ساماندهی امور عشایر استان تا پایان سال

سعید ابیت گنجه، رئیس اداره امور عشایر استان قزوین در برنامه گفتگوی ویژه خبری گفت: فعلا یک تعاونی فعال در استان داریم، فقط عضوگیری جدید نداریم؛ منتظریم آمار نهایی از طرف مرکز آمار اعلام بشود، برمبنای آن به عشایر استان خدمات ارایه کنیم. در ادامه چند واحد حمایت زنان عشایری راه اندازی خواهیم کرد.

ابیت گنجه افزود: کاری را با سازمان آمار ایران شروع کردیم آمار ثبتی در استان قزوین احصا کردیم؛  حدود ۲۳۰۰ خانوار عشایری با جمعیتی بالغ بر ۷۵۰۰ نفر جمعیت عشایری در استان قزوین شناسایی شد، که توسط سازمان آمار ایران این آمار در حال راستی آزمایی است. معاش اصلی عشایر بر پایه دامپروری است.

وی اضافه کرد: اعتباری که برای اداره امور عشایر حدود ۳۴ میلیارد تومان اعتبار تعیین شده؛ در سال ۱۴۰۲ برای ۴ کار در کمیته استانی تعریف شده یکی خرید دام مولد، احیای صنایع دستی، گردشگری عشایری، کشت گیاهان دارویی و ایجاد زنجیره تولید گوشت در نظر گرفته شده است. در قالب تسهیلات ۷ ساله با سود ۴ درصد در اختیار عشایر استان قرار می‌گیرد. 

رئیس اداره امور عشایر استان قزوین تاکید کرد: ما صدای رسای عشایر هستیم؛ مشکلاتشان را پیگیری می‌کنیم. در بحث دارو‌ها از طریق اردو‌های جهادی با اداره کل دامپزشکی برگزار می‌کنیم. اردویی برگزار کردیم سم‌های مورد نیاز عشایر را از طریق اداره کل دامپزشکی استان به مناطق می‌بریم، رایگان توزیع می‌کنیم، خودمان از اداره سمپاش تهیه کردیم اگه لازم باشد انجا سمپاشی هم انجام می‌دهیم.

وی اضافه کرد: کار ساماندهی عشایر در استان قزوین شاید دیر شروع شده؛ ولی با قدرت در حال اجرایی شدن است. هفته گذشته تفاهمنامه‌ای بین اداره امور عشایر و مدیرکل امور زنان استانداری منعقد شد؛ قرار شد که از ظرفیت مدیرکل امور زنان استانداری هم استفاده کنیم؛ بابت توانمندسازی جامعه زنان عشایری مهارت‌هایی ان‌ها نیاز دارند، آموزش‌های لازم به این زنان ارایه بشود.

وی گفت: عشایر استان قزوین  حدود ۳۵۰ هزار راس دام سبک و حدود ۱۷۰۰ راس دام سنگین دارند؛ ما از استان‌هایی هستیم که شتر داریم، ۳۰۰ نفر شتر عشایر استان قزوین دارند که در منطقه جزیره دشت الله آباد هستند.

وی افزود: حدود ۳ هزار و ۳۰۰ تن تولید گوشت عشایری ما هست، حدود هزار و ۵۰۰ تن آمار تولید هست؛ از این میزان شیر ۴۹۸ تن به عنوان خودمصرفی و تازه خوری، ۴۹۸ به شکل فراورده‌های لبنی و ۳۶۶ هم به شکل پنیر تولید و مصرف می‌شود. 

رئیس اداره امور عشایر استان قزوین خاطرنشان کرد: متاسفانه به علت خشکسالی سال گذشته، عشایر مجبور شدند که بخشی از دامشان را به خاطر عدم تامین علوفه حذف بکنند، ولی امیدواریم این عدد را بتوانیم ثابت نگه داریم و افزایش هم بدهیم.

ابیت تاکید کرد: گوشتی که عشایر تولید می‌کنند یکی از سالم‌ترین گوشت‌هایی هست که در کشور تولید میشود؛ نوع تغذیه دام ها، معمولا از علوفه دستی استفاده نمی‌کنند از علوفه‌های مرتعی استفاده می‌کنند، به سبب آب و هوا از داروی کمتری استفاده می‌کنند. گوشی که دارن تولید می‌کنند گوشت با کیفیتی به تبع ان بازارش هم موجود است. 

وی گفت: همکاران دامپزشکی به صورت مرتب گله‌های عشایری را نظارت می‌کنند؛ در طول سال ۲ تا ۳ بار این بررسی‌ها انجام می‌شود. همه دام‌ها تحت پوشش واکسن اداره کل دامپزشکی قرار دارند. 

وی گفت: عمده عشایر استان، در شهرستان قزوین، مناطق طارم، کوهین و الموت است؛ بخشی در بوئین‌زهرا و آبیک هست، و کمترین ترکیب جمعیتی هم در شهرستان‌های البرز و آوج مستقر هستند. ما در حال حاضر در رتبه بیست و ششم هستیم، انتظار داریم با اصلاح آمار این رتبه بهبود پیدا کند که در سهمیه بودجه و جذب اعتبارات بسیار موثر خواهد بود. 

وی ادامه داد: استان قزوین از عمده استان‌هایی است که بیشترین تنوع را در عشایر کشور دارد. استان قزوین به خاطر موقعیت جغرافیایی ایلات مختلقی مستقر هستند. ایل‌های شاهسون، شاهسون بغدادی و چمشگزک داریم؛ طایفه‌های غیاثوند، درویش‌وند، چگینی، کله‌کویی، کلهر، مافی، مال میر، رشوند، کرمانی و افشار داریم، که بخشی از این ایل‌ها در زمان‌های گذشته یکجانشین شدند و بخشی هم هنوز کار عشایری را انجام میدهند. رنگین کمانی از ایل‌های مختلف یا گویش‌های متنوع مثل کردی، تاتی و... در استان داریم.

رئیس اداره امور عشایر استان قزوین افزود: با توجه به نوع زندگی، عشایر به عنوان یکی از کانون‌های تولید صنایع دستی در کشور هستند. حدود ۳۵ درصد از صنایع دستی کشور توسط عشایر تولید میشود؛ به تبع ان استان ما هم عشایر صنایع دستی مختلفی را تولید با درصدی نزدیک به آمار کشوری تولید می‌کنند. به چند علت یک مقدارموضوع صنایع دستی در استان ما کمرنگ شده؛ جمعیت عشایری ما در حال پیر شدن هست، فضای مجازی باعث شده آمار تولید صنایع دستی کاهش پیدا کند. 

وی تصریح کرد: در اداره امور عشایر از سال گذشته طرح احیای صنایع دستی در مناطق عشایری استان قزوین استارت زدیم؛ یک تیم بسیار قوی کشوری را به عنوان تیم مشاوره در کنار خودمون قرار دادیم؛ سال گذشته کار مطالعاتی انجام دادیم، امسال وارد فاز اجرا شدیم، در چندین نقطه فعلا کارگاه‌های عروسک‌سازی گذاشتیم.

ابیت گفت: ترتیب کار ما به این شکل هست که یک تیم حرفه‌ای به مناطق مختلف میروند، با جمعیت عشایری وارد گفتگو میشوند یواش یواش ارتباط برقرار می‌کنند، سراغ بقچه‌های مادربزگ‌ها میروند، از بقچه‌های مادربزرگ‌ها باستانی اشیای باستانی را شناسایی می‌کنند و روی ان‌ها کار می‌کنند. دنبال این موضوعات هستیم که کم کم این سنت‌هایی که از قبل بوده احیا کنیم، صنایع دستی که از قبل بود را احیا کنیم، که بتوانیم این فضا را در استان خودمان ایجاد کنیم. 

وی افزود: جامعه عشایری با اینکه که یک جامعه پویا و مولد و تولیدکننده ا‌ست، ولی مشکلات خاص خودش را دارد. در این دوره زمانه خیلی کمتر کسی را پیدا می‌کنید که بخواهد تولیدی با ان وضعیت انجام بدهد؛ این‌ها معمولا در ییلاقات ۶ ماه از سال انجا ساکن هستند با کمترین امکانات حتی از آب و برق و حتی سریس بهداشتی هم بعضا محروم هستند؛ قانونگذار این موارد را همه را پیش بینی کرده است. 

وی تاکید کرد: آیین‌نامه‌ای به نام آیین نامه ساماندهی عشایری داریم؛ در ماده ۵ این آیین نامه تمام دستگاه‌های اجرایی را موظف کرده براساس جمعیت عشایری بخشی از اعتبارات خودشان را برای اجرای طرح‌های عمرانی در مناطق عشایری تخصیص بدهند. از سال گذشته ما این موضوع را پیگیری می‌کنیم. سه سطح در کشور برای پیگیری این موضوع داریم؛ یک شورای عشایری کشوری داریم که با حضور معاون اول رییس جمهور تشکیل میشود، در استان، شورای عشایری استانی داریم و در شهرستان، شورای عشایری شهرستانی داریم که با ریاست فرماندار برگزار میشود. سال گذشته برای اولین بار این ظرفیت را در استان فعال کردیم. شورای عشایر شهرستان تشکیل دادیم، شورای اصلی استانی را با حضور ریاست معاون عمرانی استاندار تشکیل دادیم، انجا وظایف دستگاه‌ها را مشخص کردیم.

رئیس اداره امور عشایر استان قزوین از تلاش‌ها برای بهبود وضعیت عشایر گفت: در ۸ ماه سال جاری، یک سری عملیات عمرانی را انجام دادیم؛ ما بهسازی چشمه‌ها را انجام دادیم، ما از سال ۱۳۹۶ تا ۱۴۰۱، ۴۷ دهانه چشمه را بهسازی کردیم، فقط در هشت ماه اول امسال ۵۲ دهانه، یعنی چیزی حدود ۱۰ درصد بیشتر از ۵ سال گذشته این کار را انجام دادیم. در حوزه انتقال آب، ۳۱ کیلومتر در بازه ۱۳۹۶ تا ۱۴۰۱ بوده؛ در حالیکه در ۸ ماهه امسال ۳۹ کیلومتر یعنی ۳۵ درصد نسبت به ۵ سال گذشته رشد داشتیم. در مورد مخازن آب، ۵۱ مخزن تحویل عشایر دادیم؛ حدود ۶۰۲ متر آبشخور دام به شکل سیار و ثابت انجام دادیم. 

وی افزود: از سال ۱۳۹۶ تا ۱۴۰۱، ۱۱۲ کیلومتر راه عشایر را بهسازی کرده بودیم؛ در این ۸ ماه حدود ۱۶۳ کیلومتر راه عشایری ۴۴ درصد نسبت به ۵ سال گذشته رشد کردیم. در استان قزوین حدود ۲۴۰۰ کیلومتر راه عشایری داریم که مورد استفاده افشای بابت کوچ قرار می‌گیرند، تقریبا ۱۷۰۰ کیلومتر راه اصلی و ۷۰۰ کیلومتر راه فرعی است.

وی در پایان خاطر نشان کرد: دغدغه همکاران ما در منابع طبیعی، حفظ محیط زیست و منابع طبیعی هست؛ اگر تخریبی صورت بگیرد یگان حفاظت منابع طبیعی با قدرت ورود می‌کنند و با آن فرد یا گروه برخورد می‌کنند. در مورد کوچ عشایر جلسات متعددی با اداره کل منابع طبیعی استان برگرازی کردیم تا مشکلات عشایر را تا جای ممکن حل کنیم. دوتا موضع هست که امیدواریم از طریق مرکز حل و فصل کنیم؛ یکی موضوع چرا و پروانه چرا هست، عده‌ای در سال‌های گذشته مجوز چرا دریافت کرده اند که ممکن امروز اصلا دامی نداشته باشند. از طریق دوستان منابع طبیعی این موارد را پیگیری می‌کنیم. باید قبول کنیم حال مراتع ما خوب نیست؛ عشایر ما به این نتیجه رسیده اند، که در حفاظت از مراتع باید داوطلب باشند، خودشان با گله‌های غربیه برخورد می‌کنند.