کریمی بیرانوند: ببینید یکی از دلایل کاهش پرداخت منابع در سال ۱۴۰۲ تخصیص اوراق بود بدون تعارف اوراق خزانه که برای بودجه سنواتی در نظر گرفته شده ۱۴۰۲ خوب وزارت اقتصاد تا فرایند اداری این را طی کند چند ماه را از دست داده در سال یک روش تامین مالی بود تا الان اینطور اتفاق نیفتاده بوده در حوزه اشتغال کشور که همه دستگاهها و همه بانکها بتوانند هماهنگ شوند، اما بانکهای عامل امسال در حوزه نهادهای حمایتی، چون بار مهمی از اشتغال کشور روی دوش نهادهای حمایتی برای دهکهای ۱ تا ۷ ما است.
در حوزه سازمان بهزیستی تقریبا روی ۶۵ درصد پرداختیم، یعنی بانکهای عامل که مثلا کمیته امداد در هشت بانک سهم دارد، سازمان بهزیستی در، هر دستگاهی با بانکهای مختلف، یک شبکه ماتریسی از بانکها را تشکیل میدهد، عرض بنده این است که تا این جا از محل تسهیلات سهم نهادهای حمایتی نسبتا عملکرد خوبی بوده، اما از الان روی سامانه جامع تسهیلات اشتغال کشور حدود ۴۰ هزار پرونده آماده پرداخت است، از محل ۵۰ همت استانداران، یعنی همه مراحل قانونی را طی کرد، ۵۰ هزار پرونده شما اگر هر پرونده را دو شغل هم در نظربگیرید، چون در این پروندهها خرد هست، متوسط هست، بزرگ هست، حتی اگر دو شغل هم در نظر بگیرید، این ۵۰ هزار تا پرونده تقریبا صدهزار تا شغل، یعنی اگر پرداخت توسط بانکهای عامل از محل ۵۰ همت استانداران انشاالله اتفاق بیفتد، فقط همین پروندههای که روی سامانه معروف شده به تک، تسهیلات اشتغال کشور، صدهزارتا شغل به وجود میآید، البته یکی از دلایل کم درواقع پایین بودن پرداختهای محل ۵۰ همت استانداران واقعا این است که دیر ابلاغ شد، تقریبا یک ماه و نیم از زمان ابلاغمان میگذرد و این فرصت را از ما گرفت از شروع سال و فقط من خواهشم اینجا این است که همراهی بانکهای عامل از ابتدای دولت در حوزه اشتغال واقعا خوب بوده، غیر از این چند ماه اخیر که تعلل در فرآیندهای اداری و ابلاغیهها اینها هم مزید بر علت شد که بانکههای عامل تعیین تکلیف نشوند، من خواهشم این است که محل ۵۰ همت استانداران، قانون بودجه تبصره ۱۸ هزار و ۴۰۱، چون کامل و دقیق میدانند اینهایی که بنده عرض میکنم چی هست؟ و محل پرداخت نهادهای حمایتی کمیته امداد و بهزیستی و بسیج و امثالهم را در اولویت قرار بدهند، البته ما در حال مذاکره با بانک مرکزی و خود بانکهای عامل هم هستیم که این رونقی که شکل گرفته انشاالله ما شاهد رکودش نباشیم و انشاالله تا پایان سال ادامه دار باشد.
سوال: یکی از موضوعاتی که وجود دارد این است که گاهی اوقات تسهیلات اختصاص داده میشود، واریز میشود، اما انحراف ایجاد میشود این وامی که داده شده برای اشتغال است، اما در سایر حوزهها مورد استفاده قرار بگیرد یا بهتر بگویم در حوزه اشتغال مورد استفاده قرار نگیرد، آیا این را هم شما بررسی میکنید؟ آیا آماری دارید در این حوزه یا نه؟
کریمی بیرانوند: یکی از وظایف ذاتی وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی نظارت بر اشتغال کشور است، این وظیفه هیچ وقت از عهده وزارت تعاون خارج نمیشود، و یکی از برنامههای اصلی ما هم در دولت سیزدهم، گزارش صحیح به مردم بوده واقعا، که اگر یعنی ما مرکز آمار یک مدل گزارش میدهد که خیلی هم خوب است، فصل به فصل اعلام میشود، درست هم است، ولی آن ثبتی مبنا نیست، یعنی مثلا فرض بفرمایید در پاییز ۱۴۰۲ مرکز آمار اعلام کرده چه تعداد بیکار داریم؟ تقریبا گزارش شان دو میلیون و ۴۰ هزارتا است، خب این دومیلیون و ۴۰ هزار نفر بیکار چه کسانی هستند در گزارش مرکز آمار که نمیتوانیم مشاهده بکنیم، چه کسانی هستند؟ چون برآورد است، درست هم است، روش هم روش علمی است در همه جای دنیا هم همین طور است، ما از چهار مسیر نظارت بر اشتغال به ایجادی دستگاهها داریم نظارت میکنیم یک، از منظر کد بیمه تامین اجتماعی که این کسانی که اعلام میشود شغل برایشان ایجاد شده آیا منجر به بیمه شدن شخص شده یا نه؟
سوال: الان آماری دارید چه تعداد در این دوره؟
کریمی بیرانوند: از ابتدای سال تا پایان مهرماه تقریبا حدود ۵۵۰ هزار نفر کد بیمه اجباری و حرف و مشاغل جدید داریم.
سوال: یعنی اینها قطعا اشتغال برایشان ایجاد شد؟
کریمی بیرانوند: قطعا اشتغال برایشان ایجاد شده که کد بیمه جدید است یا اجباری یا حرف و مشاغل برایشان ایجاد شده، خب این یک مرحله، مرحله دوم هر شخصی که اطلاعات شغل ایجادیش روی سامانه ما ثبت میشود، برایش پیامک میرود که گفته میشود برای شما همین دوربین صدا و سیما آمده گزارش گرفته برخط، مرحله بعد ما یک مرکز تماسی برای اولین بار در دولت مردمی سیزدهم راه اندازی کردیم در وزارت کار، تماس میگیرند با همه کد ملی ها، پارسال با حدود ۲۰ درصد کد ملیها تماس گرفتیم، امسال تا الانی که من با شما صحبت میکنم حدود ۳۰۰ هزار تا تماس ما داشتیم با کدملیهایی که گفته میشود برایشان شغل ایجاد شده و با اینها گفت و گو و صحت سنجی میکنیم، در مرحله چهارم هم ما نظارت حضوری از طرحهایی که تسهیلات گرفتند، آنجا شخص میرود ناظر ما، ناظر ما هم بخش دولتی نیست، یعنی کارمند اداره کار نمیرود نظارت، شخصی که در مراکز مشاوره و خدمات کارآفرینی هست میرود نظارت میکند و سامانهای اعلام میکند به ما که واقعا این تسهیلاتی که شما به عنوان دولت پرداخت کردید منجر به اشتغال شده یا نه؟ این مبنای دسته بندی دستگاهی و استانی اند که بنده عرض کردم خدمت شما به خاطر این گزارشهایی است که ما داریم، بعد وقتی تک تک دستگاه ها، تک تک استانها ما الان میتوانیم با سامانه خودمان به مردم اعلام بکنیم مثلا اداره کار شهرستان فرض بفرمایید فلان شهرستان فلان استان، این چه مقدار از طرحهای اشتغالش منجربه شغل شده؟ این هیچ وقت سابقه نداشته در هیچ دولتی، یعنی ما به کدملی میتوانیم به مردم گزارش بدهیم که در استان شما کدام دستگاه بیشترین آمار ثبت واقعی را دارد و این در اختیار استانداران و نمایندههای محترم مجلس هم قرار گرفته، ما میتوانیم الان اعلام بکنیم که کدام استان بیشترین درصد ثبت و صحت را دارد؟ اینها مبنایش همینهایی بود که بنده هم عرض کردم خدمت شما، لذا یکی از محوریترین کارهایی که ما واقعا با همکاری شرکت رایتل، راه انداختیم در واقع مرکز تماس اشتغال کشور را، باعث میشود که چون دستگاهها میدانند که با همه متقاضیان صحبت میکنیم، این خودش یک مقداری از صحت سنجی را بالا میبرد، چون تماس گرفته میشود، خود بنده بارها و بارها مینشنیم پای سامانه آخر وقت تماس میگیرم.
سوال: چقدر این جاها انحراف شما دیدید؟
کریمی بیرانوند: متوسط انحراف اعلامی دستگاهها عرض کردم در کشور، الان چیزی حدود ۳۰ درصد است، یعنی هرچی اعلام میشود تقریبا ۳۰ درصدش انحراف است، البته شغل ایجادی فقط از طریق تامین مالی نیست.
سوال: و برخوردی میشود با کسانی که دروغ میگویند این است دیگر؟
کریمی بیرانوند: بله ببینید با دستگاهها و استانها که در حوزه تامین اعتبارشان برخورد میشود، با متقاضیانی که تسهیلات را میگیرند، همه متقاضیان هم به دلیل خدای نکرده خدای نکرده دروغگویی نیست، بعضی موقعها یک متقاضی تسهیلات را میگیرد، فکر میکرده این طرح جواب میدهد، به یک شوکی فرض کنید میخورد، یا به هر دلیلی آن طرح اجرا نمیشود.همین چندروز پیش یک متقاضی کارآفرین محترمی آمده بود دفترمن تسهیلات زیادی هم گرفته بود ایشان آمده بود میگفت من نتوانستم این را راه بیندازم، این تسهیلات را گرفتم، چرا؟ حالا دلایلش را توضیح داد، میگفت که من حاضرم همه تجهیزات را بفروشم برگردانم پول را و فلان، فرآیند اداری زودتر طی بشود، یعنی لزوما گرفتن تسهیلات اشتغال و راه نیفتادن طرح به دلیل خدای نکرده مثلا برداشتن پول و انجام کار دیگری نیست، این هم در آن اتفاق میافتد، ولی واقعا باید ما درک بکنیم کارآفرینها را، بعضی موقعها کارآفرینها میآیند پیش ما یک تسهیلاتی را سه سال پیش گرفتند، سه سال پیش گرفتند، رفته تا ۷۰ درصد پیشرفت فیزیکی، خب نتوانسته طرحش را کامل بکند، چون مثلا یک شوک قیمتی، یک شوک ارزی در این برهه ما داشتیم، قیمت تجهیزات را برده بالا، خب این که نمیتوانیم بگوییم لزوما مقصر کارآفرین است.
سوال: نه از لحاظ اقتصادی قابل؟
کریمی بیرانوند: ما داریم کمک میکنیم به اینها، ولی آنهایی هم که منحرف باشد تسهیلاتشان یعنی اصلا در محل خودشان به کار نبرده باشند، دین به حال میشوند، جریمه میشوند، با جریمههای مختلفی که طبق قانون شورای پول اعتبار بانک مرکزی دارد با اینها برخورد میشود و در سابقه این افراد بالاخره دیگر یک همچنین کسی نمیتواند مراجعه بکند و تسهیلات جدیدی را بگیرد، بله اولین بار آیین نامه نظارت بر اشتغال کشور به امضای وزیرمحترم کار و وزیر محترم اقتصاد رسید و ابلاغ شد به استان ها، یعنی در کنار منابع که ما ابلاغ کردیم، نظارت سختگیرانه را هم ابلاغ کردیم به استانها، وظیفه استانداران و ادارات کار ما و همه اداراتی است که دارند تسهیلات را پرداخت میکنند.
سوال: الان یکی از موضوعاتی که در همه کشورها دنبال میکنند برای ایجاد اشتغال ایجاد مهارت از طریق آموزش است، ما یعنی شما در وزارت کار آیا برای آموزش جهت ایجاد اشتغال تدبیری اندیشیده اید؟ برنامهای دارید؟
کریمی بیرانوند: سازمان آموزشهای فنی و حرفه که یک سازمان مستقلی از وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی هست، محوریترین دستگاه توسعه مهارت در کشور است، چندتا اتفاق خیلی مهم در این دولت در حوزه سازمان آموزشهای فنی و حرفهای افتاده، یک این که صدورمجوزهای کسب و کار بسیار تسهیل شده و راه اندازی مراکزی که میتوانند مهارت را آموزش بدهند به افراد جویای کار، بسیار سادهتر شده به نحوی که عرض کردم بیشترین متقاضی شده مربی آموزشگاههای فنی و حرفه ای، دو مراکز فنی و حرفهای تقریبا به لحاظ کمی سه برابر شدند در این دولت، مجموعه حدود ۵ میلیون نفر ساعت تا الان در این دولت پیش بینی شده تا پایان دولت ۵ میلیون نفر ساعت آموزش داده بشود که تا الان حدود سه و نیم میلیون نفرش آموزش داده شده، یکی از اقدامات بدیع سازمان فنی و حرفه ای، تاسیس مراکز فنی و حرفهای در داخل دانشگاه هاست، یعنی فرد دانشجو همزمان با تحصیل در دانشگاه میرود و مهارت را لازم را هم یاد میگیرد، یا طرحهایی مثل آموزشگاههای جوار کارگاهی، آموزشگاه های فنی و حرفهای در کنار یا درداخل خود کارگاههای صنعتی و کارگاههای تولیدی، مرکز فنی و حرفهای میزنند، واقعا یکی از اصول رشد و رونق بازارکار در دولت سیزدهم همین مسئله بود، اخیرا هم ما با سازمان فنی و حرفهای تفاهم نامهای را در مرحله آزمایشی برای ۵۰ هزار نفر امضا کردیم که هر که در مراکز فنی و حرفهای آموزش ببیند و این آموزش منجر به شغل بشود دولت یک بخشی از هزینه را به آن آموزشگاهی که فردی را آموزش داده که رفته سرکار پرداخت خواهد کرد، این طرح خیلی خوبی است، مرحله آزمایشی اش را حدود یک ماه است شروع کردیم، پایان سال گزارش را به مردم انشاالله شفاف ارائه خواهیم داد، امیدواریم که اگر این مرحله آزمایشی موفقیت آمیز باشد که انشاالله امیدواریم همین طور باشد، سال آینده این طرح را برای حداقل ۲۰۰ هزار نفر اجرا بکنیم و البته این را هم عرض بکنم خدمت شما که هنرستانهای فنی و حرفهای آموزش و پرورش همین چندوقت پیش یک نمایشگاهی داشت در مصلای تهران واقعا حیرت انگیز بود، یعنی دانش آموزانی که در آموزشگاههای فنی و حرفهای چه کارهای بزرگ دانش بنیانی انجام داده بودند، یا دانشکدههای فنی و حرفهای را داریم ذیل وزارت علوم، عرضم این است که ارکان توسعه مهارت در این دولت همه شان واقعا دارند تلاش میکنند در قالب شورای عالی مهارت آموزی که رئیس آن شورا آقای دکتر مخبر معاون اول ریاست جمهوری و دبیرش میشود رئیس سازمان آموزشهای فنی و حرفهای آنجا تقسیم دارد انجام میشود.
سوال: من پیشتر خبری داشتم، حکایت از این داشت که مثلا بعضی استانها به صورت مشخص مثلا سمنان وضعیت اشتغال به گونهای است که حتی دنبال و جویای نیروی کار است از سایر استان ها، آیا در کشور اولا این درست است یا نه ؟ و آیا چنین وضعیتی را برای سایر استانها داریم یا نداریم؟
کریمی بیرانوند: یکی از مسائلی که ما الان واقعا در برخی از استانها با آن روبه رو هستیم تامین نیروی کار است، حقیقتا به یک معضل و در برخی از استانها دارد به یک بحران تبدیل میشود و این کاملا درست است، بله هست، این نه به خاطر گفتههای بنده یا گزارشهای بنده حقیر، این به خاطر این است که ما در این استانها که میرویم کارآفرینها خودشان خیلی مراجعه میکنند و میگویند نیروی کار گیر نمیآوریم، ما در استانهایی مثل یزد، مثل سمنان، مثل آذربجان شرقی، مثل بخشهایی از خراسان رضوی، مثل بخشهایی از استان بوشهر، مثل استان اصفهان، مثل حتی استان قم یا سایر استانها الان واقعا در برخی از این استانها با کمبود تامین نیروی کار روبه رو ایم، هم آمار این را میگوید، هم کارآفرینها این را میگویند، هم مراجعه به مسئولان این را میگوید، عرضم این است که تبدیل به یک مطالبه شده و کامل واقعیت دارد، ممکن است بفرمایید چطور ممکن است؟ بنده عرض میکنم وقتی نرخ بیکاری برسد به هفت و شش دهم درصد وقتی در تابستان ۱۴۰۲ نرخ بیکاری در ۲۵ تا استان تک رقمی بود، در پاییز ۴۰۲ در ۲۴ تا استان تک رقمی بوده، در تابستان ۴۰۲ در ۱۹ استان نرخ بیکاری زیر هشت درصد به پایین بوده، در ۱۰ تا استان نرخ بیکاری در کانال شش درصد بوده، در دو استان نرخ بیکاری در کانال پنج درصد بوده در تابستان و شبیه همین آمارها را ما در پاییز و در بهار ۱۴۰۲ هم داشتیم، خب مشخص است که وقتی آمارها اینها باشد، این اتفاق هم ممکن است، عقلا و به لحاظ تحلیلی هم ممکن است روی بدهد و بله کاملا مسئله واضحی است به گونهای که ما یک کارگروهی الان در برخی از استانهایی مثل یزد و سمنان عملیاتی تشکیل دادیم برای حل مسئله تامین نیروی کار در این استان ها، ولی چالشی که میخواهم اینجا به آن اشاره بکنم سطح بیکاری فارغ التحصیلان است در کنار این آمارهای خوب که بنده اشاره میکنم، میخواهم بگویم در همین استانها ما با این مسئله الان روبروایم، یعنی ما با این مساله روبرو هستیم که بیکاری فارغ التحصیلان الان بالاست، یک عدد من خدمت شما عرض بکنم، الان نرخ بیکاری فارغ التصیلان در پاییز ۱۴۰۲ از ۱۲ و نیم درصد ۱۴۰۱ رسیده به ۱۱ و یک دهم درصد، یعنی یک و نیم درصد تقریبا کاهشی بوده، فاصله اش با نرخ بیکاری میانگین کل کشور هم کمتر از ۴ درصد است، حدود سه و نیم درصد است، در قبل از دولت سیزدهم فاصله بین نرخ بیکاری کل و نرخ بیکاری فارغ التحصیلان تقریبا ۵-۶ درصد بوده، این فاصله الان رسیده به ۴ درصد، سه و نیم چهار درصد، یعنی فاصله کم شده، ولی ما به نقطه مطلوب نرسیدیم.
سوال: در همین زمینه ما الان یک بحث کاریابی خارجی هم داریم، ولی در هرحال یک دغدغه عمومی است برای کسانی که تمایل به اشتغال در حوزه فرامرزی دارند، اما دچار کلاهبرداری میشوند، وزارت تعاون، کار و رفاه تامین اجتماعی چه کرده حدفاصل بین آن زمان تا الانی که این گزارش مجددا پخش شد.
کریمی بیرانوند: وزارتخانه ما اسمش سخت است، وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی، خب این دغدغه خیلی دغدغه مهمی است، مردم حق دارند حقیقتا، من چندتا گزاره را عرض میکنم خدمت مردم عزیز و خواهش میکنم دقت بفرمایند، یک اینکه این را دلسوزانه و برادرانه عرض میکنم، فرش قرمز آن طرف آب برای کسی پهن نکردند، هر کسی که چه کاریابی مجاز بود، چه غیرمجاز بود که من الان عرض میکنم که چه کسانی غیرمجازند، اگر شعارهایش و تبلیغاتش به گونهای بود که انگار برای شما فرش قرمز پهن کردند با حقوقهای مثلا خیلی بالا و ارزهای یورو و دلار و غیره، شما همین جا شک بکنید، همین جا تردید بکنید، باور نکنید، دو اینکه فهرست کاریابیهای خارجی مجاز روی سامانه وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی هست، هر کسی حقیقی یا حقوقی اگر اعلام کرد که من ویزای کار میدهم، اگر اسمش در این فهرست کاریابیهای مجاز روی وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی نباشد، مورد تایید، مورد رصد و طبیعتا موردنظارت هم نیست، مورد نظارت پیوسته نیست، پس مردم اعتماد نکنند، خیلی طبیعی است، اگر یک شخصی صرفا یک گروهی زده در یک شبکه مجازی، یک کانالی را زده، تبلیغات میکند، خب نمیشود این را رصد کرد، مردم هم نباید اعتماد بکنند، خواهش میکنم، نکته بعدی اینکه روی همین سایت وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی ما یک قرارداد تیپ گذاشتیم که اگر شما میخواهید اعزام بشوید به عنوان نیروی کار به یک کشور خارجی، یک قرارداد نمونه گذاشتیم، اگر مواردی که در این قرارداد هست آن کاریابی مجاز یا غیرمجاز به شما نمیگوید یعنی مورد تایید نیست، و نکته آخر اینکه آیین نامه را ما سال گذشته اصلاح کردیم در هیئت وزیران، ابلاغ شد تمام مراحل صدور، تمدید و ابطال مجوز کاریابی خارجی در اختیار ادارات کل کار استانها قرار دارد، مردم هر شکایتی از هر شخصی دارند در این حوزه میتوانند به ادارات کار مراجعه بکنند، به شرطی که آن کاریابی مجاز باشد، خواهش اول و آخرم این است مردم به راحتی به کسی که میگوید من شما را میفرستم خارج از کشوربا درآمدهای آنچنانی، اعتماد نکنند.
سوال: و آخرین پرسش خیلی کوتاه بفرمایید که چه برخوردی می شود با این واحدهایی که به اسم کاریابی در داخل کشور ظهور و بروز پیدا میکنند، اما درواقع خلاف عمل میکنند؟
کریمی بیرانوند: آیین نامه همه اینها را پیش بینی کرده، که مراحل آیین نامه جدید که ما در دولت سیزدهم تصحیح کردیم، ابلاغ کردیم، چون آیین نامه قدیمی بود، ۱۵ سال بود آیین نامه تغییر نکرده بود، شرایط روز و بازارکار تغییر کرده بود، در آیین نامه همه مراحل برخورد دیده شده، از اخطار تا ابطال، تا رد حق در آیین نامه جدید ما اگرکسی میخواهد کاریابی جدید بزند باید با وثیقه میلیاردی بیاید و قول بدهد و تعهد بدهد، لذا مردم میتوانند با مراجعه به ادارات کار و به سایت وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی دفتر توسعه نهادهای اشتغال فهرست کاریابیهای مجاز را ببیند و روش برخورد با اینها و شکایت از آنها را هم به ما اطلاع بدهند، ما حتما پیگیری خواهیم کرد.
سوال: چه تعداد شما الان مجوز دادید؟
کریمی بیرانوند: تقریبا حدود ۱۸۵ مجوز کاریابی خارجی در ۲۰ استان داریم، ما در همه استانهای کشور کاریابی خارجی نداریم الان، در ۲۰ استان تقریبا داریم، چون به تقاضا بر میگردد، کاریابی خارجی یک کسب و کار بخش خصوصی است و دولت خودش نمیتواند ایجاد بکند، الان متقاضیان کاریابیهای داخلی و خارجی فرقی نمیکند میتوانند به درگاه ملی مجوزهای کسب و کار مراجعه بکنند و از آن طریق درخواست خودشان را ثبت بکنند که منجر به صدور یا صادر نشدن مجوز میشود، ولی الان ۱۸۵ تا تقریبا کاریابی مجاز خارجی داریم که اگر تخلفی در اینها صورت بگیرد مطابق با آیین نامه ادارات کل ما، هیئتهای فنی استانی و هیئت فنی مرکزی برخورد خواهد کرد.
سوال: و در بین این واحدهایی که به اسم کاریابی مجاز شما مجوز دادید، آیا منجر به ابطال شده؟
کریمی بیرانوند: بله داشتیم درسالهای اخیر هم ابطال داشتیم، هم اخطار داشتیم، هم تذکر داشتیم، هم تمدیدنشدن داشتیم، کاریابیهایی ک چند سال بوده کار میکردند، دیگر به هر دلیلی مجوز آنها تمدید نشده، بنده عرض کردم در گزارش شما هم پخش شد، ما هیچ تعارفی نداریم، هر کسی که منافع مردم را در حوزه اعزام نیروی کار به خطر بیندازد ما برخورد میکنیم، اما مردم هم به سادگی خواهش میکنم، اعتماد نکنند.