آنچه باید درباره شپش بدانیم

 

به گزارش خبرگزاری صدا و سیما استان خوزستان، مدیر پیشگیری و مبارزه با بیماری‌های مرکز بهداشت خوزستان در گفتگو با خبرنگار ما با بیان اینکه آلودگی به شپش مختص به جامعه یا طبقه خاصی نیست و ممکن است در گروه‌های مختلف جامعه دیده شود، افزود: این آلودگی در مراکز تجمعی شایع‌تر بوده و آگاهی از علائم و نشانه‌های آن در کنترل و پیشگیری از آن بسیار مؤثر است.  

 

همایون امیری ادامه داد: شپش انسان حشره‌ای کوچک، بدون بال و خون‌خوار است و بزاق آن حاوی ماده‌ای است که ضمن جلوگیری از لخته شدن خون هنگام خون‌خواری، باعث ایجاد حساسیت و خارش شدید در فرد آلوده  می‌شود.

 

مدیر پیشگیری و مبارزه با بیماری‌های مرکز بهداشت خوزستان طول عمر متوسط شپش ماده را ۳۰ روز و رنگ آن میان خاکستری تا قرمز قابل تغییر در هنگام خون‌خواری عنوان و اضافه کرد: این حشره ریز می‌تواند سر و بدن انسان را  آلوده کند.

 

وی با بیان اینکه شپش بالغ، روزانه ۴ تا ۶ عدد تخم می‌گذارد که  رشک نامیده می‌شود، گفت: رشک بیضی شکل، سفید رنگ و به اندازه ته سنجاق است و در ساقه مو در نزدیکی پوست سر که دما و رطوبت مناسب است (شپش سر) و درز لباس (شپش بدن) توسط شپش بالغ قرار داده می‌شود، این رشک‌ها به سختی از ساقه مو جدا می‌شوند و دربیشتر اوقات پوسته‌های سفید و شوره سر با رشک اشتباه گرفته می‌شود.

 

امیری افزود: رشک‌ها بیشتر در ناحیه گیجگاهی، بالای گوش‌ها و پشت گردن دیده می‌شوند، گاهی تعداد رشک‌ها آنقدر زیاد است که به راحتی قابل دیدن و تشخیص هستند و معمولا پس از یک هفته باز شده و نوزاد خارج شده برای ادامه حیات شروع به خون‌خواری می‌کند. در موارد آلودگی شدیدتر حشره بالغ نیز در روی مو‌ها دیده می‌شود.

 

 

وی درخصوص راه‌های انتقال شپش سر می‌گوید: عمدتا در اثر تماس نزدیک با فرد آلوده (روش مستقیم) و یا تماس با اشیاء آلوده مانند؛ حوله، شانه، برس، کلاه، روسری، متکا و ... که به طور مشترک مورد استفاده قرار می‌گیرند یا در یک جا بر روی هم قرار داده می‌شوند، از طریق صندلی سالن‌های اجتماعات، کلاس ها، وسایل نقلیه عمومی، استخر‌ها و ... (روش غیر مستقیم) منتقل می‌شود.

 

به گفته امیری؛ آلودگی شپش در همه گروه‌های سنی دیده می‌شود، ولی شپش سر در کودکان (سنین مدارس) شیوع بیشتری دارد و دختر‌ها بیشتر از پسر‌ها به شپش سر آلوده می‌شوند.

 

نشانه‌های آلودگی به شپش سر:

 

وی خارش مداوم سر در اثر خونخواری شپش و واکنش حساسیتی پوست سر به بزاق شپش را از علایم شایع و بارزترین نشانه آلودگی عنوان کرد و ادامه داد: در بعضی موارد، آلودگی به شپش سر بدون علامت است و آلودگی را والدین، آموزگاران یا مربیان بهداشت مدرسه تشخیص می‌دهند.

 

امیری اضافه کرد: شپش سر بیشتر در نواحی پشت گوش و پشت سر و نزدیک به ریشه مو تخمگذاری می‌کند، از این رو در هنگام بیماریابی باید به این نکته توجه کرد.

 

 

وی خارش شدید سر و پشت گوش ها، پوسته پوسته شدن و ایجاد زخم در پوست سر به دلیل خاراندن زیاد و بروز عفونت‌های ثانویه، بیخوابی و... از عوارض آلودگی به شپش به شمار می‌روند.  

 

 

همایون امیری گفت: اساس درمان در انواع شپش رعایت اصول بهداشتی فردی، حمام کردن و تعویض منظم البسه و استفاده از فرآورده‌های دارویی است، برای درمان آلودگی به شپش سر می‌توان از روش‌های زیر استفاده کرد:

 

۱- استفاده از شامپو پرمترین ۱%

 

ابتدا باید مو‌ها با شامپوی معمولی شسته شود. پس از آنکه آب مو‌ها کمی گرفته شد، (مو‌ها باید مرطوب باشد) لازم است همه مو‌ها و کف سر فرد آلوده کاملا به شامپوی پرمترین آغشته شود، پس از ۱۰ دقیق با آب فراوان شسته شود. سپس مو‌ها با شانه دندانه ریز شانه شوند، همچنین باید رشک زدایی انجام شود، از آنجای که شامپو پرمترین بر روی رشک‌ها اثر قطعی ندارد، توصیه اکید می‌شود یک هفته بعد مجددا این درمان تکرار شود.  

 

باید توجه داشت که استفاده از شامپو پرمترین در زنان باردار، مادران شیرده و کودکان زیر ۲ سال باید با مشورت پزشک انجام شود.

 

۲- استفاده از لوسیون دایلیس (دایمتیکون ۴%) 

 

ابتدا باید از ریشه تا نوک مو‌های خشک به لوسیون دایلیس ۴% آغشته شود (مو‌ها نباید خیس یا مرطوب باشد). باید دقت کرد که همه پوست سر کاملا توسط لوسیون پوشانده شود، پس از ۸ ساعت، بایستی مو‌ها را با شامپوی معمولی شستشو داد. برای اطمینان از درمان کامل، توصیه اکید می‌شود یک هفته بعد نیز استفاده از لوسیون مجددا تکرار شود.  

 

باید توجه داشت که استفاده از این لوسیون برای گروه‌های سنی مختلف از جمله کودکان زیر ۲ سال و زنان بارداردر حال حاضر هیچگونه منع مصرفی ندارد.  

 

مدیر پیشگیری و مبارزه با بیماری‌های مرکز بهداشت خوزستان دقت در موارد زیر را مورد تاکید قرار می‌دهد: 

 

۱-هنگام شستشوی مو‌ها با آب پس از استفاده از شامپوی پرمترین یا لوسیون دایلیس (دایمتیکون) توصیه می‌شود زیر فشار آب به کمک شانه دندانه ریز، شپش‌های مرده و تخم شپش‌ها ازمو‌ها جدا شوند.

 

۲-لازم است همه موارد تماس احتمالی بررسی و درصورتی که فرد یا افراد دیگری در خانواده آلوده شده باشند به طور همزمان درمان شوند.  

 

۳-در صورت عدم درمان کامل و رشک زدایی، عدم درمان دسته جمعی و همزمان سایر افراد آلوده، عدم تکراربه موقع درمان، عدم رعایت بهداشت فردی و  ... امکان شکست درمان و یا آلودگی مجدد وجود خواهد داشت.  

 

امیری می‌گوید: با استفاده از روش زیر می‌توان نسبت به جدا کردن رشک‌ها از مو اقدام کرد: 

 

مو‌ها را ابتدا با حوله‌ای مرطوب و آغشته به مخلوط آب و سرکه ۵۰% (اضافه کردن یک پیمانه آب به یک پیمانه سرکه، ترجیحا سرکه سفید بهداشتی) مرطوب نمایید (برای اینکارمیتوان حوله آغشته را به مدت ۳۰ دقیقه روی مو‌ها قرار دهید)، سپس با شانه دندانه ریزآغشته به سرکه مو‌های سر را شانه کنید به این ترتیب درصد بسیار زیادی از رشک‌ها از مو جدا خواهند شد.       

 

پیشگیری از آلودگی به شپش سر:

 

۱-رعایت بهداشت فردی، استحمام منظم، شانه کردن مو‌های سرو. (مهم ترین و موثرترین راه پیشگیری از الودگی به شپش است).  

 

۲- عدم استفاده از لوازم شخصی دیگران (کلاه، شانه، برس، مقنعه،   شال، گل سر، حوله، ملحفه و ...) 

 

۳- تلمبار نکردن و روی هم قرار ندادن کاپشن، مقنعه، شال و. در زنگ‌های ورزش در مدارس

 

۴- تمیز کردن و شستشوی منظم وسایل شخصی

 

۵- در صورت وجود الودگی به شپش سر، تعویض روزانه ملحفه، مقنعه و سایر لوازم شخصی

 

۶- در صورت وجود الودگی به شپش سربه منظور از بین بردن شپش بالغ (وجود احتمالی در وسایل شخصی)، شستشوی با آب داغ، استفاده ازاتو بخار، قراردادن در سرمای شدید یا گرمای شدید و غیره.

 

۷- کوتاه کردن مو‌ها به منظور رعایت بهداشت بیشتر در صورت امکان