ارزیابی ریز پلاستیک ها در آبزیان توسط محققان ایرانی

به گزارش خبرگزاری صدا وسیما، به نقل از بنیاد ملی علم ایران (INSF)، بررسی مشکلات زیست محیطی و رفع این مشکلات همواره از دغدغه‌های محققان و پژوهشگران بوده است.

«ارزیابی ریز پلاستیک های موجود در ماهی و تعیین سمیت ناشی از آنها، منطقه مطالعاتی، رودخانه قره‌ سو کرمانشاه» عنوان طرح پوران مخدومیکه در قالب پسادکتری با راهنمایی مقداد پیرصاحب انجام داده است.

به گفته مجری این طرح در سال‌های اخیر ریز پلاستیک‌ها توجه محققان را به خود جلب کرده است. ریز پلاستیک ها ذراتی با قطر کم هستند که در دو گروه اولیه و ثانویه قرار می‌گیرند. ریز پلاستیک‌های اولیه از طریق پساب فاضلاب خانگی و صنعتی، نشت و فاضلاب وارد محیط زیست می‌شوند و البته در لوازم آرایشی نظیر ضد آفتاب و مواد صنعتی، محصولات تمیزکننده نیز یافت می‌شوند.

به گفته وی ریز پلاستیک‌های ثانویه نتیجه تجزیه فیزیکی، شیمیایی یا زیستی ریز پلاستیک‌های اولیه هستند که به دلیل مصرف بی‌رویه پلاستیک‌ها در جوامع صنعتی و در حال رشد، مقادیر آن‌ها در محیط زیست آبی با سرعت بسیاری در حال افزایش است.

ریزپلاستیک‌ها به طور زیستی از طریق شبکه غذایی در دسترس موجودات قرار می‌گیرند و بلع ریزپلاستیک‌ها توسط موجودات آبزی عوارض جانبی زیادی نظیر انسداد مسیر گوارشی، کاهش میزان تغذیه، کاهش رشد، کاهش تحرک، مهار تولید آنزیم و القاء استرس اکسیداتیو را برای این موجودات دارد.

به گفته این محقق، با توجه به اینکه غذا‌های دریایی یکی از ضروری‌ترین منابع غذایی نسبت به دیگر مواد پروتئینی به حساب می‌آیند، آلودگی‌های آبی و وجود میکروپلاستیک‌ها در غذا‌های دریایی، نگرانی‌هایی را در مورد تأثیر احتمالی آن‌ها بر سلامت اکوسیستم و انسان ایجاد می‌کند. در سال‌های اخیر، مطالعات زیادی در جهان در این زمینه انجام شده است و حضور میکروپلاستیک‌ها را در بافت‌های گوارشی، آبشش و ماهیچه موجودات آبزی نشان داده است.

وی گفت: باید در نظر گرفت با وجود اینکه مطالعات اندکی در کشور در این زمینه انجام شده است، اما بررسی سمیت میکروپلاستیک‌ها جهت ارزیابی ریسک صورت نگرفته است.

به گفته وی، تعیین نوع و مقادیر ریزپلاستیک در ماهی‌های رودخانه قره‌ سوی کرمانشاه، تعیین مقدار و نوع ریز پلاستیک‌های موجود در ماهی‌های مختلف صید شده در این رودخانه، تعیین مشخصه‌های فیزیکی و شیمیایی میکروپلاستیک‌های جدا شده از سیستم گوارشی و بافت ماهیچه و تعیین مقدار و نوع میکروپلاستیک‌ها در بافت‌های مختلف ماهی از جمله اهداف انجام این طرح است.

این پژوهشگر درباره مشکلات و چالش‌های پیش‌روی انجام این طرح هم گفت: مشکل اصلی ما در انجام این طرح در زمان نمونه‌گیری بروز پیدا کرد چرا که این نمونه‌ها باید از رودخانه تهیه می‌شد و بسته به فصلی که ما برای نمونه‌گیری اقدام می‌کردیم، گونه و تعداد ماهی‌ها متفاوت بود.

به گفته وی علاوه بر این آلودگی‌های محیطی نیز سبب می‌شد تا تعداد و تنوع مناسب گونه‌ها برای نمونه‌گیری در دسترس نباشد. همچنین ما به دنبال این بودیم که وارد فاز بالینی هم بشویم، اما این اتفاق نیفتاد و امیدواریم با حمایت‌های بیشتر این امکان فراهم شود.