پخش زنده
امروز: -
در تقویم کشورمان ۱۳ شهریور روز «مردم شناسی» نام گرفته، شاخهای از علوم انسانی که با ذرهبین گرفتن روی زندگی انسانها آداب و رسوم، خُلق و خو، باورها و زندگی آنها را مورد بررسی و مطالعه قرار میدهد.
به گزارش سرویس وبگردی خبرگزاری صدا و سیما، روز مردم شناسی، فرصتی است تا در مورد چالشها و چشم اندازهای انسان شناسی بیشتر تأمل کنیم. دانش انسان شناسی ایران رنجهای بسیار و آسیبهای بسیاری کشیده است. بزرگان و پیشکسوتهای بسیاری کوشیده اند تا این پیکره را با چنگ و دندان و با تمام وجود برای ما نسل جوان نگهدارند. این عزیزان، همت عظیمی به خرج داده اند و ما مدیون آنها هستیم. با همه این تلاشهای ارزشمند، باید پرسید چرا دانش انسان شناسی با وجود سابقهای زیاد در ایران و ضرورت اساسی آن برای کشور، تا کنون آنچنانکه باید به اهداف خود نرسیده است.
چرا در کشوری که تنوع فرهنگی و مسائل فرهنگی در موقعیتهای توسعهای به شدت نیاز به بررسی و تحلیل دارند، دانش این موضوعات یعنی انسان شناسی جایی نیافته است. وضعیت انسان شناسی در ایران مطلوب نیست: گویی که انسان شناسی کم رنگ است؛ گویی که چندان جدی گرفته نمیشود؛ گویی که فهم و درک چندان درستی از آن وجود ندارد؛ گویی که «انسان شناس بودن» خیلی مهم نیست؛ گویی که روحی جمعی در «صنف انسان شناسان» وجود ندارد؛ گویی که ما انسان شناسان از هم دوریم و همدیگر را درک نمیکنیم؛ و گویی که باید فکری برای انسان شناسی کرد.
مردم شناسی
دانش انسان شناسی در دانشگاهها و نهادهای مختلف سراسر جهان عزیز و گرامی است و اهمیت و جایگاه کلیدی دارد. این دانش جذاب و پرشور است و انسان شناسان غوطه ور لذت اند. آثار عظیم و مجلات شگفتی منتشر میشوندو بنیادها و انجمنهای گستردهای در جهان برای انسان شناسی وجود دارد، مثل بنیاد ونر گرن. همچنین نظریههای تأثیرگذاری از میدانهای انسان شناسان طلوع کرده اند.
مردم شناسی در ایران علم جدید و جذابی از رشتههای علوم اجتماعی است است که البته نه عوام با آن آشنایی دارند و نه خواص به خوبی آن را میشناسند. حتی در بین فارغ التحصیلان علوم انسانی و علوم اجتماعی به خوبی تبیین نشده است. این امر از سویی به مظلومیت علوم اجتماعی واز سوی دیگر به تاریخ کشدار و پرمناقشه این علم بر میگردد. بسیاری از کارشناسان، این علم را معادل جامعه شناسی میدانند. اما واقعیت این است که انسان شناسی فرهنگی (مردم شناسی) بطور کلی مردم شناسی دو لحاظ روش شناسی و قلمرو مطالعه با جامعه شناسی تفاوت دارد.
فرهنگ همچون چراغی است که دانشمند مردم شناسی در جوامع مدرن به جستجو گری میپردازد تا معرفتی بدست آورد و بشناسد و بشناساند. مسایلی، چون فرهنگ اساطیری، اشاعه فرهنگی، تبادل فرهنگی، تهاجم فرهنگی، تغییرات فرهنگی و نسبیت فرهنگیترجیع بند مباحث مردم شناسی است که طرح و آشنایی این موضوعات اکسیری است در جوامع جدید که میتواند به حل مشکلات اجتماعی و فرهنگی و سیاسی و پرهیز از جنگ و جنایت و تفرقه کمک نماید.
متاسفانه از جوامع عقب مانده تا جوامع در حال توسعه و جوامع پیشرفته در تلهی قبیله گرایی و ملی گرایی خویش گرفتارند و خود را برتر و سرتر از جوامع دیگر میدانند و بر اساس آموزههای ذهنی مبتنی بر مطلق نگری فرهنگی، با جوامع دیگر ارتباط برقرار میکنند و البته ارتباطاتی که به جنگ و جنایت منجر میشود. مساله فرهنگ نسبیت فرهنگی به رغم اینکه انسان، فرهنگیترین حیوان است و تفاوت انسان با حیوان در مقوله فرهنگ میباشد، اما مسالهای مبهم و کمتر شناخته شده در معرفت اجتماعی و انسانی است. به مناسبت روز مردم شناسی در این یادداشت کوتاه نوشتهی از رالف لینتون مردم شناس را بازخوانی می کنیم.
او در این یادداشت، آمریکایی صد درصد را به سخره میکشد و نشان میدهد زندگی یک آمریکایی در شبانهروز خواهناخواه هرگز «آمریکایی» نیست. رال لینتون در آمریکایی صدر درصد مینویسد: بی گمان هر آمریکایی معمولی میکوشد که خود را یک آمریکایی تمام عیار نشان دهد و به هر قیمت، برای حفظ میراثهای گران بهای خود تلاش کند. با وجود این، عقاید، ابداعات و بالاخره فرهنگ جوامع دیگر، قبلاً راه خود را در تمدن او گشوده اند؛ بدون این که او متوجه شود که چه اتفاقی رخ داده است. صبحگاهان، یک آمریکایی کامل و تمام عیار را در نظر بگیرید که با پیژامایی که در اصل، لباس سرخ پوستان غرب بود، در بستری که ابتدا از آسیای صغیر یا ایران آمده، دراز کشیده است. وی از سر تا نوک پا در فرآوردههای غیرآمریکایی پوشیده شده است.
پنبه، اولین بار در هندوستان به دست آمد. کتان، در خاورمیانه پرورش یافت. استفاده از پشم حیوانات بومی، ابتدا در آسیای صغیر رایج گشت. کشف و استفاده از ابریشم، اولین بار به وسیله چینیها صورت گرفت و تمامی این مواد اولیه، با روشهایی که در آسیا به وجود آمد، تغییر شکل داده شد. اگر هوا زیاد سرد باشد، قهرمان ما در زیر لحافی از پر قو میخوابد که در ممالک اسکاندیناوی ابداع شده است. او بیدار میشود و نگاهی به ساعت که در اروپای قرون وسطی اختراع شده، میاندازد و «صبح به خیر» را به صورت مخفف یک اصطلاح لاتینی میگوید و شتاب زده به حمام میرود. در حمام شاید بیندیشد و احساس کند که در درون یک فضای کاملاً آمریکایی است…
روز مردم شناسی بهانهای است برای تقدیر از دست اندرکاران و پژوهشگران و عالمان این معرفت که بی اداو بی ادعا مشغول جستجوگری در این رشته اند. امید است که این معرفت بتواند به جایگاه شایسته خود دست یابد و نقشی مهم در حل مسایل اجتماعی و فرهنگی داشته باشد و این چراغ معرفت و این دانش فرهنگ به روز باشد وبه نیازهای روز توجه نماید.
منبع:
https://www.iscanews.ir/