‌ها را در اصطلاحات فنی ما می‌گوییم که همه از یک خانواده هستند، این‌ها ریشه‌های افشانی دارند، حدود ۱۰ سانتیمتر، ۱۵ سانتیمتر از خاک را بیشتر تغذیه نمی‌کنند، چند سال است که پشت سر هم دیگر گندم بکارید، جو بکارید یا ذرت بکارید، هر سال نسبت به سال  قبلی اش، میزان عملکرد در واحد سطح کاهش پیدا می‌کند. علف‌های هرز غالب می‌شود، آفات و بیماری‌ها به گندم و جوی ما حمله می‌کند و هزینه را برای کشاورز افزایش می‌دهد. دنیا برای اینکه بتواند این مشکل را حل کند، آمد تناوب را در دستور کار خودش قرار داد. خیلی از کشور‌ها محصولات زیادی برای تناوب دارند، در پاییز ما هیچ محصولی که بتوانیم در تناوب با گندم بکاریم که از خانواده گرامینه یا از خانواده غلات نباشند، نداریم، غیر از کلزا؛ لذا کلزا تنها محصولی است که می‌توانیم بکاریم، شما اگر چهار سال پشت سرهم گندم بکارید، سال چهارم نسبت به سالی که در سال اول گندم کشت کرده اید، سال اول حدود ۳۰ درصد ۴۰ درصد میزان عملکرد شما می‌آید پایین و هزینه‌ها هم بالا می‌رود، ولی اگر شما بعد از سه سال، یکسال این زمین را کلزا بکارید، دوباره تولید برمی گردد به تولید اول؛ لذا این یک چهارمی که زمین را کلزا به خودش می‌پوشاند با افزایش عملکرد جبران می‌کند. علاوه بر این نیاز ما را به روغن و کنجاله که یکی از مشکلات اساسی در دام است و نیاز است ما انسان‌ها به روغن را هم تأمین می‌کند. کلزا حدوداً بالای ۴۰ درصد روغن دارد و بهترین روغن در روغن‌های نباتی از همه نظر روغن کلزا است. شما شاید بگویید روغن فرض کنید زیتون بهتر است، بله روغن زیتون بهتر است، ولی شما با روغن زیتون نمی‌توانید سرخ کنید، ولی با این می‌توانید. این را می‌توانید در همه زمینه‌ها از آن استفاده کنید، تمام پارامترها، المنت‌ها و شرایط خوب را بالاتر از نرمال دارد و تمام المنت‌ها و پارامتر‌های بد را پایین‌تر از نرمال دارد، لذا روغن بسیار باکیفتی را تأمین می‌کند، علاوه بر این در زمستان که تقریباً ما خیلی گل کم داریم، این گیاه تقریباً اوایل بهمن ماه در خیلی از استان‌ها می‌رود در گل و نیاز زنبور عسل را تأمین می‌کند و دیگر نیاز به شکر دادن و این‌ها نیست و همانطور که کشاورز عزیز من در فرمایش شان فرمودند، این می‌تواند باعث افزایش کیفیت خاک شود و علاوه بر آن میزان عملکرد ما را بالا می رود  چون بحث ما تولید است،  وقتی سطح گندم را کاهش می‌دهیم و این را کلزا می‌کاریم، عملکرد بالا می‌رود و آن را پوشش می‌دهد.

سؤال: برای ترویج این فرهنگ و حمایت از کشاورزانی که این کار را انجام بدهند، شما سیاستی را دنبال می‌کنید؟
مهاجر: این طرح حدوداً ۲۰ سال است که حداقل من خودم دنبال می‌کردم، تنها مشکلی که داشتم، واردات روغن، کنجاله و دانه با ارز دولتی است. این‌ها را چه کسی وارد می‌کند، کارخانه روغن کشی، کارخانه تصفیه روغن، یا فرض کنید آن‌هایی که کنجاله وارد می‌کنند، ما به همین‌ها باید بگوییم که بیایید کلزا را از کشاورزان خرید کنید، می‌گویند من وقتی می‌توانم با ارز ۲۵ هزار و ۵۰۰ تومانی روغن، کنجاله و دانه وارد کنم، چرا بروم با قیمت بالا از کشاورزان داخلی بخرم، وقتی که شما یک روز از کشاورزان نتوانید خرید انجام بدهید، پول کشاورزان را نتوانید بپردازید، کشاورزی، چون کشاورزی معیشتی است، مجبور است برود دنبال محصولاتی که گذر زندگی اش را کند. الان مشکل ما فنی نیست، نه در شکر مشکل فنی داریم، در تولید آن می‌توانیم صد در صد خودکفا شویم، ظرف دو یا سه سال، فقط لازم است یک کارخانه در گلستان بزنیم و یک کارخانه در خوزستان این مشکل را برای همیشه حل می‌کند. در پنبه هم ما به راحتی می‌توانیم خودکفا شویم، در دانه‌های روغنی این امکان فعلاً وجود ندارد با فناوری موجود، ولی می‌توانیم تا ۴۰ یا ۵۰ درصد نیاز کشور را در داخل تأمین کنیم به شرطی که بتوانیم خرید را از کشاورزان و پرداخت پول را انجام بدهیم، چون این پارادوکس وجود دارد یک مقداری ما را محدود کرده است.

سؤال: شما اگر می‌توانید به خودکفایی برسید و خودکفا شوید دیگر نیاز به واردات و تخصیص ارز که نداریم؟
مهاجر: بله ما همانطوری که همکار شما جناب آقای شوکتی هم فرمودند، ما سالانه ۴ میلیارد دلار واردات این محصولات را داریم، ما می‌توانیم در شکر، پنبه و دانه‌های روغنی، دانه‌های روغنی می‌توانیم حتی تا ۴۰ یا ۵۰ درصد نیاز را تأمین کنیم، خب اگر این ارز را مثلاً بدهند به ما و همین را ما صرف هزینه کنیم، خب قطعاً مشکل کشور حل می‌شود.

سؤال: چقدر امید است که این اتفاق بیفتد؟
مهاجر: من انسان امیدواری هستم و هیچ وقت ناامید نشده ام و قطعاً این امکانپذیر است، چون از لحاظ فنی هیچ مشکلی برای این کار نداریم. قطعاً با سیاستگذاری درستی که دولت درحال اجرای آن است این مشکل هم حل خواهد شد.

سؤال: یعنی بنا است که این اتفاق بیفتد؟
مهاجر: بله.

سؤال: سیاستی که درکنار خرید تضمینی برای حمایت از کشت محصولات اصلی کشاورزی مطرح است، سیاست تعیین حداقل قیمت تضمینی است و اینکه کشاورز آزادانه بتواند فروش محصولات اش را داشته باشد، کدام راهبرد به نظر شما باید در اولویت قرار بگیرد؟
مهاجر: ببینید دو موضوع خیلی ساده است. همانطور که عرض کردم محصولات ما، سبزی صیفی ما، تازه خوری است، زارع می‌کارد می‌آورد در بازار و هر قیمتی شد می‌فروشد. ما یک قیمت حداقلی برای آن درنظر می‌گیریم که خیلی کم است که فقط کشاورز از بین نرود. فرض کنید الان گوجه فرنگی به عنوان مثال در بازار ۱۶ هزار و ۵۰۰ تومان است در میدان میوه و تره بار شهرداری، ولی ما می‌گوییم قیمت آن به ۲ هزار تومان رسید یا به ۳ هزار تومان رسید، دولت می‌آید این را می‌خرد که زارع از بین نرود، این می‌شود قیمت تضمینی، این در بازار خودش را پیدا می‌کند، حالا زارع هرچقدر خوب فروخت برای خودش است، اما  محصولاتی داریم مثل گندم، ما نمی‌توانیم این گندم که یک کالای سیاسی است را قیمت کف بگذاریم، یک زارع موقعی که می‌خواهد تصمیم بگیرد، تصمیم نمی‌گیرد و نمی‌کارد، چرا، می‌رود دنبال محصولاتی مثل سبزی و صیفی و گوجه و بادمجان، این‌ها چیز‌های زیادی است که امکان کشت آن‌ها برای او وجود دارد؛ لذا برای اینکه ما بتوانیم امنیت غذایی را در داخل کشور تأمین کنیم چاره‌ای نداریم که بعضی از محصولات را مثل دانه‌های روغنی و گندم و حتی جو را قیمت قوی تضمینی بگذاریم، لذا باید یک سازوکاری را پیدا کنیم که فشار را از روی دولت برداریم. مشکلی الان در رابطه با خرید تضمینی وجود دارد، اختلاف بین قیمت آرد و گندم است، یعنی ما آرد کیلویی ۶۰۰ تا ۶۶۰ تومان به نانوایی‌ها می‌دهیم، چهار پنج سال همین قیمت ثابت است، اما گندم از آن زمانی که ۶۰۰ تومان بوده است، گندم ۴ هزار تومان بوده است، امسال گندم شده است ۱۵ هزار تومان. این فاصله بین قیمت آرد و قیمت گندم آنقدر دارد زیاد می‌شود که فشار را روی دولت زیاد می‌کند، از طرف دیگر دولت نمی‌خواهد قیمت نان افزایش پیدا کند، چون قشرهای  آسیب پذیر ما از نان استفاده می‌کنند باید راهکاری را پیدا کنیم که به دنبال آن هستیم که این مشکل حل شود.

سؤال: در رابطه با الگوی کشت، از اجرای این طرح بفرمایید.
مهاجر: من به کشاورزان عرض کنم، دما افزایش پیدا کرده است حدوداً نزدیک به ۳ درجه از نرمال بیشتر است، این باعث می‌شود که آفات و بیماری‌ها افزایش پیدا کند، گندم برود در ساقه و ما یک دستورالعمل‌هایی برای کشاورزان فرستاده ایم، خواهش می‌کنم کشاورزان دقت کنند تا سرما نیاید گندم ما را بزند جو ما را بزند. در رابطه با الگوی کشت یکی از مهمترین برنامه‌هایی است که هیچ دولتی جرأت پیاده کردن آن را نداشت. خب این دولت تصمیم گرفت این الگوی کشت را پیاده کند، الگوی کشت یک برنامه چندضعلی است و در رأس این اضلاع ارکان‌های نظام وجود دارد، یک مثلاً ضلع آن را وزارت کشور بعهده دارد، یک ضلع آن را وزارت نیرو بعهده دارد، یک ضلع آن را سازمان محترم برنامه ریزی، یک ضلع آن را قوه قضاییه، محیط زیست و خیلی از جا‌ها باید با کمک هم بتوانند الگوی کشت را اجرا کنند. الگوی کشت مشکل اش چه است، مشکلی از لحاظ فنی ندارد، برنامه ریزی، سازمان تحقیقات و آموزش ترویج ما تهیه کرده است، ابلاغ کرده است، هیچ مشکلی از این نظر نداریم، مشکل الزاماتی است که باید این الزامات تهیه شود، ابلاغ شده است، خوشبختانه الان درحال اجرا است امیدواریم بتوانیم الزامات آن را دراختیار کشاورزان قرار بدهیم یک نمونه کوچک آن را بگویم، اگر به کشاورزی بگوییم این محصول را نکارد، که مثلاً ۳۰ میلیون تومان درآمد دارد، این محصول را بکارد که مهم است و ۱۵ میلیون تومان درآمد دارد، کشاورز می‌گوید این ۱۵ میلیون را از کجا بدهم، اگر ما بتوانیم این مشکل را حل کنیم، الگوی کشت هم انشاالله حل می‌شود.