نخبگان به خط شوند؛ باید بر خلاف حرکت دشمن پیش رویم

به گزارش خبرگزاری صدا وسیما ببرنامه امواج شبهه در گفت و گو با دکتر نوید کمالی(کارشناس و پژوهشگر حوزه فرهنگ و رسانه) و مصطفی نظری (کارشناس و فعال رسانه) به بررسی سیاست های تخصصی و اختصاصی انگلیس علیه ایران در حوزه رسانه داری های میدانی و میدان داری رسانه پرداخت.  

 

 

 نوید کمالی(کارشناس و پژوهشگر حوزه فرهنگ و رسانه) درباره سابقه تاریخی کشور انگلستان در حوزه رسانه گفت: کشور انگلیس به واسطه تاریخ کهن استعمار یکی از کشورهایی است که سابقه دیرینه ای در حوزه رسانه دارد. اولین روزنامه ای که در انگلیس به انتشار رسیده است مربوط به 1622میلادی است و این نشان از سابقه روزنامه نگاری و مطبوعاتی این کشور دارد. اولین ایستگاه رادیویی در انگلیس مربوط به سال 1922است و اولین ایستگاه تلویزیونی آن به سال 1936برمی گردد. این سبقه تاریخی نشان دهنده آن است که انگلیسی ها تجربه قابل توجه ای در حوزه رسانه دارند. 

 

 

وی درباره دلایل اهمیت رسانه برای انگلیسی‌ها اظهار کرد: رسانه برای انگلیسی‌ها همواره به عنوان یک ابزار راهبردی در حوزه تعمیق استعمار به شمار می‌آمد. انگلیسی‌ها بواسطه ابزار‌های رسانه‌ای در طول دهه‌ها و سده‌های گذشته توانسته اند بخشی از افکار عمومی دنیا را به خود نزدیک کنند. یکی از ابزار‌هایی که به آن‌ها بسیار کمک کرده، ترویج زبان انگلیسی بوده و رسانه‌ها بسترساز ترویج زبان انگلیسی شدند. تجربه ۴۰۰ ساله انگلیسی‌ها امروزه به شکل جدیدی در بستر‌های نوین رسانه‌ای به خصوص سوشیال مدیا‌ها و رسانه‌های اجتماعی دنبال می‌شود. با نگاهی عمیق‌تر می‌توان گفت که بسیاری از شرکت‌های چندملیتی رسانه‌ای و پرمخاطب ریشه انگلیسی دارند و هدایت آن‌ها در اتاق فکری در لندن است.  

 

 

کمالی درباره سیاست‌های انگلستان در زمینه رسانه‌ای گفت: یکی از دلایلی که انگلیسی‌ها توانسته‌اند به واسطه ظرفیت‌های رسانه‌ای خود در دنیا اثرات ماندگاری شکل دهند، پیوند تنگاتنگ رسانه‌های انگلیسی با سرویس امنیتی آن کشور است. با مطالعه‌ای بر اقدامات رسانه‌های انگلیسی در حوزه برون مرزی آنها، به مدلی تحت عنوان « به هم ریختگی میدانی» می‌رسیم که چگونه در میدان برای تضعیف حکومت مرکزی برای پیاده سازی اهداف استعماری خود آشوب ایجاد می‌کنند. از این مدل ۴ مرحله قابل استخراج است؛ مرحله اول « سوژه سازی» است که بواسطه ظرفیت‌های رسانه‌ای خود  چالشی را مورد توجه ویژه قرار می‌دهند و در قالب یک بحران به افکار عمومی معرفی می‌کنند که این روش را بواسطه ظرفیت‌های رسانه‌ای خود انجام می‌دهند و دلیل اینکه آن‌ها بنگاه خبرپراکنی به اسم بی‌بی‌سی به زبان‌های مختلف دارند این است که در تمام کشور‌ها قابلیت سوژه سازی را داشته باشد. در مرحله دوم آن‌ها  «اجماع رسانه ای» ایجاد می‌کنند، در واقع بعد از اینکه مسئله‌ای را به عنوان سوژه اصلی مطرح و توجه افکار عمومی را به آن جلب کردند در این مرحله تلاش می‌کنند تا به آن موضوع بپردازد و از این طریق باعث می‌شود که حتی بخش‌هایی از جامعه که متوجه خبر و سوژه اولیه نشدند، متوجه ماجرا شوند.  

 

 

وی افزود: در مرحله سوم تحت عنوان «اجماع میدانی» آن‌ها تلاش می‌کنند تا مسئله را از فضای افکار عمومی به کف خیابان‌ها و کوچه و بازار بکشانند. این امر سبب می‌شود که تمام بخش‌ها یا اقشار موثر جامعه بواسطه‌ی دغدغه‌ای که رسانه‌های انگلیسی بدان پرداخته اند وارد عرصه شود و از خود کنش نشان دهد. این کنش گاهی در قالب عدم مشارکت در فرآیند‌های سیاسی و گاهی در قالب خشونت‌های میدانی است. کودتای ۲۸ مرداد ۱۳۳۲ یکی از مواردی بود که انگلیسی‌ها از این مدل برای پیاده کردن آن استفاده کردند. مرحله چهارم

«سالگردسازی» است، انگلیسی‌ها به این تجربه تاریخی دست پیدا کرده اند که وقتی هزینه زیادی بر مسئله‌ای صرف شده و مراحل سوژه یابی، اجماع رسانه‌ای و اجماع میدانی بر آن شکل گرفته است طبیعتا نباید آن را رها کرد. در واقع در طول تاریخ افکار عمومی بیماری فراموشی دارد. لذا؛ از طریق سیاست سالگردسازی تلاش می‌کند تا اجماع میدانی را حول آن مسئله در چارچوب منافع خود حفظ کند که دقیقا در ماجرا‌های سال گذشته کشورمان به خوبی می‌توان آن را مشاهده کرد.  

کمالی همچنین گفت: ۷۰ سال از کودتای ۲۸ مرداد گذشته، اما هنوز رسانه‌های انگلیسی درباره آن سخن می‌گویند و برنامه‌ای در سالگرد کودتای ۲۸ مرداد پخش می‌کنند که آیا آن رخداد کودتا بوده یا نه! این جنگ روایت است که مقام معظم رهبری برآن تاکید داشتند. پرداختن به روایت سازی در رابطه با ۲۸ مرداد، نشان می‌دهد جریان انگلیسی که آن زمان فعال بوده، امروز نیز فعال است.

 

 

وی افزود: در عصر نوین رسانه‌ای بر خلاف گذشته، بواسطه فضای مجازی بستر ارتباطی یکپارچه‌ای شکل گرفته است. در گذشته‌های دور و در دهه‌های قبل اینترنت بدان معنا وجود نداشت، تمام افکار عمومی تابع رسانه‌های محلی بود و انگلیسی‌ها برای تاثیر مردم از شخصیتی مانند شاپور جی استفاده می‌کردند. امروزه به واسطه رسانه‌های جهانی دیگر نیازی به حضور فیزیکی انگلیسی‌ها در میدان نیست، بلکه بواسطه جهت دهی در بستر رسانه اجتماعی نقشه‌های خود را  عملی می‌کنند، انگلیسی‌ها گرچه هیمنه‌ی قرن‌های قبل را ندارند، اما تلاش می‌کنند در سایه افول آمریکا موقعیت خود را بازیابی کنند. بنابراین؛ باید هوشیار باشیم و این هوشیاری را منتقل کنیم.  

 

 

کمالی خاطرنشان کرد: در طول چهار دهه گذشته انگلیس و سایر دشمنان جبهه مقابل انقلاب اسلامی، انواع تلاش‌ها برای مقابله با جمهوری اسلامی ایران را داشته تا یک تهدید را به یک فرصت تبدیل کنند. اما تاکنون تمام تجربیات دشمن به شکست انجامید، جمهوری اسلامی ایران به واسطه ملت و آگاهی آنان توانست بر فتنه‌های مختلف غلبه کند. دشمنان بعد از پژوهش‌های مختلف به این موضوع دست یافتند که راه عبور از انقلاب اسلامی ایجاد شکاف بین ملت و حاکمیت است. طبیعتا نسل میان سال و کهنسالی که تجربه انقلاب را دارد، نمی‌توان از انقلاب جدا کرد، اما کشور ما دارای بدنه قابل توجه‌ای از جوانان است، جوانانی که دوست دارند در کشور و دنیای خود موثر باشند، اما برخلاف نسل‌های قبلی به واسطه رسانه‌های جهانی نگاه‌هایی نو به برخی مسائل دارند. دشمنان به نتیجه رسیدند که اگر بخش جوان را از حاکمیت جدا کرد، می‌توانند زمینه عبور از انقلاب اسلامی یا جمهوری اسلامی ایران را فراهم کنند. بنابراین؛ آن‌ها به طور ویژه در این حوزه سرمایه گذاری کردند. مسئله‌ای که متاسفانه سال‌ها به آن و به شناخت نسل جدید بی توجه بودیم و براین باور بودیم که نسل جدید مانند نسل قدیم است و به راحتی می‌توان با این نسل ارتباط گرفت و همان مدل‌های تربیتی و آموزشی جوابگوست، اما واقعیت این است که ساز و کار نوین رسانه‌ای در دنیا برخی تفاوت‌های نسلی ایجاد کرده و برای اینکه بتوانیم این فتنه و توطئه را خاموش کنیم می‌بایست از سال‌ها قبل به ارتباط برقرار کردن با نسل جوان اقدام می‌کردیم و این غفلت باعث شد که سال گذشته بخش قابل توجه‌ای از افرادی که در میدان فریب دشمن را خوردند و با آن آشوب‌ها و ناآرامی‌ها همراه شدند، از نسل جوان ما باشند. نسل جوانی که به آن‌ها سواد رسانه‌ای را نیاموختیم و دشمن به خوبی از آن آگاه است و می‌داند به راحتی می‌تواند با تکیه بر تکنیک‌های عملیات روانی و جنگ شناختی ذهنیت او را نسبت به انقلاب تغییر دهد. بنابراین؛ دشمنان با تجربه‌ای که از سال گذشته به دست آوردند تلاش می‌کنند با سالگردسازی هجمه جدیدی را به انقلاب اسلامی وارد کنند.  

 

 

وی درباره عملکرد کشور در راستای مقابله با این توطئه‌ها گفت: نخبگان کشور با تمام گرایش‌های مختلف، باید به این نکته توجه کنند که دشمن در پی تکه پاره کردن هویت ملی ماست و ایران قوی در منطقه را نمی‌خواهد تا بتواند سیاست‌های منطقه‌ای خود را پیش ببرد. برای مقابله با اهداف دشمن هر آنکه تریبونی در کشور دارد باید به آگاهی بخشی در کشور و به تبیین این توطئه‌ها بپردازد و از سویی امیدآفرینی یکی از اموری است که باید به کشور تزریق کرد و دستاورد‌های دولت و نظام را فارغ از گرایش‌های سیاسی به نسل جوان منتقل کرد.

کمالی اضافه کرد: رسانه‌های انگلیسی تبار تلاش می‌کنند که سابقه گذشته نقش خود را در کودتای ۲۸ مرداد تطهیر کنند.  

بازوان رسانه‌ای کشور در تولید محتوا ضعیف عمل کرده است

وی معتقد است؛ تنها راهکار برای تهدیدات دشمن آگاهی بخشی نسبت به گذشته و مسیر پیش روست.  

کمالی یادآور شد: در حوزه تصویرسازی مطلوب از جمهوری اسلامی ایران تولید ادبیاتی نداشتیم و در حوزه جنگ رسانه ای، بازوان رسانه‌ای کشور که باید به تولید محتوا، دانش و اندیشه بپردازد، ضعیف عمل کرده است. بنابراین؛ آگاهی بخشی و پژوهش‌های مبتنی بر ظرفیت‌های علمی به خنثی کردن فتنه‌های دشمنان کمک می‌کند.  

 

 

مصطفی نظری (کارشناس و فعال رسانه) در ادامه این گفتگو نگاه کلی به سیاست‌های انگلستان در زمینه رسانه داشت و گفت: رسانه و قدرت رسانه به عنوان یکی از مولفه‌های قدرت در

سیاست‌های جهانی مطرح است. از سده‌ها پیش، انگلستان در این حوزه ورود کرده و در زمانی که امپراطوری جهانی را در دست داشتند به نوعی از عنصر رسانه برای کشورگشایی و غارت کشور‌های جهان اسلام بهره‌های زیادی برده است که مشخصه آن کودتای ۲۸ مرداد سال ۱۳۳۲ است که نقش رسانه‌ای امپریالیسم آن موقع که بریتانیای کبیر باشد، مشخص و برجسته است و اکنون نیز سردمداری و پرچمداری امپریالیسم را آمریکایی‌ها دارند و آن‌ها نیز به نوعی از این تکنیک در سیاست‌های خارجی استفاده می‌کنند و از آن به عنوان دیپلماسی عمومی نام می‌برند.  

وی افزود: آن‌ها برای پیشبرد اهداف و سیاست‌های خارجی و منطقه‌ای خود و مشخصا در تقابل با جهان اسلام، از مولفه رسانه و دستگاه رسانه در حد اعلایی استفاده می‌کنند.  

نظری عنوان کرد: از سال ۱۳۲۸ که فرآیند ملی شدن صنعت نفت آغاز شد، انگلیسی‌ها به حوزه مطبوعاتی ایران ورود کردند. سواد و دانش مردم در آن مقطع از سطح بالایی برخوردار نبود، اما آن‌ها با پول‌هایی که تزریق می‌شد یا بواسطه افراد گماشته شده آن‌ها از این تاریخ تا سال ۱۳۳۰ به گفته منابعی که مسئول مطبوعات آن دوره، ۱۴۱۳ نشریه و روزنامه در ایران منتشر می‌شد و اولین اقدام آنان جدا کردن روحانیت از دولت مصدق و جبهه ملی بود، بعد از آن فضا را برای یک کودتایی فراهم کردند و زمینه را بدین گونه طراحی کردند که مصدق برعلیه شاه و مملکت اقدام می‌کند و باید جلوی این اقدام گرفته شود که با رمز عملیاتی آژاکس در نیمه شب روز ۲۴ مرداد ۱۳۳۲ رمز عملیات: (حالا دقیقاً نیمه شب است) به صورت رمز از رادیو بی‌بی‌سی اعلام شد.  

 

 

وی اضافه کرد: اگر هدف رسانه در آن مقطع این بود که بستر را برای اقدامی از جمله کودتا مهیا کنند، اکنون در عصر جدید رسانه مدیریت اذهان را برعهده دارد و سعی بر آن دارند تا با اغناء خبری و فریب رسانه‌ای توده‌های مردم را به کنش وادارند.  

نظری با بیان اینکه اکنون جنگ، جنگ رسانه‌ای است و می‌طلبد که رسانه ما بسیار قوی عمل کند، گفت: می‌بایست شناخت ما از تاکتیک‌ها و سیاست‌های دشمن کامل باشد تا بتوانیم این جنگ را هم پشت سر بگذاریم.  

باید بر خلاف حرکت دشمن پیش رویم

نظری با تاکید بر اینکه رویکرد رسانه انگلیسی‌ها مدیریت افکار و اذهان است، گفت: هدف اصلی آنان از اخبار تولید شده در بستر‌های شبکه‌های اجتماعی و رسانه در شرایط فعلی این است که انسان‌ها طوری فکر کنند که آن‌ها می‌خواهند و تنها اندیشه و مکتبی که روبه روی آن‌ها ایستاده، مکتب اسلام با گفتمان انقلاب اسلامی است. در شرایط فعلی می‌بایست برخلاف جهت آن‌ها حرکت کنیم تا بتوانیم این جنگ رسانه‌ای را پشت سر بگذرانیم.

وی افزود:آن‌ها با بمباران خبری ذهن‌ها را مشغول می‌کنند و می‌خواهند امت را در مقابل امت قرار دهند. در این شرایط هدف رسانه دشمن مدیریت افکار عمومی است. بنابراین؛ تکلیف ما به عنوان رسانه مهم و برجسته است.

 

 

نظری همچنین گفت: دشمنان برای مدیریت افکار عمومی از شتاب دهنده‌ای به نام سلبریتی‌ها استفاده کرده اند و رسانه‌های بیگانه در کنار آنان قرار گرفتند تا موج رسانه‌ای را علیه یک موضوع ایجاد کنند. در اینجا وظیفه و ماموریت نخبگان جامعه بسیار جدی می‌شود تا در مقابل عملکرد دشمنان به خط شوند و به تبیین موضوعات مختلف و آگاهی بخشی مردم بپردازند.  

وی افزود: برای مقابله با جنگ رسانه‌ای باید چند عامل مهم را در نظر داشت، اول آنکه دشمن شبکه‌ای فعالیت می‌کند. اگر بخواهیم در جنگ روایت‌ها رویکرد آفندی در پیش بگیریم، باید میدان را از رسانه‌های خارجی و معاند بگیریم و به جای پاسخگو بودن، رویه آن‌ها را پیش بگیریم و مشکلات و چالش‌های آن‌ها را برجسته کنیم، آن‌ها دارای چالش‌های بسیار جدی هستند که این بستر را برای ما فراهم می‌سازد.

 

 

گفتنی است؛ برنامه «امواج شبهه» گفت‌وگویی تخصصی پیرامون ماهیت‌شناسی و رفتارشناسی رسانه‌های فارسی‌زبان بیگانه است که با هدف روشنگری و افشای تکنیک‌های رسانه‌ای است، روز‌های یکشنبه و سه‌شنبه ساعت ۱۶ به مدت ۶۰ دقیقه از آنتن این شبکه به نشانی موج اف‌ام ردیف ۱۰۳،۵ مگاهرتز پخش می‌شود.

علاقه‌مندان می‌توانند نظرات خود را از طریق سامانه پیامکی ۳۰۰۰۰۱۰۳۵ و شماره ۰۹۰۳۹۱۳۴۷۴۴ در پیام‌رسان‌های مجازی به اشتراک بگذارند. این برنامه به سردبیری دکتر علیرضا داودی، نویسندگی و تهیه‌کنندگی سیده فاطمه شعار، اجرا و کارشناسی دکتر محمود شهیدی به روی آنتن می‌رود همچنین فائزه مقدم مسئول دعوت از مهمانان، سیده ایمان مسئله گو خبرنگار و مائده حیدری به‌عنوان آیتم ساز برنامه امواج شبهه فعالیت می‌کنند.