پخش زنده
امروز: -
هنرشناسی در جامعه، معماری و شهرسازی هویت‌ساز است
یک کارشناس گفت: هویت شهری یک نیاز است و مردم نیازمند آن هستند و مدیریت شهری باید به آن بپردازد. همین نکته سرآغاز شکل‌گیری سازمان رفتاری شناختی در جامعه می‌شود.
به گزارش خبرگزاری صداوسیما، برنامه ساعت بیست و چهار و یک دقیقه در گفتگو با علیرضا داودی (کارشناس ارشد رسانه و علوم‌شناختی) و (دکتر سید مهدی خاتمی عضو هیئت‌علمی دانشگاه 
تربیت‌مدرس) به بررسی هنر شناختی، معماری و شهرسازی و رفتارسازی اجتماعی شناختی در جامعه به گفتگو پرداخت.
تربیت‌مدرس) به بررسی هنر شناختی، معماری و شهرسازی و رفتارسازی اجتماعی شناختی در جامعه به گفتگو پرداخت.سید مهدی خاتمی، عضو هیئت‌علمی دانشگاه تربیت‌مدرس در پاسخ به این سؤال که آیا معماری و شهرسازی یک هنر به شمار می‌رود، گفت: قطعاً یکی از بخش‌های معماری و شهرسازی هنر است، ولی به گفته بسیاری از صاحب‌نظران معماری و شهرسازی تلفیقی از فن، هنر و مباحث حکمی و نظری است. معماری و شهرسازی یک موضوع بین‌رشته‌ای است که قطعاً یکی از مهم‌ترین بخش‌های آن هنر است.
وی افزود: معماری و شهرسازی هنری است که مردم با آن سروکار دارند و به‌ناچار در این فضا قرار می‌گیرند. این هنر بسیار فراگیر و طول مدت آن زیاد است. آن‌قدر که معماری و شهرسازی همه‌شمول است همه هنر‌ها به این شکل نیستند و درصد هنری آن از بعضی هنر‌های صرف کمتر است.
خاتمی با بیان اینکه هنر معماری و شهرسازی توانایی رفتارسازی در جامعه را دارد، عنوان کرد: رابطه کاملاً دوطرفه میان معماری و شهرسازی با رفتار و سبک زندگی مردم وجود دارد.
وی افزود: نقشی که خواص از جمله معماران و مدیریت شهری در سبک و سیاق شهر‌ها دارند، بیشتر از توده مردم است؛ بنابراین؛ شهر‌ها الزاماً تجلی کامل مردم نیستند، ولی تا حدی نیز می‌توان پذیرفت که شهر‌ها تجلی فرهنگ مردم هستند.
خاتمی به نمای ساختمان‌ها در پایتخت اشاره کرد و گفت: در شهر تهران و بعد از آن در شهر‌های دیگر نمای کلاسیک به ساختمان‌ها تسری پیدا کرده و خصوصاً در شمال شهر تهران گسترش‌یافته است.
بی‌عدالتی و هرج‌ومرج در سبک و سیاق شهرسازی تهران
وی معتقد است؛ توده مردم به این نوع نما علاقه‌مند نیستند، ولی سرمایه‌داران برای فخرفروشی از نما‌های گران از جمله کلاسیک و یا باروک استفاده می‌کنند و این تجلی یک فرهنگ است، فرهنگی که متعلق به توده مردم نیست و فرهنگ برخی سرمایه‌دارانی است که در شمال شهر تهران دارای قدرت هستند و بنگاه‌دارانی که به ترویج آن پرداختند؛ بنابراین؛ هر آنچه که در معماری اتفاق می‌افتد تجلی فرهنگ همه مردم نیست. اما با نگاه کلی به شهر می‌توان تفسیر فرهنگی از آن داشت، به‌طوری‌که می‌توان گفت در سبک و سیاق شهرسازی شهر تهران هرج‌ومرج و بی‌عدالتی بسیار زیاد است و این موضوع بیش از آنکه متوجه مردم باشد، متوجه مدیران شهری است.
سبک و سیاق شهرسازی باید انسان را به تفکر وادار کند
خاتمی با بیان اینکه توقع ما از یک معماری شهری طراوت بخشیدن به زندگی انسان است، خاطرنشان کرد: مسئله معنویت در معماری و شهرسازی یکی از موضوعات بسیار مهم این رشته در سرتاسر دنیاست که شروع آن تحت عنوان معنویت و معماری از دانشگاه هاروارد است.
وی با تأکید بر اینکه یکی از ارکان مهم معماری و شهرسازی در این است که شهرسازی شما را به تفکر وادار کند، افزود: مسیری در شهر کیوتو در ژاپن وجود دارد که به نام مسیر فلسفه معروف است. این مسیر را به‌افتخار فیلسوف ژاپنی نیشیدا کیتارو نام‌گذاری کرده‌اند. او از این مسیر برای رفتن به دانشگاه کیوتو استفاده می‌کرد. این مسیر فوق‌العاده بکر است و به‌قدری دارای طراوت و نشاط است که انسان را به فکر فرومی‌برد. درحالی‌که در شهرسازی گذشته کشورمان از این نوع مسیر‌ها بسیار دیده می‌شد.
یکی از نقش‌های اصلی هنر معماری ساختن هویت است
خاتمی اضافه کرد: یکی از نقش‌های اصلی هنر معماری ساختن هویت است و در هر دوره‌ای هویت وجود دارد، ماهیت هویت ترجمان مختلفی دارد. با نگاهی به تاریخ معماری کشورمان، تا اواخر دوره قاجار به دلیل نبود تشدد، هویت بسیار روشن بوده و غرب‌گرایی دیده نمی‌شد. ولی در جامعه کنونی هر چه پیش می‌رویم این تشدد بیشتر است و در نگاه مردم این هرج‌ومرج هم به چشم می‌خورد. برای رهایی از این تشدد و رسیدن به یک انسجام فکری باید خواص از جمله معماران و مدیریت شهری از این امر جلوگیری کنند. اگر این خواص نقش پررنگ‌تری داشته باشند، می‌توانند با فرهنگ‌سازی هویتی منسجم ایجاد کنند.
وی افزود: یکی از مهم‌ترین روحیه‌هایی که در بافت‌های سنتی و شهرسازی و معماری سنتی کشور دیده می‌شود، روحیه تواضع است. این اصل در معماری و شهرسازی سنتی ما به‌شدت پر رنگ بوده، ولی متأسفانه در معماری و شهرسازی کنونی کشور جز در آثار تاریخی به‌جامانده دیده نمی‌شود.
خاتمی اظهار داشت: هویت شهری یک نیاز است و مردم نیازمند آن هستند و مدیریت شهری باید به آن بپردازد.
وی با بیان اینکه در سیستم مدیریت شهری بیشتر از جهل، منفعت‌طلبی باعث خرابی شهر شده است، افزود: نما‌های کلاسیک با هویت، فرهنگ و ارزش‌های اخلاقی ما ناسازگار است، درحالی‌که این نما‌ها ممنوع شده، اما به دلیل فساد و منفعت افراد سودجو همچنان اجرا می‌شود.
خاتمی گفت: باید حقوق عمومی از حقوق مکتسبه سنگین‌تر و قوی‌تر باشد و اگر کسی در سبک و سیاق مدیریت شهری برخلاف منفعت عموم عمل کند باید با آن برخورد شود، ولی متأسفانه به دلیل اینکه سیستم طرف‌دار حقوق عمومی نیست، تحت عنوان حقوق مکتسبه منافع خود را پیش می‌برند.
هویت انکار شده و عدم تفکر به فلسفه طراحی
علیرضا داودی، کارشناس ارشد رسانه و علوم‌شناختی در ادامه این گفتگو بیان کرد: در حوزه شناختی آنچه که در رابطه بین هنر معماری و مهندسی معماری و حوزه شناختی باید شکل بگیرد، هویت غیرقابل‌انکار است. اگر هویتی به سهو یا به‌عمد انکار می‌شود، بدین معناست که نه هنر معماری و نه مهندسی معماری در شهر یا در مجموعه‌ای منبعث از هویت بومی فرد شکل نگرفته و دلیل آن عدم تفکر به فلسفه طراحی است.
وی افزود: اولین اتفاقی که در شهر تهران و متأسفانه در شهر‌های دیگر در حال تسری می‌باشد این است که نمی‌توان یک هویت انسجام‌بخش ذهنی برای رساندن مردم به یک وحدت رویه فکری مشاهده کرد. اگر از ما سؤال شود که هویت بصری استان البرز چیست؟ نمی‌توانیم راجع به آن صحبتی کنیم.
مدیریت شهری تفکر محور قدم‌به‌قدم با فلسفه و تفکر
داودی با بیان اینکه عدم هویت بصری در شهر‌ها فرد را به یک آنارشی ذهنی به تعبیر منفی آن سوق می‌دهد، گفت: این آنارشی ذهنی به‌آرامی فرد را به یک لجبازی اجتماعی می‌رساند. در این مسیر، اولین اتفاقی که می‌افتد این است که بین خود و محیطی که قرار است بدان متعهد باشی، هیچ احساس مسئولیتی شکل نمی‌گیرد.
وی خاطرنشان کرد: مدیریت شهری تفکر محور با مدیریت شهری بی‌قاعده محور متفاوت است. مدیریت شهری تفکر محور بدین معناست که برای قدم‌به‌قدم ساخت آن شهر، فلسفه و تفکر داشته باشیم. در شهر‌های کنونی کشور در یک محله ده مدل معماری دیده می‌شود، تفکر در حوزه شهر در گذشته ما را پرسپکتیو و از کثرت به وحدت می‌رساند، به همین دلیل در شهر‌هایی مانند یزد اغتشاش کم است، ولی در پایتخت این نگاه و رسیدن به این تفکر وجود ندارد و سمبل آسیب اجتماعی در آن موج می‌زند.
نقاط هویت آفرینی پایتخت به اسم مدرن‌سازی نابود شده است
داودی در پاسخ به این سؤال كه برخی بر این باورند كه فضای تهران غیر قابل هویت‌بخشی واحد است، درست است یا خیر؟ توضیح داد:افرادی که این باور را دارند افرادی تنبل، عاجز و بی‌خاصیت هستند، در گذشته شهر‌هایی مانند اصفهان و یا تبریز پایتخت ایران بودند، اما دارای یک هویت بودند، تاریخ خود ناقض این نکته است. اتفاقاً تهران نقاط هویت آفرینی بسیار زیادی داشته، ولی نقاط هویت آفرینی به اسم مدرن‌سازی نابود شده است. متأسفانه خیابان‌های اصیل در تهران نابود شدند و به طور مثال خیابانی مانند سی تیر به‌صورت تقلیدی بازسازی شده است.
وی افزود: اگر فرد در ساخت نما‌های مدرن و کلاسیک منفعت هم داشته باشد و منفعت ایجاب کند به‌خاطر خودش دیگران را پایمال کند، عین جهل است و ضربه به پیکره جامعه و رشد و تعالی آن است.
داودی در پایان گفت: در حوزه شناخت عنوان شده که اگر بخواهیم در جامعه‌ای همیشه گسل‌ها را فعال نگه داشته باشیم، باید قوه‌ای که می‌تواند گسل‌ها را بیشتر کند، فعال‌تر کرد. نمی‌توان شناخت وحدت در عین کثرت در جامعه با وجود اختلاف طبقاتی داشته باشیم. استفاده از قوه‌ها برای فعال‌کردن گسل‌ها قطعاً شناخت و ادراک را به سمت ناامن‌کردن هویت در حوزه اکتسابی و ایجابی پیش می‌برد.
برنامه «ساعت بیست و چهار و یک دقیقه» با بررسی تاریخچه علوم‌شناختی و کاربرد‌های آن در حوزه‌های مختلف و شباهت و تفاوت‌هایی که با حوزه‌های علوم روانی دارند، به بررسی شناسه‌ها، شاخص‌ها، تاکتیک‌ها و تکنیک‌های علوم‌شناختی در حوزه سیاسی، اقتصادی، فرهنگی و رسانه در فضای جنگ ترکیبی می‌پردازد. این برنامه دوشنبه‌ها و چهارشنبه‌ها ساعت ۱۶ به مدت ۶۰ دقیقه روی موج اف‌ام ردیف ۱۰۳،۵ مگاهرتز تقدیم مخاطبان فرهیخته رادیو گفتگو می‌شود.
این برنامه به تهیه‌کنندگی نوشین رهگذر، گویندگی سعید بارانی، پژوهشگری زهرا سهل آبادی، هماهنگی مهدی تاجیک، خبرنگاری سیده ایمان مسئله‌گو و سردبیری دکتر علیرضا داودی تهیه و پخش می‌شود.
شبکه رادیویی گفتگو را علاوه بر امواج رادیو می‌توانید از طریق گیرنده‌های دیجیتالی، رادیونما، اپلیکیشن ایران صدا و آدرس اینترنتی radiogoftogoo.ir نیز دریافت کنید. همچنین علاقه‌مندان می‌توانند از طریق شماره ۰۹۰۳۹۱۳۴۷۴۴ در پیام‌رسان‌های مجازی و سامانه پیامکی ۳۰۰۰۰۱۰۳۵ با این برنامه و دیگر برنامه‌های رادیو گفتگو در ارتباط باشند.
نظر شما