الزام تولیدکنندگان به ثبت عمق داخلی سازی کالا‌های تولیدی

به گزارش تحریریه صنعت خبرگزاری صدا و سیما؛ در میز اقتصاد دوم دیماه موضوع " تعیین عمق ساخت داخل کالا‌های تولیدی"با حضور آقایان عبدالناصر آزادبخت مدیرکل دفتر صنایع، تجهیزات پزشکی وزارت صنعت، معدن و تجارت، مجید جوانمرد معاون ارتباطات با صنعت و تجاری‌سازی سازمان پژوهش‌های صنعتی و آقای امیر عباس اختراعی رئیس هیئت مدیره انجمن سازندگان تجهیزات صنعتی ایران بررسی شد.

 

 

آزادبخت : وزارت صنعت به عنوان متولی تولید در کشور، وظیفه ذاتی حمایت از تولید را بر عهده دارد. پس از این که قانون حداکثر حمایت از کالای ایرانی در مجلس مصوب شد ماده ۲ قانون حداکثری اذعان کرد که همه دستگاه‌های اجرایی اعم از دستگاه‌های دولتی و شرکت‌هایی که زیرمجموعه این دستگاه‌های اجرایی هستند موظف هستند که اگر خریدی را بخواهند در سیستم خود انجام بدهند باید حتماً از توانمندی واحد‌های تولیدی و محصولات آن‌ها استفاده کنند.

 

 

آزاد بخت: وزارت صنعت به منظور ساماندهی این موضوع سامانه‌ای را به اسم سامانه توان ایران در کشور راه اندازی کرد. سامانه توان ایران تقریباً همه واحد‌های تولیدی که پروانه بهره برداری را از وزارت صنعت دریافت می‌کردند به صورت خودکار در سامانه بارگذاری می‌کردند و شرکت‌های تولید کننده ملزم بودند که مشخصات فنی به انضمام خوداظهاری عمق ساخت را در این سامانه انجام بدهند.

 

آزادبخت: در ماده ۴ قانون حداکثری دقیقاً اشاره شده که وزارت صنعت باید عمق ساخت محصولات واحد‌های تولیدی را برچسب گذاری و کاملاً مشخص کند، ما نیاز داشتیم به یک صحت سنجی، که در این زمینه انجام شود، خوشبختانه با همکاری وزارت علوم و سازمان پژوهش‌های علمی ـ صنعتی کشور ارتباطاتی برقرار شد، مذاکراتی را انجام دادیم، توانستیم یک تفاهم نامه‌ای را منعقد کنیم که از ظرفیت این سازمان که دارای کارگزار‌های علمی، اساتید برجسته هستند و با همکاری معاونت علمی و سایر انجمن‌هایی که در این حوزه هستند یک تیم کاملی را تشکیل بدهیم، مواردی را که واحد‌های تولیدی خوداظهاری کردند در آن سامانه، در سامانه توان نیرو ما براساس آن دستورالعملی که در وزارتخانه مصوب کردیم، عمق ساخت را ما بررسی می‌کنیم و درصد عمق ساخت را بر این اساس صحت سنجی می‌کنیم. 

 

 

آزادبخت: سامانه‌ای هم که اخیراً به این منظور طراحی شد که تکمیل فرآیند سامانه توان ایران بود، سامانه عمق ساخت است متولی سامانه عمق ساخت سازمان پژوهش‌های علمی - صنعتی است؛ واحد‌های تولیدی که توانستند پروانه بهره برداری را از وزارت صنعت دریافتکنند و خوداظهاری را در سامانه انجام دهند، می‌توانند به این سامانه عمق ساخت مراجعه کنند پس از بارگذاری مدارک و مستندات همکاران ما و تیم ارزیابی حضور پیدا می‌کنند و نسبت به صحت سنجی عمق ساخت اقدامات لازم را انجام می‌دهند.

 

 

آزادبخت: وظیفه ما این است که از تولید کننده واقعی حمایت لازم را انجام دهیم، دستورالعمل‌های لازم در بحث تسهیلات، حمایت ها، معافیت‌های حقوق ورودی که در نظر گرفته شده و حتی مباحثی که برای خرید در مناقصات برای دستگاه‌های اجرایی است را ما پیگیر هستیم. خدا را شکر در حال اجرا هستیم.

 

 

جوانمرد: بله؛ بعد از این که تفاهمی با وزارت صمت صورت گرفت، ما یک مرکز ملی ارزیابی فناوری و تحقیق و توسعه را راه‌اندازی کردیم که فقط برای ارزیابی مواردی مثل عمق ساخت و تحقیق و توسعه است؛ یک سامانه مجزا صرفاً برای عمق ساخت طراحی شد با عنوان " سامانه عتف" که در سازمان پژوهش‌های علمی _ صنعتی مستقر است. 

 

 

جوانمرد: پشتوانه کارشناسی ما صرفاً اعضای هیئت علمی سازمان پژوهش‌ها نیستند بلکه همه اساتید دانشگاه ها، پارک‌های علم و فناوری و محققانی که در کشور حضور دارند در سامانه ما ثبت نام می‌کنند، تأیید می‌شوند، ارزیابی می‌شوند، حتی دوره آموزشی برای آن‌ها گذاشته می‌شود و براساس آن، به عنوان ارزیاب ما شناسایی می‌شوند. 

 

جوانمرد: در حال حاضر حدود ۷۵۰ عضو هیئت علمی و کارشناس خبره عضو گروه ارزیابان ما هستند، علاوه بر این انجمن‌های صنفی مربوطه نقش بسیار مؤثری در ارزیابی با ما خواهند داشت؛ به عنوان مثال در حوزه تجهیزات پزشکی با همه انجمن‌ها و بازیگران اصلی که در این حوزه به طور تخصصی فعالیت می‌کنند در ارزیابی همراه ما خواهند بود.

 

 

آزادبخت: دقیقاً نکته خیلی مهمی را اشاره کردید؛ واحد‌هایی که عمق ساخت بالایی دارند قاعدتاً باید ارزبری کمتری نسبت به واحد‌های تولیدی که عمق ساخت کمتری دارند استفاده می‌کنند. به همین منظور ما خودمان در نظر گرفتیم که درصد عمق ساختی که واحد‌های تولیدی توانستند از سامانه عمق ساخت سازمان پژوهش علمی- صنعتی دریافت کنند ملاک باشد برای اولویت دادن به تخصیص ارزشان برای این واحد‌های تولیدی، کما این که این دستورالعمل هم در حال اجرا است.

 

آزادبخت: پیرو ابلاغیه‌ای که مقام عالی وزارت درباره کارگروه دانش بنیانی و مواردی که با معاونت علمی در نظر گرفته شده، یکی از آیتم‌هایی که به عنوان تعیین کننده شاخص تعیین اولویت‌های ارزی به آن اشاره شده، همین درصد عمق ساخت است که ما می‌توانیم به خوبی از این بهره‌مند شویم و واحد‌های تولیدی مان که واقعاً محصول‌شان عمق ساخت بالایی دارد را بتوانیم نسبت به تامین مواد اولیه شان در اولویت قرار بدهیم.

 

 

آزادبخت: صد در صد؛ قاعدتاً هدف وزارت صنعت، وزارت علوم و سازمان پژوهش‌های علمی ـ صنعتی، فقط صرف یک عدد یا یک درصد نبوده، ما می‌خواهیم طبق برنامه ریزی‌های در نظر گرفته شده، مواردی را که به عنوان ماده اولیه و یا حتی اعضا و قطعات برای واحد‌های تولیدی که وارد می‌شود را به عنوان یک فهرست تحقیق و توسعه در کشور در نظر بگیریم ضمن اینکه منابع مالی حمایتی خوبی به واحد‌های دانش بنیان و انجمن‌ها در نظر گرفتیم و اعلام می‌کنیم مواردی را که ارزبری در کشور دارد با توجه به این شاخصی که واقعاً در سامانه عمق ساخت استخراج می‌شود و دقیقاً ما می‌دانیم که کدام یک از تجهیز ما نیاز به واردات دارد و باید روی آن حتماً تمرکز داشته باشیم بومی سازی اش را انجام دهیم، این خودش می‌تواند یک پنجره واحدی باشد و ما را به آن هدف واحدی که در نظر گرفتیم برساند.

 

 

جوانمرد: از یک ماه قبل شروع کردیم، استقبال خیلی خوب بوده، اکنون حدود ۶۶ محصول از ۵۰ شرکت برای ارزیابی ارجاع شده، فکر می‌کنم به طور مشخص ماهانه حدود ۴۰ شرکت مان مراجعه خواهند کرد.

 

 

جوانمرد: برنامه ریزی کردیم برای تهران و استان‌های اطراف تهران حداکثر باید ظرف دو هفته گواهی صادر شود، اما برای شهرستان‌ها با توجه به بازدیدی که اتفاق می‌افتد حدود یک ماه از زمانی که درخواست ثبت می‌شود در سامانه، دو هفته‌ای گواهی را صادر می‌کنیم.

 

آزادبخت : با توجه به این که، خوداظهاری برای واحد‌های تولیدی، سندیکاها، انجمن‌ها و حتی واحد‌های تولیدی در سامانه را ما نمایش می‌دهیم اخیراً در حال اطلاع رسانی گسترده‌ای هستیم که اگر ورود پیدا نکنند، این خوداظهاری که ایجاد شده ملاک نیست، چون ماده ۴ هم به صراحت اشاره کرده که ما باید این خوداظهاری را صحت سنجی کنیم. به همین دلیل است که اگر دوستان می‌خواهند بحث تجاری سازی‌شان یا بحث ماده ۲ قانون حداکثری حمایت وزارت صنعت را داشته باشند به منظور جلوگیری از واردات یا خرید کالا‌های مشابه تولید داخل، ما واحد‌های تولیدی را اطلاع رسانی کردیم که حتماً در سامانه عمق ساخت حضور پیدا کنند و نسبت به تکمیل مدارک و مستندات‌شان اقدام کنند. 

 

آزاد بخت: اگر این اقدام صورت نگیرد، مواردی را که در حوزه‌های مختلف هستند از ماشین آلات تا تجهیزات و سایر گرایش‌هایی که در وزارت صنعت به عنوان واحد تولیدی در نظر گرفته می‌شوند، به صورت خودکار ما پایش می‌کنیم، ممکن است محصولات‌شان در سامانه توان ایران نشان داده نشود که این خودش واحد‌های تولیدی را ملزم می‌کند که به این سمت بروند که خوداظهاری که انجام شده را در سامانه عمق ساخت بیایند مدارک را بارگذری کنند.

 

 

 آزادبخت : یکی از مباحث و شاخص‌هایی هم که در این بازدید میدانی در حوزه عمق ساخت، توسط سازمان پژوهش‌ها و کارگزاران‌شان انجام می‌شود، ظرفیت تولید را هم حتماً به عنوان یکی از آیتم‌ها و مواردی است که بررسی می‌شود، مواردی که تولید مکفی در کشور دارد و از لحاظ کیفیت هم توانستند استاندارد‌های مورد نظر را دریافت کنند حتماً در واردات‌شان جلوگیری بعمل می‌آید.

 

 

اختراعی: قانون حداکثر، در دفاع از توان تولیدی داخل کشور به خودی خود واقعاً یک قانون فاخری است,، اما در خصوص سامانه توان ایران، طبق بند الف ماده ۴ قانون حداکثر، وزارت صمت با کمک تشکل‌ها و کانون کارفرمایی، موظف بوده ظرف ۴ ماه این سامانه را راه اندازی کند در حالی که قانون در خرداد ۱۳۹۸ ابلاغ شده و امروز اگر ما بخواهیم صحبت کنیم که قانون در سامانه در حال تکمیل است و کارهایش انجام می‌شود باید بپذیریم که تأخیر خیلی زیادی در این کار رخ داده و تقریباً در طول این دوره، طرح‌هایی که باید در کشور انجام می‌شده یا بسیاری از توانمندی‌هایی که باید احصا می‌شده، نشده,، اما همین که اکنون اراده‌ای است برای این که ان‌شاءالله بهبودی ایجاد شود ما امیدواریم که وضعیت بهتری پیدا شود.

 

اختراعی: اما جایگاه این سامانه جایگاه بسیار بسیار بزرگی است به دلیل این که این براساس آنچه که در مجلس صریح قانون پیش بینی شده، باید اطلسی باشد که بر مبنای این اطلس، فهرست کل تولید کنندگان، فروشندگان، پیمانکاران منظور شود، در حالی که اکنون ما در دستگاه‌های مختلف مثل بخش‌های مختلف وزارت نفت یا سایر بخش‌های وزارتخانه‌های پروژه خیز ما مثل وزارت نیرو می‌بینیم که آن‌ها از فهرست فروشندگان مجاز خودشان اصطلاحاً همان (آی وی ام)؟ استفاده می‌کنند.

 

اختراعی: در حالی که سامانه توان ایران باید بیاید جای این‌ها را بگیرد به همه کشور، کسانی که مجریان طرح‌هایی اصلی کشور هستند مقید به فهرست و محتوای این سامانه باشند ما هنوز چنین جایگاهی نداریم، هنوز سامانه توان ایران برای تولید کنندگان و فروشندگان کالا آنقدر تسهیل شده و راحت نیست که به راحتی بتوانند کالا‌های خودشان را ثبت کنند.

 

اختراعی: از طرف دیگر مقید کردن تولیدکنندگان خدمات و کالا که پروانه بهره برداری باعث می‌شود که بسیاری از توانمندی‌هایی که به واقع در کشور وجود دارند، اما در واقع ضوابط دریافت پروانه توسط تولیدکنندگان کالا دنبال نشده نتوانند در این فهرست بیاید، اگر دنبال استفاده از توان ساخت داخل آن باشیم باید برای تک تک آن‌ها فکری کرد و مستمراً برنامه بهبود داشته باشیم.

 

 

آزادبخت : بله، تقریباً این قانون از سال ۹۸ به همه دستگاه‌های اجرایی ابلاغ شده و دقیقاً این سامانه، سامانه یکپارچه‌ای است که همه دستگاه‌های اجرایی را ملزم کرده که قبل از هرگونه خریدی که می‌خواهند در کشور انجام دهند، حتماً بایدبه توانمندی‌هایی که در این سامانه از واحد‌های تولیدی اظهار شده و پروانه‌شان وجود دارد، استفاده کنند.

 

آزاد بخت: علاوه بر این هم در متن صریح قانون ماده ۵ قانون که درباره طرح‌ها مطرح شده و حتی در ماده ۱۷ هم در خصوص خرید‌های مصرفی و حتی مصرفی بادوام هم به صراحت هم اشاره کرده که همه دستگاه‌های اجرایی ماده ۲ قانون حداکثری، ملزم هستند که برای خرید‌های متمرکزی که دارند از توانمندی‌های واحد‌های تولیدی که در این سامانه حضور دارند، استفاده کنند.

 

 

جوانمرد : بله هزینه‌ای دریافت و به حساب دولتی واریز می‌شود و این هزینه‌ها صرف هزینه‌هایی که برای ارزیابی، ایاب و ذهاب و موارد مربوط به ارزیابی است خرج می‌شود.

 

 

جوانمرد :  رابطه مستقیم نیست و به حساب دولتی واریز می‌شود و از آن طریق اتفاق ارزیابی و دریافت هزینه به صورت سیستمی انجام می‌شود. از سال بعد وزارت صمت بودجه ویژه‌ای را برای این کار گذاشته که پرداخت هزینه از طریق شرکت هم منتفی می‌شود و البته برای بار اول وزارت صمت متولی این کار و پرداخت هزینه را به عهده خواهد گرفت، اما اکنون ارتباط مستقیمی بین ما و شرکت یا متقاضی نیست.

 

 

آزادبخت : بله به روز رسانی می‌شود؛ اتفاقاً هم در قانون اشاره شده که مجدد می‌توانند بعد از شش ماه از درصد عمق ساختی که اظهار کردند و ارزیابی شده، دوباره می‌توانند واحد‌های تولیدی ما اقدام کنند، اگر درصد عمق ساخت شان افزایش پیدا کرده مراجعه کنند و مجدد آن تأییدیه و گواهینامه‌ای که برای این عزیزان است صادر می‌شود کما این که خود وزارت صنعت هم در جهت بومی سازی و افزایش درصد عمق ساخت، حمایت‌های ویژه‌ای را در نظر گرفته که برای واحد‌های دانش بنیان و فناور و صنعتی مان پرداخت می‌شود که می‌توانند پس از مراجعه به این سامانه عمق ساخت و تعیین درصد اگر به صورتی باشد که برنامه ریزی را انجام داده باشند که اجزا و قطعات و حتی مواد اولیه‌ای که به عنوان تشکیل دهنده آن محصول نهایی شان است بخواهند در جهت بومی سازی اش و تولید داخلی اش اقدام کنند، حمایت‌های ویژه‌ای را از وزارت صنعت دریافت می‌کنند.

 

 

آزادبخت : بله، همه شرکت‌های دانش بنیان و شرکت‌هایی که در سامانه جان پس از ارزیابی که انجام می‌شوند، ما اولاً باید به این نقطه و به این آگاهی برسیم که واحد تولیدی که ورود پیدا کرده و می‌خواهد در سامانه توان ایران قرار بگیرد حتماً حتماً باید ظرفیت تولید و عمق ساخت ش محرز شده باشد که بتوانیم اگر ممنوعیت یا محدودیتی در واردات می‌خواهیم ایجاد کنیم یا توسعه واحد تولیدی افزایش ظرفیت واحد تولیدی انجام بدهیم حتماً باید آن درصد عمق ساخت و تولیدی بودنش برای ما محرز شده باشد.