نقض حقوق بشر در صنعت مد

به گزارش خبرگزاری صدا و سیما به نقل از میزان ؛ صنعت پیچیده و چند وجهی مُد یکی از صنایع جذاب شکل گرفته و رشد یافته در جهان غرب است که سمت تاریکش بنا به دلایلی چندان برای جهانیان شناخته شده نیست.

در دنیایی که مُد برتری دارد و انسان‌ها را با جذابیت و نفوذ خود مجذوب خود می‌کند، بخش تاریک این صنعت پشت زرق و برق‌ها و تبلیغات گسترده اش پنهان می‌ماند.

اما استثمار بخش مهمی از این صنعت به ظاهر زیباست که در آن نوآوری و نقض حقوق بشر شانه به شانه پیش می‌روند تا خواسته‌های مصرف کنندگان با هزینه‌های سنگینی تامین شود.

ارزش صنعت جهانی مد تا سال ۲۰۲۳ به رقم ۱.۷ تریلیون دلار رسید؛ این صنعت ۲ درصد از تولید ناخالص داخلی جهانی (GDP) را تشکیل می‌دهد؛ همین آمار و ارقام کافیست تا جهان سرمایه داری تمام قد پشت این صنعت غیرانسانی پر از رسوایی بایستاد.

تاثیر مخرب صنعت مد بر محیط زیست

بررسی‌ها نشان می‌دهد که صنعت مد مسئول حدود ۸ درصد از کل گاز‌های گلخانه‌ای تولید شده در جهان است.

به گفته سازمان ملل، صنعت مد یکی از بزرگ‌ترین عوامل آلودگی میکروپلاستیکی است که بر اقیانوس‌ها و حیات دریایی کره زمین تاثیر سوء می‌گذارد.

در عین حال، سالانه ۶۰ درصد از کل پوشاک خریداری شده در جهان به محل دفن یا سوزاندن زباله می‌روند که ثابت می‌کند مصرف گرایی مورد نظر صنعت مد تا چه حد برای محیط زیست مضر است.

آسیب به تنوع زیستی، جنگل زدایی، انتشار گاز‌های گلخانه‌ای و غیر گلخانه‌ای، زباله‌های خطرناک، مخاطرات شیمیایی و آلودگی آب بخشی از تاثیرات سوء زیست محیطی صنعت مد هستند.

نکات منفی صنعت مد بسیار زیاد و چیزی فراتر از آلودگی‌های زیست محیطی است؛ در این صنعت حقوق بشر از وجوه مختلفی نقض می‌شود و در سکوت کاملا آشکاری اثرات زیان باری برجای می‌گذارد.

اگرچه در سال‌های اخیر سازمان‌ها و نهاد‌های مختلفی برای افزایش آگاهی درباره سمت تاریک صنعت مد تلاش‌هایی را کرده اند، اما این صنعت به دلیل ثروت و قدرت ناشی از ثروت خود همچنان به روند مخرب و غیر انسانی اش ادامه می‌دهد.

شرایط غیرانسانی کار در صنعت مد

صنعت مد به دلیل شرایط کاری بد خود در سراسر جهان معروف است؛ بسیاری از کارخانه‌های این صنعت به ویژه در کشور‌های در حال توسعه، کارگران را تحت شرایط استثماری یا ساعات کار طولانی و دستمزد‌های پایین استخدام می‌کنند.

در واقع صاحبان صنعت مد آگاهانه کشور‌های در حال توسعه را برای استقرار کارخانه‌های خود انتخاب می‌کنند؛ قوانین و مقررات ضعیف کاری و عدم نظارت در کنار نیاز افراد به داشتن شغل و درآمد فرصت مناسبی را برای استثمار کارگران و بیگاری کودکان رقم می‌زند که سود کلان صنعت مد به ازای هزینه‌های اندک را تضمین می‌کند.

چرخه فقری که در این شرایط ایجاد می‌شود، کارگران را از رهایی از استثمار ناتوان می‌کند.

این کارگران اغلب در معرض محیط‌های خطرناک و ناسالم با اقدامات ایمنی ناکافی و دسترسی اندک به مراقبت‌های بهداشتی کار می‌کنند.

۸۰ درصد از ۴۰ تا ۶۰ میلیون کارمند و کارگر صنعت مد زنان هستند؛ شرایط نامناسب کاری و شکاف در دستمزد از مسائلی هستند که زنان فعال در این صنعت با آن مواجهند، زیرا صاحبان صنعت مد غالبا مردانی هستند که معتقدند زنان با دستمزد کمتری ساعات بیشتری کار می‌کنند.

نقض حقوق بشر در صنعت مد

شاید عجیب باشد، اما بر اساس بررسی ها، صنعت مد سومین صنعت جنایی در جهان است؛ دلایل متعددی وجود دارد که می‌تواند پاسخ به این پرسش باشد که چرا صنعت مد تا این حد مستعد نقض حقوق بشر است.

صنعت مد از جهات مختلفی بدن انسان را مورد حمله قرار می‌دهد؛ تاکید بر اندازه و سایز مشخصی به عنوان اندام ایده آل عزت نفس و سلامت روان مصرف کنندگان و به صورت کلی جمعیت عمومی را تخریب می‌کند.

صنعت مد با استفاده از ابزار‌هایی مانند فوتوشاپ و ایر براش برای ایجاد تصاویر واقعی یا کنترل تغذیه مدل ها، تصویر منفی از بدن را افراد سبب شده و به اختلالات خوردن منجر می‌شود.

از سوی دیگر، برده داری مدرن یکی از بحران‌های درونی صنعت مد است؛ این در حالیست که ماده ۴ اعلامیه جهانی حقوق بشر تاکید دارد که «هیچ کسی را نمی‌توان به بردگی گرفت یا در بردگی نگه داشت.»

بر اساس گزارش سال ۲۰۱۸ شاخص جهانی برده داری، ۴۰.۳ میلیون نفر قربانی برده داری مدرن بودند که از این تعداد ۷۱ درصد زن بودند؛ با محاسبه درآمد ۵ کالای برتر در معرض خطر تولید در شرایط برده داری مدرن، تقریبا یک سوم این افراد زندانی صنعت مد بودند.

زنان؛ بازیگران اصلی سومین صنعت جنایی جهان

اگرچه صنعت مد صنعتی در اختیار مردان است و صاحبان این صنعت عمدتا مرد هستند، اما مخاطبان و مصرف کنندگان این صنعت، کارگران، مدل ها، طراحان، فروشندگان و بازاریاب‌های این صنعت عمدتا زنان هستند.

زنان شاغل در صنعت مد در معرض خشونت فیزیکی و جنسی هستند و نمی‌توانند به این امر اعتراضی داشته باشند.

گزارش‌های متعددی از تجاوز‌ها و سوءاستفاده‌های جنسی در این صنعت منتشر و سبب رسوایی آن شده است.

بر اساس این گزارش ها، مدل‌های زن قربانیان تجاوز جنسی از سمت صاحبان صنعت مد هستند و مدل‌های مرد غالبا پرونده قطوری از کودک آزاری و تجاوز جنسی دارند.

دختران جوان در سودای شهرت اصلی‌ترین قربانیان تجاوز و سوءاستفاده جنسی در صنعت مد هستند.

یک مدل سابق کانادایی می‌گوید که صنعت مد نسبت به گذشته خطرناک‌تر شده است و همچنان قانونی درباره آن وجود ندارد؛ ضمن این که رسانه‌های اجتماعی فرصت بهتری برای شکارچیان ایجاد کرده اند.

به درستی نمی‌توان گفت که زنان گرفتار صنعت مد در کدام بخش بیشتر با نقض حقوق بشری خود مواجه هستند، اما می‌توان گفت که صنعت مد برخلاف ظاهر زیبا، جذاب و زنانه اش برای زنان مرگبار است.

مدعیان غربی حقوق بشر؛ ارتقا دهندگان صنعت مد

عمده صاحبان صنعت مد از کشور‌های غربی مدعی حقوق بشر هستند که به بهانه طولانی و پیچیده بودن زنجیره تامین و عدم امکان ردیابی تخلفات از مسئولیت‌های خود در زمینه نقض حقوق بشر در این صنعت به ویژه در کشور‌های محل استقرار کارخانه‌ها سر باز می‌زنند.

در عین حال، کارگران این صنعت در کشور‌های در حال توسعه اساسا نمی‌دانند که در حال کار برای چه کارفرمایی هستند تا بتوانند از نقض حقوق بشر با شرط آگاهی از حقوق خود شکایت کنند.